CZĘŚĆ VIII. ODPADY. Monika Cebulska, Wioletta Czarnecka

Transkrypt

1 Powrót do spisu treści CZĘŚĆ VIII. ODPADY Monika Cebulska, Wioletta Czarnecka 1. WOJEWÓDZKI PLAN GOSPODARKI ODPADAMI W ostatnich latach gospodarka odpadami stała się priorytetem w ramach działań na rzecz ochrony środowiska. Działania te wymagają znacznych nakładów finansowych i organizacyjnych, bowiem Polska jest producentem dużej ilości odpadów, w tym komunalnych, i znajduje się na początku drogi zmierzającej do uporządkowania spraw związanych z ich zagospodarowaniem. Jednak zwrócić należy uwagę, iż powstawanie odpadów i narastająca ich ilość są jedną z oznak rozwoju społeczno-gospodarczego. Natomiast wdrażanie procesów odzysku i unieszkodliwiania odpadów jest podstawowym działaniem związanym z prawidłowym zagospodarowaniem odpadów i ochroną środowiska przyrodniczego. Ma to również na celu zaspokajanie podstawowych potrzeb społeczności lokalnych zarówno współczesnych, jak i przyszłych pokoleń, w zgodzie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Rozdział 3 Ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 628 z poźn. zm.) nakłada obowiązki w zakresie sporządzania i realizacji planów gospodarki odpadami. Cele i sposób ich osiągania w powyższym zakresie przedstawione zostały w uchwalonym w lipcu 2003 r. przez Sejmik Województwa Świętokrzyskiego Planie gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego. Do głównych założeń wojewódzkiego planu gospodarki odpadami należy: 1. Uporządkowanie gospodarki odpadami w województwie świętokrzyskim. 2. Osiągnięcie wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu odpadów. 3. Minimalizacja odpadów składowanych na składowiskach odpadów. 4. Minimalizacja i eliminacja zagrożeń wynikających z gospodarowania odpadami. 5. Stworzenie w województwie wystarczającej ilości instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów. 6. Zapewnienie zgodnego z zasadami ochrony środowiska odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Podkreślić należy, iż cele szczegółowe zostały określone oddzielnie dla sektora komunalnego, gospodarczego i odpadów niebezpiecznych. Ponadto województwo świętokrzyskie zostało podzielone na cztery umowne rejony gospodarki odpadami, w ramach których zaproponowano tworzenie re- Składowisko odpadów komunalnych Łyżwy w SkarżyskuKamiennej jonowych zakładów gospodarki odpadami RZGO (1 lub 2 w każdym rejonie). W skład takich zakładów powinny wejść: sortownia, kompostownia oraz składowisko odpadów. Niezwłocznie po uchwaleniu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami przystąpiono do jego realizacji, a po upływie dwóch lat zbadano efekty jego wdrożenia. W sektorze komunalnym zaobserwowano dalszy niewielki spadek ilości odpadów składowanych na składowiskach. Ilość odpadów komunalnych umieszczonych na składowiskach w latach przedstawia rys. 41. Rys. 41. Ilość odpadów komunalnych umieszczonych na składowiskach odpadów na terenie województwa świętokrzyskiego w latach Źródło: Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego Spośród wszystkich odpadów składowanych na składowiskach największą grupę stanowią niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne. Pozostałe odpady to głównie: skratki, zawartość piaskowników oraz komunalne osady ściekowe. 115

2 Zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych objętych jest około 80% mieszkańców województwa w 84 gminach. W województwie świętokrzyskim 40 gmin zajmuje się selektywnym zbieraniem odpadów. Od kilku lat obserwuje się tendencję wzrostową w tym zakresie. Najwięcej, tj. 54% (wagowo), przekazano do recyklingu odpadów z opakowań szklanych. W dalszej kolejności znalazły się odpady opakowaniowe z papieru i tektury oraz tworzyw sztucznych. Rodzaje odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu przez gminy w województwie świętokrzyskim w latach przedstawiono na rys. 42. Rys. 42. Wyrażone w % (wagowo) wielkości poszczególnych rodzajów odpadów opakowaniowych przekazanych do odzysku i recyklingu przez gminy w latach Właściwie na składowiska odpadów trafiają odpady ulegające biodegradacji, pochodzące głównie z terenów miejskich. W przypadku zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych na terenie województwa świętokrzyskiego na przestrzeni lat widoczny jest spadek ilości tych osadów deponowanych na składowiskach, co również odpowiada spadkowej tendencji w skali krajowej. Ilość komunalnych osadów ściekowych zdeponowanych na składowiskach w latach przedstawia rys. 43. Rys. 43. Ilość komunalnych osadów ściekowych zdeponowanych na składowiskach w latach Źródło: Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego Źródło: Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego Sukcesywnie zwiększa się poziom odpadów wielkogabarytowych zbieranych selektywnie. W województwie świętokrzyskim ok. 30% gmin wdrożyło system selektywnego zbierania tych odpadów. Należy sądzić, iż sytuacja odnosząca się do odpadów wielkogabarytowych w postaci zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego zdecydowanie poprawi się w chwili, gdy w pełni zostaną wdrożone przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Powoli, ale sukcesywnie postępuje rozwój selektywnego zbierania odpadów z remontów, który powinien zapewnić zbiórkę tych odpadów wytworzonych w roku 2006 na poziomie 15%. Zazwyczaj odpady z remontów wykorzystywane są jako przesypka technologiczna na składowiskach odpadów lub do utwardzania powierzchni terenów. Ze względu na typowo rolniczy charakter województwa świętokrzyskiego większość odpadów ulegających biodegradacji z terenów wiejskich jest kompostowanych i wykorzystywanych w gospodarstwach rolnych i przydomowych ogrodach. Równocześnie wzrasta wykorzystanie komunalnych osadów ściekowych polegające na rozprowadzaniu ich na powierzchni ziemi, w celu nawożenia lub ulepszania gleby R10 oraz w innych celach prowadzących do wykorzystania odpadów w całości lub części R14, co przedstawiono na rys. 44. Rys. 44. Wykorzystanie komunalnych osadów ściekowych w latach Źródło: Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego, Jedną z podstawowych cech nowoczesnej gospodarki odpadami jest oddzielenie odpadów 116

3 niebezpiecznych od reszty strumienia odpadów komunalnych. W województwie świętokrzyskim w ciągu dwóch ostatnich lat utworzono około 20 Gminnych Punktów Zbierania Odpadów Niebezpiecznych w 11 gminach (Kazimierza Wielka, Końskie, Wojciechowice, Ostrowiec Św., Kunów, Brody, Masłów, Opatów, Daleszyce, Sędziszów, Skarżysko Kościelne). Ilość gmin zbierających odpady niebezpieczne w ramach GPZON w latach przedstawia rys. 45. W ramach GPZON zbierane są przeterminowane leki, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, lampy fluorescencyjne, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, opakowania po środkach ochrony roślin po zmianie przepisów, tj. od 2003 r., zbierają placówki handlowe. Rys. 45. Ilość gmin zbierających odpady niebezpieczne w ramach GPZON w latach Źródło: Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego, Do zadań o dużym znaczeniu ekologicznym dla województwa należy realizacja rejonowych zakładów gospodarki odpadami. W roku 2005 oddano do użytkowania nowoczesny Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych w Janczycach, gm. Baćkowice, który jest zlokalizowany na terenie powiatu opatowskiego. Ponadto, w trakcie realizacji są trzy kolejne przedsięwzięcia: Budowa Zakładu Unieszkodliwiania Odpadów w Pomniku k/kielc, w Skarżysku-Kamiennej oraz w Rzędowie, gm. Tuczępy. Wspomniane RZGO mają za zadanie przyczynić się do usprawnienia gospodarki odpadami w województwie, w tym zwiększenia poziomu odzysku wytwarzanych odpadów, a tym samym zmniejszenia ilości deponowanych odpadów na składowiskach. Równolegle z budową nowych rejonowych zakładów gospodarki odpadami przebiega proces dostosowywania funkcjonowania składowisk odpadów do przepisów o odpadach oraz zamykanie nieefektywnych składowisk. W roku 2005 spośród 34 funkcjonujących (w I kwartale 2005 r.) składowisk odpadów tylko 3 (w Końskich, Pomniku, gm. Strawczyn i Przededworzu, gm. Chmielnik) spełniały wymagania przepisów o odpadach. 15 składowisk odpadów w drodze decyzji administracyjnych zostało przeznaczonych do zamknięcia. Pozostałe składowiska należy dostosować do odpowiednich wymagań. Występują także sytuacje, w których najpierw składowisko trzeba wyposażyć w odpowiednie urządzenia bądź przebudować, aby potem bezpiecznie je zamknąć. Celem tego postępowania jest dążenie do zredukowania zbyt dużej ilości małych i nie spełniających odpowiednich wymagań technicznych składowisk na rzecz tworzenia profesjonalnych i ponadgminnych obiektów zajmujących się kompleksowo zagospodarowaniem odpadów. W sektorze gospodarczym w roku 2004 zauważono znaczny spadek ilości odpadów składowanych na składowiskach przemysłowych. Główną przyczyną spadku ilości składowanych odpadów jest ich zagospodarowywanie, np. odpady w postaci mieszanek popiołowo-żużlowych wykorzystywane są przy budowie dróg. Największy udział, zarówno w ogólnej ilości wytwarzanych rocznie odpadów w sektorze gospodarczym, jak również składowanych na składowiskach odpadów przemysłowych, mają odpady nieorganiczne z procesów termicznych (mieszanki popiołowo-żużlowe oraz odpady stałe z oczyszczania gazów odlotowych) pochodzące głównie z elektrowni, hutnictwa żelaza i stali. Ilość odpadów umieszczonych na składowiskach odpadów przemysłowych zlokalizowanych na terenie województwa świętokrzyskiego w latach przedstawia rys. 46. Rys. 46. Ilość odpadów umieszczonych na składowiskach odpadów przemysłowych w latach Źródło: Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Sprawozdanie z realizacji planu gospodarki odpadami dla województwa świętokrzyskiego, W sektorze gospodarczym obserwowany jest wyraźny postęp techniczny i organizacyjny. Zgodnie z obowiązującymi przepisami o odpadach coraz więcej przedsiębiorców posiada wymagane dokumenty w zakresie gospodarki odpadami, tym samym 117

