Edward Rymar panowie von derosten (Drzeńscy) z Drezdenka (cz. l) Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 4,
|
|
- Kornelia Mucha
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Edward Rymar panowie von derosten (Drzeńscy) z Drezdenka (cz. l) Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 4,
2 N a d w a r c i a ń s k i R o c z n i k H i s t o r y c z n o - A r c h i w a l n y NR 4 - ROK 1997 Edward R ym ar Pyrzyce P anow ie von der Osten (Drzeńscy) z Drezdenka, (cz. 1) Przez około sto lat ( ) zamek w Drezdenku w raz ze swymi pertynencjami, pozostając w brandenburskiej Nowej M archii, a w pewnym okresie w granicach Polski, był we władaniu w ielkiego rodu rycerskiego von der Osten. Dzieje tego rodu w średniow ieczu obrosły już bogatą literaturą. Solidny fundam ent pod badania dał dw utom owy kodeks dyplomatyczny rodu, pióra O tto G rotefenda, zaw ierający dokumenty i regesty dokum entów dotyczących O stenów do roku 1500.' Monografię rodu opracował Hans W ätjen.2 U dział Ostenów w w ydarzeniach polsko - brandenburskich zapew nia im także zainteresow anie nauki polskiej. Na czoło wysuw a się tu dysertacja doktorska Saula Langnasa pt. Drezdenko a panow ie von der Osten do 1408 roku w ykonana na Uniwersytecie Lw ow skim pod kierunkiem prof. Stanisław a Z akrzew skiego. Cenna i zachow ująca nadal naukow ą wartość pozostaje - być może - w archiwum uniw ersyteckim, gdyż autor opublikow ał zaledwie jeden obszerny rozdział traktujący o najdaw niejszych dziejach D rezdenka i o okolicznościach nabycia zamku przez O stenów w 1317 r / W 10 -Grotefend. Geschichte des Geschlechts von der Osten. Urkundenbuch. Bd I (1200, 1400), Stettin 1914, Bd II ( ), Stettin 1923 (dalej cyt.: UBO). ' H. Wätjen. Von der Osten. Ein potnmersches Geschlecht im Wandel der Jahrhunderte, Bonn 1960; tenże. Geschichte des Geschlechtes von der Osten, Bd II, Bremen S Langnas. Drezdenko a panowie von der Osten do roku 1317, [w:] Prace historyczce M' 30-lecie działalności prof. St. Zakrzewskiego. Lwów 1934, s
3 244 Edward Ryniat now szych czasach zainteresow anie D rezdenkiem i Ostenami okazyw aj A ntoni C zacharow ski.4 * * * Ród Ostenów znany był w dolnej Saksonii od końca XII w., -czątkowo w arcybiskupstwie Bremy, gdzie jest rzeka Oste, uchodząca do morza na zachód od Hamburga. Od niej ród wziął swe miano. Od połowy XIII w. Ostenowie pozostawali w służbie książąt zachodniopomorskich (bracia Ulryk, wójt Dym ina w 1242 r., Fryderyk z Woldenburga z roku 1248) na obszarach zaodrzańskich, zw łaszcza koło Dymina, oraz w kontynentalnej części księstwa Rugii (Lippold, Burchard i Jan od 1254 r.)5. Panow ie na D rezdenku pochodzą z linii rugijskiej. 1. Henryk i Burchard. Synami Burcharda byli H enryk, Bertold i Arnold. Doszli do najwyższych godności w służbie księcia W isława II. Henryk, znany od 1273 r., był marszałkiem księstwa rugijskiego w latach , Bertold był marszałkiem w latach , Arnold był wójtem krajowym strzałowskim (1301 r.). W 1307 r. zostali oni wygnani z księstwa przez Wisława III. Schronili się u M ikołaja, księcia m eklem burskiego na Werle, z którym już od pew nego czasu pozostawali w zażyłych stosunkach.6 Synowie Henryka, Burchard, Fryderyk, Henryk i Jan zaangażow ali się w działalność przeciwko księciu rugijskiem u, by zem ścić się i odzyskać utracone lenna. W 1313 r. wybuchła na północy w ielka wojna, tzw. stralsundzka, prowadzona przez koalicję zorganizow aną przez króla duńskiego Eryka VI M enveda, z udziałem W isława III, książąt m eklem burskich, szwedzkich, sasko - lauenburskich, brunszw icko - ltineburskich, hrabiów holsztyńskich z jednej strony, przeciw ko m iastom hanzeatyckim, w tym rugij- * A. Czacharowski, Społeczne i polityczne siły w walce o Nowq Marchię w latach /- ^ , Toruń 1968, zw łaszcza s ; tenże, Santok i D rezdenko w drugiej połow ie X IV wieku, Zesz. Nauk. UM K w Toruniu - Nauki Hum. - Spoi., z. 20. Historia 2, 1966, s ; tenże, Polsko-krzyżacki spór o Drezdenko i Santok no początku X V w., Zapiski Historyczne, L, 1985, z. 3, s ; tenże, Osten, [*! Polski słow nik biograficzny, t. 24, s S. Langnas, op. cit., s UBO, I, nr 31-72, , , 264, 270; S. Langnas. op. cit., s. 347 Wätjen, Von der Osten, s. 23 n.
