Informacja o czynnościach przeprowadzonych z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Podzamczu (wyciąg)

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 11 stycznia 2011 r. RPO VII /7020/10/KM Informacja o czynnościach przeprowadzonych z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Podzamczu (wyciąg) 1. Wprowadzenie. Działając z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich, w dniu 14 grudnia 2010 r., do Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu, (zwanego dalej Ośrodkiem, placówką lub MOW) udali się przedstawiciele Rzecznika Praw Obywatelskich. Wykonując zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji, przedstawiciele Rzecznika sprawdzili na miejscu sposób traktowania przebywających w nim wychowanków, dokonując oceny pod względem ich ochrony przed torturami oraz innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem albo karaniem. Przeprowadzone czynności polegały na: - wysłuchaniu informacji o funkcjonowaniu Ośrodka oraz jego podstawowych problemach, przedstawionych przez Dyrektora Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego, - oglądzie wszystkich pomieszczeń Ośrodka, w tym sprawdzeniu stanu wyposażenia pokoi dla wychowanków, - przeprowadzeniu, na podstawie kwestionariusza, rozmów w cztery oczy z 9 losowo wybranymi wychowankami Ośrodka. Pracownicy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich poinformowali Dyrektora Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego oraz Kierownika Internatu o ustaleniach dokonanych w ramach powyższych czynności, a także wysłuchali ich uwag i wyjaśnień.

2 Po zakończeniu wizytacji analizie poddano Statut Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu - pod kątem jego zgodności z obowiązującymi przepisami prawa. Zapoznano się również z Regulaminem Wychowanka MOW, procedurami postępowania interwencyjnego w sytuacjach kryzysowych, procedurą wydawania leków wychowankom, planem dnia w dni nauki szkolnej oraz w dni wolne, procedurą wykonywania dyżurów nocnych, zasadami oceniania zachowania, regulaminem odwiedzin, programem profilaktycznym oraz protokołem kontroli sanitarnej przeprowadzonej w dniu 3 grudnia 2009 r. przez Państwowego Sanitarnego Inspektora Sanitarnego w Kielcach. 2. Charakterystyka Ośrodka. Wizytowany przez przedstawicieli Rzecznika Praw Obywatelskich Ośrodek jest funkcjonującą całodobowo placówką resocjalizacyjno - wychowawczą, przeznaczoną dla chłopców w wieku od 13 do 18 lat, w normie intelektualnej, ale wymagających kształcenia specjalnego z uwagi na przejawiane cechy niedostosowania społecznego. Jeżeli nieletni ukończy 18 lat przed zakończeniem roku szkolnego, sąd rodzinny może przedłużyć, na okres do zakończenia roku szkolnego, przebywanie w MOW. Celem Ośrodka jest stworzenie przebywającym w nim chłopcom właściwych dla prawidłowego rozwoju warunków wychowawczych, edukacyjnych, zdrowotnych i materialnych oraz umożliwienie im prawidłowego rozwoju i resocjalizacji. Placówka jest czynna cały rok, co oznacza, że funkcjonuje ona jako jednostka nieferyjna, bez przerw wakacyjnych i świątecznych. Pojemność MOW wynosi 48 miejsc. W dniu 14 grudnia 2010 r. w placówce obecnych było 33 chłopców, 4 wychowanków uciekło, 1 nie powrócił z przepustki i 1 przebywał w domu rodzinnym z powodu choroby. Organem prowadzącym Ośrodek jest Powiat Kielecki, zaś nadzór pedagogiczny nad działalnością placówki sprawuje Świętokrzyskie Kuratorium Oświaty. 2