4 szerszy krąg przedsiębiorców objęty jest nadzorem administracyjnym. Już sam fakt zwiększającej się liczby przedsiębiorców posiadających zezwolenia lub inne dokumenty wyrażające zgodę organu na sposób gospodarowania odpadami świadczy o wzrastającej świadomości ekologicznej. Jak wynika ze sprawozdania z realizacji wojewódzkiego planu gospodarki odpadami sytuacja związana z odpadami niebezpiecznymi wytwarzanymi w przedsiębiorstwach uległa znacznej poprawie. Zinwentaryzowano ilości i miejsca występowania PCB. Urządzenia oraz odpady zawierające te substancje sukcesywnie przekazywane są do dekontaminacji lub unieszkodliwiania. Pozytywnie można także ocenić sytuację związaną ze zbieraniem i odzyskiem olejów odpadowych. Większość olejów odpadowych z terenu województwa poprzez dobrze działającą sieć firm zbierających te odpady trafia do Rafinerii Jedlicze, gdzie są poddawane regeneracji. Oleje odpadowe w trzech gminach województwa zbierane są także w ramach gminnych punktów zbierania odpadów niebezpiecznych. Coraz lepiej zorganizowane jest zbieranie odpadów w postaci baterii i akumulatorów, które następnie przekazywane są specjalistycznym jednostkom do odzysku i recyklingu. W zbieraniu tych odpadów uczestniczą także jednostki handlu detalicznego, co z pewnością usprawnia system ich zagospodarowania. Do odpadów niebezpiecznych zalicza się także odpady zawierające azbest. W województwie świętokrzyskim w 2004 r. wybudowano w Dobrowie, gm. Tuczępy i oddano do użytkowania rejonowe składowisko przeznaczone do składowania wyrobów zawierających azbest. Z uwagi na fakt, iż do 2032 roku dopuszczone jest użytkowanie wyrobów zawierających azbest, mieszkańcy niektórych gmin już przystąpili do ich usuwania. W województwie świętokrzyskim, w ramach realizacji zadań dotyczących odpadów medycznych i weterynaryjnych, rozpoczęto działania, polegające na wyłączeniu z funkcjonowania instalacji do termicznego przekształcania odpadów medycznych i weterynaryjnych nie spełniających wymagań ochrony środowiska. Obecnie odpady spalane są 4 spalarniach zlokalizowanych w: Skarżysku-Kamiennej, Busku Zdroju, Sandomierzu i Starachowicach. Wymienione instalacje w pełni zabezpieczają potrzeby województwa związane z unieszkodliwianiem tego rodzaju odpadów. Wyniki monitoringu wojewódzkiego planu gospodarki odpadami wykazały zarówno pozytywne, jak i negatywne zjawiska związane z jego wdrażaniem. Do pozytywnych zalicza się: sukcesywne podejmowanie działań inwestycyjnych oraz nie inwestycyjnych zmierzających do osiągnięcia założonych celów, powstawanie rejonowych zakładów gospodarki odpadami o wyższym standardzie wyposażenia, stopniowy rozwój gospodarczy (świadczenie nowoczesnych usług w zakresie gospodarowania odpadami, wykorzystanie nowoczesnych technologii), wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, mniejszą uciążliwość oddziaływania na środowisko naturalne w związku z modernizacją instalacji do zagospodarowania odpadów, racjonalność wykorzystania środków finansowych. Negatywne zjawiska wiążą się ze zbyt powolnym procesem podejmowania działań, brakiem dostatecznej liczby formalnych międzygminnych struktur organizacyjnych, niedostateczną ilością akcji informacyjno edukacyjnych kierowanych do osób w wieku pozaszkolnym i brakiem przepisów prawnych pozwalających gminom na dysponowanie odpadami komunalnymi. Mając na względzie poprawę stanu środowiska oraz zaostrzający się system prawny w tym zakresie, można stwierdzić, iż w województwie świętokrzyskim rysuje się szansa rozwoju działalności gospodarczej związanej z odpadami, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw. Z uwagi na zmieniające się prawo, zwiększający się zakres obowiązków oraz wzrastające potrzeby w zakresie gospodarowania odpadami konieczne jest rozszerzanie oferty usług w tym zakresie. Zgodnie z powyższą tendencją, od kilku lat w województwie świętokrzyskim obserwuje się coraz większe zainteresowanie zarówno samorządów, jak i przedsiębiorców tworzeniem lub usprawnianiem już istniejących systemów gospodarki odpadami, a także budową instalacji do odzysku oraz unieszkodliwiana odpadów. Sukcesywnie, aczkolwiek powoli poprawia się sytuacja dotycząca gospodarki odpadami. Powstają także nowoczesne zakłady zajmujące się zagospodarowaniem odpadów. Trzeba mieć jednak na uwadze, że zmniejszenie dystansu wobec krajów UE w zakresie gospodarki odpadami jest zadaniem długotrwałym i wymaga wzmożonej edukacji ekologicznej obywateli oraz dość dużych nakładów inwestycyjnych. 2. ODPADY POCHODZENIA PRZEMYSŁOWEGO 2.1. Odpady wytworzone Dane GUS Jednym ze źródeł informacji o odpadach jest Główny Urząd Statystyczny. Według danych pozyskanych z GUS, 51 zakładów z terenu województwa świętokrzyskiego objętych sprawozdawczością, wytworzyło w 2005 roku 1598,6 tys. Mg odpadów przemysłowych, co stanowiło 1,3% całej masy od- 118

