UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W WYBORACH DO SEJMU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ I DO SENATU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ - 9 PAŹDZIERNIKA 2011

Transkrypt

1 UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W WYBORACH DO SEJMU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ I DO SENATU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ - 9 PAŹDZIERNIKA 2011 materiał opracowany na podstawie Ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. Kodeks wyborczy oraz Informacji Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 sierpnia 2011r. o uprawnieniach wyborców niepełnosprawnych w wyborach do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 9 października 2011 r. Toruń 2011

2 UPRAWNIENIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W WYBORACH DO SEJMU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ I DO SENATU RZECZPOSPOLITEJ POLSKIEJ - 9 PAŹDZIERNIKA 2011 materiał opracowany na podstawie Ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. Kodeks wyborczy oraz Informacji Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 sierpnia 2011r. o uprawnieniach wyborców niepełnosprawnych w wyborach do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej, zarządzonych na dzień 9 października 2011 r. STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE PRAWA WYBORCZEGO ELEKTOR Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu e -mail: elektor@stud.umk.pl 2

3 STUDENCKIE KOŁO NAUKOWE PRAWA WYBORCZEGO ELEKTOR Uniwersytet Mikołaja Kopernika Autorzy: Agata Pyrzyńska Marek Czupryniak Konsultacja merytoryczna: Centrum Studiów Wyborczych UMK Ilustracje: Natalia Manowska Paula Rosińska 3

4 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Wyborca niepełnosprawny w wyborach do Sejmu RP i do Senatu RP.8 3. Prawo do uzyskiwania informacji o wyborach Prawo do głosowania korespondencyjnego Prawo do głosowania przez pełnomocnika Prawo do głosowania w lokalu dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych Prawo do głosownia w lokalu wyborczym przy użyciu nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille a Prawo do korzystania z pomocy innej osoby w trakcie głosowania w lokalu wyborczym..27 4

5 5

6 WSTĘP Studenckie Koło Naukowe Prawa Wyborczego Elektor jest organizacją działającą na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Członkowie SKNPW Elektor to grupa aktywnych i ambitnych studentów prawa, administracji, europeistyki i ekonomii. Liczne inicjatywy podejmowane przez SKNPW Elektor ukierunkowane są zarówno na upowszechnianie wiedzy o prawie wyborczym, jak również mają wymiar obywatelski - zachęcają społeczeństwo do aktywnego i świadomego uczestnictwa w wyborze przedstawicieli do poszczególnych organów władzy RP. Taki cel przyświeca również niniejszej publikacji. Poprzez opracowanie Broszury Uprawnienia osób niepełnosprawnych w wyborach do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej - 9 października pragniemy zapoznać czytelników z uprawnieniami, jakie zapewnia wyborcom niepełnosprawnym i osobom, które ukończyły 75 lat Ustawa z dnia 5 stycznia 2011r Kodeks wyborczy. Inicjatywa ta wydała się nam niezbędna z uwagi na fakt, iż to właśnie przepisy Kodeksu wyborczego stanowią podstawę dla przeprowadzenia wyborów do polskiego Parlamentu, w tym zarządzonego na dzień 9 października 2011 r. głosowania. Broszura przygotowana przez SKNPW Elektor wpisuje się również w akcję społeczną Sprawna Demokracja, której celem jest aktywizacja w wyborach osób niepełnosprawnych i wyborców, którzy ukończyli 75 rok życia. Mamy nadzieję, iż nasz wkład w to przedsięwzięcie umożliwi takim wyborcom poznanie instytucji przewidzianych w Kodeksie, a tym samym zachęci ich, bądź do skorzystania z jednej z alternatywnych form głosowania, bądź do bezpośredniego odwiedzenia lokali wyborczych w dniu 9 października 2011r. Aby umożliwić czytelnikowi swobodne poruszanie się po treści publikacji posłużyliśmy się w Broszurze, ciekawą w naszym odczuciu, metodą pytań i odpowiedzi. Autorzy Toruń, wrzesień 2011 r. 6