4 panowie von der O sten (D rzeńscy) z D rezdenka. (cz 1) 245 skim (Strzałów) i pomorskim (Gryfia), które z kolei poparł margrabia brandenburski W aldemar z udziałem książąt pom orskich i licznych hrabiów n iem ieck ich. W istocie była to wojna duńsko - brandenburska o dom inację nad tą strefą Bałtyku. O stenow ie bardzo aktywnie w niej uczestniczyli bvli po stronie Strzałow a. Burchard w raz z nowom archijskim wójtem okolic Chojny, Ebelinem von Videchow 21 I 1315 r. kwitował Strzałowowi otrzymanie żołdu dla siebie i trzydziestu towarzyszy broni, a 2 III 1315 r. z bratem Henrykiem układał się ze Strzałowem przeciw W isławowi. N a trafiamy tu na pierw sze s'lady ich pow iązań z margrabią. Wojna przerwana pokojem w Brudersdorfie w 1315 r. w krótce się odnowiła. Do koalicji antybrandenburskiej dołączył tego roku W ładysław Łokietek z W ielkopolski, co też m a dla dalszych losów Burcharda i Henryka znaczenie. Ostenowie byli r. w śród 12 rycerzy i 126 giermków, którzy zawierali przymierze ze Strzałow em przeciw W isław ow i.7 O koło 21 V I 1316 r. wojska brandenburskie i pom orskie rozbiły oddziały koalicyjne, zdążające pod oblegany Strzałów. W bitw ie brali udział Ostenowie. W sierpniu doszło do najazdu m eklem burskiego na M archię. Zapew ne w tej krytycznej dla Waldemara sytuacji doszło rów nież do najazdu wojsk Łokietka na Marchię.8 Latem spotykam y H enryka ws'rod panów brandenburskich w otoczeniu m argrabiego W aldem ara w D w ukołach (Zweiraden), gdy ten 28 lipca zawierał układ ż. O ttonem szczecińskim w sprawie zaręczyn jego syna Barnima z Elżbietą w rocław ską.9 W grudniu 1316 r. W aldem ar doprow adził do wstępnego układu z Erykiem duńskim, co dało początek rokow aniom pokojowym, a następnie podjął odwetową w ypraw ę do W ielkopolski. Dotarła ona do Wronek. Jednym z dowódców był znany nam już Ebelo v. Videchow.10 Udział Ostenów w tej ekspedycji jest praw dopodobny. Jest też dopuszczalna teza, że w toku wyprawy zajęto zam ek w D rezdenku, który wkrótce margrabia zaoferuje Ostenom. 1UBO, I, nr 307, 309, 314; S. Langnas. op. cit., s. 350 n. Regesten der M arkgrafen von B randenburg aus askanischen H ause, bearb. v. H. Krabbo, Berlin , nr 2483, 2498; M PH, III. s. 88. * UBO, I, nr 316; Pom m ersches Urkundenbuch (dalej PUB), V, nr PUB, V, nr 3035; R e g e ste n, nr 2510, 2529*2539; L. Koczy, Przym ierze polskoduńskie w 1315 r. na tle stosunków p o lsko-brandenburskich, Rocz. Hist. t. VII, 1931, s ; J. Pakulski, Siły polityczno-społeczne w Wiełkopolsce w pierw szej połowie XIV wieku, Toruń 1979, s. 47 n.
5 246 Edward Ry)nar Losy Drezdenka w latach nie są znane. W 1305 i 13(^ r. zamkiem zarządzał rycerz m argrabiego H asso von W edel.11 S. Langnas rozwinął już wcześniej w yraźną opinię, że po śm ierci Hassona zamek dostał się w ręce polskie. Jego zdaniem m ogło to nastąpić pokojowo wraz z objęciem w 1306 r. w ładzy w W ielkopolsce przez sojusznika Waldemara, Henryka głogowskiego, albo dopiero w 1309 r., gdy po jego s'mierci władzę przejął syn H enryk, żonaty z m argrabianką. W takim razie Drezdenko przejął na przełom ie lat 1313/14 Ł okietek, pow ołany na tron wielkopolski. Według Langnasa bez w ątpienia p o d cza s w ypraw y brandenburskiej z końca 1316 r. D rezdenko zostało znów za ję te12. Przeciwko tej tezie niewiele można wytoczyć. W iemy, że w końcu 1312 r. margrabia układał się z biskupem poznańskim w spraw ie poboru dziesięcin z całego obszaru między Drawą, N otecią i G w dą, w liczając w to obszar zamkowy W ielenia.1-1 Panowanie brandenburskie w obszarze grodow ym Wielenia nad Notecią zwraca się przeciw ko polskiem u panow aniu w Drezdenku, zwłaszcza gdy do tego m usim y zakładać dobrow olną rezygnację margrabiego na rzecz G łogow czyka z w ażnego strategicznego zam ku, zaliczanego zresztą przez m argrabiów do oddanego im w lenno Rzeszy terytorium pomorskiego. Jest dlatego bardziej praw dopodobne zajęcie Drezdenka przez Polskę w toku w ypraw y zbrojnej z 1316 r., zwłaszcza, że w tym samym roku w otoczeniu Łokietka w ystąpił kasztelan z położonego bardziej na zachód Santoka. Tak czy ow ak, w alki na pograniczu zimą 1316 r. pozostawały w związku z aktem w ystaw ionym przez margrabiego W aldemara 2 I I 1317 r. w Liebenw alde. M argrabia nadał H enrykow i i B urchardow i, ich braciom i dziedzicom (und eren brudem und eren K inder) tytułem lenna (to em er rechten lene) w wieczyste, dziedziczne posiadanie zam ek i m iasto (hus und de stadt) Drezdenko z młynami istniejącym i i które zechcą zbudow ać, wodami, komorą celną na rzece i drodze, z lasam i i w siam i p o polskiej stronie. 11 Urkundenbuch zur G eschichte des S chlossgesessenen G eschlecht d er Grafen und Herren von Wedel, Bd II, Leipzig 1888, nr 71 (in castro residens), nr 79 (H assonunc dictus de Drysen). 12 S. Langnas, op. cit., s W cześniej b u rm istrz D rezdenka: A. R eckling. t>ez uzasadnienia, że w latach D rezdenko było w rękach polskich (Mitte* ilungen, 1892 nr 7, s. 49). " Codex diplomaticus Brandenburgensis (dalej: C D B), hrsg. A. F. Riedel, Berlin 1838* 1869, II Hauptteil, Bd I, s. 338.
