Beskid sądecki. Copyright by Wydawnictwo Pascal 2008

Transkrypt

1 Beskid sądecki

2 Spis treści Rozdział 1 Elementarz piechura... 5 Idealny plecak...6 Zastawa stołowa... 7 Woda życia Oświetlenie W prawo, w lewo Dodatkowy sprzęt Skrzynka narzędziowa w plecaku Rewia mody Jak ochronić ubranie przed wodą.. 14 Niebezpieczeństwa w terenie Wzywanie pomocy Rozdział 2 Informacje ogólne Położenie i podział geograficzny. 18 W dorzeczu Dunajca...19 Flora i fauna Ochrona przyrody...21 Geologia Grupy etniczne Budownictwo Stroje ludowe Rozdział 3 Trasy Nowy Sącz Pasmo Radziejowej Co warto zobaczyć Biała Woda Krościenko Łącko Piwniczna Przehyba Rytro Stary Sącz Szczawnica Trasy i szlaki Stary Sącz Przehyba Jazowsko Przehyba Łącko Dzwonkówka Krościenko Przehyba Szczawnica Przehyba Przehyba Radziejowa Szczawnica Bereśnik Jaworki Biała Woda Jaworki Obidza Piwniczna Niemcowa Rytro Wierch Przehyby Rytro Radziejowa Pasmo Jaworzyny Krynickiej...55 Co warto zobaczyć Hala Łabowska Jaworzyna Krynicka Krynica Muszyna Wierchomla Złockie Żegiestów i Żegiestów-Zdrój Trasy i szlaki Rytro Hala Łabowska Wierchomla Mała bacówka Żegiestów Runek Muszyna Jaworzyna Krynicka Krynica Jaworzyna Krynicka

3 Rozdział 4 Zabytki architektury drewnianej.. 72 Andrzejówka Binczarowa Berest Bogusza Chomranice Dubne Grybów Jastrzębik Just Kąclowa Królowa Górna Krużlowa Wyżna Krynica Leluchów Milik Mochaczka Niżna Mogilno Moszczenica Niżna Muszyna Rozdział 5 Informacje praktyczne Informacja turystyczna Noclegi Indeks Mapy Muszynka Nowy Sącz Podole Polany Polna Powroźnik Ptaszkowa Przydonica Ropica Górna Słotwina Stary Sącz Szalowa Szczawnik Tylicz Wielogłowy Wierchomla Wielka Wilczyska Wojkowa Złockie Gastronomia Sport i rekreacja

4 beskid sądecki 1 Elementarz piechura Nawet najmniejsze przejaśnienie należy wykorzystać na ustalenie pozycji i kierunku marszu. A czasem trzeba się po prostu wycofać po własnych śladach. Dlatego warto, na przykład na terenach leśnych lub na rozdrożach ścieżek, zaznaczyć kierunek, skąd przyszliśmy, układając patyki, kamienie czy rysując na ziemi strzałkę. Lawiny Lawiny śnieżne i kamienne występują w górach tam, gdzie stoki mają odpowiednie nachylenie. Kamienne schodzą stosunkowo rzadko, a śnieżne co roku zbierają smutne żniwo. Po 30 minutach od przysypania udaje się odkopać tylko 1/3 żywych ludzi. Szanse na przeżycie maleją z każdą minutą. Przed wyjściem zimą w góry trzeba zorientować się, jaki jest stan zagrożenia lawinowego, np. sprawdzając komunikaty na stronie www GOPR-u lub kontaktując się z ratownikami. Wzywanie pomocy Przed wyruszeniem na wędrówkę należy zapisać w kontaktach swojego telefonu komórkowego numer ratunkowy GOPR-u 985 lub Jeżeli w danym miejscu nie ma zasięgu sieci operatora, którego jest się abonentem, ale jest zasięg jakiejkolwiek innej, można zadzwonić na numer 112. Operatorzy wszystkich sieci komórkowych traktują numery alarmowe w specjalny sposób. Nawet w przypadku przeciążenia sieci rozmowa zostanie zrealizowana. Do wezwania pomocy można użyć nawet telefonu komórkowego bez karty SIM, a z telefonu zabezpieczonego kodem PIN możliwe jest połączenie z numerem 112 wystarczy go wstukać zamiast kodu PIN i nacisnąć klawisz zadzwoń. Po wybraniu numeru alarmowego należy wykonywać polecenia ratownika. 16 Tradycyjne sposoby wzywania pomocy to modulowane sygnały świetlne lub dźwiękowe. Przyjęło się, że pomocy wzywa się, wysyłając je (np. gwizdy, krzyki, błyski światła) sześć razy na minutę. Potem następuje minutowa przerwa i sekwencja błysków lub dźwięków powinna zostać powtórzona. Potwierdzeniem odebrania wiadomości będzie sygnał świetlny lub dźwiękowy nadawany trzy razy na minutę, za każdym razem z minutową przerwą. Słysząc lub widząc nadlatujący helikopter, należy wskazać pilotowi, gdzie znajduje się poszkodowany. W tym celu staje się z uniesionymi w górę obydwiema rękami, tworząc własnym ciałem literę Y. Jest to międzynarodowy sygnał YES, potwierdzający potrzebę pomocy. Pozycja z jedną ręką w górze oznacza N, czyli NO, co informuje ratowników, że ich pomoc nie jest potrzebna.

