BIULETYN Kolegium Sędziów ZPRP Nr 10/2002

Transkrypt

1 Związek Piłki Ręcznej w Polsce Warszawa, ul. Wawelska 5 sektor C BIULETYN Kolegium Sędziów ZPRP Nr 10/2002 Zawiera: 1. Wstęp. 2. Moim zdaniem. 3. Sprawy organizacyjne. 4. Sprawy szkoleniowe. 5. Informacje i zarządzenia. Warszawa, r.

2 Zdrowych i Spokojnych Świąt Bożego Narodzenia dla Wszystkich Koleżanek i Kolegów oraz Ich Rodzin, Samej pomyślności i udanych gwizdków w Nowym 2003 Roku życzy Kolegium Sędziów ZPRP.

3 Szanowne Koleżanki! Szanowni Koledzy! W zimowej, przedświątecznej atmosferze oddajemy do Waszych rąk kolejne wydanie naszego biuletynu. Zawarliśmy w nim wyjątkowo obszerny materiał, co usprawiedliwia nieco jego opóźnione wydanie. Jesteśmy w pełni sezonu rozgrywkowego i można pokusić się o wstępne oceny naszej pracy. Na sierpniowym seminarium podjęliśmy odważną decyzję awansowania licznej grupy sędziów na najwyższy szczebel rozgrywek ligowych. Niestety, niektóre nominacje okazały się nie w pełni uzasadnione. Nie wszyscy sprostali trudnemu, nowemu wyzwaniu. Dla, na szczęście nielicznych, awans okazał się przedwczesny. Okazało się, że do sędziowania meczów ekstraklasy trzeba posiadać szczególne predyspozycje, które w indywidualnych przypadkach należy wypracowywać latami praktyki. Niestety, w trwającym sezonie wpadki zdarzały się też bardziej doświadczonym sędziom. Nie możemy mówić o znaczącym problemie, gdyż są to przypadki nieliczne, ale poprzez szczególne nagłośnienie ich w opiniotwórczych publikatorach, urastają do kwestii mało przychylnej oceny o wszystkich sędziach Jestem przekonany, że jesteśmy w stanie udowodnić nasze profesjonalne podejście do obowiązków, które na siebie sami nałożyliśmy. Dlatego zwracam się do Was z gorącą prośbą o traktowanie wszystkich spotkań z należytą powagą i prowadzenie ich z właściwą koncentracją i pełną odpowiedzialnością. W przyszły rok wejdźmy zmobilizowani do jeszcze lepszej sędziowskiej pracy. Z przyjemnością natomiast odnotowuję fakt, że nasi sędziowie międzynarodowi są bardzo często nominowani do prowadzenia zawodów przez światowe i europejskie władze piłki ręcznej. Wyznaczenie pary Mirosław Baum - Marek Góralczyk do prowadzenia spotkań w ramach styczniowych Mistrzostw Świata seniorów w Portugalii jest nie tylko sukcesem naszych Kolegów, ale i całego naszego środowiska. Powracając do ustaleń ostatniego seminarium przypominam, że wspólną decyzją postanowiliśmy, idąc za modą, a w odróżnieniu do wielu bardziej konserwatywnych federacji, sędziować mecze w białych skarpetkach. Zwyczaj znakomicie się przyjął, a odstępstwo od tej zasady jest dopuszczalne w indywidualnych przypadkach, po uzgodnieniu z Kolegium Sędziów. Pozostając jeszcze przy tematyce seminarium chcę stwierdzić, że bardzo uważnie przysłuchiwałem się licznym uwagom na temat jego organizacji, a szczególnie tym krytycznym. W przyszłym roku postaram się wykorzystać te sugestie i przeprowadzić szkolenie w sposób bardziej akceptowalny. Już teraz podaję planowany termin przyszłorocznego spotkania, które odbędzie się w dniach od 21 do 24 sierpnia. Proszę odpowiednio zaplanować swoje zamierzenia urlopowe, abyśmy mogli spotkać się w tym terminie bez żadnych przeszkód. Dla relaksu i chwili wspomnień, zapraszam do galerii zdjęć, na internetową stronę ZPRP ( gdzie umieściliśmy 135 zdjęć z naszego seminarium. Warto pooglądać i powspominać.

4 W części biuletynu poświęconej sprawom szkoleniowym zwracam szczególną uwagę na zawarte w pkt. 4.1 oficjalne stanowisko komisji ds. przepisów gry i sędziowskich Międzynarodowej Federacji Piłki Ręcznej, rozstrzygające kwestie interpretacji niektórych przepisów gry. Przedstawiona interpretacja obowiązuje na naszych boiskach od roku, w związku z czym proponuję wszystkie ewentualne wątpliwości wyjaśnić jeszcze w tym roku. Z dużą przyjemnością publikujemy materiał Grzegorza Sibigi pt. Rola sędziego podczas zawodów w piłkę ręczną, będący niewielkim fragmentem pracy magisterskiej Analiza zachowań motorycznych i metoda badania sprawności specjalnej sędziów piłki ręcznej, obronionej w październiku bieżącego roku w Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. Jest warte podkreślenia, że autor będąc aktualnie zawodnikiem ligowym, poświęcił swoją pracę problemom środowiska sędziowskiego, co nie jest w naszej rzeczywistości zbyt częstym przypadkiem. Proszę również poświęcić swoją uwagę materiałom szkoleniowym opracowanym przez Marka Góralczyka. Jego analityczne podejście do przedstawianych problemów pozwoli znacznie bardziej zgłębić tajniki przepisów gry, a przystępna forma prezentacji sprawia dodatkowo radość czytania. Niniejszy biuletyn jest dziesiątym z kolei, a więc obchodzimy mały jubileusz. Z tej okazji dziękuję wszystkim Kolegom współtworzącym nasz biuletyn, a szczególnie kol. kol. Arkowi Nowakowi, Markowi Góralczykowi i Zbyszkowi Czapli, których wkład pracy w powstawaniu kolejnych numerów był bezcenny. Wszystkich chętnych namawiam do wzbogacenia zawartości kolejnych wydań biuletynów o własne opracowania tematów związanych z naszą dyscypliną. Niech okres świąteczny pozwoli Wam zapoznać się z materiałami przedstawionymi w aktualnym numerze i będzie okazją do dokonania osobistych przemyśleń i podsumowań. Ze Świątecznymi i Noworocznymi ukłonami Przewodniczący Kolegium Sędziów Henryk Szczepański