3 W skład Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego wchodzą: Gimnazjum Specjalne (II i III klasa), Zasadnicza Szkoła Zawodowa Specjalna kształcąca w zawodzie kucharza małej gastronomii oraz internat. Internat zapewnia wychowankom opiekę w czasie wolnym od zajęć lekcyjnych oraz w czasie godzin nocnych. Podstawową formą organizacyjną pracy w internacie jest grupa wychowawcza, która liczy do 12 osób i opiekuje się nią 3-4 wychowawców. W Ośrodku zatrudnionych jest 56 osób, z czego 20 to pracownicy pedagogiczni. W MOW funkcjonuje Samorząd Wychowanków, który może przedstawiać dyrektorowi oraz radzie pedagogicznej wnioski i opinie we wszystkich sprawach Ośrodka, a w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw wychowanków. Umożliwia to kształtowanie wśród podopiecznych poczucia samorządności i odpowiedzialności. 3. Warunki bytowe Ośrodek zorganizowany jest w wolnostojącym, dwupiętrowym budynku, przeznaczonym wyłącznie na jego potrzeby. W budynku placówki w bieżącym roku przeprowadzono kapitalny remont wraz z termomodernizacją obiektu. W dniu wizytacji przedstawicieli Rzecznika Praw Obywatelskich w niektórych pomieszczeniach placówki (świetlica, kuchnia, pracownia gastronomiczna, jadalnia) wciąż trwały prace remontowe. Na pierwszym piętrze wydzielono pomieszczenia I i II grupy wychowawczej. Oddzielone są one od siebie szklanymi, zamykanymi na zamki mechaniczne drzwiami. Sypialnie wychowanków wyposażone zostały w podobny sposób. Każdy z przebywających w nich chłopców posiada wystarczającą ilość miejsca, gwarantującą prawo do prywatności. Jest to istotne dla dobrego samopoczucia wychowanka i poszanowania jego indywidualności. Sypialnie posiadają odpowiednią do liczby mieszkańców liczbę łóżek i szafek na rzeczy osobiste, a ponadto półki, stoliki i krzesła. Ich stan nie budzi zastrzeżeń. Ściany 3

4 pomalowano z myślą o przebywających w nich chłopcach ciepła kolorystyka stwarza przyjemną atmosferę. Każda z grup posiada własny sanitariat, w którym zorganizowano prysznice, umywalki, a w oddzielnym pomieszczeniu toalety. Kabiny prysznicowe nie zostały wyposażone w zasłony, które zapewniałby wychowankom poczucie intymności podczas korzystania z kąpieli. Wychowankowie każdej z grup mają do dyspozycji pralkę automatyczną. Ponadto, w grupie II znajduje się suszarka automatyczna, z której korzystają wszyscy nieletni. W łazienkach panuje czystość. Wydzielone w każdej z grup aneksy kuchenne wyposażono w odpowiedni sprzęt AGD: lodówkę, kuchenkę mikrofalową, czajnik elektryczny, kuchenkę elektryczną, opiekacze. Według udzielonych przez Dyrektora Ośrodka informacji, w najbliższej przyszłości planowane jest doposażenie tych pomieszczeń w kuchenki z piekarnikami oraz dodatkowe naczynia, co umożliwi naukę takich czynności jak np. pieczenie ciasta. Wychowankowie każdej z grup mają do dyspozycji świetlice, w których znajduje się telewizor, DVD oraz komputer wraz z oprzyrządowaniem. Rzeczy osobiste chłopców przechowywane są w wydzielonym pomieszczeniu depozytowym, w którym każdy z wychowanków posiada półkę, oznaczoną jego imieniem i nazwiskiem. W środkowej części korytarza, pomiędzy pomieszczeniami grupy I i II zorganizowano pomieszczenia administracji. Na II kondygnacji budynku znajdują się pomieszczenia grupy III i IV. Ich rozkład oraz wyposażenie jest adekwatne do w grupy I i II. Ponadto, na piętrze tym usytuowano gabinety: pedagoga, psychologa, kierownika d.s. opiekuńczo wychowawczych oraz tzw. izolatkę chorych i pokój pielęgniarki. Izolatka przeznaczona jest dla 2 osób, posiada ona wydzielony węzeł sanitarny. W związku z trwającym remontem kuchni i jadalni chłopcy tymczasowo spożywają posiłki w przystosowanej do tego sali lekcyjnej. Posiłki zamawiane są w firmie cateringowej i dostarczane w naczyniach jednorazowych. Wychowankowie otrzymują 3 posiłki dziennie (śniadanie, obiad, kolację), 4