7 7

8 WYBORCA NIEPEŁNOSPRAWNY W WYBORACH DO SEJMU RP I DO SENATU RP 1. Kim jest wyborca niepełnosprawny na gruncie Kodeksu wyborczego? Zgodnie z przepisami Kodeksu wyborczego uchwalonego 5 stycznia 2011r wyborcą niepełnosprawnym jest wyborca o ograniczonej sprawności fizycznej, psychicznej, umysłowej lub w zakresie zmysłów, która utrudnia mu wzięcie udziału w wyborach. 2. Czy pozycja wyborcy niepełnosprawnego różni się od pozycji pozostałych wyborców? Wyborca niepełnosprawny bierze udział w wyborach do Sejmu RP oraz do Senatu RP na zasadach identycznych jak pozostali wyborcy. Co ważne jednak, Kodeks wyborczy przyznaje wyborcom niepełnosprawnym kilka dodatkowych uprawnień ułatwiających im wzięcie udziału w głosowaniu. 3. Jakie dodatkowe uprawnienia Kodeks wyborczy przyznaje wyborcom niepełnosprawnym? Są to: 1. prawo do uzyskiwania informacji o wyborach 2. prawo do głosowania korespondencyjnego 3. prawo do głosowania przez pełnomocnika 4. prawo do głosownia w lokalu dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych 5. prawo do głosowania w lokalu wyborczym przy użyciu nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille'a 6. prawo do skorzystania z pomocy innej osoby w trakcie głosowania w lokalu wyborczym 8

9 PRAWO DO UZYSKIWANIA INFORMACJI O WYBORACH 1. Jaki warunek musi spełnić wyborca niepełnosprawny, aby uzyskać informacje o wyborach? Musi on zostać wpisany do rejestru wyborców w danej gminie (na jego podstawie sporządza się spis wyborców). Stały rejestr wyborców obejmuje osoby stale zamieszkałe na obszarze gminy, którym przysługuje prawo wybierania. Rejestr wyborców prowadzi gmina. Po złożeniu pisemnego wniosku przez wyborcę przysługuje mu prawo wglądu do rejestru. Tym samym wyborca może sprawdzić, czy jego dane prawidłowo figurują w danym rejestrze. 2. Jakie informacje dotyczące wyborów może uzyskać wyborca niepełnosprawny? Wyborca niepełnosprawny może uzyskać informacje dotyczące: -właściwego dla niego okręgu wyborczego i obwodu głosowania, -lokalów obwodowych komisji wyborczych przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych, znajdujących się najbliżej miejsca zamieszkania tego wyborcy, -warunków dopisania wyborcy niepełnosprawnego do spisu wyborców w obwodzie głosowania, w którym znajduje się lokal obwodowej komisji wyborczej przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, - terminu oraz godzin głosowania, - komitetów wyborczych biorących udział w wyborach, - zarejestrowanych kandydatów i list kandydatów, - warunków oraz form głosowania. 3. W jaki sposób wyborca może uzyskać wyżej wymienione informacje? Są trzy sposoby: 1. informacje te są podawane do wiadomości publicznej poprzez umieszczenie w Biuletynie Informacji Publicznej 9

10 2. informacje te są podawane do wiadomości publicznej w sposób zwyczajowo przyjęty w danej gminie 3. informacje te są przekazywane przez wójta (w gminie wiejskiej nieposiadającej statusu miasta), burmistrza(gminy miejskie) bądź prezydenta miasta(dotyczy miast liczących powyżej mieszkańców) na wniosek wyborcy niepełnosprawnego. Wniosek taki powinien zawierać: imię(imiona), nazwisko, adres wyborcy. Wójt przekazuje informacje telefonicznie, w drukowanych materiałach informacyjnych, w formie elektronicznej. 10

11 PRAWO DO GŁOSOWANIA KORESPONDENCYJNEGO 1. Jakie warunki musi spełnić wyborca niepełnosprawny, aby mógł głosować korespondencyjnie? Prawo do głosowania korespondencyjnego (a zatem za pośrednictwem poczty) przysługuje wyborcom posiadającym orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, w tym również wyborcy posiadający orzeczenie organu rentowego o: 1. całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2, i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. о emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, 2. niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy wymienionej w pkt 1, 3. całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt1, 4. orzeczenie o zaliczeniu do I gruру inwalidów, 5. orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów, Prawo do głosowania korespondencyjnego przysługuje także osobom о stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny. 2. W jakich sytuacjach korespondencyjne nie mogą głosować wyborcy niepełnosprawni? Nie mogą głosować korespondencyjnie wyborcy niepełnosprawni, którzy są umieszczeni w spisach wyborców w obwodach głosowania utworzonych w: - zakładach opieki zdrowotnej, - domach pomocy społecznej, - zakładach karnych i aresztach śledczych, - domach studenckich, - za granicą i na polskich statkach morskich, - wyborcy, którzy udzielili pełnomocnictwa do głosowania. 11