5 padów w Polsce. Ze względu na ilość wytwarzanych odpadów województwo znalazło się na 12 miejscu wśród 16 województw. Biorąc pod uwagę odzysk odpadów (1,2% w skali kraju) region świętokrzyski zajmował również 12 miejsce w Polsce. Odpady unieszkodliwione w ilości 426,3 tys. Mg stanowiły 1,9% wszystkich unieszkodliwionych odpadów w Polsce, z czego 57,6%, tj. 245,5 tys. Mg zostało zdeponowanych na składowiskach, a 42,4%, tj. 180,8 tys. Mg unieszkodliwiono innymi metodami (w tym termicznie i poprzez kompostowanie). Pod względem ilości odpadów składowanych województwo świętokrzyskie zajmowało 10 miejsce w kraju, natomiast w zakresie unieszkodliwiania w inny sposób niż składowanie 5 miejsce. Tymczasowo zmagazynowano 36,3 tys. Mg odpadów na terenach zakładów, w celu ich wykorzystania bądź unieszkodliwienia w późniejszym terminie. Do końca 2005 roku na stałych składowiskach zakładowych w województwie świętokrzyskim nagromadzono 17753,8 tys. Mg odpadów, tj. 1,0% wszystkich odpadów nagromadzonych w kraju. Dane te zestawiono w tabeli 45. Jak wynika z danych GUS, w 2005 r. przemysł regionu świętokrzyskiego wytworzył 162,4 tys. Mg odpadów mniej niż w 2004 r. Od roku 2004 można zaobserwować niewielki wzrost wykorzystywania odpadów. Natomiast średnio w Polsce ma miejsce systematyczny wzrost ilości odpadów zagospodarowywanych z 78,2% w roku 2001 do 79,2% w 2005 roku. Ilość odpadów przejściowo gromadzonych w województwie w 2005 r. zmniejszyła się o 1,9%, natomiast w kraju stanowiła podobny procent, jak w latach poprzednich. Podobnie jak w Polsce, w województwie świętokrzyskim, zauważa się coraz większe ilości odpadów unieszkodliwianych termicznie bądź kompostowanych (w woj. z 1,7% w 2001 r. do 11,3% w 2005 r.). W roku 2005 o 1,3% w stosunku do 2004 r. wzrosła ilość odpadów unieszkodliwionych z wyłączeniem składowania. W Polsce, jak również w województwie, od roku 2001 systematycznie zmniejsza się ilość odpadów składowana na składowiskach (w Polsce z 16,6% do 13,4%, w woj. z 36% do 15,4%). Z odpadów ogółem wytworzonych w 2005 r. unieszkodliwiono poprzez składowanie 15,4%, podczas gdy w roku 2004 ilość odpadów składowanych była większa i stanowiła 15,8%. Dane w powyższym zakresie zestawiono w tabeli 46. Dane WIOŚ Podstawowym źródłem informacji o odpadach, ich rodzajach, ilościach oraz sposobach postępowania z nimi są dane pozyskiwane i gromadzone przez WIOŚ przy wykorzystaniu systemu informatycznego SIGOP-W. Informacje pochodzące od 193 zarejestrowanych w bazie danych podmiotów gospodarczych oraz jednostek organizacyjnych pozwalają na analizę gospodarki odpadami pochodzenia przemysłowego. Na podstawie zebranych danych ustalono, że w roku 2005 wytworzono 1743,8 tys. Mg odpadów, które zagospodarowane zostały w następujący sposób: 1571,4 tys. Mg (90,1%) podlegało odzyskowi, 5,9 tys. Mg (0,3%) unieszkodliwiono, 92,1 tys. Mg (5,3%) złożono na składowiskach oraz 74,5 tys. Mg (4,3%) zmagazynowano na terenach zakładów z przeznaczeniem późniejszego ich wykorzystania lub unieszkodliwienia. Bilans odpadów w poszczególnych powiatach województwa, jak również liczbę producentów tych odpadów przedstawiono w tabeli 47, natomiast procentowy udział wybranych powiatów do ogólnej ilości wytworzonych w 2005 roku odpadów przemysłowych na rys. 47. Najwięcej odpadów poprodukcyjnych powstało w zakładach i obiektach zlokalizowanych na terenie m. Kielce (29,1%) i następujących powiatów: staszowskiego (26,5%), ostrowieckiego (23,8%), kazimierskiego (4,5%) i kieleckiego (4,4%). W tych powiatach przemysł wytworzył 88,3% ogólnej ilości odpadów, a tylko 11,7% pochodzi z pozostałych 9 powiatów województwa świętokrzyskiego. Tabela 45. Bilans odpadów (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w Polsce i w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane GUS) Wyszczególnienie wytworzone wykorzystane gospodarczo Odpady w tys. Mg unieszkodliwione poprzez składowanie termicznie, kompostow., w in. sposób gromadzone czasowo nagromadzone na koniec 2005 r. Polska , , ,7 5177,5 3955, ,8 Świętokrzyskie 1598,6 1136,0 245,5 180,8 36, ,8 Udział woj. świętokrzyskiego (%) 1,3 1,2 1,5 3,5 0,9 1,0 Miejsce woj. świętkrzyskiego w Polsce

6 Tabela 46. Odpady (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w Polsce i w województwie świętokrzyskim w latach (dane GUS) Rok Wytworzone ogółem Wykorzystane gospodarczo Razem Unieszkodliwione poprzez składowanie w tym termicznie, kompostowane, w inny sposób Przejściowo gromadzone tys. Mg tys. Mg % tys. Mg % tys. Mg % tys. Mg % tys.mg % P o l s k a , ,0 78, ,1 19, ,7 16,6 3350,4 2,7 3181,9 2, , ,5 79, ,0 17, ,9 14,5 3716,1 3,1 3950,7 3, , ,0 79, ,6 18, ,7 13,3 5592,9 4,7 3478,8 2, , ,7 78, ,3 18, ,3 13,8 5445,0 4,4 4036,5 3, , ,1 79, ,2 17, ,7 13,4 5177,5 4,2 3955,8 3,2 2005/04 w % 100,5 101,4-96,9-97,5-95,1-98,0 - W o j e w ó d z t w o ś w i ę t o k r z y s k i e ,6 1008,9 59,0 645,7 37,7 616,7 36,0 29,0 1,7 56,0 3, ,0 813,2 58,7 510,0 36,8 322,3 23,3 187,7 13,5 62,8 4, ,8 777,5 55,4 586,1 41,7 368,8 26,3 217,3 15,4 40,2 2, ,0 1234,5 70,1 454,4 25,8 278,7 15,8 175,7 10,0 72,1 4, ,6 1136,0 71,1 426,3 26,7 245,5 15,4 180,8 11,3 36,3 2,2 2005/04 w % 90,8 92,0-93,8-88,1-102,9-50,3 - Tabela 47. Bilans odpadów pochodzenia przemysłowego w poszczególnych powiatach w 2005 r. (dane WIOŚ) Lp. 120 Powiat Ilość prod. Odpady przemysłowe wytworzone magazynowane odzyskane unieszkodliwione składowane Mg % Mg Mg Mg Mg 1 buski ,3 0,1 12,5 1541,9 309,6 98,3 2 jędrzejowski ,3 0,2 120,1 3483,5 55,8 442,9 3 kazimierski ,9 4, , ,8 3,5 216,6 4 kielecki ,1 4,4 3127, ,,7 954, ,1 5 konecki ,6 1,1 433, ,1 443,4 3089,7 6 opatowski ,9 0,2 234,3 1656,8 910,8 169,0 7 ostrowiecki ,9 23, , ,1 298,2 1243,5 8 pińczowski ,4 1,6 69, ,8 52,2 8017,8 9 sandomierski ,7 1,7 363, ,3 69,9 2475,6 10 skarżyski ,1 1,8 324, ,2 480,9 672,1 11 starachowicki ,1 3,0 3583, ,8 524,4 630,2 12 staszowski ,7 26,5 7624, ,8 243,3 1294,8 13 włoszczowski ,4 2,0 16, ,7 47,4 955,0 Miasto na prawach powiatu: 14 Kielce ,4 29,1 8932, ,8 1457, ,9 Razem województwo: , , ,3 5851, ,5

7 Rys. 47. Udział wybranych powiatów w ilości odpadów pochodzenia przemysłowego wytworzonych w 2005 r. (dane WIOŚ) Do grupy największych wytwórców odpadów pochodzenia przemysłowego w województwie świętokrzyskim w roku 2005 należały: Elektrownia Połaniec Grupa Electrabel S.A. w Połańcu (26,1% ogółem wytworzonych odpadów w województwie), Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych w Kielcach (23,2%), Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. w Ostrowcu Św. (14,2%), Krajowa Spółka Cukrowa S.A. w Toruniu Oddział: Cukrownia Częstocice w Ostrowcu Św. (5,9%), Cukier Małopolski S.A. w Kazimierzy Wlk. (4,4%), Lafarge Kruszywa Sp. z o.o., Kopalnia Dolomitu Radkowice (3,2%), Alexander Mill Services Internat. Sp. z o.o. w Ostrowcu Św. (1,8%). Analizy ilości powstałych odpadów dokonano według podziału na grupy zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). W ogólnej ilości 1743,8 tys. Mg wytworzonych w 2005 r. odpadów poprodukcyjnych, największy udział (46,8%) mają odpady nieorganiczne z procesów termicznych (grupa 10). O tak dużej masie odpadów, należących do tej grupy, w przeważającej mierze decydują odpady z elektrowni i innych zakładów energetycznego spalania paliw (29,8%), jak również żużle z procesów wytapiania (wielkopiecowe, stalownicze), odpady stałe z oczyszczania gazów odlotowych, zgorzelina walcownicza i inne odpady z hutnictwa żelaza i stali (łącznie 13,5%) oraz odpady z hutnictwa szkła i z produkcji gipsu, wapna palonego i hydratyzowanego, wybrakowane wyroby pochodzące z produkcji spoiw mineralnych (razem 2,3%). Pozostałe 1,2% to wytwarzane w mniejszych ilościach odpady z odlewnictwa żelaza i metali nieżelaznych, z produkcji wyrobów ceramiki budowlanej, szlachetnej i ogniotrwałej należące do tej grupy. Na drugim miejscu, pod względem ilości (26,5%), znajdują się odpady powstające przy poszukiwaniu i wydobyciu surowców mineralnych (grupa 01), a przede wszystkim odpady z wydobywania minerałów (26,3%), odpady z fizycznej i chemicznej przeróbki surowców mineralnych oraz płuczki wiertnicze i inne odpady wiertnicze (0,2%). Odpady z rolnictwa oraz przetwórstwa żywności (grupa 02), to około 13,4% łącznej ilości odpadów wytworzonych, z których 10,2% stanowią odpady z przemysłu cukrowniczego pochodzące z dwóch cukrowni zlokalizowanych na terenie województwa. Pozostałe 3,2% stanowią odpady z rolnictwa, sadownictwa, przygotowania i przetwórstwa produktów spożywczych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, odpady z przemysłu mleczarskiego i produkcji napojów alkoholowych i bezalkoholowych. Zestawienie ilości odpadów wytworzonych w roku 2005, według poszczególnych grup, przedstawiono w tabeli 48, a procentowy udział grup odpadów w ogólnej ilości wytworzonych w 2005 r. na rys. 48. W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego łączna ilość wytworzonych w 2005 r. odpadów zwiększyła się o 165,1 tys. Mg. Na wzrost ilości wytworzonych odpadów w szczególności miała Tabela 48. Odpady pochodzenia przemysłowego wg grup wytworzone w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane WIOŚ) Grupa odpadu Nazwa grupy odpadu Odpady ogółem wytworzone Mg % Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin ,9 26,5 02 Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa, łowiectwa oraz przetwórstwa żywności ,7 13,4 121