5 jednakże oprócz tego istnieje możliwość samodzielnego przygotowania posiłków w grupowych aneksach kuchennych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kielcach po przeprowadzeniu kontroli sanitarnej w dniu 3 grudnia 2009 r. nie wydał zaleceń pokontrolnych dotyczących placówki. Podczas rozmów indywidualnych przeprowadzonych z nieletnimi, większość z nich (7) wskazała, iż warunki bytowe w MOW są dobre, jedna określiła je jako dość dobre, a jedna jako znośne. Uwagi zgłoszone przez 3 rozmówców dotyczyły braku drugiego śniadania oraz na zbyt małych porcji otrzymywanych posiłków. Według informacji uzyskanej od Dyrektora Ośrodka, brak drugiego śniadania związany jest z trwającym remontem kuchni i korzystaniem z usług firmy cateringowej. Po zakończeniu prac remontowych, chłopcy codziennie będą otrzymywać drugie śniadanie 4. Stan przestrzegania praw Oddziaływania wychowawcze i terapeutyczne W Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Podzamczu funkcjonują 4 grupy wychowawcze. Nieletni zostają przydzieleni do grup według klasy, do której będą uczęszczać. Jednakże, z uwagi na przebieg resocjalizacji, istnieje możliwość umieszczenia wychowanka w innej grupie mieszkalnej. Z nowo przyjętym wychowankiem rozmowę przeprowadza dyżurujący wychowawca, pedagog, psycholog, dyrektor, wychowawca klasy oraz kierownik ds. dydaktyczno wychowawczych. Przyjęcia dokonuje się w oparciu o obowiązującą w placówce dokumentację. Opieka nad chłopcami sprawowana jest całodobowo. Podczas zajęć szkolnych wychowankami opiekują się nauczyciele, podczas pobytu w internacie wychowawcy. W porze dziennej opiekę nad każdą z grup sprawuje 1 wychowawca. Dyżur nocny zaś sprawowany jest w oparciu o stosowną procedurę, przez dwóch wychowawców, po jednym na każdym piętrze. 5

6 Psycholog oraz pedagog prowadzą zarówno zajęcia grupowe, jak i indywidualne. Te ostatnie organizowane są w miarę potrzeb wychowanka. Ponadto, chłopcy uczestniczą w warsztatach i treningach w przedmiocie rozwiązywania konfliktów, komunikacji, profilaktyki uzależnień oraz zajęciach socjoterapeutycznych. Psycholog i pedagog współpracują z wychowawcami odnośnie Indywidualnych Planów Resocjalizacyjnych. Każdy z wychowawców prowadzi IPR nie więcej niż 4 wychowanków i jest odpowiedzialny za ich realizację. Głównym celem obowiązującego w Ośrodku programu profilaktycznego jest zmiana w sferze hierarchii wartości wychowanków, podniesienie poziomu ich dojrzałości społecznej, emocjonalnej i moralnej. Organizowane w celu jego realizacji warsztaty poruszają następujące tematy: czym jest agresja, agresja w programach TV, konstruktywne sposoby wyrażania gniewu, przemoc w rodzinie, nikotynizm, uzależnienie od narkotyków oraz subkultury i sekty religijne. Wychowawcy organizują podopiecznym wycieczki i rajdy, między innymi wyjazdy na zawody sportowe, w charakterze kibiców. Celem tych wyjazdów jest pokazanie nieletnim kulturalnego sposobu kibicowania, bez agresji i przemocy. W Ośrodku, poza sportowymi, swoją działalność prowadzą koła: plastyczne, informatyczne, gastronomiczne, modelarskie, biblioteczne i majsterkowicza. Chłopcy chętnie uczestniczą w zajęciach plastycznych. Podczas wizytacji zaprezentowano przedstawicielom Rzecznika Praw Obywatelskich ciekawe prace bożonarodzeniowe. Na uwagę zasługuje zorganizowanie Klubu Wolontariusza, w ramach którego chłopcy opiekują się końmi w stadninie koni w Kielcach. Według informacji udzielonej przez Dyrektora placówki, planowane jest poszerzenie działalności Klubu poprzez objęcie wolontariatem schroniska dla psów w Kielcach oraz domu pomocy społecznej. Udział wychowanków w wolontariacie kształtuje w nich dojrzałość społeczną oraz uczy odpowiedzialności za siebie i inne istoty. W placówce istnieje punktowy system oceniania wychowanków. Raz w miesiącu Zespół ds. Okresowej Oceny Zachowania Wychowanka wystawia chłopcom stopień z zachowania stanowiący wypadkową oceny ze szkoły i 6