5 2. Moim zdaniem. G rr zz ee g o rr zz S i b i g aa Rolla sędziiego podczas zawodów w piiłłkę ręczną Jakikolwiek byłby charakter zawodów, czy odbywałyby się one przed licznie zgromadzoną publicznością, czy w obecności tylko garstki widzów, misja sędziego polega na czuwaniu nad tym, aby odbywały się one zgodnie z poszanowaniem przepisów. W tym sensie wkład sędziego do sprawy podnoszenia rangi fair play jest unikalny i zasadniczy. Będąc jednocześnie świadkiem i arbitrem, sędzia sportowy posiada wyjątkowe uprawnienia. Nawet wówczas gdy decyzja jego jest błędna, jest ona ostateczna i musi taka pozostać, ażeby jego autorytet nie był podważony. Ale te wyjątkowe uprawnienia zobowiązują do odpowiedzialności. Powinien starać się posiąść jak najbardziej pogłębioną znajomość wszystkich przepisów i regulaminów, żeby móc zastosować jak najaktualniejszą interpretację. Sędzia powinien utrzymywać odpowiednią kondycję fizyczną, która pozwoli mu poruszać się po boisku. Taka bezpośrednia bliskość przyczynia się nie tylko do lepszego zrozumienia intencji zawodnika, ale wzmaga również zaufanie tego ostatniego do sędziego. W tym samym stopniu, co kompetencje techniczne, decydujące znaczenie może mieć osobowość sędziego: jego opanowanie, odwaga, życzliwość i wytrwałość są cechami, które przyczyniają się w dużym stopniu do skuteczności działania. Sędzia powinien uświadomić sobie, że niekiedy jedno słówko czy jeden gest pod adresem zawodników, a nawet widzów wystarczą, żeby przywrócić warunki niezbędne dla dalszej gry i stworzyć przyjemną atmosferę. Rola sędziego nie ogranicza się do boiska sportowego czy stadionu. Zdobędzie on większy kredyt zaufania, jeżeli szczególnie przy okazji zawodów stojących na wysokim poziomie będzie starał się nawiązywać przed meczem i po meczu kontakt z zawodnikami; przed meczem w celu wytworzenia atmosfery zaufania i wzajemnej współpracy, po meczu żeby wyjaśnić swe decyzje i zwrócić uwagę na ewentualne nierzetelne praktyki. Nic nie zmusza sędziego do poszukiwania takich dodatkowych kontaktów, ale dzięki nim wzmocni on swój autorytet i przyczyni się jednocześnie w sposób dodatni do zachowania fair play. Sędziom powierzono kontrolę nad tym, aby gra odbywała się zgodnie z duchem i intencją przepisów. Decyzje sędziów muszą być natychmiastowe. Rzeczą nieuniknioną w sytuacji podejmowanych decyzji jest czasami ich nieracjonalność lub wręcz błędna ocena. Żaden sędzia nie jest doskonały. Nigdy nie będziesz miał takiego meczu, że oceniając go z perspektywy czasu będziesz mógł powiedzieć o sobie: Byłem bezbłędny. Piłka ręczna to współzawodnictwo: czasami bardzo gwałtowne. Jest to gra pełna emocji, w której gniew i złość mogą dochodzić do momentu kulminacyjnego, szczególnie w sytuacjach, gdy różnica punktów jest mała. Sędziowie muszą zawsze kontrolować grę. Oznacza to, że sędziowie muszą być stanowczy i zdecydowani, a ich decyzje niepodważalne. To czego potrzebujesz to świadomość gry, znajomość celów i zadań, manewrów taktycznych zawodników i trenerów, jak również zrozumienie napięć i stresów jakim są oni poddani. Zawodnicy, sędziowie i trener stanowią jedność, nie są członkami oddzielnych frakcji. Sędziowie muszą rozumieć frustracje wypływające z gry i roli trenera. Koncentracja

6 jest bardzo istotną sprawą dla sędziów. Dochodzi się do niej ciężką pracą. Podczas gdy zawodnik ma możliwość dekoncentracji, kiedy bezpośrednio nie uczestniczy w grze z piłką, sędzia może odpoczywać tylko krótko w czasie przerwy na żądanie lub zmianie zawodników. Kiedy gra zbliża się do końca, następuje zmęczenie i stopień koncentracji obniża się. Fizyczne i psychiczne przygotowanie staje się bardzo istotne. Nie możesz przewidzieć tego, co faktycznie się zdarzy. Przygotowuje się do najbardziej prawdopodobnych sytuacji. Ujmując prościej jest to świadomość najlepszych z możliwych pozycji, z których można obserwować grę i dążenie do zajęcia tych pozycji. Sędziowanie polega głównie na zajęciu właściwej pozycji we właściwym czasie w celu podjęcia decyzji. Zajmowanie pozycji jest sprawą kluczową. Istnieje wysoka korelacja pomiędzy pozycją sędziego, a prawidłowością jego decyzji w odniesieniu do sytuacji. Sędziowanie piłki ręcznej jest trudnym zadaniem. Zawodnicy są szybcy, a tempo gry duże. Trudno jest kontrolować lub nawet dojrzeć wszystko co się może zdarzyć. Dobrzy sędziowie starają się obserwować grę z dala od piłki, ale oczywiście występuje tendencja, tak jak u każdego, do skupienia uwagi na widowiskowych akcjach rzutowych. Największą zaletą sędziego jest konsekwencja. Ważne jest, aby oceniać tę samą grę w ten sam sposób bez względu na fazę gry lub innego rodzaju naciski. Najlepsi sędziowie łatwo zdobywają autorytet, nawiązując kontakt z zawodnikami i trenerami, zachowują spokój. Posiadają zdolność wnikliwej obserwacji i dokładną znajomość gry. Są ludźmi inteligentnymi o doskonałej kondycji fizycznej. Piłka ręczna jest dyscypliną emocji i zaangażowania wymagają od sędziów czucia gry. Kiedy zostaje się sędzią nie ogląda się meczu jak zwykły widz. Tekst jest fragmentem pracy magisterskiej Analiza zachowań motorycznych i metoda badania sprawności specjalnej sędziów piłki ręcznej, której autorem jest Grzegorz Sibiga. Autor od siedmiu lat jest bramkarzem klubów ligowych (Spójnia Gdańsk, MMTS Kwidzyn), a jako junior i młodzieżowiec reprezentował barwy naszego kraju w ponad 50 meczach międzypaństwowych. K rr zz yy ss zz tt o ff M aa n yy śś Gra zawodniika obrottowego w konttekściie przepiisów gry w piiłłkę ręczną Wieloletnie sędziowanie i rola delegata obserwatora nasunęły mi myśl przybliżenia gry zawodnika na pozycji obrotowego w zawodach piłki ręcznej. W dalszej części udokumentuję wieloma przykładami zagrożenia i korzyści płynące ze sposobu grania, poruszania i ustawiania się gracza zwanego środkowym obrotowym i grających w jego pobliżu obrońców przebywających i przemieszczających się wraz z nim. Na przestrzeni ostatnich lat nastąpił wyraźny postęp w rozwoju piłki ręcznej pod względem szybkości i zróżnicowania gry zawodników na poszczególnych pozycjach. Wymienność ich gry sprawia, że bardzo często w zależności od przyjętej taktyki i wariantu,