6 panowie von der Osten (Drzeńscy) z Drezdenka, (cz. I) 247 z jeziorami i rzekami (de heide und dorpe de to der polenschen syde licht mit alden seen m it alden vliten) i po niem ieckiej stronie w granicach określonych - o czym niżej - z pełnymi prawam i, dochodami sądowymi z tytułu sądownictwa wyższego i niższego, z lennami kościelnymi, podatkami i opłatami z tytułu regaliów - wszystko za 2 tys. grzywien brandenburskich srebra, które bracia mu w ypłacą.'4 14UBO. I, nr 320; CDB. I Hauptteil, Bd XVIII, s. 282.
7 248 Edward Rymar Trudno o precyzję w określeniu rozm iarów sprzedanego terytorium. Granica została zakreślona następująco: od Gościmia do Carów stąd do rzeki Tzuchen, rzeką Czuchen w zdłuż lasu do Drawy, Drawą do Noteci, Notecią do Gościmia. Gościm leży na południe od Noteci. Carów to dziś Stare Kurowo, skoro Ulryk, ostatni pan D rezdenka w 1403 r. zastawił, a w 1408 r. sprzedał Krzyżakom opuszczone miejsce (wüste Stätte) Carbe, Carwe z granicami od lasku Sorheide do Noteci i z powrotem do Rohrpfuhl, wraz z łąkami i lasem na pograniczu z Gardzkiem (Cartziverscheide) i łąkami na granicy pól m iasta Strzelce.15 Także rzeka Tzuchen daje się zidentyfikować. Jest to Sucha, prawy dopływ Drawy z ujściem koło Starego Osieczna, a więc daleko na północ od Drezdenka. Betkin v, der Osten w 1355 r. sprzedał Dobiegniewowi las między Suchą a drogą z W ołogoszczy do O sieczna16 (dziś Osiecki Las). Obszar ten oszacowano na 50 km Nakreślenie granic na mapie jest ryzykowne, bo własność Ostenów nie jaw i się później wyraziście. W 1337 r. pisarze m argrabiego Ludw ika objęli rejestrem jego dochodów obszar przylegający do dolnej D rawy i N oteci, z tym że Słonowo (Sianów) i Kurowo (Garbe, Garów) były wtedy opuszczone, w Mierzęcinie było lenno Robela, w W ołogoszczy lenno v. dem Bomów. Do tego dochodami margrabiego objęto położone tuż na północ od Drezdenka jezioro Łubowo (Lobow)18. Sprow adza to stan posiadania Ostenów po niemieckiej stronie do wsi B ielice19 i bardzo już wąskiego pasa ziemi wzdłuż Drawy, skoro Las Osiecki do nich należał w 1355 r. Zredukowano ich lenno po 1317 roku? Jeszcze bardziej niejasno przedstawia się posiadłość po polskiej stronie, czyli na lewym brzegu Noteci. Granica miała być w przyszłości w puszczy dopiero wyznaczona, albo objęła obszar tradycyjnie przynależny do zamku, jak później granica państw ow a Nowej M archii (powiatu 15 K. Heidenreich, D er Deutschen Orden in der Neumark, Berlin 1932, s. 28; J. Voigt. Die Erwerbung der Neumark, Berlin 1863, s CDB, 1 Hauptteil, Bd XVIII, s UBO, I, nr 320, uwagi; S. Langnas. op. cit., s Das Neumärkisches Landbuch M arkgraf Ludwigs des Älteren vom J. 1337, hrsg. L. Gollmert, Mitteilungen d. Histor.-Statist. Vereins zu Frankfurt a. O., Heft 2, 1862, s. 24, Beliz (wieś opuszczona) w 1337 r. to raczej Pielice, nie Bielice (jak M. Zimmermann, Altbelitz, Heimatkalender f. d. Kreis Friedeberg, 14, 1930, s. 1), wspomniane dopiero w 1445 r.