7 internatu. Nieletni podlegają ocenie od początku swojego pobytu w Ośrodku i korzystają z przywilejów przypisanych osiągniętemu stopniowi Prawo do nauki Szkoła zapewnia możliwość nauki na dwóch poziomach edukacyjnych: gimnazjalnym i zasadniczej szkoły zawodowej. Pomieszczenia szkolne ulokowane są na parterze budynku i zaliczają się do nich: klasy dydaktyczne, sala komputerowa z 13 stanowiskami komputerowymi, biblioteka, toaleta, sala sportowo rekreacyjna oraz pracownia gastronomiczna z zapleczem. W dwóch ostatnich pomieszczeniach, w dniu wizytacji przeprowadzany był remont. Dwie sale dydaktyczne wyposażono w tablice interaktywne i sprzęt audio. Dla umożliwienia uczniom podtrzymania poczucia tożsamości religijnej w szkole organizowane są lekcje religii, w których udział biorą nieletni za zgodą rodziców lub opiekunów prawnych. W dniu wizytacji, w Ośrodku przebywał jeden wychowanek, który nie uczęszczał na lekcje religii. Jak ustalono, w tym czasie bierze on udział w zajęciach innej klasy. Biblioteka posiada ok woluminów oraz dysponuje tzw. zbiorami specjalnymi, w skład których wchodzą mi. in. płyty DVD i kasety magnetofonowe. Ponadto, w pomieszczeniu bibliotecznym, oprócz stanowiska pracownika, zorganizowano 2 stanowiska komputerowe dla użytkowników. W bibliotece prowadzone jest również kółko bibliotekarskie. Szkoła umożliwia rozwijanie indywidualnych zainteresowań uczniów poprzez organizowanie dodatkowych zajęć i konkursów. Dla młodzieży gimnazjalnej zorganizowano koło kulinarne, które cieszy się dużą popularnością. Zajęcia te stanowią zachętę, aby młodzież kontynuowała edukację w zasadniczej szkole zawodowej o kierunku kucharza małej gastronomi. Praca nauczycieli została wysoko oceniona przez wychowanków. Każdy z rozmówców stwierdził, iż chętnie pomagają oni w nadrabianiu zaległości. Ponadto, respondenci wskazywali na bogatą ofertę dodatkowych zajęć 7

8 oferowanych w ramach zajęć szkolnych (sportowych, kolekcjonerskich, modelarskich, dziennikarskich, kabaretowych). Jednak znaleźli się też tacy, którzy podczas pobytu w MOW nie rozwijają swoich zainteresowań Opieka medyczna Opiekę lekarską wychowankom Ośrodka zapewnia pielęgniarka środowiskowa pracująca w Zakładzie Opieki Zdrowotnej w Chęcinach, która przychodzi do placówki 3 razy w tygodniu. Ponadto, w zależności od potrzeby wzywany jest lekarz rodzinny lub pogotowie ratunkowe Chłopcy wymagający opieki psychiatrycznej doprowadzani są na konsultacje do lekarza psychiatry w Poradni Zdrowia Psychicznego w NZOZ Nadzieja Rodzinie w Kielcach. W dniu wizytacji pod jej opieką znajdowało się 5 wychowanków, z czego 4 przyjmowało leki psychotropowe. Wszystkie leki podawane są wychowankom zgodnie z obowiązującą w Ośrodku Procedurą Podawania Leków, na podstawie decyzji lekarza lub pielęgniarki. Za podanie nieletniemu leku odpowiedzialny jest wychowawca grupy. W ambulatorium dostępne są jedynie podstawowe leki, które trzymane są w zamykanej szafie. Wyrywkowa kontrola dat przydatności leków wykazała, że znajdowały się tam leki przeterminowane m.in. krople żołądkowe (termin ważności: r.), buderhin (termin ważności: r.). Opieka dentystyczna sprawowana jest przez lekarza stomatologa w Kielcach, w ramach NFZ. Czterech chłopców, z którymi rozmawiano, oceniło pracę personelu medycznego jako dobrą, 2 jako znośną, a 3 nie miało zdania. Wskazywano na długi czas oczekiwania na wizytę u stomatologa (ok. 2 tygodni od zgłoszenia bólu) Prawo do informacji i do wykonywania praktyk religijnych 8