12 3. Gdzie i w jakim terminie powinien zgłosić się wyborca niepełnosprawny, który zamierza skorzystać z prawa do głosowania korespondencyjnego? Wyborca niepełnosprawny powinien zgłosić chęć głosowania korespondencyjnego wójtowi. Może to zrobić najpóźniej w 21 dniu przed dniem głosowania, czyli do dnia 19 września 2011 roku. 4. W jakiej formie wyborca niepełnosprawny powinien dokonać zgłoszenia? Takie zgłoszenie może mieć formę ustną, pisemną bądź formę telefaksu. Ponadto wyborca może dokonać zgłoszenia elektronicznie. 5. Jakie dane są w takim zgłoszeniu niezbędne? Zgłoszenie zamiaru głosowania korespondencyjnego przez wyborcę niepełnosprawnego powinno zawierać: - nazwisko i imię (imiona) wyborcy, - imię ojca, - datę urodzenia wyborcy, - PESEL wyborcy, - oświadczenie o wpisaniu wyborcy do rejestru wyborców w danej gminie, - oznaczenie wyborów, których dotyczy zgłoszenie (zgłoszenie może dotyczyć zarówno wyborów do Sejmu i do Senatu, jak również tylko do Sejmu lub tylko do Senatu), - wskazanie adresu stałego zamieszkania, na który ma być wysłany pakiet wyborczy, - kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności. 6. Czy zgłoszenie może zawierać dodatkowe elementy? W takim zgłoszeniu wyborca może zażądać przesłania wraz z pakietem wyborczym specjalnych nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille a. 7. Co dzieje się po dokonaniu zgłoszenia zamiaru głosowania korespondencyjnego? Wyborca, który zgłosi zamiar głosowania korespondencyjnego zostaje skreślony ze spisu wyborców w obwodzie właściwym dla jego miejsca stałego zamieszkania. Dopisuje się go natomiast w spisie wyborców w obwodzie głosowania właściwym dla obwodowej komisji wyborczej wyznaczonej dla celów głosowania korespondencyjnego na terenie gminy, w której wyborca ma miejsce stałego zamieszkania. 12

13 8. Czym jest pakiet wyborczy? Jest to specyficzna przesyłka wyborcza, którą z urzędu gminy otrzymuje wyborca niepełnosprawny, który wcześniej zgłosił zamiar głosowania korespondencyjnego. Pakiet wyborczy powinien dotrzeć do wyborcy nie później niż 7 dni przed dniem głosowania. 9. Co wchodzi w skład pakietu wyborczego? W skład pakietu wyborczego, który otrzymuje wyborca wchodzą: - koperta zwrotna, - karta lub karty do głosowania, - koperta na kartę lub karty do głosowania, - oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania, - instrukcja głosowania korespondencyjnego, - jeśli wyborca zażądał w zgłoszeniu zamiaru głosowania korespondencyjnegow pakiecie powinny znaleźć się również nakładki na karty do głosowania sporządzone w alfabecie Braille'a. 10. W jaki sposób wyborcy doręczany jest pakiet wyborczy? Pakiet wyborczy doręczany jest wyborcy do rąk własnych. Wyborca jest zobowiązany okazać doręczającemu(doręczenie może nastąpić za pośrednictwem upoważnionego pracownika urzędu gminy lub za pośrednictwem poczty) dokument potwierdzający jego tożsamość. Wymagane jest także pisemne pokwitowanie odbioru pakietu wyborczego. 11. Co stanie się z pakietem wyborczym, jeśli doręczający nie zastanie wyborcy pod wskazanym przez niego w zgłoszeniu adresem? W takiej sytuacji doręczający umieści w skrzynce na listy, a gdy nie będzie to możliwe na drzwiach mieszkania, zawiadomienie o terminie powtórnego doręczenia. Powtórne doręczenie nie może nastąpić później niż 3 dni od dnia pierwszego doręczenia. 12. W jaki sposób wyborca oddaje głos? Sposób oddania głosu wyjaśniony jest w informacji na dolnej części karty do głosowania. Należy zwrócić uwagę, iż poprzez znak X rozumiemy dwie linie przecinające się w obrębie kratki przeznaczonej na oddanie głosu. 13. Co powinien zrobić wyborca po oddaniu głosu? Kiedy wyborca odda swój głos na karcie do głosowania, powinien umieścić kartę do głosowania lub karty do głosowania w kopercie, którą dostaje w pakiecie wyborczym i która oznaczona jest jako Koperta na kartę do głosowania. 13