8 panowie von der Osten (D rzeńscy) z Drezdenka, (cz. 1) 249 Strzelce) z W ielkopolską (Polską)? Do Trzebicza i Gościm ia w XV w. pretensje zgłaszali w ielkopolscy N alęcze, czego genezy szukać możemy u czasach Ostenów, z tym jednak, że Betkin ożenił się z M ałgorzatą Nałęczówną, która m ogła w nieść mu tam posag. M argrabia zrzekł się w 1317 r. w szelkich dochodów i regaliów, przekazał Ostenom pełnię w ładzy nad ludźmi, wykrawał niemal udzielne hrabstwo. O stenowie byli tu panam i dom inialnym i (erbherren). M argrabia z pow odu prow adzonych wojen był perm anentnie zadłużony. Źródłem gotów ki stały się dlań zastawy i sprzedaże terytoriów. W 1309 r. za 10 tys. grzyw ien sprzedał K rzyżakom Pomorze W schodnie, w 1315 r. za 7 tys. O ttonow i szczecińskiem u ziemię pełczycką, w 1317 r. za 6 tys. ziemię św idw ińską i za 4 tys. złocieniecką biskupowi kam ieńskiemu.20 Nadanie, a w łaściw ie sprzedaż D rezdenka za 2 tys. grzywien stanowiło więc pow ażną transakcję, w artością równą ziemi międzyrzeckiej w 1316 r. odstąpionej U chtenhagenom przez kuzyna W aldemara, margrabiego Jana V. N ie sądzę, by O stenow ie wypłacili margrabiemu ustaloną kwotę. Zresztą nie określono w arunków i term inów spłaty. Zapewne umorzono w ten sposób zadłużenie m argrabiego powstałe skutkiem służb wojennych i usług na rzecz S trzałow a.21 Transakcja miała też polityczny charakter. O ddając kresow y obszar i zam ek w ręce kondotierów, ubezpieczano granicę z Polską i zrzucano na O stenów trud jej obrony. Ale nie m am y żadnego dow odu objęcia Drezdenka przez Ostenów w czasach W aldem ara. W iosną 1317 r. zaw arto pokój brandenbursko - duński. Przew idyw ał on m.in. w ycofanie się W aldemara z popierania wasali Wisława III, którzy m ieli pow rócić do swych lenn i ułożyć pokojowo z nim stosunki. C hodziło głów nie o Ostenów. Henryk i Bertold 2 V I 1317 r. byli świadkami układu pokojow ego W isław a ze Strzałowem. Już 9 czerwca Wisław pojednał się z braćm i H enrykiem, Burchardem i Fryderykiem, którzy powracali do służb i lenn. Tegoż dnia W isław pożyczył u nich 1800 grzywien srebra dając w zastaw część dochodów z cła strzałowskiego. Ostenowie oznajm ili, że pojednali się z księciem rezygnując z odszkodowań W tym w ypadku m a rg ra b ia w y ra ź n ie stw ie rd z a, iż czyni tak z pow odu zadłużenia u biskupa z okresu w ojny, C D B, 1 H aupt. Bd. X V III, s *' Zdaniem S. L a n g n a sa to w y n a g ro d z e n ie za u d z ia ł w w o jn ie stralsu n d zk iej. T ru d n o podzielić o p in ię A. C z a c h a ro w s k ie g o, że su m ę tę b racia o trz y m ali od W isław a III (Społeczne..., op. cits. 7 1). ~ PUB, V, nr ; UBO, I, nr