9 Organizację i funkcjonowanie placówki określa Statut Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu. Za niewłaściwe należy uznać niezawarcie w Statucie usystematyzowanego katalogu nagród i kar stosowanych w Ośrodku. Obowiązujący w placówce system nagród i kar jest częścią Regulaminu Wychowanka MOW, stanowiącego oddzielny dokument. Takie rozwiązanie jest sprzeczne z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 marca 2005 r. w sprawie ramowych statutów placówek publicznych (Dz.U. Nr 52, poz.466). W myśl 8 pkt. 3 Załącznika nr 3 do wymienionego rozporządzenia rodzaje nagród i kar stosowanych wobec wychowanków oraz tryb odwoływania się od kary określać powinien Statut młodzieżowego ośrodka wychowawczego. Przy przyjęciu do placówki każdy nieletni jest informowany o obowiązującym Regulaminie Wychowanka Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego, co potwierdza własnoręcznym podpisem, w odpowiedniej dokumentacji. Stosowanie tej praktyki potwierdzili również chłopcy podczas rozmów indywidualnych. Każdy z nich twierdził, że zna swoje prawa i obowiązki oraz wskazał miejsce, w którym Regulamin jest dostępny. Według informacji udzielonej przez Dyrektora placówki, na korytarzu każdej z grup zostanie powieszona tablica z informacją o prawach i obowiązkach wychowanków, o systemie kar i nagród oraz z adresami instytucji powołanych do kontroli przestrzegania praw człowieka. Brak tych tablic w grupach internatowych wynikał z zakończonego niedawno remontu placówki. Wizytującym pokazano jedną z tablic gotowych do zawieszenia. Wszyscy nieletni, z którymi rozmawiano twierdzili, że podczas pobytu w placówce nie ma możliwości uczestniczenia we mszy świętej. Według informacji uzyskanej od Dyrektora wyjścia do kościoła organizowane są cotygodniowo przez wychowawcę, po wcześniejszym zgłoszeniu się chętnych chłopców. Jednakże, w związku z przedstawionymi wizytującym zarzutami, Dyrektor wraz z Kierownikiem Internatu zobowiązali się wyjaśnić tę kwestię Ochrona więzi rodzinnych 9

10 Odwiedziny wychowanków odbywają się w każdą sobotę oraz niedzielę. W uzasadnionych przypadkach, po uzyskaniu zgody kierownictwa Ośrodka, rodzice mogą odwiedzać nieletnich w dni powszednie, po zajęciach lekcyjnych. Zasady te zostały uregulowane w Regulaminie odwiedzin w Młodzieżowym Ośrodku Wychowawczym w Podzamczu. Według informacji uzyskanej od Dyrektora spotkania z odwiedzającymi odbywają się przy stoliku obok portierni oraz w świetlicy, która w dniu wizytacji była remontowana. Wątpliwości przedstawicieli Rzecznika Praw Obywatelskich budzi wskazany w Zasadach oceny zachowania nieletniego w MOW krąg osób uprawnionych do odwiedzin chłopców. Według zawartego w nich zapisu wychowanek uzyskuje możliwość odwiedzania przez osoby bliskie spoza rodziny, dopiero przy otrzymaniu oceny dobrej z zachowania. Tymczasem jedyne powody w zakresie ograniczania lub zakazania kontaktów nieletniego z osobami spoza placówki, określone w art ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jednolity Dz. U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178, ze zm.; dalej: upn), dotyczą wyłącznie przypadków, gdy kontakt ten stwarzałby zagrożenie dla porządku prawnego, bezpieczeństwa zakładu, placówki bądź może wpłynąć niekorzystnie na przebieg toczącego się postępowania lub proces resocjalizacji nieletniego. Unormowanie to wymienia zamknięty katalog przesłanek ograniczania lub zakazu kontaktu nieletniego z osobami spoza placówki, a tym samym uniemożliwia stosowanie ograniczenia tego prawa w zależności od posiadanej przez nieletniego oceny z zachowania. Wychowankowie, z którymi rozmawiano, skarżyli się na obecność wychowawcy podczas spotkań w placówce z osobami odwiedzającymi. Według wyjaśnień Dyrektora, sytuacja taka ma miejsce wyłącznie przy odwiedzinach osób spoza rodziny. Wychowawca nie uczestniczy w spotkaniach z rodzicami, opiekunami prawnymi, czy też dziadkami. Ponadto, w ramach podtrzymywania kontaktów z rodziną, w każdej grupie, w pokoju wychowawców, znajduje się telefon. Członkowie rodziny mogą dzwonić do chłopców codziennie, zaś rozmowy wychodzące realizowane są w czasie 10