5 Beskid sądecki 2 Informacje ogólne Ludność ruska żyła także w czterech wsiach na wschód od Szczawnicy: Jaworkach, Szlachtowej oraz Białej Wodzie (stąd pochodzili sławni niegdyś w całym regionie druciarze wędrowni) i Czarnej Wodzie. Tereny te nazywano Rusią Szlachtowską, a ich mieszkańców Rusinami Szlachtowskimi. O odrębności tej grupy zadecydowały silne wpływy kultur górali polskich z Podhala i górali słowackich z północno-wschodniego Spisza. W latach , na mocy umowy o wymianie obywateli między Polską a Ukraińską Socjalistyczną Republiką Radziecką, zaczęto przenosić (początkowo dobrowolnie) Łemków na Ukrainę i w głąb ZSRR. W 1947 r. polskie władze komunistyczne przeprowadziły akcję Wisła, wysiedlając z Łemkowszczyzny na Ziemie Zachodnie praktycznie całą ludność łemkowsko-rusińską, której zarzucono wspieranie Ukraińskiej Armii Powstańczej (UPA). Wysiedlono wtedy również Rusinów Szlachtowskich, a na ich miejsce sprowadzono górali z Podhala. Przełom Popradu 24 W 1957 r. część Łemków wróciła na tereny Beskidu Sądeckiego, Niskiego i w Bieszczady. Według ostatniego spisu powszechnego, w 2002 r. mieszkało w naszym kraju 6 tys. Łemków, w tym prawie 10% procent na Łemkowszczyźnie. Sami Łemkowie szacują, że są to dane zaniżone, a ich populacja w Polsce liczy około 60 tys. osób. Najliczniejszą grupę etniczną w Beskidzie Sądeckim stanowią górale sądeccy. Zwyczajowo dzielą się na górali od Łącka (obszary wokół Obidzy, Brzyny i Zarzecza), od Tylmanowej oraz na rytersko-piwniczańskich (rejon Łomnicy, Piwnicznej i Rytra) i barcickich (okolice Barcic). Następną grupą są górale szczawniccy, zamieszkujący obszary na południowym zachodzie (w dolinie Dunajca, od Szczawnicy i Krościenka po Tylmanową). Odrębna grupa etniczna, zasiedlająca rejon Kotliny Sądeckiej, to Lachy Sądeckie ludność tradycyjnie zajmująca się uprawą roli, sadownictwem, warzywnictwem, a także hodowlą koni.

6 beskid sądecki 3 trasy na wysoko położone łąki, wśród których stoi jeszcze sporo domów. Droga staje się płaska, z lewej strony widać dobrze Pieniny właściwe z lasu wyłaniają się skały Trzech Koron i Czertezika wszystkie 46 Szczawnica Przehyba 1200mn.p.m Szczawnica Zajazd Czarda Wodospad Czas przejścia: 3 godz. 30 min Polana Koszarki Czeremcha Przehyba Schronisko szczyty są w charakterystyczny sposób podcięte od południa. Z przodu pojawia się dolina Sopotnickiego Potoku, w której kierunku symetrycznie opadają leśne zbocza. Wkrótce, przechodząc asfaltową Z trasy Szczawnica Przehyba można podziwiać pienińskie Trzy Korony