14 Wyborca nie może w tym celu użyć zwykłej koperty. Kopertę na kartę do głosowania należy zakleić. 14. Co stanie się jeśli wyborca koperty nie zaklei? Karta do głosowania umieszczona w niezaklejonej kopercie po prostu nie zostanie uwzględniona przy ustalaniu wyników głosowania. 15. Co dalej należy zrobić z zaklejoną kopertą na kartę do głosowania? Należy ją włożyć do koperty zwrotnej zaadresowanej na adres obwodowej komisji wyborczej(również znajdującej się w przesłanym pakiecie wyborczym, nie można użyć w tym celu zwykłej koperty). 16. Czy do koperty zwrotnej należy włożyć coś jeszcze? Tak. Należy w niej również umieścić własnoręcznie podpisane, opatrzone datą i miejscowością oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu. Jest to bardzo istotne. Jeśli wyborca tego nie zrobi, karta przez niego przesłana do obwodowej komisji wyborczej nie może zostać uwzględniona przy ustalaniu wyników głosowania. 17. Co należy zrobić z kopertą zwrotną po umieszczeniu w niej koniecznych elementów (zaklejonej koperty na kartę do głosowania i oświadczenia)? Kopertę zwrotną należy zakleić i nadać na adres obwodowej komisji wyborczej. 18. Jak należy rozumieć nadanie? Nadanie polega na przekazaniu koperty zwrotnej przedstawicielowi Poczty Polskiej w miejscu zamieszkania wyborcy głosującego korespondencyjnie. Natomiast obowiązkiem przedstawiciela Poczty Polskiej jest wydanie wyborcy dowodu nadania. Należy pamiętać o tym, że nadanie koperty zwrotnej nie może nastąpić później jak ostatniego roboczego dnia przed dniem głosowania. 19. Czy wyborca, który otrzymał pakiet wyborczy może osobiście dostarczyć kopertę zwrotną z zawartością do obwodowej komisji wyborczej? Tak, może to zrobić do czasu zakończenia głosowania, a zatem do godziny w dniu 9 października 2011 roku. Należy pamiętać, iż kopertę zwrotną w takiej sytuacji wyborca dostarczyć może jedynie do tej obwodowej komisji wyborczej, której adres znajduje się na kopercie zwrotnej. Poniżej zamieszczone zostały Załączniki do uchwały Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 1 sierpnia 2011 roku zawierające: wzór koperty na pakiet wyborczy, wzór koperty zwrotnej, wzór koperty na kartę do głosowania oraz wzór oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu. 14

15 Źródło: 15

16 Źródło: 16

17 PRAWO DO GŁOSOWANIA PRZEZ PEŁNOMOCNIKA 1. Na czym polega głosowanie przez pełnomocnika? Jest to jedna z tzw. alternatywnych form głosowania. Pełnomocnictwo do głosowania polega na upoważnieniu pełnomocnika do oddania głosu zgodnie z wolą mocodawcy(udzielającego pełnomocnictwa) i w jego imieniu. Nie jest to natomiast przeniesienie na pełnomocnika praw wyborczych przysługujących osobie, która udziela pełnomocnictwa. O treści głosu decyduje więc mocodawca. 2. Kto może głosować przez pełnomocnika? Przez pełnomocnika mogą głosować: - wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, - wyborcy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 75 lat. 3. Kiedy nie przeprowadza się głosowania przez pełnomocnika? Głosowania przez pełnomocnika nie przeprowadza się w obwodach głosowania utworzonych w: - zakładach opieki zdrowotnej, - domach pomocy społecznej, - zakładach karnych i aresztach śledczych - domach studenckich, - za granicą i na polskich statkach morskich. 4. Kto może zostać pełnomocnikiem w wyborach? Pełnomocnikiem może zostać osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie, w której wpisany jest wyborca udzielający pełnomocnictwa do głosowania, jak również osoba posiadająca zaświadczenie o prawie do głosowania. 17