9 250 Edward Rymaf Latem 1317 r. Henryk udał się jednak znów na dwór margrabiego skoro spotykamy go 26 sierpnia w M yśliborzu przy czynności Waldema ra. Tego samego dnia margrabia rozliczał się z Chojną z powodu jej kosztów wojennych i długu, zaciągniętego u m ieszczan przez zmarłego już Ebelina v. Videchow.23 Jest to o tyle ważne, że Ebelo był świadkiem sprzedaży Drezdenka, a więc ciągle występuje jako towarzysz wojenny Oste- nów. Po śmierci Waldemara (1319 r.) Henryk i Burchard przebywali nadal w okolicach Strzałowa. Po wymarciu dynastii rugijskiej (1325 r.) Burchard był zapewne wójtem Bogusław a V pom orskiego (1326 r.).24 Po wymarciu dynastii A skańczyków doszło do destabilizacji politycznej w Marchii, do walk sąsiadów o spadek. N ow ą sytuację stworzyła decyzja króla niem ieckiego Ludw ika nadania M archii jako opróżnionego lenna Rzeszy jego synowi Ludwikowi. W 1325 r. doszło do przymierza polsko-pom orskiego, przy czym Drawa m iała być rzeką graniczną po podziale Nowej M archii przez aliantów. W 1326 r. doszło znów do wyprawy wojsk W ładysława Łokietka, teraz już króla Polski, w głąb Marchii. Mogło wtedy dojść do zajęcia Drezdenka przez Polaków wraz z obszarem na zachód od dolnej Drawy, zastrzeżonej dla strony pom orskiej. Tego roku bowiem cysterki z Owińsk, które w połowie XIII w. z nadania książąt w ielkopolskich otrzym ały obszar na północ od D rezdenka z Dobiegniewem i Osiecznem, popadły w nowy spór z cystersam i z Bierzwnika. Spór mógł być spowodowany kolizją graniczną w rejonie D obiegniewa i Osieczna, a to oznacza, że cysterki liczyły na realne wejście w posiadania obszaru sprzedanego ju ż Ostenom. Ponieważ znane jest potom stw o Henryka, żyjące w zaodrzańskiej części księstw a pom orskiego, w ypadnie hipotetycznie przyjąć, że następni panowie Drezdenka, to synowie Burcharda. W Drezdenku pojawią się dopiero około 1330 r. -' CDB, I Hauptteil, Bd X. s. 324; XIX, s UBO, I, nr 344,
Monarchia Kazimierza Wielkiego
Monarchia Kazimierza Wielkiego 1333-1370 1. Początek rządów Jako jedyny spadkobierca odziedzicza tylko Wielkopolskę i Małopolskę; ok. 40% terenów Polski z 1138r. Niezależne pozostaje Mazowsze; w rękach
Ć Ź ć Ę ć Ę Ć Ź Ź Ć
Ź Ć Ć Ź ć Ę ć Ę Ć Ź Ź Ć Ł Ą Ę Ć ć ćź ć Ź Ź Ź Ź Ą Ć ć Ł Ł Ł Ę ć ć Ź Ą ć Ę ć Ź Ź Ź Ź ć Ź Ź ć Ź ć Ł ć Ą Ć Ć Ć ć Ź Ą Ź ć Ź Ł Ł Ć Ź Ą ć Ć ć ć ć ć Ć Ć ć Ć ć ć Ł Ę Ź ć Ć ć Ź Ź Ć Ź Ź ć ć Ź ć Ź Ź Ź Ą Ę Ń Ź Ć Ą
Edward Rymar Panowie von der Osten - Drzeńscy z Drezdenka ( ) : cz. 2. Betkin (Bertold) I i Arnold (Arnd) I (1328
Edward Rymar Panowie von der Osten - Drzeńscy z Drezdenka (1317-1408) : cz. 2. Betkin (Bertold) I i Arnold (Arnd) I (1328 Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 5, 295-300 1998 N adwarciański
Edward Rymar "Stolec" (Stolzenburg) - Różanki to gorzowskie czy zawsze zamek koło Morynia? Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 9,