8 Odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury 26260,9 1,5 04 Odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego 11,6 0,0 05 Odpady z przeróbki ropy na owej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla 18,2 0,0 06 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej 301,9 0,0 07 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej 550,9 0,0 08 Odpady z produkcji, przygotowania., obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznej), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich 643,8 0,0 09 Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych 29,7 0,0 10 Odpady z procesów termicznych ,2 46,8 11 Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 41,6 0,0 12 Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 31986,3 1,8 13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) 860,3 0,0 14 Odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08) 0,9 0,0 15 Odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nie ujęte w innych grupach 2471,6 0,1 16 Odpady nie ujęte w innych grupach 17280,4 1,0 17 Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) 46274,6 2,7 18 Odpady medyczne i weterynaryjne 1103,3 0,1 19 Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody do celów przemysłowych 80627,6 4,6 20 Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie 23651,4 1,4 Razem: ,8 99,9 0,1% ogółem wytworzonych, stanowią odpady z grupy: 04, 05, 06, 07, 08, 09, 11, 13 i 14. Rys. 48. Odpady pochodzenia przemysłowego wytworzone w największych ilościach w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane WIOŚ) wpływ Kielecka Kopalnia Surowców Mineralnych z siedzibą w Kielcach, która wytworzyła znacznie większe ilości odpadów z podgrupy 0101 odpady z wydobywania kopalin Odpady niebezpieczne Wojewódzka baza danych SIGOP-W stanowi podstawowe źródło informacji o odpadach niebez- 122

9 piecznych. W 2005 r. zgromadzono tam informacje o 172 jednostkach, z których pochodzą te odpady. Głównymi źródłami odpadów niebezpiecznych jest przede wszystkim działalność służb medycznych i weterynaryjnych oraz przemysł. Procesy powodujące powstawanie olejów odpadowych, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, zużywanie urządzeń typu: akumulatory, baterie oraz czyszczenie zbiorników po produktach ropopochodnych, jak również procesy oczyszczania ścieków, stanowią główne pochodzenie odpadów niebezpiecznych w województwie. Odpady tego typu powstają również w związku z użytkowaniem substancji niebezpiecznych, takich jak chemiczne środki ochrony roślin, farby, lakiery, środki odkażające, chemikalia fotograficzne, oleje i rozpuszczalniki. W ostatnich latach znaczącym źródłem odpadów niebezpiecznych są także liczne podmioty prowadzące działalność usługową i handlową pozostawiające: zużyte oleje, emulsje, baterie, opakowania po chemikaliach, lampy rtęciowe, przeterminowane leki. W roku 2005 w województwie świętokrzyskim wytworzono 3,7 tys. Mg odpadów zaliczanych do niebezpiecznych, co stanowiło 0,2% wszystkich powstałych odpadów poprodukcyjnych. Ilość tych odpadów w ogólnej ilości wytworzonych jest zróżnicowana w poszczególnych powiatach. Powiat buski wykazuje najwięcej (12,6%) odpadów niebezpiecznych, co wynika z niewielkiej ilości wytworzonych tam innych niż niebezpieczne odpadów poprodukcyjnych. Procentowy udział wytworzonych odpadów niebezpiecznych w stosunku do ogółem powstałych odpadów w latach w poszczególnych powiatach przedstawiono w tabeli 49, a udział wybranych powiatów w ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych w 2005 r. na rys. 49. W porównaniu do 2004 r. zwiększyła się ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych w województwie o 0,02 tys. Mg. Tabela 49. Procentowy udział wytworzonych odpadów niebezpiecznych w stosunku do ogółem powstałych w latach w poszczególnych powiatach (dane WIOŚ) Odpady wytworzone Powiaty: Rok ogółem w tym niebezpieczne Mg Mg % buski ,6 217,8 9, ,3 247,9 12,6 jędrzejowski ,1 80,0 1, ,3 73,5 1,8 kazimierski ,5 1,7 0, ,9 8,9 0,0 kielecki ,6 279,2 0, ,1 214,3 0,3 konecki ,0 194,9 0, ,6 126,2 0,7 opatowski ,1 37,8 1, ,9 131,1 4,4 ostrowiecki ,2 283,2 0, ,9 306,5 0,1 pińczowski ,6 53,8 0, ,4 54,5 0,2 sandomierski ,9 94,2 0, ,7 85,0 0,3 skarżyski ,7 133,0 0, ,1 234,0 0,7 starachowicki ,0 278,1 0, ,1 397,1 0,8 staszowski ,6 172,1 0, ,7 97,9 0,0 włoszczowski ,7 49,5 0, ,4 43,7 0,1 Miasto na prawach powiatu: ,4 1795,1 1,0 Kielce ,4 1671,5 0,3 województwo ,0 3670,4 0, ,8 3692,1 0,2 123

10 Rys. 49. Udział wybranych powiatów w ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych powstałych w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane WIOŚ) Największe ilości odpadów niebezpiecznych są wytwarzane przez zakłady zlokalizowane w m. Kielce (45,3%) oraz w powiatach: starachowickim (10,8%) i ostrowieckim (8,3%), a około 35,6% powstało w pozostałych 11 powiatach województwa. Bilans odpadów niebezpiecznych przedstawia tabela 50. Do grupy największych wytwórców odpadów niebezpiecznych w województwie świętokrzyskim należą: NSK ISKRA S.A. w Kielcach (25,7%), MAN STAR TRUCKS & BUSSES Sp. z o.o., Oddział w Starachowicach (8,4%), Zespół Opieki Zdrowotnej w Busku Zdroju (5,9%), Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. w Ostrowcu Św. (4,3%), Wojewódzki Szpital Zespolony w Kielcach (4,2%), Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach (3,8%), Grupa OŻARÓW S.A. w Ożarowie z siedzibą w Karsach (3,3%). Pod względem ilości wytworzonych w 2005 roku odpadów niebezpiecznych, największy udział (28,8%) miały odpady medyczne i weterynaryjne zaliczane do grupy 18. Inne odpady niebezpieczne, wytwarzane w największych ilościach (23,3%), to odpady zaliczane do grupy 13 oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw powstające u większości podmiotów gospodarczych. W dużych ilościach (15,1%) wytwarzane są odpady z kształtowania i powierzchniowej obróbki metali i tworzyw Tabela 50. Bilans odpadów niebezpiecznych w poszczególnych powiatach za 2005 r. (dane WIOŚ) Lp. 124 Powiat wytworzone Odpady niebezpieczne wykorzystane magazynowane unieszkodliwione składowane Mg % Mg Mg Mg Mg 1 buski 247,9 6,7 0,7 24,6 222,6 0,0 2 jędrzejowski 73,5 2,0 2,2 25,1 46,2 0,0 3 kazimierski 8,9 0,2 0,0 8,1 0,8 0,0 4 kielecki 214,3 5,8 12,7 75,0 126,2 0,4 5 konecki 126,2 3,4 0,6 21,3 104,3 0,0 6 opatowski 131,1 3,6 0,6 25,0 105,5 0,0 7 ostrowiecki 306,5 8,3 35,6 136,1 129,2 5,6 8 pińczowski 54,5 1,5 0,2 7,5 46,8 0,0 9 sandomierski 85,0 2,3 4,6 15,1 65,3 0,0 10 skarżyski 234,0 6,3 37,0 135,2 61,8 0,0 11 starachowicki 397,1 10,8 2,4 197,0 197,7 0,0 12 staszowski 97,9 2,6 4,7 64,4 25,2 3,6 13 włoszczowski 43,7 1,2 1,3 12,1 30,3 0,0 14 Kielce 1671,5 45,3 40,0 518,4 1092,7 20,4 Razem województwo: 3692, ,6 1264,9 2254,6 30,0