7 czy przygotowania ataku, następuje zamiana, a co za tym idzie, na pozycji obrotowego mogą przebywać inni zawodnicy, np. skrzydłowi lub rozgrywający. Wszyscy oni poszukują najkrótszej drogi do zdobycia bramki. Zawodnik występujący w ataku na tej pozycji jako obrotowy, najczęściej zdobywa bramki, mając do pokonania najmniejszą odległość i największe tzw. światło bramki, pomniejszone wyłącznie o postać bramkarza. Jest bardziej bramkostrzelną postacią niż zawodnicy z pozycji rozgrywających, czy skrzydłowych. Dla potwierdzenia dodam za publikacją Wojciecha Nowińskiego p.t. Rola trenera w nowoczesnej koncepcji gry w piłkę ręczna, że: procentowe wyliczenia ilości zdobytych bramek na Mistrzostwach Świata w latach i Igrzyskach Olimpijskich 1996 przedstawiają się następująco: Skrzydłowi M.Ś ,2 % Obrotowi 12,2 % M.Ś ,3 % 15,3 % I.O ,5 % 19,2 %. Pole działania zawodnika obrotowego to zasadniczo obszar-prostokąt-pas pomiędzy linią pola bramkowego, a linią rzutów wolnych. Wielokrotnie w celu spełnienia funkcji techniczno-taktycznych, zawodnik ten przemieszcza się poza to pole, jak również w jego obszarze bardzo często z uwagi na wymienność pozycji, w ścisłej z nim bliskości, przebywa dwóch lub trzech zawodników atakujących z innych pozycji, których nadrzędnym celem również jest znalezienie najdogodniejszej pozycji do zdobycia bramki. Będzie tu nie od rzeczy wspomnieć, iż podany obszar jest umowny, podobnie jak i stwierdzenie, że na tej pozycji w zespole gra wyłącznie jeden zawodnik. Jest on nieustannie poddawany przewinieniom przepisu 8, a szczególnie 8:1 i 8:2. Zawodnika grającego na pozycji obrotowego przed znalezieniem dogodnej pozycji do zdobycia bramki, czy otrzymania podania od partnera, pilnuje i uniemożliwia mu to obrońca, który w tak kontaktowej dyscyplinie, jaką jest piłka ręczna, może używając ugiętych rąk, przesuwać się wraz z nim (przepis 8:1d). Za publikacją Janusza Czerwieńskiego p.t. Charakterystyka gry w piłkę ręczną czytamy, że: zachowanie tych zawodników uzależnione jest od posiadanych przez nich środków walki (poziom sprawności psychicznej, fizycznej, technicznej i taktycznej), ale również od dopływu określonej informacji, które środki te pozwalają zastosować w panującej w walce sytuacji. Chcąc prawidłowo ocenić grę zawodnika obrotowego, musimy nieco uwagi poświęcić zespołowym systemom organizacji gry w obronie i ataku. W zależności od ustawienia zespołu w defensywie, zawodnik na tej pozycji ma mniej lub więcej miejsca na poruszanie się i przemieszczanie w obrębie pola działania. Zmienia się ono na jego korzyść w zależności od ustawienia. Z ważniejszych należy wymienić: 6:0, 5:1, 4:2, 3:3. Ważnym elementem w grze obronnej jest niewątpliwie krycie obrotowego i tak: 1. indywidualnie przez zawodnika obrony, który przemieszcza się za obrotowym, bądź, 2. z przekazywaniem. Po zakończonej akcji i wykonaniu niecelnego rzutu na bramkę następuje organizacja powrotu i tu najczęściej zawodnik obrotowy odwrócony jest twarzą do bramki przeciwnika, a jego celem jest przejęcie odbitej piłki lub uniemożliwienie bramkarzowi bezpośredniego lub pośredniego wykonania podania w celu uruchomienia szybkiego ataku. Dla sędziego ważne jest uchwycenie pozycji zawodnika obrotowego, czy np. nie narusza on pola bramkowego (przepis 6:4). Przechodząc do ataku pozycyjnego, w którym rola obrotowego lub zawodników na pozycji obrotowego, mam na myśli wbiegnięcie rozgrywających lub skrzydłowych, jest nie do przecenienia. Dobrze i przemyślanie rozegrany atak pozycyjny musi w swojej konstrukcji przewidzieć usytuowanie zawodnika obrotowego, czy to w fazie początkowej, w celu wykonania zasłon, odsłon, zamian, czy w końcowej podaniu i rzutu na bramkę.

8 Rzut wolny z linii 9 m, to kolejny element w grze zespołowej, w której obrotowy odgrywa kluczową rolę. Szybkość oraz miejsce, z którego najczęściej właśnie obrotowy wykonuje podanie do rozgrywającego, a także sposób cofania i utrudniania tym samym wyjścia obrońcy do rzucającego winny być szybko i należycie ocenione przez sędziów, w szczególności zaś przez sędziego z pola gry. Niewłaściwe ustawienie obrotowego np. na linii rzutów wolnych zdarza się, że jest traktowane przez sędziów marginalnie, rzadko korygowane, zaś cofanie najczęściej z rozpostartymi rękoma, nie we wszystkich przypadkach skutkuje odebraniem zespołowi piłki. Głównym zadaniem obrotowego jest zarówno odpowiednie znalezienie miejsca pomiędzy obrońcami, ustawienie się w celu zdobycia najlepszej pozycji i uwolnienia się spod ich opieki, celem przejęcia podania, a w dalszej konsekwencji zdobycia bramki sprzed linii pola bramkowego, a także umożliwienia wykonania zasłony dla rzucającego z wyskoku lub po zwodzie pół lewego, środkowego, czy pół prawego rozgrywającego. Nie należy zapominać także o próbach odcięcia skrzydłowych obrony celem umożliwienia wyjścia na czystą pozycję rzutową tych zawodników. Wszystkie te czynności jednoznacznie uzmysławiają jak odpowiedzialną i zarazem ważną jest pozycja obrotowego. Śledząc grę zawodnika na tej pozycji nie od rzeczy będzie przypomnieć, iż ze względu na usytuowanie na boisku zawodnik spełnia kluczową rolę w zespole. I tu trzeba nadmienić, iż w rejonie jego poruszania się przez cały prawie mecz dochodzi do bezpośredniego kontaktu z kilkoma obrońcami, którzy w sposób dozwolony i nie próbują zniweczyć jego wysiłki w celu zdobycia dogodnej pozycji do ataku, jak również wypracować pozycję do rzutu dla atakującego kolegi. Kolejnym elementem w grze obrotowego i obrońcy jest sprawa naruszania pola bramkowego (przepis 6:2 i 6:3). Wiemy, że obrotowy zajmujący pozycję w bezpośredniej bliskości linii pola bramkowego nie daje możliwości zajęcia jej przez obrońcę pomiędzy nim a wspomnianą linią, dlatego chcąc być przodem do zawodnika obrotowego oraz toczącej się akcji, zajmuje on dogodną pozycję wykorzystując i naruszając pole bramkowe. Muszę tu jednocześnie podkreślić, że z moich obserwacji wynika, iż zdecydowany priorytet w naruszaniu linii, bądź pola bramkowego sędziowie dają odgwizdując jego przekroczenie przez atakującego, a rzadziej zwracają uwagę na zachowania obrońcy. Następną sprawą w grze obrotowego jest zasłona. Zasłona to akcja zawodnika, w tym przypadku obrotowego, mająca na celu uniemożliwienie obrońcy swobodne przemieszczanie się. Polega ona na zajęciu w odpowiednim miejscu i czasie pozycji, która utrudni obrońcy sposób jego działania. Obrotowy wykonujący zasłonę musi: przyjąć poprawną pozycję przed zakładanym ruchem obrońcy, zaznaczyć wyraźnie zatrzymanie i nie przytrzymywać obrońcy, jak również, co nie rzadko się zdarza, odpycha obrońcę lub co gorsze popycha go na współpartnera powodując ciężkie kontuzje. Najczęściej wykonywane zasłony to: 1. Z przodu na obrońcach, których zadaniem jest wyjście do zawodnika rzucającego. 2. Z boku na obrońcach, celem uniemożliwienia przesunięcia strefy lub na obrońcach wysuniętych we współpracy z partnerem posiadającym piłkę, tzw. zasłona litewska lub od koła. 3. Z tyłu: to zasłona obrotowego na wysuniętych obrońcach, gdzie przekazanie piłki następuje lobem lub kozłem w stronę pola bramkowego. Jak więc z przytoczonych przykładów wynika zawodnik obrotowy szuka odpowiedniego miejsca pomiędzy obrońcami i ustawia się w celu zdobycia najlepszej pozycji, uwolnienia się spod ich opieki, celem przejęcia podania i zdobycia bramki w sposób prawidłowy sprzed linii pola bramkowego, a także wykonanie odpowiedniej zasłony czołowej (pod rzucającego) dla zawodników II linii i rzucających z wyskoku rozgrywających. Nie należy