Edward Rymar "Stolec" (Stolzenburg) - Różanki to gorzowskie czy zawsze zamek koło Morynia? Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 9, 249-253 2002 NADWARCIAŃSKI ROCZNIK HISTORYCZNO-ARCHIWALNY NR
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM.
ĆWICZENIA DO INTERNETOWEGO PODRĘCZNIKA HISTORII KASZUBÓW TEMAT 7: KASZUBY POD PANOWANIEM KRZYŻACKIM. Zadanie 1 [3 pkt] W 1294 r. zmarł Mściwoj II, ostatni przedstawiciel dynastii Subisławiców na tronie
STOSUNKI POLSKOKRZYŻACKIE ZA PANOWANIA DYNASTII PIASTÓW
STOSUNKI POLSKOKRZYŻACKIE ZA PANOWANIA DYNASTII PIASTÓW DYNASTIA PIASTÓW Krzyżacy Z chrześcijańskim Księstwem Mazowieckim sąsiadowały pogańskie plemię, które najeżdżały na kraj Konrada Mazowieckiego. Regularnie
ż ć Ę ż ż ż Ń Ł ż ż ż ż ż ż ż ż
ż ć Ę ż ż ż Ń Ł ż ż ż ż ż ż ż ż ż ż Ń ż ż Ń Ń Ń ż ć ż ż ć ż ż ż ć Ą Ń ż ć ć ż ż ż ż ć ćż ż Ń Ń Ł ż Ń Ń Ń ć Ń ć ć Ń ż Ń Ń ż ż ż ć Ń ć ż ć ć ć ć Ń ż Ń Ń ć Ń Ę ż Ń ż ż ż Ł ż ć ż ć ż ż ż ż ć ć ż ż ć ź ż ż
Projekt przygotowali uczniowie klasy II b 1. Emil Szyszka 2. Dominik Biaduń 3. Tomasz Przygocki 4. Krzysztof Podleśny Opiekun projektu: Jadwiga
Projekt przygotowali uczniowie klasy II b 1. Emil Szyszka 2. Dominik Biaduń 3. Tomasz Przygocki 4. Krzysztof Podleśny Opiekun projektu: Jadwiga Sochacka Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego
w sprawie: zmiany uchwały budżetowej na 2014 rok.
WÓJT GMINY DĄBRÓWKA 05-;'.. DĄBRÓWKA u l. K o ś c iu s z k i 14 pow. wołomiński, wo). mazowieckie Nr 0050.248.2014 ZARZĄDZENIE NR 248/2014 WÓJTA GMINY DĄBRÓWKA z dnia 18 marca 2014 roku w sprawie: zmiany
ń ż Ż
Ł ń ć ń Ż ń ż Ż Ę ń Ź Ż Ń ż ń ż Ż ń ż Ć Ę Ę ć ć ż ć ń ć ć ć ć ć ć Ę ń ć ń Ż ć Ą Ż ć ń ż ć ć Ń Ń ż ć ć ć Ż ć ź ż ć ć ć ż Ę ć ć Ń ć ż ć Ą ć ć ć Ę ć ń ż ć ć ń Ń ż ń ć Ą ż ć ń ć ż ż Ę Ź Ż Ż ń Ę Ż Ę Ę ż ń ż
Ę ź Ą
Ę ź Ą Ę Ł Ń Ż Ż ć Ł ć ć ć ć Ż Ż Ć Ż ć Ż Ż Ń Ć Ć Ć Ż ć ć ć Ć ć Ż Ż Ć Ć Ż Ż Ź Ż Ż ć ć ć Ż Ż Ć Ć Ż Ź Ż Ż ć Ż Ż Ć Ż ć Ż Ł Ń Ę ć Ż Ł Ż ć Ć ć ć Ę Ż ć Ć Ż ć ć Ź Ć ć Ć Ź ć ć ć Ć ć ć Ż ć ć ć ć Ż Ę ć Ę Ć ć Ć Ą Ż
Edward Rymar Toytenowie - rodzina dziedzicznych sołtysów Barlinka. Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 5,
Edward Rymar Toytenowie - rodzina dziedzicznych sołtysów Barlinka Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 5, 313-317 1998 N a d w a r c ia ń s k i R o czn ik H isto ryczn o-a rchiw aln y NR 5 -
Zbigniew Czarnuch Edward Rymar-badacz dziejów Nowej Marchii. Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 5,
Zbigniew Czarnuch Edward Rymar-badacz dziejów Nowej Marchii Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 5, 415-420 1998 Rocznik N a d w a r c ia ń s k i Historyczno-Archiwalny NR 5 - ROK 1998 Zbigniew
Ś ć Ć ć ć Ź ć ć ć Ź ć ć Ś ć Ź ć Ź ć ć ć ź ć ć ć ć Ź Ć ćś ć ć Ć ć
Ł Ę Ś ć Ć ć ć Ź ć ć ć Ź ć ć Ś ć Ź ć Ź ć ć ć ź ć ć ć ć Ź Ć ćś ć ć Ć ć ć Ź ć ć ć Ś ć Ć ć Ś Ć ć ć Ś ć Ś ć Ś ć Ś Ć Ź ć ć ź Ź ć Ś Ć Ć Ą Ć Ś Ś Ś Ś Ś Ś Ś Ź Ć Ź Ź ŚĆ Ś Ę ź Ś Ź Ź Ź ć ć Ś Ś Ś Ś Ź Ź Ś Ś Ć Ś ć Ć Ą