11 sztucznych z grupy 12, a są to przede wszystkim odpadowe emulsje i roztwory z obróbki metali nie zawierające chlorowców (12,8%) oraz odpadowe oleje mineralne z obróbki metali nie zawierające chlorowców (2,3%). Znaczące ilości (10,2%) stanowią także odpady opakowaniowe zaliczane do grupy 15 sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nie ujęte w innych grupach. Odpady zaliczane do grupy 16 stanowią 9,5%, a w tym odpady z czyszczenia zbiorników magazynowych i cystern transportowych (3,2%), baterie i akumulatory (2,6%), zużyte lub nie nadające się pojazdy, odpady z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów (1,8%) oraz wytworzone w mniejszych ilościach (pozostałe 1,9%) odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych, uwodnione odpady ciekłe przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwienia, odpady powstałe w wyniku wypadków i zdarzeń losowych. Zestawienie ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych z poszczególnych grup w roku 2005 przedstawia tabela 51, a procentowy udział poszczególnych grup odpadów w ogólnej ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych w 2005 roku obrazuje rys Gospodarowanie odpadami Z wytworzonej w 2005 r. ilości 1743,8 tys. Mg odpadów, zaliczanych do poszczególnych grup, odzyskowi poddano 90,1%, unieszkodliwiono w inny sposób niż przez składowanie 0,3%, czasowo magazynowano na terenie zakładów z przeznaczeniem do późniejszego wykorzystania bądź unieszkodliwienia 4,3%, a na składowiska odpadów przemysłowych lub komunalnych przekazano 5,3%. Z ogólnej masy powstałych odpadów 0,2%, tj. 3,7 tys. Mg stanowiły odpady niebezpieczne, z których 34,3% poddano procesom odzysku, 61,0% unieszkodliwiono, 3,9% tymczasowo magazynowano, natomiast 0,8% przekazano na składowiska. Udział odpadów niebezpiecznych w odpadach pochodzenia przemysłowego wyniósł: - 0,21% w wytworzonych, - 0,08% w wykorzystanych, - 38,51% w unieszkodliwionych, - 0,19% w czasowo gromadzonych, - 0,03% w składowanych. Gospodarkę odpadami, w tym niebezpiecznymi w województwie w latach przedstawiono w tabeli 52 i na rys. 51. W porównaniu do poprzedniego roku sprawozdawczego, zauważa się znaczny wzrost ilości odpadów kierowanych do odzysku 90,1%. I tak, biorąc pod uwagę odpady ogółem, o około 12% zwiększyło się ich wykorzystanie, kosztem odpadów czasowo magazynowanych z przeznaczeniem do wykorzystania ich w późniejszym terminie (mniej o około 10,8%). Natomiast unieszkodliwianie zmniejszyło się o około 1%, a unieszkodliwianie poprzez składowanie o 0,6%. W przypadku odpadów niebezpiecznych wykorzystanie zwiększyło się o około 6,7% kosztem stosowanego w mniejszym zakresie unieszkodliwienia (mniej o 7,7%). Również składowanie odpadów na składowiskach zwiększyło się o około 0,8%. Odpady niebezpieczne tymczasowo magazynowane utrzymują się na podobnym poziomie, jak w ubiegłym roku. Największą ilość odpadów pochodzenia przemysłowego przekazano do wykorzystania w powiatach: m. Kielce (31% wszystkich wykorzystanych odpadów Rys. 50. Odpady niebezpieczne wytworzone w największych ilościach w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane WIOŚ) 125

12 Tabela 51. Odpady niebezpieczne (wg grup) wytworzone w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane WIOŚ) Grupa odpadu Nazwa grupy odpadu Odpady z przeróbki ropy na owej, oczyszczania gazu ziemnegooraz pirolitycznej przeróbki węgla Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej Odpady z produkcji, przygotowania., obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznej), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich Odpady ogółem wytworzone Mg % 0,2 0,0 3,1 0,1 10,3 0,3 192,2 5,2 09 Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych 28,7 0, Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) Odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08) Odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach 40,9 1,1 559,1 15,1 860,3 23,3 0,9 0,0 377,3 10,2 16 Odpady nie ujęte w innych grupach 350,6 9,5 17 Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) 163,6 4,5 18 Odpady medyczne i weterynaryjne 1062,6 28,8 19 Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych 42,3 1,1 Razem: 3692,1 100 w województwie), staszowskim (29%), ostrowieckim (24%), kazimierskim (4%), starachowickim (3%), sandomierskim, skarżyskim i włoszczowskim (po około 2% w każdym). Tylko około 3% odpadów wykorzystano w pozostałych 6 powiatach. W wymienionych powiatach, o wysokim stopniu wykorzystania odpadów decydowały zakłady: w m. Kielce Kieleckie Kopalnie Surowców Mineralnych S.A., w powiecie staszowskim Elektrownia Połaniec S.A. Grupa Electrabel w Połańcu, w powiecie ostrowieckim Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. i Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Cukrownia Częstocice, Tabela 52. Gospodarka odpadami w województwie świętokrzyskim w latach (dane WIOŚ) 126 Rok Liczba producentów Odpady wytworzone odzysk unieszkodliwione magazynowane składowane Mg Mg % Mg % Mg % Mg % Odpady ogółem , ,3 77, ,9 1, ,2 15, ,6 5, , ,3 90,1 5851,7 0, ,3 4, ,5 5,3 w tym odpady niebezpieczne ,4 1007,8 27,6 2528,0 68,7 134,6 3,7 0,0 0, ,1 1264,9 34,3 2254,6 61,0 142,6 3,9 30,0 0,8

13 Rys. 51. Gospodarka odpadami przemysłowymi i niebezpiecznymi w województwie świętokrzyskim w 2005 r. (dane WIOŚ) w powiecie kazimierskim Cukier Małopolski S.A. w Kazimierzy Wlk., powiecie starachowickim Constar S.A. w Starachowicach i Odlewnie Polskie S.A., w powiecie sandomierskim Pilkington Automotive Poland Sp. z o.o. w Sandomierzu, w powiecie skarżyskim Wtórpol PPHU ZPCh, w powiecie włoszczowskim Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska. W przypadku odpadów niebezpiecznych, wyniki analizy gospodarki odpadami w powiatach przedstawiają się następująco: największe ilości z tych odpadów wykorzystywane są przez m. Kielce (41% wszystkich wykorzystywanych w województwie) i powiaty: starachowicki (16%), ostrowiecki i skarżyski (11%), kielecki (6%) oraz jędrzejowski, konecki, opatowski i staszowski (po 2 5% każdy). Pozostałe pięć powiatów województwa wykorzystało około 4% powstałych odpadów. Około 62% wszystkich wykorzystanych odpadów niebezpiecznych pochodzi z zakładów: NSK ISKRA w Kielcach (34%), MAN STAR TRUCK & BUSSES Sp. z o.o., Oddział w Starachowicach (14%), Celsa Huta Ostrowiec Sp. z o.o. w Ostrowcu Św. (7%) i ZEORK S.A. w Skarżysku-Kamiennej (7%). Bilans odpadów, w tym niebezpiecznych, dla poszczególnych grup odpadów według danych z 2005 roku przedstawia tabela 53. Odzysk, wykorzystanie odpadów Odzyskiem są działania polegające na wykorzystaniu odpadów w całości lub w części, a także prowadzące do odzyskania z odpadów substancji, materiałów lub energii i ich wykorzystania, przy czym działania te nie mogą stwarzać zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska. Polegają one między innymi na: - wykorzystaniu jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii, - powtórnej rafinacji oleju lub innych sposobach ponownego wykorzystania oleju, - rozprowadzaniu na powierzchni ziemi, w celu nawożenia lub ulepszania gleby lub rekultywacji gleby i ziemi. Z wytworzonych w 2005 roku 1743,8 tys. Mg odpadów, wykorzystanych zostało 1571,4 tys. Mg, co stanowi 90,1%. Większość z nich znajduje ponowne zastosowanie przede wszystkim w przemyśle i rolnictwie. Wykorzystaniu (96% w stosunku do ilości wytworzonej) podlegają powstające w największych ilościach odpady z procesów termicznych (grupa 10), w tym z elektrowni i zakładów energetyki cieplnej. Pyły z elektrofiltrów oraz popioły lotne z węgla powstające w Elektrowni w Połańcu poprzez instalację do pneumatycznego ich odbioru i stację załadowczą przekazywane są odbiorcom (głównie przemysł cementowy) w 100% ilości wytworzonej. Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych w roku 2005 zagospodarowywane zostały w ok. 95%, znajdując zastosowanie głównie w budownictwie drogowym i produkcji materiałów budowlanych. Pozostałe ilości tych odpadów czasowo są magazynowane na składowisku z przeznaczeniem do późniejszego ich wykorzystania. Do tej grupy odpadów należą także odpady z hutnictwa żelaza i stali, podlegające zagospodarowaniu w 100% ilości wytworzonej. W wyniku ich przerobu, następuje odzysk frakcji metalowych stanowiących wkład do produkcji hutniczej oraz innych frakcji zagospodarowywanych między innymi w celach budowlanych. Inną grupą odpadów powstających masowo i wykorzystywanych w dużych ilościach (w 88%) są odpady z wydobycia i przeróbki surowców mine- 127

14 Tabela 53. Gospodarka odpadami w 2005 r. wg grup odpadów (dane WIOŚ) Grupa odpadu Nazwa odpadu Odpady ogółem w tym niebezpieczne wytworzone odzysk unieszkodliwione magazynowane składowane Mg Mg % Mg % Mg % Mg % Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej , ,8 88, ,1 0, ,0 11,9 i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin Odpady z rolnictwa, sadownictwa, upraw hydroponicznych, rybołówstwa, leśnictwa łowiectwa oraz przetwórstwa żywności 03 Odpady z przetwórstwa drewna oraz produkcji płyt i mebli, masy celulozowej, papieru i tektury , ,3 85,8 9,1 0, ,9 14,2 103,4 0, , ,1 99, ,2 0,9 4,6 0, Odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego 11,6 0,4 3, ,2 96,6 05 Odpady z przeróbki ropy na owej, oczyszczania gazu ziemnego oraz pirolitycznej przeróbki węgla 06 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii nieorganicznej 07 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej 08 Odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych (farb, lakierów, emalii ceramicznej), kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich , , , , ,9 23,5 7,8 275,5 91,2 2,9 1, ,1 0,2 6, ,9 93, ,9 414,1 75,1 1,0 0,2 135,8 24, ,3 9,5 92,2 0,7 6,8 0,1 1, ,8 224,6 34,9 342,6 53,2 24,5 3,8 52,1 8,1 192,2 151,0 78,5 31,3 16,3 9,9 5, Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych 29,7 17,6 58,9 11,1 37,7 1,0 3, ,7 16,6 57,8 11,1 38,7 1,0 3, Odpady z procesów termicznych , ,7 96, ,6 1, ,9 2,