9 zapominać także o próbach odcięcia skrzydłowych obrony celem umożliwienia wyjścia na czystą pozycję rzutową atakujących partnerów. Szczególnie ważne przy ocenie gry zawodnika na tej pozycji jest szybkość moment zajęcia miejsca, a także sposób poruszania się tego zawodnika. Trzeba w sposób zdecydowany i stanowczy odróżnić, czy zajmując odpowiednią pozycję nie przekracza on przepisów, stosując do tego celu niedozwolone środki, jak wskakiwanie, odpychanie, popychanie obrońcy. I w ślad za tym trzeba bacznie obserwować obrońcę, który aby mu przeszkodzić w spełnieniu powierzonej mu przez trenera roli, nie fauluje, czyli trzyma, obejmuje, blokuje w sposób zabroniony. W tym momencie, jeżeli oczekujemy jasnej i prostej recepty na rozstrzygnięcie, rozszyfrowanie powyżej przytoczonych sytuacji, to się rozczarujemy, bo zależy ona wyłącznie od właściwej oceny zdarzeń przez prowadzących spotkanie sędziów. Jednak wbrew pozorom niektóre wcześniej przywołane sytuacje da się zaszufladkować i w sposób oczywisty, jednoznaczny można, ba nawet trzeba ocenić. Do nich zaliczyłbym: 1. Niebezpieczne operowanie rękoma (dłońmi, łokciami) w okolicach twarzy zawodnika obrony i odwrotnie (przepis 8:5a). 2. Popychanie przez obrońcę obrotowego na odwróconego plecami partnera, który nie jest przygotowany na powyższą sytuację, w konsekwencji prowadzi to do bardzo poważnych kontuzji. Te przypadki należy szczególnie surowo karać (przepis 8:5d). 3. Używanie przez obrotowego rąk (łokci, bioder) celem odsłony obrońcy, a tym samym niedozwolone umożliwienie partnerowi na wyjście na czystą rzutową pozycję (przepis 8:2b). 4. Przebiegnięcie przez pole bramkowe zarówno obrotowego, jak i obrońcy, w celu zajęcia dogodnego miejsca. W powyższych przypadkach wiadomo, że przebiegnięcie przez pole bramkowe w celu osiągnięcia korzyści przez obrotowego, winno skutkować odebraniem piłki i rzutem wolnym dla przeciwnika. Natomiast przekroczenie pola bramkowego przez obrońcę zamiast obejścia go od strony pola gry, winno od pierwszych minut spotkania nie umykać uwadze sędziów prowadzących, a być w pierwszym przypadku zwróceniem uwagi, zaś w kolejnych podlegać gradacji kar (przepis 6:2a z piłką i 6:2b bez piłki). 5. Atak obrońcy na rękę obrotowego, podkreślam na rękę trzymającego piłkę i wykonującego rzut, który ma przed sobą wyłącznie bramkarza, nie powinien budzić żadnych wątpliwości jedyna decyzja to rzut karny oraz zastosowanie kary osobistej (przepis 6:2c). 6. Przypadki łapania za koszulkę zmieniającego pozycję obrotowego przez obrońcę winny być przez całe spotkanie traktowane wyłącznie jako niesportowe zachowanie i karane zgodnie z przepisem 8:4. Rozstrzygnięcie przytoczonych tutaj sytuacji i ich właściwa ocena zależy od odpowiedniego przygotowania pary sędziowskiej pod względem teoretycznym i praktycznym. Wszystkie podane przykłady mają na celu znalezienie jedynie dobrych decyzji sędziowskich przy ocenie gry zawodnika obrotowego w zawodach piłki ręcznej.

10 3. Sprawy organizacyjne Kolegium Sędziów ZPRP informuje, że podczas Ogólnopolskiego Seminarium dla Sędziów i Delegatów Związku Piłki Ręcznej w Polsce, które odbyło się w Gdańsku w dniach r., po pomyślnym zdaniu egzaminów, nominacje na sędziów związkowych piłki ręcznej otrzymali: Bartosz Leszczyński Łukasz Niedbała Marcin Piechota Grzegorz Schiwon Grzegorz Toczyński - Płock - Szczecin - Płock - Zabrze - Zabrze Kolegium Sędziów serdecznie gratuluje Kolegom pomyślnie zdanego egzaminu na sędziego związkowego. Witamy w naszym gronie i życzymy w przyszłości udanych występów na parkietach zarówno krajowych, jak i zagranicznych Kolegium Sędziów ZPRP informuje, iż w wyniku odbytej kursokonferencji oraz przeprowadzonych testów teoretycznych i sprawnościowych oraz egzaminów poprawkowych, dokonało następujących nominacji sędziów na sezon 2002/2003: EKSTRAKLASA BARANOWSKI MAREK LEMANOWICZ BOGDAN mazowieckie BAUM MIROSŁAW GÓRALCZYK MAREK mazowieckie/śląskie BOCHNIARZ EDYTA OLEŚKÓW AGNIESZKA dolnośląskie BRENK PIOTR CHUDZICKI PIOTR wielkopolskie BUDZIOSZ GRZEGORZ OLESIŃSKI TOMASZ świętokrzyskie BUJNOWICZ WŁODZIMIERZ JAROSZ JACEK łódzkie CHODYSZ JAN TARCZYKOWSKI ZBIGNIEW zachodniopomorskie CIEŚLIŃSKI IRENEUSZ TUPAJ ZBIGNIEW warmińsko-mazurskie CZOCHRA JAN MARTYNIUK ROBERT lubelskie DUTKA ANDRZEJ USZYŃSKI ZBIGNIEW zachodniopomorskie FRANCZAK PAWEŁ MICHALIK WOJCIECH małopolskie KAŁUŻNY MARIUSZ STANKIEWICZ TOMASZ opolskie KLAUS DARIUSZ SMYKOWSKI RYSZARD pomorskie KONDZIELA TOMASZ WĘGRZYN GRACJAN opolskie KUCHARSKI MARCIN STĘŻOWSKI PRZEMYSŁAW dolnośląskie ŁABANC EMIL ZAJĄC KAROL dolnośląskie MAJCHROWSKI MIROSŁAW WOJDYR PIOTR pomorskie MAJKA MAREK WOJTYCZKA GRZEGORZ śląskie MAŁEK MICHAŁ NOWAK ARKADIUSZ wielkopolskie MIKOŁAJCZAK ADAM MIKOŁAJCZAK ANDRZEJ dolnośląskie MUSIAŁ KRZYSZTOF SZYNKLARZ ANDRZEJ opolskie RAJKIEWICZ ANDRZEJ TARCZYKOWSKI JAKUB zachodniopomorskie SIKORA OLGIERD ZUBEK MARCIN śląskie SOŁODKO ARKADIUSZ SOŁODKO LESZEK mazowieckie SZYNKLARZ JAROSŁAW SZYNKLARZ MARIUSZ opolskie

11 I LIGA BEDNAREK TOMASZ MUSIALIK PAWEŁ śląskie BEJNAR PIOTR MOSKALCZYK JACEK małopolskie BOROWSKI SŁAWOMIR MARKIEWICZ JAN warmińsko-mazurskie BOSAK WOJCIECH HAGDEJ MIROSŁAW świętokrzyskie BRODA MICHAŁ WRONA TOMASZ małopolskie CHMIELEWSKI WŁODZIMIERZ WIŚNIEWSKI ARTUR pomorskie DĘBSKI IGOR RODACKI ARTUR świętokrzyskie EICHLER PIOTR KIERCZAK ANDRZEJ małopolskie FILIPIAK JANUSZ ROSZKOWSKI JAN śląskie HERRA MACIEJ LAŃSKI MAREK wielkopolskie JAWORSKI ANDRZEJ PISAREK TOMASZ dolnośląskie KACZOROWSKA JOANNA SKOWRONEK AGNIESZKA śląskie KRAWCZYK RAFAŁ KRUPA JACEK śląskie LESZCZYŃSKI ROBERT WRÓBLEWSKA MAŁGORZATA pomorskie ŁOBODA MAREK SZMYD ANDRZEJ małopolskie MACIEJEWSKI JAROSŁAW WOŁOWICZ MARIUSZ wielkopolskie MŁYŃSKI GRZEGORZ PUSZKARSKI RAFAŁ lubelskie OLEKSYK PIOTR SOLECKI MICHAŁ świętokrzyskie PAZUR LESZEK SZUMAŃSKI IRENEUSZ śląskie II LIGA ADAMIEC KAROLINA KMIECIK EDYTA świętokrzyskie CHRIST GRZEGORZ CHRIST TOMASZ dolnośląskie DADURA ARTUR MALINOWSKI DARIUSZ warmińsko-mazurskie DĄBROWSKI KAMIL KOŁODZIEJ SŁAWOMIR świętokrzyskie FIGARSKI CEZARY ŻAK DARIUSZ mazowieckie GAJOS JANUSZ KOPIEC MICHAŁ śląskie GRZEŚKA KRZYSZTOF MIECHOWSKI MICHAŁ mazowieckie KAJA ROBERT KRZEMIENIEWSKI MIKOŁAJ łódzkie KAMOLA RAFAŁ PATYK SEBASTIAN mazowieckie KOSSACKI JANUSZ MOSZCZYŃSKI ZBIGNIEW mazowieckie KOWALEWSKI MARIUSZ KOZIŃSKI TOMASZ mazowieckie KWAPISZ PAWEŁ PAŁKOWSKI DARIUSZ lubelskie LESZCZYŃSKI BARTOSZ PIECHOTA MARCIN mazowieckie MAJEWSKI TOMASZ STRZELCZYK MAREK pomorskie MROZIEWSKI PIOTR STANISZEWSKI RADOSŁAW warmińsko-mazurskie NALEŹNY ADAM WRONA MARCIN małopolskie NIEDBAŁA ŁUKASZ STĘPNIAK PAWEŁ zachodniopomorskie PELCZAR ROBERT ZAJĄCZKOWSKI TOMASZ dolnośląskie POLOCZEK KAMIL PYTLIK KRZYSZTOF śląskie SCHIWON GRZEGORZ TOCZYŃSKI GRZEGORZ śląskie