11 weekendu. W uzasadnionych przypadkach, chłopcy mogą dzwonić do rodziny w inne dni. Podczas rozmów respondenci wskazali na praktykę prowadzenia rozmów telefonicznych przez aparat głośnomówiący. Dyrektor wyjaśnił, że rozwiązanie to ma miejsce wyłącznie przy rozmowach chłopców z osobami spoza rodziny lub w sytuacji, gdy istnieje podejrzenie, iż rodzice rozmówcy są pod wpływem alkoholu. Podkreślił przy tym, że rozmowy telefoniczne mają miejsce przy drzwiach zamkniętych. Ponadto, podczas rozmów indywidualnych, chłopcy stwierdzili, że nie ma problemów z prowadzeniem korespondencji, jednak wszystkie listy są cenzurowane. Według informacji uzyskanych od Dyrektora, cenzura korespondencji ma miejsce wyłącznie w przypadkach wskazanych w art upn Prawo do rekreacji i wypoczynku Wychowankowie mają możliwość działalności w wielu sportowych kołach zainteresowań: piłki nożnej, koszykówki, tenisa stołowego i sekcji sportów siłowych. Według uzyskanych informacji, wychowankowie bardzo angażują się w ich działalność. Ponadto, chłopcy uczestniczą w imprezach sportowo rekreacyjnych, których celem jest integracja podopiecznych z młodzieżą z innych placówek. W zakresie spędzania czasu na świeżym powietrzu wychowankowie, z którymi rozmawiano twierdzili, iż w okresie wiosenno letnim codziennie korzystają z tej możliwości. Jednakże, wskazać należy, że w okresie zimowym nieletni również spędzają czas na świeżym powietrzu Ochrona przed patologią 11

12 Jak wynika z Regulaminu Wychowanka MOW, nieletniemu w trakcie pobytu w placówce zapewnia się ochronę przed przemocą fizyczną i psychiczną oraz poszanowanie godności osobistej. Z informacji przekazanych przez Dyrektora Ośrodka wynika, że istnieją w nim przejawy tzw. drugiego życia. Jednak zachowania te spotykają się z natychmiastową reakcją ze strony wychowawców. Wszyscy chłopcy, z którymi rozmawiano przyznali, że czują się bezpiecznie w placówce i nie spotkały ich żadne przykrości ze strony kolegów. Jednakże dwóch z respondentów wskazało, iż w placówce istnieje grupa wychowanków, która stosuje presję wobec innych. Wszyscy rozmówcy stwierdzili, iż na terenie placówki nie ma dostępnego alkoholu i narkotyków. Aż 8 respondentów ma, wśród pracowników placówki, osoby do których mają zaufanie i mogą się zwrócić do nich w każdej sprawie, bez obaw. Większość z nich uznało za taką osobę wychowawcę, ale wskazano też psychologa i kierownika internatu. Według informacji udzielonej przez Dyrektora placówki w II półroczu 2010 r. nie odnotowano wydarzeń nadzwyczajnych takich jak: próby samobójcze, zachowania autoagresywne, bójki czy pobicia. Nie istniała też potrzeba stosowania wobec wychowanków środków przymusu bezpośredniego Ochrona przed poniżającym traktowaniem i karaniem Obowiązujące w Ośrodku Procedury Postępowania Interwencyjnego w Sytuacjach Kryzysowych, w części przeznaczonej środkom przymusu bezpośredniego, w punkcie 2 przewidują możliwość zastosowania środka przymusu bezpośredniego w postaci izolacji wychowanka. Zapis ten jest niezgodny z art. 95a 5 upn., który wyłącza możliwość stosowania środka w postaci umieszczenie w izbie izolacyjnej względem nieletniego umieszczonego w MOW i MOS. Podczas przeprowadzonych rozmów 8 respondentów stwierdziło, że znają katalog nagród oraz wiedzą gdzie można się z nim zapoznać. Dwóch z nich stwierdziło jednak, że nie wie do kogo może się odwołać w przypadku niesłusznego ukarania. Trzech wychowanków zgłosiło stosowanie kar nie zapisanych w regulaminie, takich jak: zakaz korzystania z komputera oraz zakaz 12