7 beskid sądecki 3 trasy ośrodki uzdrowiskowe, takie jak Krynica czy Muszyna, oraz wioski z zabytkowymi łemkowskimi cerkiewkami. Co warto zobaczyć Hala Łabowska Rozległa hala przy głównym grzbiecie pasma Jaworzyny. Kiedyś, gdy należała do łemkowskich pasterzy z Łabowej, była jeszcze większa. Po odejściu Łemków zarasta lasem, podobnie jak wiele innych hal w Beskidzie Sądeckim. Z Hali Łabowskiej roztacza się piękny widok na północ i północny wschód. Można z niej zobaczyć niekończące się pasma bezludnych z pozoru, zalesionych gór są to pierwsze wzniesienia Beskidu Niskiego. Schronisko PTTK ( , www halalabowska.pttk.pl), powstałe w 1953 r., oferuje pokoje 2 6-os. oraz sale zbiorowe (ceny za pokój 2 3 os., 4 6-os. lub zbiorowy odpowiednio 24/22/16 zł od os.). Gdy jest komplet gości, można rozłożyć Widok z Jaworzyny Krynickiej 56 materace w jadalni na dole. Posiłki wydaje się od 8.00 do Pewną uciążliwością są przerwy w dostawach prądu w schronisku energię wytwarza agregat i o umówionej z gośćmi porze (najpóźniej o 22.00) światło jest wyłączane. Wyremontowane łazienki są na każdej kondygnacji, niestety, brakuje ciepłej wody. Schronisko nie ma jakoś szczęścia do dzierżawców. Od 2001 r. zmienili się oni już trzykrotnie. Jaworzyna Krynicka Panorama z Jaworzyny Krynickiej najwyższego szczytu wschodniej części Beskidu Sądeckiego jest jedną z najbardziej malowniczych w tych górach. Po wschodniej stronie widać Czarny Potok, Beskid Niski z Lackową, od północy rzędy niekończących się wzgórz, a od zachodu (przy dobrej widoczności) Gorce i panoramę Tatr, przede wszystkim Bielskich oraz gniazda Łomnicy i Lodowego. Pierwsze, drewniane schronisko wybudowało tu krynickie PTT w 1934 r.

8 beskid sądecki 5 Noclegi Hotel Spa Dr Irena Eris**** (ul. Czarny Potok 30; , Obok dolnej stacji kolejki gondolowej, na skraju lasu. Kryty basen, sauna, siłownia, gabinet kosmetyczny. Pełne wyżywienie. Organizacja wszelkiego rodzaju pobytów odchudzających, upiększających itd. Ośrodek wypoczynkowy Exploris (ul. Kościelna 11; , Pokoje 1 3-os. z TV i łazienkami. Kawiarnia, sala rekreacyjna, wypożyczalnia nart i rowerów, siłownia. Cena ze śniadaniem. Katolickie schronisko młodzieżowe im. bł. Piotra J. Frassatiego (w Słotwinach obok cerkwi; ). Pokoje 3 4-os, sale zbiorowe. Dla grupy możliwe zamówienie pełnego wyżywienia. Ośrodek wypoczynkowy Pan Tadeusz (ul. Leśna 10; , Pokoje 1 4-os. z łazienkami, TV. Kawiarnia, sauna, grota solna, parking. Hotel Pegaz*** (ul. Czarny Potok 28; , Luksusowy hotel przy dolnej stacji kolejki gondolowej. Pokoje 1 2-os. z łazienkami. Restauracja, kawiarnia, siłownia, solarium, sauna, hydromasaże, wypożyczalnia sprzętu sportowego. Łącko Karczma u Klagów (Łącko 700; ). 18 miejsc noclegowych w 5 pokojach 2 4-os., wyżywienie, na miejscu wypożyczalnia rowerów. Można też rozbić namiot. Na miejscu karczma, wyróżniona przez Piotra Bikonta i Roberta Makłowicza w dodatku Restauracje Newsweek Łomnica Pensjonat Chłopska Chata ( ). Drewniany duży dom w ładnym ogrodzie w dole Łomnicy i mniejszy pawilon Grolik, bardziej komfortowy. Ogółem 65 miejsc w pokojach 2 3-os. bez łazienek (w Groliku z łazienkami). Jazda konna, boisko do siatkówki. Czynne latem i w sezonie narciarskim. Ośrodek wczasowy Łomniczanka ( ). Kameralny obiekt położony w sąsiedztwie lasu. Pokoje 1 3-os. (niektóre bez łazienek), apartamenty, w każdym pokoju lodówka i TV, kuchnia do dyspozycji. Stołówka osobno, ale niedaleko. Ośrodek wczasowy Nad Potokiem (nad wodospadem na bocznym potoku Wapiennik; ). Pokoje 1 4-os. z łazienkami i bez. Wypożyczalnia rowerów. Pole namiotowe w górze wsi w pobliżu leśniczówki, bezpłatne. Muszyna Ośrodek wczasowy Boruta (al. Zdrojowa 27; ). Pod lasem na Zapopradziu, tuż przy granicy słowackiej. 50 miejsc w pokojach 1 4-os., część z łazienkami, pozostałe z umywalkami. Noclegi z wyżywieniem. Ośrodek szkoleniowowypoczynkowy Jaga (ul. Jasna 5; , Budynek na zboczu wzgórza zamkowego. 30 miejsc noclegowych, w tym 1 apartament 3-os. z pełnym węzłem sanitarnym w budynku głównym, 30 miejsc noclegowych w chatkach letnich z możliwością 20 dostawek oraz 48 miejsc w domkach całorocznych.