12 SZCZEBEL CENTRALNY REZERWA II LIGA ANDRZEJCZAK DARIUSZ SZYMAŃSKI RAFAŁ wielkopolskie BRYŁA MATEUSZ STANIEK PAWEŁ świętokrzyskie BUCZKOWSKI ADAM FRYCZ MICHAŁ zachodniopomorskie CHODOREK MICHAŁ POPIEL PAWEŁ świętokrzyskie CZAMAŃSKI JAROSŁAW WITT MICHAŁ wielkopolskie GACYK TOMASZ JUREWICZ PIOTR pomorskie JAROCH BARTOSZ LAŃSKA MARTA wielkopolskie JĘDRYCHA ARTUR PYTLIK MARCIN śląskie KULESZA CEZARY MACIEJEWSKI BARTOSZ zachodniopomorskie MARCZUK GRZEGORZ RAUSZER ALEKSANDRA śląskie 3.3. Kolegium Sędziów ZPRP informuje, iż w wyniku odbytej kursokonferencji oraz przeprowadzonych testów teoretycznych, dokonało następujących nominacji delegatów na sezon 2002/2003: ARCISZEWSKI WŁADYSŁAW BOŃCZAK JERZY CHOCIANOWSKI ANDRZEJ CŁAPIŃSKI SŁAWOMIR CZAPLA ZBIGNIEW CZERWIŃSKI JANUSZ DEMIAŃCZUK IGNACY WOJCIECH HELEMEJKO RYSZARD JEZIORNY ZDZISŁAW KLIMKOWICZ RYSZARD KOWALSKI JANUSZ ŁODZIŃSKI RYSZARD MACHNACZ WŁADYSŁAW MADEJAK ALEKSANDER MAJCHRZAK WOJCIECH MANYŚ KRZYSZTOF MATUSZEWSKI RYSZARD MOCZYGEMBA SZCZEPAN MUSIAŁ MAREK PASOŃ JERZY POLAK JERZY PUSZKARSKI STANISŁAW SZAJNA MAREK SZCZEPAŃSKI HENRYK SZYMANOWSKI GRZEGORZ ŚWIĘTOŃ JANUSZ TWAROWSKI LEON WIERCIŃSKI MACIEJ WILCZAK PIOTR WOYTYLA JAROSŁAW WRÓBLEWSKI JACEK WRZESKI ALFRED ZAPIÓRKOWSKI ANDRZEJ wielkopolskie łódzkie łódzkie łódzkie warmińsko-mazurskie pomorskie mazowieckie dolnośląskie zachodniopomorskie opolskie dolnośląskie mazowieckie dolnośląskie mazowieckie mazowieckie wielkopolskie zachodniopomorskie śląskie opolskie opolskie małopolskie lubelskie mazowieckie pomorskie śląskie świętokrzyski małopolskie mazowieckie śląskie wielkopolskie mazowieckie śląskie małopolskie

13 3.4. Kolegium Sędziów przypomina o prawidłowym, zgodnym z obowiązującymi przepisami, rozliczaniu delegacji sędziowskich. Zabrania się kategorycznie rozliczania kosztów korzystania z taksówki. W oparciu o obowiązujące przepisy, t.j. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia r. w sprawie zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju (Dz.U. z 2000 r., nr 151, poz. 1720) oraz uchwał Zarządu ZPRP, ustala się następujący tryb rozliczania kosztów przez sędziów i delegatów z tytułu wykonywania ich obowiązków. Niezależnie od ryczałtów sędziowskich ustalanych Uchwałą Zarządu ZPRP organizator zawodów obowiązany jest do wypłaty sędziom i delegatom: I. Należności z tytułu diet obliczanych za czas od rozpoczęcia podróży (wyjazdu) do powrotu (przyjazdu) po wykonaniu zadania, wg następujących zasad: 1- jeżeli podróż służbowa trwa nie dłużej niż dobę i wynosi: A - od 8 do 12 godzin przysługuje połowa diety, B - ponad 12 godzin przysługuje dieta w pełnej wysokości, 2- jeżeli podróż służbowa trwa dłużej niż dobę, za każdą dobę przysługuje dieta w pełnej wysokości, a za niepełną, ale rozpoczętą dobę: A - do 8 godzin przysługuje połowa diety, B - ponad 8 godzin przysługuje dieta w pełnej wysokości. Aktualnie obowiązująca wysokość diety za dobę wynosi 19 zł. Dieta nie przysługuje za czas delegowania do miejscowości, w której sędzia lub delegat zamieszkuje. Dieta nie przysługuje, jeżeli sędziemu, delegatowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie. II. Należności z tytułu poniesionych kosztów przejazdu, obejmujących cenę biletu określonego środka transportu, z uwzględnieniem przysługującej sędziemu, delegatowi ulgi na dany środek transportu, bez względu na to, z jakiego tytułu ulga ta przysługuje, wg następujących zasad: 1 - do 50 km II klasa pociąg osobowy, - ponad 50 km do 100 km II klasa pociąg pośpieszny, - ponad 100 km do 250 km II klasa pociąg pośpieszny, ekspresowy lub IC, a w dniu zawodów: I klasa pociąg pośpieszny, ekspresowy lub II klasa IC, - ponad 250 km I klasa pociąg pośpieszny lub II klasa pociąg ekspresowy lub IC, a w dniu zawodów: I klasa pociąg pośpieszny lub ekspresowy lub II klasa IC, - autobus PKS, jeżeli występuje brak połączeń kolejowych lub trasa autobusu jest krótsza.

14 2. W sytuacji, gdy na trasie do miejsca zawodów nie kursuje pociąg pośpieszny, ekspresowy lub IC, rozliczenie biletu na przejazd takimi pociągami jest niedopuszczalne. 3. Przy podróżach trwających dłużej niż 6 godzin w godzinach nocnych ( ) sędzia, delegat może korzystać z kuszetki lub miejsca sypialnego (jeżeli takowe są w składzie pociągu). 4. Ustala się następujący sposób dokumentowania kosztów przejazdu: a. w przypadku odbywania podróży pociągami, w których obowiązuje wykupienie miejsca rezerwowanego należy do rozliczenia dołączyć miejscówkę, b. podróż powrotną rozlicza się w wysokości kosztów dojazdu na miejsce zawodów (z uwzględnieniem pkt. 4c), c. w wypadku korzystania z miejsca sypialnego lub kuszetki sędzia, delegat obligatoryjnie zobowiązany jest do dołączenia do rozliczenia biletu lub jego kserokopii. III. Należności z tytułu ryczałtu na pokrycie kosztów dojazdu środkami komunikacji miejscowej. Ryczałt ten wynosi 20% diety, aktualnie 3,80 zł i przysługuje za każdą rozpoczętą dobę pobytu w podróży. Ryczałt nie przysługuje, jeżeli sędzia, delegat nie ponosił kosztów dojazdów. IV. W przypadkach odbywania podróży samochodem prywatnym sędzia, delegat rozlicza koszty podróży wg zasad stosowanych przy przejazdach pociągami.