15 Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów i z procesów hydrometalurgii metali nieżelaznych 12 Odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki powierzchni metali i tworzyw sztucznych 13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19) 14 Odpady z rozpuszczalników organicznych, chłodziw i propelentów (z wyłączeniem grup 07 i 08) 15 Odpady opakowaniowe, sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nie ujęte w innych grupach 41,6 0,7 1,7 32,6 78,3 8,3 20, , ,6 79,7 8,3 20, , ,3 98,1 551,7 1,7 66,3 0, ,1 95,8 17,1 462,7 82,8 0,6 0, ,3 770,6 89,6 67,9 7,9 21,8 2, ,3 770,6 89,6 67,9 7,9 21,8 2, ,9 0,5 55,6 0,4 44, ,9 0,5 55,5 0,4 45, ,6 1971,9 79,9 357,1 14,4 130,6 5,3 12,0 0,4 377,3 76,3 20,2 293,5 77,8 3,9 1,0 3,6 1,0 16 Odpady nie ujęte w innych grupach 17280, ,7 91,3 1120,0 6,5 309,8 1,8 70,8 0,4 17 Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej (włączając glebę i ziemię z terenów zanieczyszczonych) 350,6 144,4 41,2 141,7 40,4 64,5 18, , ,7 64,7 345,3 0, ,0 34,0 281,6 0,6 163, ,2 77,8 10,0 6,1 26,4 16,1 18 Odpady medyczne i weterynaryjne 1103,3 36,1 3,3 1067,2 96, Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody do celów przemysłowych 1062, , , ,4 82,8 433,6 0, ,4 13,1 2868,2 3,6 42, ,9 54,1 19,4 45, Odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie 23651,4 7230,3 30,6 1236,5 5,2 12,9 0, ,7 64, Razem: , ,3 90,1 5851,7 0, ,3 4, ,5 5,3 w tym niebezpieczne: 3692,1 1264,9 34,3 2254,6 61,0 142,6 3,9 30,0 0,8 129

16 ralnych (grupa 01). Jednym z kierunków zagospodarowania tych odpadów jest produkcja nawozów mineralnych. Ponadto odpady te wykorzystywane są do produkcji wyrobów kamionkowych, budowy dróg, a także niwelacji terenów, budowy osadników i rekultywacji nieczynnych wyrobisk. Odpady z przemysłu rolno-spożywczego (grupa 02) wykorzystywane są w 86% wytworzonej masy. Wysłodki i wapno defekacyjne pochodzące z przemysłu cukrowniczego, jak również należące do tej samej grupy odpady z przemysłu mleczarskiego zagospodarowywane są w 100%. Prawie w całości są wykorzystywane, powstające w mniejszych ilościach, odpady z przetwórstwa drewna w produkcji płyt i mebli oraz masy celulozowej (grupa 03), jak też odpady z kształtowania oraz fizycznej i mechanicznej obróbki metali i tworzyw sztucznych (grupa 12). W znacznej mierze (91%) wykorzystaniu podlegają odpady nie ujęte w innych grupach (grupa 16), a także (90%) oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (grupa 13). Około 83% odpadów z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i do celów przemysłowych (grupa 19), wykorzystuje się między innymi do: rekultywacji i nawożenia użytków rolnych osady z oczyszczalni ścieków lub poprzez recykling, regenerację odpady z mechanicznej obróbki odpadów tj. papier, tektura, metale żelazne i nieżelazne, tworzywa sztuczne, szkło oraz drewno. W mniejszym zakresie (34,3%) w stosunku do ilości wytworzonej, wykorzystywane są odpady niebezpieczne. Powstające w dużych ilościach oleje odpadowe (grupa 13), przetwarzane są ponownie w 90%. Są to odpadowe oleje hydrauliczne, silnikowe, przekładniowe i smarowe oraz płyny hamulcowe, które za pośrednictwem firm zajmujących się skupem tych odpadów, przekazywane są do Rafinerii Na y Jedlicze lub Rafinerii Na y Jasło S.A. w celu regeneracji polegającej na usunięciu zanieczyszczeń nierozpuszczalnych w oleju i pozyskaniu z nich surowców petrochemicznych, które mogą być użyte do produkcji nowych olejów smarowych lub np. lekkich olejów opałowych. Inną grupą odpadów niebezpiecznych, powstających w większych ilościach i wykorzystywanych w 79%, są odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania powłok ochronnych, kitu, klejów, szczeliw i farb drukarskich wytwarzane głównie przez MAN STAR TRUCKS & BUSSES Sp. z o.o., Oddział w Starachowicach. Odpady niebezpieczne z grupy 16, w tym: zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy, odpady z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów wykorzystane zostały w 41%. Baterie i akumulatory ołowiowe, bądź niklowo-kadmowe poddawano całościowej utylizacji polegającej na odzyskaniu ołowiu, polipropylenu z obudowy i utylizacji elektrolitu. W niewielkich ilościach wytworzone odpady z przemysłu fotograficznego (grupa 09) zawierające w swoim składzie azotan srebra, pochodzące głównie z pracowni rentgenowskich szpitali oraz Zakładów Opieki Zdrowotnej, chociaż wytwarzane w niewielkich ilościach, wykorzystywane były w 58%, przy czym roztwory utrwalaczy w całości przez Spółdzielnię Pracy Agro-Film w Tarnowie i Przedsiębiorstwo Odzysku Srebra METILEX S.C. w Sieborowicach. Również w małych ilościach wytworzone odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej (grupa 07) poddane zostały odzyskowi w 92%. Unieszkodliwianie odpadów Odpady, których nie można było wykorzystać, poddawane są procesom unieszkodliwiania, polegającym na przekształcaniu biologicznym, fizycznym lub chemicznym w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzi oraz dla środowiska. Unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku. Z wytworzonych w 2005 roku 1743,8 tys. Mg odpadów, unieszkodliwionych zostało 5,9 tys. Mg, co stanowi 0,3%. W mniejszym zakresie niż w 2004 roku, odpady poddawano procesom unieszkodliwiania, co powodowane było większym ich wykorzystaniem. Najwięcej (1,2 tys. Mg) unieszkodliwiono odpadów z grupy 20, a były to szlamy ze zbiorników bezodpływowych, służących do gromadzenia nieczystości, które w całości (0,4 tys. Mg) przekazano na oczyszczalnie ścieków oraz odpady z czyszczenia ulic i placów (0,8 tys. Mg) powstałe w Grupie Ożarów S.A. w Ożarowie, które poddane zostały procesom termicznego przekształcenia we własnej instalacji. W mniejszych ilościach wytworzone, a unieszkodliwione w znaczącej ilości (91%), to między innymi odpady z produkcji, przygotowania, obrotu i stosowania produktów przemysłu chemii organicznej (grupa 06). Należące do tej grupy osady z zakładowej oczyszczalni ścieków Kopalni Wapienia Morawica S.A. Morawica k/kielc w całości unieszkodliwiono na Oczyszczalni Ścieków w Brzezinach, w gminie Morawica. Odpady z chemicznej obróbki i powlekania powierzchni metali oraz innych materiałów (grupa 11) w 78% zostały poddane unieszkodliwianiu. Gospodarka odpadami niebezpiecznymi wymaga odrębnej analizy. Odpadów tych unieszkodliwiono około 8% mniej niż w roku poprzednim. Odpady z działalności służb medycznych i weterynaryjnych (grupa 18) zostały unieszkodliwione w 100% wytworzonych. Odpady z diagnozowania, 130