T Raperzy. SSCy8
Władysław Łokietek T Raperzy https://www.youtube.com/watch?v=w4vrx- SSCy8 Panowanie Władysława Łokietka Polska w czasach Wladysława Łokietka Rodowód Władysława Łokietka Przydomek Imię otrzymał po swoim
Grzegorz Jacek Brzustowicz Od rycerzy do prezydenta Nowomarchijskie korzenie Paula von Hindenburg-Beneckendorf, niemieckiego prezydenta i marszałka
Grzegorz Jacek Brzustowicz Od rycerzy do prezydenta Nowomarchijskie korzenie Paula von Hindenburg-Beneckendorf, niemieckiego prezydenta i marszałka Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 14, 295-298
Historia Polski Klasa V SP
Temat: Bolesław Krzywousty i jego testament. Historia Polski Klasa V SP Bolesław Krzywousty ur. 20 sierpnia 1086, zm. 28 października 1138. Był synem Władysława Hermana i Judyty Czeskiej. Książę Śląski,
Ę Ę ć ć Ę Ą Ę Ą Ę Ę Ę Ę Ę Ę ź Ę Ż Ę Ę Ę Ę ć Ę Ę ć Ę ć
Ł ź Ą Ł Ę Ż Ę Ą ź ź Ę Ę Ę Ę ć ć Ę Ą Ę Ą Ę Ę Ę Ę Ę Ę ź Ę Ż Ę Ę Ę Ę ć Ę Ę ć Ę ć ź Ę Ę Ę ź Ę ć ź Ę ć Ę ź ć Ę ć Ę Ł ź Ę Ę Ę Ę Ę Ę Ę Ę Ę Ę ź Ę ć ź Ę ć Ę Ę Ę Ę ź Ę Ę ź ź ź ź ź Ę ź ź ź Ę ć ć Ń ź ź ź ź ź Ą ć ź
Ź ź Ź
ć Ą Ź ź Ź Ę Ń Ż Ź ć ć ć Ź ć Ż ć ć Ł Ż Ź Ź ć ć ć Ż Ą Ź ć ć Ż Ź ć Ń Ż Ń Ć Ż Ż Ń ć ć Ż ć Ź Ż Ź Ż Ż Ż Ż ć ć ć ć Ż Ż ć ć Ż ć Ź Ę ć Ń ć Ź Ń Ź Ł ć Ż Ż Ż Ź Ż ć Ę Ę Ę Ł Ę Ę Ę Ż Ę ć Ź Ź ć Ź Ń Ź Ż ć ź Ż Ń Ł Ł Ą ć
ź Ę
ź Ę Ę ń Ń Ń Ą Ę ń ń Ę ć Ó ź ń ń ć Ę Ę ń ć ń ć Ę ń ń Ę Ą Ł ć ń Ę Ą ń Ę ń ń Ę ń Ę Ę Ę Ź Ę ń ć ć Ę ć Ź Ź Ź Ź Ń ć ć Ń Ę ć ć ć ć ć Ź ć ć ć ć Ę ń ć ń Ę Ę Ź ń Ó Ł Ź ć ć Ę ź ź Ń ć ć ć ć ć ć ć ć ć Ą ć ć Ę ć ń
ź ź ŁĄ ź Ę Ę Ę Ę ź ź Ę Ę Ł ź
Ł Ę Ę Ć ź ź ŁĄ ź Ę Ę Ę Ę ź ź Ę Ę Ł ź ź ź ź ź Ę Ę Ł Ń Ł ź Ź ź ź ź Ą ź ź Ę Ę Ł Ę ź Ę Ę Ł Ę ź Ę Ą ź ź ź Ć ź ź Ę ź Ę ź Ę Ą Ę Ę Ę Ą ź Ą Ę Ę Ł ź Ć ź ź Ć ź Ę Ę Ł ź Ć ź Ą Ł Ć Ć Ę Ę Ę Ć Ł Ń ź ź Ę Ę Ł Ż ź Ć Ć Ż
ż
ż ż ż ń Ł Ń Ś Ę ż Ą ż ż ż Ż ż Ę ń ż ż ż Ą Ą ż Ą ń ż ń ć ż ć ć Ę Ą ż Ń Ę Ę Ę ż ź ż ż ć ż ż ć ć Ę Ą ż Ę ż ć ż ć ż Ę Ą ż Ę Ę Ę ż Ę ż ż ż Ż ż ć ż ń ć ń ż ż ż Ą Ę Ą ń ń ń ń ń ż Ą ć ż Ź ż ć Ą Ż ż Ś Ą ż Ą Ą ż
ż ń Ł ń ń ż ż ż ż ż
Ą ń ż ż ż Ś ż ń Ł ń ń ż ż ż ż ż ż Ś ń Ł ń ż ć ż ż ż ż Ł Ł ż ż ć ż ń Ź ć ż Ę ż ń ć Ź ż Ł ż Ł ż ż ć Ś ż ć ż Ą ż ń ż Ź ż Ź Ą ż ń ż ż ń ć ż ć ć ż ż ż ż ć ż ć Ś ż ń ż ż Ź ż ć ż Ę ż ć ż Ę Ą ń ż Ę Ź ż ć ć ć ć
Ż Ź Ż ż Ś Ś Ź Ż Ż Ż Ż Ż ć ć Ż
ż Ż Ź Ż ż Ś Ś Ź Ż Ż Ż Ż Ż ć ć Ż ć Ż Ę ż Ż Ź Ź ż Ż Ż ć Ż ż ć ż ć Ż Ż Ż ż Ż Ń ż Ż Ż ż ż ż ć ć Ż ć Ź ż ż Ź ż ć ż ć Ę ć ż Ł Ż ż ż ć ć Ż Ż ż Ż ż Ż ć Ż Ż ć Ż ż Ż Ż ć ć ć ć Ę ż ż ż Ę ź ż Ź Ź ż Ż Ń ć Ż Ź Ż Ż
Ż ć ć Ł Ł ć ć Ł ć ć
ć Ć Ż Ć ć Ż ć ć Ż ć ć ć Ń Ż ć ć Ł Ł ć ć Ł ć ć Ą ć Ł ć ć Ł Ł ć Ż ć ć ć ź ź Ń ć Ń ź Ó Ó ć Ć ć Ó Ń Ć ć ć ć ć ć ć ć ź ć Ź ć ć ć ź Ż Ć ź Ł ź ź Ą Ż Ł ć Ą Ż ć Ń ć ć ć ć ć ć ć ć ć ć ź Ć ź ć ć Ż Ć Ć ć ć Ć ć ź ć
ń ń ń ń ń Ż ć Ż Ł Ż Ł Ś ć ń Ś Ę Ż ć ń Ż Ż Ż Ą Ż Ż Ł Ż Ś
ź Ł ń Ż Ż ń Ą ć ń ń ń Ż Ł ń ń ń ń ń ń ń Ż ć Ż Ł Ż Ł Ś ć ń Ś Ę Ż ć ń Ż Ż Ż Ą Ż Ż Ł Ż Ś ń Ę Ę ń ń ć Ż Ż Ą Ą Ż ć ć ń ć ć ń ć ń ń Ż Ż ń Ż Ż Ż ń Ź Ż Ż Ę ń Ł ń Ś Ł Ż ń ń Ś ń ć Ż Ż Ż Ę Ł Ż ń ń Ż ń Ą Ż ń Ż Ż ń