15 4. Sprawy szkoleniowe W ostatnim czasie PRC IHF (Komisja ds. przepisów gry i sędziowska Międzynarodowej Federacji Piłki Ręcznej) przesłała oficjalne interpretacje przepisów gry, sporządzone w oparciu o pytania skierowane do tej komisji przez narodowe federacje. Na początek przedstawiamy interpretacje dotyczące przepisów 2, 13 i 14, zaś kolejne zamieszczone zostaną w następnym biuletynie. Przepis 2:8e Przepis ten zobowiązuje sędziów do każdorazowego zatrzymania czasu gry (timeout), po gwizdku sędziego mierzącego czas lub delegata na zawody, bez względu na powód tej interwencji. Należy więc podkreślić, że sygnał gwizdka od stolika sędziowskiego faktycznie przerywa grę (ale nie zatrzymuje czasu gry), nawet jeśli sędziowie nie dali jeszcze sygnału time-out. Zatem, nawet jeśli sędziowie nie zorientują się natychmiast, że gra została przerwana na przykład z powodu hałasu panującego w hali sędziowie nie usłyszą sygnału gwizdka od stolika to i tak jakakolwiek akcja na boisku, rozegrana po tym sygnale nie może być uznana (jest nieważna). Oznacza to, że jeżeli w tym czasie (tj. po gwizdku od stolika) przez przypadek zostanie zdobyta bramka, to nie może być ona zaliczona. Podobnie wszelkie zarządzone, dla którejkolwiek z drużyn, rzuty (karny, wolny, z linii bocznej, rozpoczynający grę lub od bramki) muszą być anulowane. Gra powinna być wznowiona w sposób korespondujący z sytuacją powodującą interwencję sędziego mierzącego czas lub delegata. Przykładowo, gra zostanie wznowiona rzutem wolnym dla drużyny będącej w posiadaniu piłki, jeśli sędzia mierzący czas dał sygnał gwizdkiem, w związku z żądaniem przerwy dla drużyny złożonym przez jedną z osób towarzyszących. Jeśli gra zostanie przerwana z powodu złej zmiany zawodników, to wtedy gra zostanie wznowiona rzutem wolnym dla drużyny przeciwnej. Jednakże każda kara osobista, udzielona przez sędziów w okresie pomiędzy gwizdkiem od stolika, a ich sygnalizacją na time-out, pozostaje ważna. Ma to zastosowanie bez względu na rodzaj naruszenia przepisów (faul, niesportowe zachowanie lub czynne znieważenie określonych w przepisach 8:3-7) jak i bez względu na surowość kary (na podstawie przepisów 16:1, 16:3, 16:6 i 16:9). Przepis 2:9 w związku z przepisami 2:8a-f Przepis 2:9 wyraźnie wskazuje, że sędzia mierzący czas nie może samodzielnie (z własnej inicjatywy) zatrzymać czasu gry, nawet jeśli oczywistym jest, że time-out jest konieczny. Podejmowanie decyzji i wskazywanie, kiedy zegar powinien być zatrzymany, jest wyłącznym przywilejem sędziów. W sytuacjach wymienionych w przepisach 2:8a-f należy obowiązkowo zarządzić przerwę czasu gry (time-out). Przepisy te nie określają jednak jak szybko, w każdej z opisanych sytuacji, sędziowie powinni dać sygnał na przerwanie czasu gry (nie było by to zresztą właściwe, aby specyfikować limity czasowe w tym przepisie). Zrozumiałym jest, że zasadniczo time-out powinien być zarządzany bezzwłocznie, gdy jest ja-

16 jest, że zasadniczo time-out powinien być zarządzany bezzwłocznie, gdy jest jasne, że zachodzi jedna z sytuacji wymienionych w przepisach 2:8a-f. W niektórych sytuacjach może się jednak zdarzyć znaczne opóźnienie pomiędzy gwizdkiem sędziów, wskazującym jedną z sytuacji określonych w przepisach 2:8a-f, a sygnałem sędziów na zatrzymanie czasu gry. Może to mieć miejsce zarówno w sytuacji, gdy gwizdek, informujący o przerwie gry, pochodzi od sędziego mierzącego czas (zobacz na przykład sytuację opisaną powyżej, a dotyczącą wyjaśnienia do przepisu 2:8), a także, gdy jeden z sędziów przerwał grę. W pierwszym przypadku sędziowie mogą nie słyszeć sygnału gwizdka sędziego mierzącego czas, natomiast w drugim przypadku mogą oni po prostu zapomnieć o sygnale na time-out. PRC konkludując stwierdza, że powinno być legalne i pożądane, aby zezwolić sędziom (zgodnie z ich generalną odpowiedzialnością za poprawny pomiar czasu gry, zawartą w przepisie 17:10 i 2:9) na korektę czasu gry, jeśli dojdą oni do wniosku, że faktycznie nastąpiło duże opóźnienie pomiędzy zaistniałą sytuacją, a zatrzymaniem czasu gry. Należy podkreślić, że powinno to być przywilejem sędziów, a nie ich obowiązkiem i decyzja powinna być podjęta z rozwagą i powinna ona zależeć od okoliczności zaistniałych w danej sytuacji. Kryteria do podjęcia takiej decyzji powinny być takie same jak te opisane w dwóch ostatnich akapitach Objaśnienia nr 2 do Przepisów gry w piłkę ręczną. Oznacza to, że sędziowie powinni na podstawie własnej oceny podjąć decyzję korygować lub nie korygować czas gry i muszą brać pod uwagę, czy przerwa w grze bez zatrzymania czasu gry nie działa na niekorzyść którejś z drużyn. Innymi słowy, wynik meczu, czas pozostały do zakończenia meczu i oczywiście długość czasu opóźnienia, powinny pomagać sędziom w ustaleniu, czy korekta w danej sytuacji jest usprawiedliwiona. W określeniu długości opóźnienia sędziowie mogą również liczyć na pomoc sędziego mierzącego czas, szczególnie w sytuacjach, gdy nie słyszeli jego gwizdka. Przepis 13:4a i 14:1c Jeżeli sygnał gwizdkiem kibica spowoduje zatrzymanie się zawodnika, będącego w kontrataku i znajdującego się w sytuacji sam na sam z bramkarzem drużyny przeciwnej (żaden z przeciwników nie ma szans na zatrzymanie go), to sędziowie musza zarządzić rzut karny w związku z przepisem 14:1c ( rzut karny zarządza się jeśli drużyna będąca w sytuacji pewnej do zdobycia bramki pozbawiona została możliwości jej uzyskania w wyniku ingerencji kogoś nie biorącego udziału w grze ). Jednakże w podobnej sytuacji, ale gdy przeciwnicy znajdują się na pozycjach umożliwiających im zatrzymanie atakującego zawodnika, gra powinna być wznowiona rzutem wolnym zgodnie z przepisem 13:4a ( grę rzutem wolnym należy wznowić również, gdy została ona przerwana bez przekroczenia przepisów: jeżeli jedna z drużyn była w posiadaniu piłki, a gra została przerwana, to wznowienie następuje przez tę drużynę ), ponieważ sytuacja ta nie może być uznana za sytuację pewną do zdobycia bramki. Jako specjalny przykład można tu podać następującą sytuację: zawodnik drużyny broniącej usłyszał gwizdek i w związku z tym zatrzymał swoje działanie (przestał bronić), natomiast zawodnik atakujący, nie słysząc gwizdka kibica, kontynuuje atak aż do czasu gwizdka sędziów. Może się wtedy zdarzyć, że gwizdek sędziów przerwie akcję w momencie, gdy zawodnik atakujący znajduje się w sytuacji pewnej do zdoby-