18 5. Czy istnieją wyłączenia, co do możliwości zostania pełnomocnikiem w głosowaniu? Tak, pełnomocnikiem nie może zostać osoba wchodząca w skład obwodowej komisji wyborczej właściwej dla obwodu głosowania wyborcy udzielającego pełnomocnictwa do głosowania, jak również osoba będąca mężem zaufania lub kandydatem na posła/senatora. 6. Czy jedna osoba może zostać pełnomocnikiem kilku wyborców? Co do zasady pełnomocnictwo można przyjąć od jednej osoby. Jednakże prawo dopuszcza możliwość przyjęcia pełnomocnictwa od dwóch osób, jeśli co najmniej jedną z nich jest wstępny(a zatem ojciec, matka, dziadek, babka itd.), zstępny (syn, córka, wnuk, wnuczka itd.), małżonek, brat, siostra albo osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli w stosunku do pełnomocnika. Krócej ujmując- można być pełnomocnikiem dwóch osób wtedy, gdy co najmniej jedną z nich jest osoba najbliższa. 7. Przed kim udziela się pełnomocnictwa? Pełnomocnictwa udziela się przed wójtem (odpowiednio burmistrzem albo prezydentem miasta) lub przed innym pracownikiem urzędu gminy, który został upoważniony przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do sporządzania aktów pełnomocnictwa do głosowania. 8. Do kogo wyborca powinien złożyć wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa? Taki wniosek składa się do wójta gminy (odpowiednio burmistrza lub prezydenta miasta), w której jest wpisany do rejestru wyborców. 9. W jakim terminie należy złożyć wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa? Wniosek można najpóźniej złożyć w 10 dniu przed dniem głosowania, czyli do 29 września 2011 roku. 10. Co należy dołączyć do wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa? Do wniosku należy dołączyć: - pisemną zgodę osoby mającej zostać pełnomocnikiem na przyjęcie pełnomocnictwa, - jeśli wyborca udzielający pełnomocnictwa w dniu głosowania nie będzie miał ukończonych 75 lat- kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności, - jeżeli osoba, która ma zostać pełnomocnikiem nie jest ujęta w rejestrze wyborców w tej samej gminie co udzielający pełnomocnictwa- kopię 18

19 zaświadczenia o prawie do głosowania wydanego osobie mającej zostać pełnomocnikiem. 11. Czy wyborca, który udzielił pełnomocnictwa, może zmienić zdanie i zagłosować osobiście? Tak. Wyborca, który udzielił pełnomocnictwa może zagłosować osobiście w lokalu wyborczym, o ile wcześniej nie oddał głosu pełnomocnik w jego imieniu. Głosowanie osobiste przez wyborcę jest równoznaczne z wygaśnięciem udzielonego pełnomocnictwa. 12. Czy można cofnąć udzielone pełnomocnictwo? Tak, wyborca ma do tego prawo. Aby cofnąć udzielone pełnomocnictwo wyborca powinien złożyć stosowne oświadczenie wójtowi gminy, w której sporządzono akt pełnomocnictwa (odpowiednio burmistrzowi lub prezydentowi miasta) najpóźniej na 2 dni przed dniem głosowania( czyli do 7 października 2011 roku) bądź doręczyć takie oświadczenie właściwej obwodowej komisji wyborczej w dniu głosowania. 13. Czy czynności związane ze sporządzeniem aktu pełnomocnictwa do głosowania są odpłatne? Nie, czynności te są wolne od opłat. 14. Czy pełnomocnik może zażądać od udzielającego pełnomocnictwa do głosowania opłaty za głosowanie w jego imieniu? Nie. Pełnomocnik nie może pobierać od udzielającego pełnomocnictwa do głosowania żadnych opłat za głosowanie w jego imieniu w wyborach. Poniżej zamieszczone zostały Załączniki do Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 28 lipca 2011 roku zawierające: wzór wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania w wyborach do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej oraz wzór zgody na przyjęcie pełnomocnictwa do głosowania w wyborach do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej. 19