17 leczenia i profilaktyki medycznej, pochodzące z 26 szpitali i innych placówek służby zdrowia, w ilości 1,1 tys. Mg zostały unieszkodliwione poprzez termiczne przekształcenie. Najwięcej (54%) tego rodzaju odpadów, przekazano do firmy EKO ABC w Bełchatowie, specjalizującej się unieszkodliwianiem odpadów medycznych i przeterminowanych leków. Ponad 22% tych odpadów unieszkodliwiono w Spalarni Szpitala Rejonowego w Busku Zdroju oraz około 12% w spalarniach szpitali w Sandomierzu, Skarżysku-Kam. i Starachowicach, które oprócz odpadów własnych utylizują także odpady przyjęte z innych jednostek ochrony zdrowia. Pozostałą ilość unieszkodliwiono w takich firmach jak: EKO TOP Sp. z o.o. w Rzeszowie (8%), EKO- MED w Dąbrowie Górniczej (2%), bądź spalono w miejscach powstania odpadu w spalarkach na terenie szpitali. Odpadowe emulsje i roztwory z obróbki metali nie zawierające chlorowców, zaliczane do grupy 12 i unieszkodliwione w ilości 0,5 tys. Mg (83%), przekazane zostały do: SITA-SUWO w Radomiu i REMONDIS Sp. z o.o. w Warszawie. Innym rodzajem odpadów niebezpiecznych unieszkodliwionych w ilości 0,3 tys. Mg (78%) są odpady z grupy 15: sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach. Odpady te wytwarzane są głównie w NSK ISKRA S.A. w Kielcach i przekazane do unieszkodliwienia do SITA-SUWO w Radomiu. Odbiorcami unieszkodliwianych (40%) w ilości 0,14 tys. Mg odpadów z grupy 16, w zależności od ich rodzaju, były między innymi zakłady: ABBA- -EKOMED Sp. z o.o. w Toruniu, UTIMER Sp. z o.o. w Warszawie, EKO-PLUS S.C. w Wieliczce. Głównym wytwórcą i odbiorcą unieszkodliwianych w ilości 0,12 tys. Mg (78%) odpadów z grupy 17 była Grupa Ożarów S.A. w Ożarowie z siedzibą w Karsach. W dużym zakresie (54-80% ilości wytworzonych), unieszkodliwiane były odpady niebezpieczne wytwarzane w mniejszych ilościach, które ze względu na swój skład chemiczny nie mogły być przekazane do wykorzystania. I tak: odpady z obróbki i powlekania metali oraz innych materiałów, a w szczególności kwasy trawiące (grupa 11), odbierała od producenta (ISPOL Sp. z o.o. w Kielcach) Międzywojewódzka Stacja Unieszkodliwiania Ścieków Pogalwanicznych EKOGAL S.A. w Kutnie, odpady z grupy 19, a mianowicie: szlamy z fizykochemicznej przeróbki odpadów zawierające substancje niebezpieczne przekazano w całości do SANSERW S.C. Przedsiębiorstwa Gospodarki Odpadami w Gdańsku, natomiast odpady zeszklone i z procesów zeszkliwienia do ECO ABC Spółka z o.o., Zakład Termicznej Utylizacji Odpadów Medycznych w Bełchatowie oraz EXPOL BIS Spółka Jawna Spalarnia Odpadów Medycznych w Skarżysku-Kamiennej. Czasowe gromadzenie odpadów W określonych warunkach i czasie, wytwórcy odpadów tymczasowo magazynują na swoim terenie te odpady, które przeznaczone są do wykorzystania lub unieszkodliwienia w późniejszym terminie. Zdarza się często, że odpady, z braku możliwości znalezienia właściwego odbiorcy, gromadzone są przez czas dłuższy niż zakładano. W roku 2005 ilość odpadów czasowo magazynowanych na terenach zakładów stanowiła 4,3% ilości wytworzonej. W największych ilościach (32,9 tys. Mg) gromadzono w ten sposób odpady pochodzące z przetwórstwa żywności (grupa 02), w tym z przemysłu cukrowniczego (18%) i przemysłu mleczarskiego, które następnie w całości wykorzystywano do rekultywacji terenu lub jako nawóz uzupełniający do alkalizowania gleb (osady z oczyszczania i mycia buraków oraz wapno defekacyjne). Znaczne ilości odpadów z grupy 17 magazynowano (15,7 tys. Mg), a w tym odpady betonu oraz gruz betonowy z rozbiórek i remontów (77%) oraz glebę, ziemię i urobek z pogłębiania (36%). Dużo również (10,6 tys. Mg) przechowywano czasowo odpadów z grupy 19, powstających w oczyszczalniach komunalnych i w instalacjach do uzdatniania wody, a najwięcej (6,6 tys. Mg) ustabilizowanych komunalnych osadów ściekowych z oczyszczania ścieków, które podlegają leżakowaniu przez odpowiedni okres na poletkach osadowych bądź lagunach, po czym wykorzystywane są do rekultywacji i nawożenia użytków rolnych oraz (3,9 tys. Mg) osadów z dekarbonizacji wody. W niewielkiej ilości, w stosunku do ilości wytworzonej (około 1,7%), czasowemu gromadzeniu podlegały odpady z grupy 10, tj. z elektrowni i zakładów energetycznego spalania, odpady z hutnictwa żelaza i stali oraz odpady z odlewnictwa żelaza i metali nieżelaznych. Przez pewien czas w roku gromadzone były także niektóre rodzaje odpadów niebezpiecznych (około 4% ilości wytworzonej). Są to przede wszystkim: zużyte lub nie nadające się do użytkowania pojazdy, baterie i akumulatory, odpady z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów, z czyszczenia zbiorników magazynowych i odpady urządzeń elektrycznych i elektronicznych z grupy 16 oraz odpadowe oleje hydrauliczne, silnikowe, przekładniowe i smarowe, oleje mineralne stosowane jako nośniki ciepła oraz odpady z odwadniania olejów w separatorach z grupy 13. Ponadto gromadzone były szlamy wodorotlenków metali i odpady zeszklone z procesów zeszkliwiania z grupy 19 oraz odpady z betonu, gruzu i innych materiałów ceramicznych zawierające substancje niebezpieczne, od- 131

18 pady materiałów budowlanych zawierających azbest i inne odpady z budowy, remontów i demontażu z grupy 17. Odpady te przechowuje się w wydzielonych i zabezpieczonych miejscach na terenie zakładu, w odpowiednio do tego celu przystosowanych pojemnikach (silosy, beczki), a po zgromadzeniu odpowiedniej ilości przekazuje się do zakładów unieszkodliwiających bądź wykorzystujących tego rodzaju odpady. Składowanie odpadów Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku (Dz. U. Nr 62 poz. 628), która w pewnym zakresie kontynuuje zapisy poprzedniej ustawy o odpadach, w postępowaniu z odpadami powinna być przestrzegana następująca hierarchia działań: zapobieganie powstawaniu odpadów, ograniczenie ilości i uciążliwości (szkodliwości) odpadów, odzysk (wykorzystywanie odpadów), unieszkodliwianie odpadów z wyłączeniem składowania i składowanie odpadów. Unieszkodliwianie odpadów poprzez ich deponowanie na składowiskach winno być działaniem ostatecznym, po wyczerpaniu wszelkich dopuszczalnych możliwości ich wykorzystania. Wszystkie składowiska, niezależnie od rodzaju składowanych odpadów, są obiektami uciążliwymi dla otoczenia, a składowiska nie posiadające żadnych lub dostatecznych zabezpieczeń, stanowią potencjalne źródła zanieczyszczenia środowiska. Składowanie odpadów jest działaniem najmniej korzystnym w gospodarowaniu odpadami ze względu na możliwość skażenia środowiska, a także z uwagi na zajmowanie określonej przestrzeni. Dlatego też bardzo istotna jest prawidłowa lokalizacja, odpowiednie zaprojektowanie i budowa składowisk, a następnie eksploatacja z zachowaniem reżimów gwarantujących spełnianie warunków bezpiecznego składowania. Jak wynika z danych Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Kielcach, w 2005 r. na składowiska trafiło 92,1 tys. Mg różnego rodzaju odpadów pochodzenia przemysłowego, co stanowi 5,3% ogółu odpadów wytworzonych w województwie. Do odpadów poprodukcyjnych składowanych w największych ilościach należą: odpady z wydobywania kopalin i płuczki wiertnicze (grupa 01) w ilości 55 tys. Mg, co stanowi 12% wytworzonych odpadów z tej grupy. Odpady te powstają w Kieleckich Kopalniach Surowców Mineralnych S. A. z siedzibą w Kielcach i w Lafarge Kruszywa Sp. z o.o., Kopalni Dolomitu w Radkowicach. Dużo również (18,6 tys. Mg) zdeponowano odpadów z procesów termicznych (grupa 10), tj. 2,3% ogółu wytworzonych. Są to przede wszystkim mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych pochodzące z Elektrociepłowni w Kielcach (składowisko Gruchawka ), odpady z produkcji gipsu pochodzące z Lafarge Gips Sp. z o.o. 132 w Leszczach (składowisko Leszcze ) oraz odpady z hutnictwa żelaza i stali, wytwarzane przez Koneckie Zakłady Odlewnicze S.A. w Końskich (składowisko odpadów komunalnych w Końskich). W niewielkiej ilości wytworzone, a prawie w całości (97%) poddane składowaniu zostały odpady z przemysłu skórzanego, futrzarskiego i tekstylnego (grupa 04). Wśród odpadów podlegających składowaniu, znajdują się także odpady zakwalifikowane do niebezpiecznych z uwagi na zawartość w ich składzie substancji, które mogą powodować poważne zagrożenie dla środowiska i zdrowia człowieka. W roku 2005 wywieziono na składowiska 30 Mg odpadów niebezpiecznych, co stanowi 0,8% tych odpadów ogółem wytworzonych. Najwięcej (25,4 Mg) złożono na składowisku odpadów niebezpiecznych zawierających azbest w Dobrowie, gm. Tuczępy. Są to materiały izolacyjne oraz materiały konstrukcyjne zawierające azbest, wytworzone głównie przez Wojewódzki Szpital Zespolony w Kielcach oraz PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Zakład Linii Kolejowych w Kielcach. Pozostałą część odpadów niebezpiecznych złożono na składowisku odpadów przemysłowych w Poniatowej Wsi (woj. lubelskie), a mianowicie: sorbenty, materiały filtracyjne i ubrania ochronne zawierające substancje niebezpieczne (3,6 Mg), wytworzone w Elektrowni Połaniec S.A. Grupa Electrabel oraz glebę i kamienie zanieczyszczoną substancjami niebezpiecznymi. Wszystkie odpady przeznaczone do składowania, a są to w większości odpady inne niż niebezpieczne, gromadzone są przede wszystkim na składowiskach będących własnością wytwórców odpadów. Na składowiskach odpadów przemysłowych, zajmujących powierzchnię 162,3 ha, w roku 2005 złożono 11,2 tys. Mg odpadów, co stanowi ok. 12% wszystkich odpadów składowanych. Od początku eksploatacji tych obiektów, na koniec roku sprawozdawczego, łącznie nagromadzono ,9 tys. Mg odpadów, a największy w tym udział (85%) ma składowisko Pióry, eksploatowane przez ELPOEKO Sp. z o.o., z siedzibą na terenie Elektrowni Połaniec Grupa Electrabel S.A. w Połańcu. W porównaniu do 2004 roku zmniejszyła się ilość składowanych odpadów przemysłowych na składowiskach o około 186 tys. Mg na rzecz zwiększonej ilości ich magazynowania na terenie zakładu z przeznaczeniem do dalszego wykorzystania. W roku 2005 eksploatowano sześć składowisk odpadów przemysłowych, pozostałe nie przyjmowały odpadów. Zgodnie z wydanymi decyzjami trzy składowiska przewidziane są do zamknięcia, natomiast pozostałe spełniają wymagania ochrony środowiska. Charakterystykę składowisk, z wyłącze-