17 cia bramki. W takiej sytuacji należy jednak mieć na uwadze przede wszystkim to, że wcześniejszy gwizdek (kibica) spowodował, że przeciwnik przestał bronić, przez co atakujący znalazł się w sytuacji pewnej do zdobycia bramki i należy wtedy podyktować rzut wolny dla drużyny atakującej. Przepis 14:1c Przepis 14:1c odnosi się do:... interwencji kogoś nie biorącego udziału w grze..., co oznacza, że skierowany jest do osoby. Jednakże, przez analogię, przepis ten powinien być również stosowany w takich przypadkach jak np. nagły brak oświetlenia, które to przypadki wywołują podobny efekt na boisku, jak interwencja osoby nie biorącej udziału w grze. Opracował: Marek Góralczyk 4.2. Poniżej przedstawiamy analizę sytuacji opisanej przez Kol. Grzegorza Wojtyczkę w czasie ostatniego Seminarium Sędziów i Delegatów ZPRP. Pragniemy też poinformować, że z interpretacją tą zgadza się Pan Christer Ahl, do którego zwróciliśmy się z prośbą o pomoc. Pytanie dotyczyło następującej sytuacji: Drużyna A jest w sytuacji pewnej do zdobycia bramki. W chwili wykonywania rzutu na bramkę przez zawodnika A7, sędzia mierzący czas daje sygnał gwizdkiem i informuje sędziów, że trener drużyny A zachowuje się niesportowo / wybitnie niesportowo. Jaka powinna być decyzja sędziów, mając na uwadze Objaśnienie nr 9 do Przepisów gry w piłkę ręczną? Na wstępie pragniemy przypomnieć, że: Tekst przepisów gry, komentarze, sygnalizacja, objaśnienia do przepisów i regulamin strefy zmian stanowią całość Przepisów gry w piłkę ręczną. Dlatego też udzielając odpowiedzi na postawione pytanie należy brać pod uwagę wszystkie w/w części Przepisów gry. Treść Objaśnienia nr 9 przedstawia się następująco: Jeżeli sędzia mierzący czas przerwie grę z powodu złej zmiany lub sprzecznego z przepisami wejścia na boisko (na podstawie przepisów 4:2-3,5,6), gra jest wznawiana rzutem wolnym dla drużyny, która nie popełniła przewinienia, zasadniczo z miejsca tego przewinienia; jednakże jeżeli w momencie przerwania gry piłka znajduje się w miejscu korzystniejszym dla tej drużyny, to wówczas grę należy wznowić z tego miejsca (patrz przepis 13:6 3-ci i 4-ty akapit). W przypadku powyższych przewinień sędzia mierzący czas powinien natychmiast przerwać grę, nie biorąc pod uwagę generalnych zasad dotyczących stosowania prawa korzyści, o których mowa w przepisach 13:2 i 14:4. Jeżeli przerwanie gry nastąpiło w sytuacji pewnej do zdobycia bramki, a spowodowane było naruszeniem przepisów przez drużynę broniącą się, zgodnie z przepisem 14:1a należy podyktować rzut karny... Warto zatrzymać się w tym miejscu, chociaż opis ten nie dotyczy rozpatrywanej sytuacji, mamy tu jednak jednoznacznie określone, że sędzia mierzący czas powinien na-

18 tychmiast przerwać grę w każdym przypadku naruszenia przepisów 4:2-3,5,6. W dalszej części Objaśnienia nr 9 czytamy: W przypadku przewinień o innym charakterze niż wyżej podane, które muszą być przekazane sędziom, sędzia mierzący czas powinien zasadniczo czekać do najbliższej przerwy w grze. Jeżeli jednakże sędzia mierzący czas przerwie grę, to taka interwencja nie może prowadzić do utraty piłki przez drużynę będącą w jej posiadaniu. Gra wówczas jest wznawiana rzutem wolnym przez drużynę, która posiadała piłkę w momencie nieuzasadnionego przerwania gry. Jeżeli jednak gra została przerwana wskutek naruszenia przepisów gry przez drużynę broniącą się w momencie kiedy drużyna atakująca była w pewnej sytuacji do zdobycia bramki, to wówczas sędziowie, zgodnie z przepisem 14:1b, powinni podyktować rzut karny. Jako generalną przyjmuje się zasadę, że naruszenia przepisów gry stwierdzone przez sędziów sekretarza lub mierzącego czas (z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach 4:2-3,5,6) nie stanowią podstawy do nakładania na zawodników kar osobistych. UWAGA! w wersji oryginalnej zapisano: nie stanowią podstawy do nakładania kar osobistych. Mamy już odpowiedź na część pytania: należy podyktować rzut wolny dla drużyny A, a interwencję sędziego mierzącego czas należy potraktować jako nieuzasadnione przerwanie gry. Również w drugiej z opisanych powyżej sytuacji tj. gdy drużyna A jest w sytuacji pewnej do zdobycia bramki, a przewinienie popełnia zawodnik lub trener drużyny B, należy uznać gwizdek sędziego mierzącego czas jako nieuzasadnione przerwanie gry i należy podyktować rzut karny w oparciu o przepis 14:1b (rzut karny zarządza się w przypadku niefortunnego sygnału automatycznego lub sygnału gwizdka w sytuacji pewnej do zdobycia bramki), a nie jak to było w pierwszej części Objaśnienia, gdzie rzut karny był podyktowany na podstawie przepisu 14:1a (rzut karny zarządza się za niezgodną z przepisami interwencję zawodników lub osób towarzyszących drużyny przeciwnej, na całym boisku w sytuacji pewnej do zdobycia bramki). Jednoznacznie wskazano w treści objaśnienia różnicę pomiędzy gwizdkiem sędziego mierzącego czas w przypadku stwierdzenia złej zmiany zawodników (ma obowiązek gwizdać) i w każdym innym przypadku (gwizdek taki traktowany jest jako niefortunny nieuzasadnione przerwanie gry). W taki sam zresztą sposób została określona rola sędziego mierzącego czas w punkcie 7 Regulaminu strefy zmian: Naruszenie przepisów niniejszego regulaminu w czasie spotkania (a więc mowa tu dokładnie o rozpatrywanej właśnie sytuacji) niezauważone przez sędziów, a stwierdzone przez sędziów: mierzącego czas i sekretarza, powinny być przez nich zgłoszone sędziom w czasie najbliższej przerwy w grze... Zestawienie Objaśnienia nr 9 i punktu 7 Regulaminu strefy zmian potwierdza, że w przypadku przewinień innych niż zła zmiana lub sprzeczne z przepisami wejście na boisko, stwierdzonych przez sędziów mierzącego czas i sekretarz muszą oni, w celu poinformowania sędziów o zaistniałej sytuacji, czekać do najbliższej przerwy w grze. Również ostatnie zdanie, omawianego akapitu, nie pozostawia wątpliwości, że sędziowie na podstawie oceny sędziów mierzącego czas lub sekretarza nie mogą karać zawodników (wydaje się być oczywistym, że zasada ta dotyczy też osób towarzyszących wynika to również z oryginalnej wersji przepisów). Reasumując należy stwierdzić, że prawidłowa decyzja sędziów w omawianej sytuacji winna być następująca: Po sygnale gwizdka od sędziego mierzącego czas, sędziowie zarządzają time-out, następnie po wysłuchaniu relacji sędziów mierzącego czas lub sekretarza i stwierdzeniu, że nie nastąpiła zła zmiana zawodników lub niezgodne z przepisami wejście na boisko sędziowie wznawiają grę rzutem wolnym dla drużyny A (a więc tej, która była przy piłce i której trener, w