20 20

21 Źródło: 21

22 22

23 Źródło: 23

24 PRAWO DO GŁOSOWANIA W LOKALU DOSTOSOWANYM DO POTRZEB OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH 1. Czy na terenie Polski tworzone są lokale wyborcze dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych? Tak, wyborca niepełnosprawny ma możliwość głosowania w takim lokalu wyborczym. Może on zagłosować w lokalu wyborczym dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych znajdującym się na obszarze gminy, w której stale zamieszkuje. 2. Co powinien zrobić wyborca niepełnosprawny, aby zagłosować w lokalu wyborczym dostosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych? W tym celu wyborca powinien złożyć wniosek o dopisanie do spisu wyborców w obwodzie właściwym dla tego lokalu wyborczego. Po złożeniu wniosku wyborca zostanie skreślony ze spisu wyborców w obwodzie właściwym dla miejsca stałego zamieszkania. 3. Gdzie i kiedy należy złożyć taki wniosek? Wniosek ten składa się w urzędzie gminy. Najpóźniej można to zrobić w 14 dniu przed dniem głosowania, czyli do 26 września 2011 roku. 4. Gdzie wyborca niepełnosprawny może znaleźć informację o lokalach obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych? Informacja taka podawana jest do wiadomości publicznej przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w obwieszczeniu o numerach i granicach obwodów głosowania. Najpóźniej powinno to nastąpić w 30 dniu przed dniem głosowania, czyli do 9 września 2011 roku. 24

25 PRAWO DO GŁOSOWANIA W LOKALU WYBORCZYM PRZY UŻYCIU NAKŁADEK NA KARTY DO GŁOSOWANIA SPORZĄDZONYCH W ALFABECIE BRAILLE A 1. Czy w zbliżającym się głosowaniu w wyborach do Sejmu i Senatu istnieje możliwość głosowania przez niepełnosprawnych przy użyciu nakładek na karty do głosowania w lokalu wyborczym? Tak, wyborca niepełnosprawny będzie miał możliwość zagłosowania w lokalu wyborczym przy użyciu nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille a. 2. Co należy zrobić, aby móc zagłosować przy użyciu nakładek? Wyborca niepełnosprawny powinien zgłosić zamiar głosowania przy użyciu nakładek wójtowi(burmistrzowi lub prezydentowi miasta). 3. W jakiej formie należy dokonać zgłoszenia? Zgłoszenie może być dokonane ustnie, pisemnie, w formie telefaksu lub elektronicznej. 4. W jakim terminie należy dokonać zgłoszenia? Najpóźniej może to nastąpić w 14 dniu przed dniem głosowania. 5. Co należy wskazać w zgłoszeniu? W zgłoszeniu musi być wskazany obwód głosowania właściwy dla miejsca zamieszkania wyborcy niepełnosprawnego. 25

26 6. Kiedy i gdzie wyborca otrzymuje nakładki na karty do głosowania? Nakładki na karty wydawane są wyborcy niepełnosprawnemu (na jego prośbę) w dniu głosowania razem z kartami do głosowania przez obwodową komisję wyborczą. 7. Co należy zrobić z nakładkami po oddaniu głosu? Po oddaniu głosu wyborca jest zobowiązany zwrócić nakładki na karty do głosowania obwodowej komisji wyborczej. 26

27 PRAWO DO KORZYSTANIA Z POMOCY INNEJ OSOBY W TRAKCIE GŁOSOWANIA W LOKALU WYBORCZYM 1. Czy wyborcy niepełnosprawnemu może pomagać w głosowaniu w lokalu wyborczym inna osoba? Tak, na prośbę osoby niepełnosprawnej może jej udzielić pomocy w głosowaniu w lokalu wyborczym inna osoba(należy odróżnić to uprawnienie od prawa głosowania przez pełnomocnika). 2. Czy osoba, która pomaga w głosowaniu w lokalu wyborczym wyborcy niepełnosprawnemu musi mieć ukończone 18 lat? Nie, osoba udzielająca pomocy wyborcy niepełnosprawnemu może być niepełnoletnia. 3. Na czym może polega pomoc osobie niepełnosprawnej w głosowaniu? Jest to pomoc wyłącznie o charakterze technicznym. Osoba udzielająca pomocy nie może sugerować wyborcy sposobu głosownia, ani głosować w jego zastępstwie. Na życzenie wyborcy niepełnosprawnego osoba udzielająca pomocy może przebywać razem z wyborcą w miejscu zapewniającym tajność glosowania (np. pomieszczeniu za zasłoną). 4. Kto nie może być osobą udzielającą pomocy w głosowaniu wyborcy niepełnosprawnemu? Osobą taka nie może być członek komisji ani mąż zaufania. 5. Jaki obowiązek spoczywa na członkach komisji wyborczej? Komisja wyborcza ma obowiązek przekazać ustnie, na prośbę wyborcy niepełnosprawnego, treść obwieszczeń wyborczych w zakresie informacji o komitetach wyborczych biorących udział w wyborach, a także o zarejestrowanych kandydatach i listach kandydatów. 27

28 28