13 wyjść na świetlicę. Czterech rozmówców skarżyło się na praktykę stosowania odpowiedzialności zbiorowej, zarówno w przypadku, gdy nieznany jest sprawca przewinienia, jak i wtedy, gdy sprawca jest oczywisty. W opinii wizytujących stosowanie formy odpowiedzialności zbiorowej, w przypadku, gdy ustalono wychowanka, który dopuścił się przewinienia, jest niedopuszczalne. Większość respondentów oceniła traktowanie przez wychowawców jako dobre. Jednakże 3 rozmówców wskazało na stosowanie przez 2 wychowawców przemocy fizycznej oraz prowokujące zachowania. W opinii wizytujących, pracownicy tego typu placówek powinni umiejętnie postępować z wychowankami, aby nie wywoływać ostrych konfliktów i nie powielać złych wzorców ze środowiska, w jakim się wychowali. Dyrektor placówki zobowiązał się zwrócić szczególną uwagę na sposób traktowania nieletnich przez wskazanych mu wychowawców. 5. Wnioski i zalecenia Czynności przeprowadzone w trakcie wizytacji Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu przez pracowników Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, wykonujących zadania Krajowego Mechanizmu Prewencji, pozwalają na stwierdzenie, iż założone cele wychowawcze Ośrodka są realizowane z zaangażowaniem oraz na właściwym poziomie. Potwierdzili to również wychowankowie w swoich wypowiedziach w trakcie przeprowadzonych rozmów. Generalnie traktowani są oni z poszanowaniem godności ludzkiej i z troską o kontakty z rodziną. Po przeanalizowaniu ustaleń dokonanych podczas wizytacji oraz uwag, jakie wychowankowie zgłosili przedstawicielom Rzecznika Praw Obywatelskich należy uznać, że w celu poprawy warunków panujących w MOW wskazane jest: 1. dążenie do wyeliminowania agresywnych reakcji i postaw personelu wobec wychowanków, wskazanych w punkcie 4.8 Informacji 2. wyeliminowanie stosowania pozaregulaminowych kar, 3. wyeliminowanie przypadków stosowania odpowiedzialności zbiorowej wychowanków w przypadku, gdy ustalono sprawcę przewinienia, 13

14 4. umożliwienie wychowankom uczestniczenia we mszy świętej, 5. skorygowanie Procedury Postępowania Interwencyjnego w Sytuacjach Kryzysowych, w części przeznaczonej środkom przymusu bezpośredniego, w zakresie wskazanym w punkcie 4.8. Informacji, 6. skorygowanie Statutu Ośrodka, w zakresie wskazanym w punkcie 4.4. Informacji, 7. skorygowanie Zasad oceny zachowania wychowanka MOW, w zakresie wskazanym w punkcie 4.5. Informacji, 8. systematyczne weryfikowanie dat przydatności leków przechowywanych w ambulatorium, 9. wyposażenie natrysków w grupach wychowawczych w zasłony. Odnosząc się do przedstawionych rekomendacji, Dyrektor Młodzieżowego Ośrodka Wychowawczego w Podzamczu poinformował Rzecznika Praw Obywatelskich, iż na zebraniach zespołów wychowawczych poruszona została kwestia wyeliminowania agresywnych reakcji i postaw personelu placówki wobec wychowanków. Wychowawcom zwrócona została uwaga na zakaz stosowania wobec chłopców pozaregulaminowych kar oraz odpowiedzialności zbiorowej. Ponadto, od dnia 20 lutego 2011 r. wychowankom zorganizowano dobrowolne wyjścia do kościoła pod opieką wychowawcy, natryski wyposażone zostały w zasłony, zaś pielęgniarkę pisemnie pouczono o konieczności weryfikacji dat przydatności leków przechowywanych w laboratorium. Jednocześnie dokonano zmian we wskazanej w Informacji dokumentacji, w zakresie przedstawionym przez osoby wizytujące. Dokonane przez Dyrektora MOW działania zostały potwierdzone przez Starostę Kieleckiego w piśmie z dnia 24 lutego 2011 r. 14