19 obiektem zlokalizowanym w nieczynnej otworowej kopalni siarki w Rzędowie, na gruntach nieprzepuszczalnych, wody podziemne w tym rejonie nie występują. Składowisko eksploatowane jest od sierpnia 2004 roku, posiada wszystkie wyma- Tabela 54. Składowiska odpadów przemysłowych (z wyłączeniem odpadów skalnych) Eksploa złożone Zagosp. ekologiczny eksploat.: Odpady Przegląd Instrukcja Prowadzony zatwierdzona T Składowisko Pow. tacja w 2005 r ze skład. wyk. wymagane monitoring Zarządzający (ha) od nagrom. w 2005 T działania*/ brak do łączne (Mg) T tak; brak /termin decyzji N roku (Mg ) N nie N realizacji^ Nr ewidencyjny 1 Kielce Gruchawka Elektrociepłownia Kielce S.A. 2 Krzemionki Syndyk Masy Upadłościowej Huty Ostrowiec S.A. w Ostrowcu Św. 3 Skarżysko-Kamienna Energetyka Cieplna miasta Skarżysko- -Kamienna 4 Skarżysko-Kamienna Zakłady Metalowe Mesko S.A. w Skarżysku-Kam. 5 Skowronno Przetwórstwo Owoców i Warzyw Gomar Zakład w Pińczowie 6 Pióry ELPOEKO Sp. z o.o., z siedzibą na terenie Elektrowni Połaniec 7 Tursko ELPOEKO Sp. z o.o., z siedzibą na terenie Elektrowni Połaniec 8 Mikołajów Kopalnie i Zakłady Chemiczne Siarki Siarkopol S.A. w Grzybowie 9 Leszcze Zakłady Przemysłu Gipsowego Dolina Nidy S.A. w Leszczach 10 Dobrów Składowisko azbestu Chempol Sp. z o.o. 21, , , ,58 0, ,00 2, , ,80 0, , , ,00 299, ,24 90, , ,84 8, , ,00 0, , ,25 0, ,70 138,70 7, , ,35 Kompet. Starosty lub Wojewody - T S T T W ,0 T Z/ N T W - T S T T S - T Z/ T Z/ N N W T T S 14296,9 T S T T W - T S T T W - T S T T S - T S T T W - N S T T W * Wymagane działania: S obiekt spełnia wymogi; Z decyzja zobowiązująca zarządzającego składowiskiem do jego zamknięcia. ^ termin planowanego zamknięcia obiektu. niem składowisk przeznaczonych do przyjmowania odpadów skalnych i mineralnych przedstawiono w tabeli 54, a ich rozmieszczenie na rys. 52. Składowisko odpadów niebezpiecznych zawierających azbest w Dobrowie, gm. Tuczępy jest nowym 133

20 gane pozwolenia i decyzje dla tego typu obiektu. Powierzchnia składowiska wynosi 7,26 ha, planowana pojemność około m3, tworzy je 26 kwater, które będą eksploatowane w dwóch etapach. Zarządzający składowiskiem Chempol Sp. z o.o. w Dobrowie zbiera odpady niebezpieczne zawierające azbest z terenu województwa świętokrzyskiego i terenów województw przyległych. Stan nagromadzenia na koniec analizowanego roku wynosił 2005 Mg odpadów zawierających azbest. Monitoring składowiska obejmuje pomiary pyłu (trzy punkty pomiarowe pyłu azbestowego) i został wykonany w 2004 i 2005 roku. 3. ODPADY KOMUNALNE Zgodnie z definicją zawartą w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, odpadami komunalnymi są odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady nie zawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Ilość powstających odpadów zależy od poziomu konsumpcji indywidualnej oraz modelu konsumpcji i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Istotnie zmienia się także skład odpadów. Coraz większy udział mają tworzywa sztuczne (opakowania). Wiąże się to z rosnącym zastosowaniem opakowań jednorazowego użytku, często nie podlegających biodegradacji. Przy braku skutecznego systemu gromadzenia i wykorzystywania surowców wtórnych ilość odpadów komunalnych w najbliższych latach może gwałtownie wzrastać. W województwie świętokrzyskim, podobnie jak w Polsce, najczęściej występującym sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych jest deponowanie ich na składowiskach, często nie spełniających wymagań stawianych tego typu obiektom, a tym samym stwarzających potencjalne zagrożenie dla środowiska. Jednak odpady komunalne przed umieszczeniem ich na składowisku powinny zostać poddane przede wszystkim segregacji, a także procesom przekształcania fizycznego, chemicznego lub biologicznego w celu ograniczenia zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi lub dla środowiska oraz w celu ograniczenia ilości i objętości składowanych odpadów. Składowanie odpadów powinno być ostatnim ogniwem w planowanym systemie gospodarki odpadami komunalnymi. W wyniku biochemicznego rozkładu substancji organicznej powstają toksyczne związki, które w niezabezpieczonym składowisku bardzo łatwo wymywane są w głąb gleby i stanowią poważne zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego. Ponadto powstawanie dużych ilości tych odpadów wymusza przeznaczanie znacznych powierzchni gruntów pod budowę tego typu obiektów. Zgodnie z informacjami zgromadzonymi w komputerowej bazie Karta Składowiska prowadzonej przez WIOŚ Kielce, w 2005 roku w województwie świętokrzyskim eksploatowano 35 składowisk odpadów komunalnych, zajmujących łącznie powierzchnię 89,52 ha. Składowiska te najczęściej lokalizowane są na nieużytkach rolnych i leśnych, w różnego rodzaju wyrobiskach piasku, żwiru bądź w wąwozach i jarach. W roku tym na terenie województwa świętokrzyskiego na składowiska komunalne przyjęto około 185,4 tys. Mg nie segregowanych odpadów, co dało na koniec roku łączne nagromadzenie około 3942 tys. Mg. W porównaniu z rokiem 2004, masa odpadów skierowana na tego typu obiekty zwiększyła się o około 6 tys. Mg. Rocznie, największe ilości odpadów komunalnych, przyjmowane są na składowiska: Promnik, Janik, Marcinków, Piaseczno i Końskie. W roku 2005 łącznie wywieziono tam 127,6 tys. Mg odpadów, co stanowi ponad 69% odpadów złożonych na wszystkich składowiskach komunalnych w województwie. Od początku składowania, najwięcej nagromadzono tych odpadów na składowiskach: Łyżwy, Janik i Promnik (łącznie 58%). Techniczne wyposażenie składowisk odpadów komunalnych w województwie świętokrzyskim: uszczelnienie 51%, instalacja do zbierania odcieków 54%, instalacja do ujmowania gazu składowiskowego 17%, waga 40%, kompakor 29%, spychacz 74%, brodzik dezynfekcyjny 66%, pas zieleni 91%. Procent składowisk komunalnych, na których prowadzony był monitoring: wód podziemnych 63%, wód odciekowych 43%, wód powierzchniowych 31%. Posiadane uregulowania formalno-prawne składowisk odpadów komunalnych: pozwolenie na budowę 69%, pozwolenie na użytkowanie 46%, decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska 74%, przegląd ekologiczny 91%. Na koniec 2005 roku 63% kierowników składowisk komunalnych posiadało wymagane kwalifikacje, a na 91% obiektów prowadzono ewidencję odpadów. 134