19 ocenie sędziów mierzącego czas i sekretarz zachowywał się niesportowo) na gwizdek. Ocena zachowania trenera drużyny A, dokonana przez sędziów sekretarza lub mierzacego czas, nie powinna być podstawą do nałożenia na niego kary. Chociaż odpowiedź na postawione na wstępie pytanie została już udzielona, warto również przytoczyć ostatni akapit Objaśnienia nr 9, w którym można znaleźć odpowiedź na pytanie: co zrobić, gdy zawody zostaną przerwane, w sytuacji opisanej na wstępie, przez sędziów lub oficjalnego delegata technicznego? Treść tego akapitu przedstawia się następująco: Zasady dyktowania rzutu karnego zgodnie z przepisem 14:1a, określone w akapicie 2 niniejszego objaśnienia, odnoszą się również do sytuacji, gdy sędziowie lub oficjalny delegat techniczny na zawody przerwą grę z uwagi na konieczność zwrócenia uwagi lub ukarania zawodnika bądź osoby towarzyszącej drużyny broniącej się, a zespół przeciwnika był w sytuacji pewnej do zdobycia bramki. Jak wynika z powyższego, ale także z: dwóch ostatnich akapitów 7-go punktu Regulaminu strefy zmian ( Jednakże, jeśli delegat IHF, EHF lub ZPRP przerwie natychmiast grę z powodu naruszenia przepisów przez jedną z drużyn, wówczas gra jest wznawiana przez drużynę, która nie popełniła przewinienia rzutem wolnym, a jeśli ta drużyna była w sytuacji pewnej do zdobycia bramki, to rzutem karnym. Popełniający przewinienie zawodnik lub osoba towarzysząca drużynie powinni zostać ukarani przez sędziów; w protokóle zawodów należy szczegółowo opisać zdarzenie. ) punktu 6 w/w regulaminu ( Jeżeli sędziowie stwierdzą naruszenie przepisów wynikających z niniejszego regulaminu, mają obowiązek podejmować decyzje zgodnie z przepisami 16:1d, 16:3c-d lub 16:6 b, d, g upomnienie, wykluczenie, dyskwalifikacja. ), decyzja podjęta przez sędziów, na podstawie ich własnej obserwacji lub na podstawie interwencji oficjalnego delegata na zawody, będzie się zasadniczo różniła od tej podjętej na podstawie interwencji sędziów mierzącego czas lub sekretarza. W omawianym przykładzie sędziowie powinni zarządzić rzut wolny dla drużyny B i powinni ukarać trenera drużyny A. Raz jeszcze przypomnijmy, jak powinni zachować się sędziowie w przypadku, gdy drużyna A jest w sytuacji pewnej do zdobycia bramki, a jedna z osób towarzyszących lub zawodnik znajdujący się w strefie zmian zachowują się niesportowo lub wybitnie niesportowo : 1. Jeśli zachowanie takie zaobserwują sędziowie sekretarz lub mierzący czas i gra zostanie przez nich przerwana to: gdy przerwa w grze została spowodowana niezgodnym z przepisami zachowaniem (wg opinii sędziów sekretarza lub mierzącego czas) osób towarzyszących lub zawodników drużyny B, należy zarządzić rzut karny dla drużyny A (14:1b, Objaśnienie 9), brak jest podstaw do nałożenia na zawodników lub osoby towarzyszące kar osobistych (Objaśnienie 9 w wersji angielskiej mowa, że brak podstaw do nakładania kar osobistych), gdy przerwa w grze została spowodowana niezgodnym z przepisami zachowaniem (wg opinii sędziów sekretarza lub mierzącego czas) osób towarzyszących lub zawodników drużyny A, należy zarządzić rzut wolny dla drużyny A (13:4a, Objaśnienie 9), nie należy też nakładać kar osobistych.

20 2. Jeśli zachowanie takie zaobserwują sędziowie lub oficjalny delegat na zawody, to: gdy przerwa w grze została spowodowana niezgodnym z przepisami zachowaniem osób towarzyszących lub zawodników drużyny B, należy zarządzić rzut karny dla drużyny A (14:1a, Objaśnienie 9 ostatni akapit, Regulamin strefy zmian punkt 7), winnego zawodnika lub osobę towarzyszącą ukarać (16:1d; 16:3c-d lub 16:6 b, d, g; Regulamin strefy zmian punkt 6 i 7), gdy przerwa w grze została spowodowana niezgodnym z przepisami zachowaniem osób towarzyszących lub zawodników drużyny A, należy zarządzić rzut wolny dla drużyny B (13:1a) i ukarać winnego zawodnika lub osobę towarzyszącą (16:1d, 16:3c-d, 16:6 b, d, g; Regulamin strefy zmian punkt 6 i 7). Na zakończenie pragniemy jeszcze raz podkreślić, że sędzia mierzący czas ma obowiązek natychmiast przerwać grę z powodu złej zmiany lub sprzecznego z przepisami wejścia na boisko (na podstawie przepisów 4:2-3,5,6) nie biorąc pod uwagę generalnych zasad dotyczących prawa korzyści (o których mowa w 13:2 i 14:2). W przypadku zaś stwierdzenia przewinień o innym charakterze, sędzia mierzący czas powinien odczekać do najbliższej przerwy w grze i wtedy może przekazać informację sędziom Poniżej przedstawiamy dwa artykuły Marka Góralczyka dot. przepisu 2: Czas gry, sygnał końcowy, zatrzymanie czasu gry publikowane w Siódemce. Niniejszy artykuł poświęcam przepisowi 2 zatytułowanemu: Czas gry, sygnał końcowy, zatrzymanie czasu gry. Wydawać by się mogło, że jest to przepis, z którym nie powinno być większych problemów. Tekst przepisu jest precyzyjny, a co najważniejsze decyzje sędziów nie są podejmowane w oparciu o ich subiektywną ocenę (wyjątkiem jest time-out, który nie jest obligatoryjny i opisany jest w Objaśnieniu 2). Jednakże w praktyce okazuje się, że zdarzają się przypadki niewłaściwego zrozumienia tego przepisu. Dlatego też przypominam jego najważniejsze postanowienia i dotyczących go objaśnień (temat czasu gry poruszałem także w Siódemce numer 3/2000). Czas gry jest tylko uzależniony od kategorii wiekowej zawodników i wynosi: 2x30 min. dla zawodników/czek w wieku 16 lat i starszych, 2x25 min. dla zawodników/czek w wieku od 12-tu do 16-tu lat i 2x20 min. dla dzieci w wieku od 8-miu do 12-tu lat. Czas przerwy w meczu, dla wszystkich kategorii wiekowych, wynosi 10 min. Czas gry rozpoczyna się gwizdkiem sędziego na wykonanie pierwszego rzutu rozpoczynającego grę, a kończy automatycznym sygnałem oficjalnego zegara boiskowego lub sygnałem gwizdka sędziego mierzącego czas. Podkreślić należy w tym miejscu, że sędzia mierzący czas ma obowiązek natychmiastowego odgwizdania upływu czasu gry, bez względu na sytuację na boisku. Oznacza to, że bez znaczenia jest czy w danym momencie wykonywany jest rzut wolny, karny itp. lub piłka jest w locie po wykonaniu tych rzutów sędzia mierzący czas, powtórzę to raz jeszcze, musi natychmiast wraz z upływem czasu gry dać sygnał gwizdkiem (o ile oczywiście nie ma zegara z automatycznym sygnałem) informujący o tym fakcie sędziów. Jednakże należy pamiętać, że nie zawsze oznacza to faktyczny koniec meczu, ponieważ zgodnie z przepisem 2:4 wszelkie naruszenia przepisów gry oraz niesportowe zachowanie mające miejsce przed bądź równocześnie z sygnałem automatycznym lub sygnałem gwizdka kończącym grę (także dogrywkę) lub I jej połowę, stwierdzone przez sędziów, musza być wyegzekwowane, nawet jeśli ma to nastąpić po sygnale kończącym grę. Sędziowie kończą wówczas grę odpowiednio do sytuacji rzutem wolnym (z wyj. sytuacji określo-