ź ć
Ę Ą Ą Ł Ł Ą ź ć ć Ę Ź Ź Ź Ą Ę Ń Ł Ą Ć ŁĄ ŁĄ Ł Ę Ę Ć ć Ź Ź Ć Ć ć ć ć Ź ć ć ć Ź Ź Ć Ć Ź Ć Ą ć ć Ź ć Ć Ź Ć Ź Ź ć Ć Ć Ź Ł Ć Ź ć Ć Ć ć Ź ć Ę ć Ć Ć Ć Ć Ź Ć Ć Ź ć Ć Ć ć Ć Ł ć Ć Ć ć Ć Ć Ź ć ć Ć ć ć Ć Ą Ń ź Ć Ć
ć Ą Ą Ł Ą
ź ź ź ć ć Ą Ą Ł Ą ź ź Ę Ą ź Ą ć Ł Ł Ą Ś Ę ź ź Ą Ą ź ć ć Ł Ę ć ź ć ć Ą Ć ź ź ź ć ć ć ć ć ź ź ć ć ź ć Ś Ę ć ć ć ć Ł ź ź ź ź ć Ę Ż ć ć ć ć Ę Ę ć Ę Ę ć ć Ę ć ć Ł ć Ć ć Ł Ł Ę Ę ć Ę ć ź ć Ń Ł Ł Ł Ś ć ć ć Ę Ś
ź Ę ŚŚ Ś Ą Ę Ó Ó Ł Ą Ą ń ź Ń ź ń
Ą Ł Ę Ó ń Ó ć Ś ź Ę ŚŚ Ś Ą Ę Ó Ó Ł Ą Ą ń ź Ń ź ń ź ń Ń Ą Ó ĄŁ Ł Ś Ą Ś Ó Ń Ó Ś Ń ń ć ć Ó Ę Ó Ą Ą ź ź ń Ł Ś Ę ć ć ń ć ź ć ć ź ć ć Ó Ą Ń Ż ń ć ć ń Ń ć ć ź ć ć ć ć ć ń ń ć Ą Ń Ę ń ń Ń ź ź ń Ń ń Ń ć ń ń ć ć
ć ć Ń Ę
ż ź ć ć Ń Ę ć Ś Ę Ś ć ć ż ć ż ż ż ć ć ć ż ź ć ż ż ż ż ć ż ż Ś ź ż ć Ą ż ż ż ż ż ż ź ć ż ć ż Ś ż ć ż ż Ą ż ż Ę ć Ż ż ć Ż ż ż ż ż ć ż ż ż ż ż ź ć ż ż ć ż ź Ś ż ż ć ż ż ż ż ć ćż ż ć ż ż ż ź ż ć ż ż ż Ś
ż Ę Ł Ą ż ż ż ź Ł ć Ł ż ć ć Ść ć ź ż ż Ź ć ć ć ć ć ć ć ż ż Ś Ś ż Ś ć ż ć ć Ł Ść ż Ś ż Ś ż ć ż ć ć ć ż ć ż ć ż ż ż ż ć ż ż Ł ć ż ć Ł ż Ź Ę ż ż Ś ć ż ż ć Ź Ś ż Ą ż ć Ś ć ć ż ć ć Ś ż Ź Ł ć ć ć Ć ć ć Ś ć ż
Ś Ę Ą Ł Ś Ł Ł Ł Ł Ł Ś Ś Ł Ł Ł Ą Ł Ł Ł Ł Ł Ą Ą Ł
ę Ą Ł Ł Ś Ę Ą Ł Ś Ł Ł Ł Ł Ł Ś Ś Ł Ł Ł Ą Ł Ł Ł Ł Ł Ą Ą Ł Ł ś ś ś ś ę ś ę ę ś ść ść ść ę ę ę ść ę ś Ą Ą ś Ż ść Ź Ś Ą ę ść ść ść Ą ś Ż ę Ż Ń Ą Ł ś ę ś ę ś ś ę ś ś ść Ę Ś ś Ś ś Ś ś Ś ź ę ź ę ść ś ę Ę ś Ł ść
Ę Ż Ż Ż ś ż Ż
Ż ż ż ś ś ż ż ż ś ż Ż Ź ś Ź Ź ś ś ż ż ś ś ś ś Ż ś Ż Ę Ż Ż Ż ś ż Ż ś ś ś Ż Ą ż ś ś ź Ż ż ż ś ś ż Ł Ż ź ż ż ś ś Ę ż ż ż ż Ę ś ż ć ś Ę ż ś ż ś Ż ż ś ż ś ść ść Ę ż ż ż ś ż Ą Ż Ś ś Ą Ż ż ż ś Ę ś Ż ś Ń ś ż Ą
S P I S Z A W A R T O Ś C I ^.
1 . S P I S Z A W A R T O Ś C I ^. T E C Z K I JŁ9/ywvl t '* r ł i K»! V. Ul. Relacja p. G 3 I./2. Dokumenty ( sensu stricto) dotyczące rela tora---- -. I./3. Inne materiały dokumentacyjne dotyczące relatora
Edward Rymar Skorygowana lista opatów cystersów z Bierzwnika ( ) Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 4,
Edward Rymar Skorygowana lista opatów cystersów z Bierzwnika (1294-1539) Nadwarciański Rocznik Historyczno-Archiwalny nr 4, 309-313 1997 N a d w a r c i a ń s k i R o c z n i k H i s t o r y c z n o -
Ń Ł Ł
Ń ź Ż Ń Ł Ł ĄŁ Ź ć ć Ó Ś ć Ź Ś Ż ć Ł ć ć ć Ą Ż ć Ż ć Ż Ą ć Ą Ś Ł Ł Ś Ń Ź ć Ó Ź ź ĄŁ Ą Ł Ą Ó Ś Ź Ż Ń ć Ą Ź ź Ź Ą Ź Ż Ź ź ć Ż Ż Ż Ś Ż ć ź Ć Ś Ź ć Ź ć Ż Ź Ó Ł ÓŁ Ł Ó Ł Ź Ś Ż Ź Ą ź Ę Ą Ś Ź Ź Ę Ś Ń Ż Ź Ł ź
ć ć Ę ż Ą ż ż Ź ć Ę Ą ż Ą ć ż ć ć ż ż ć Ę ż ż ć ż ć
ć ć Ł ć ć ć Ę ż Ą ż ż Ź ć Ę Ą ż Ą ć ż ć ć ż ż ć Ę ż ż ć ż ć ż ćż Ń ż ż ż ż ż ż ż ż Ź ż ż ż ć ć ż Ę Ń ć ż Ą ż Ś ż ż ć ć Ź ć ć ż ż Ź ż ć Ę Ń Ź ż ć ć ż Ń Ł ć ć ć Ż ż ć ć ż Ź ż Ę Ą ż ż ćż ż ż ć ż ż ż ć ć ż
ś ś ź ć ć ż ż ść ź ś Ę ś ż ś ź ś Ę ż ż ć ś ś ź
ż Ś Ż ś ś ś ćż ć ś ś ż ż ż ś ś ź ć ć ż ż ść ź ś Ę ś ż ś ź ś Ę ż ż ć ś ś ź ś ż ż ż ż ść Ź ś ż ż ś ś ś ść ć Ń ż ś ś ś Ł ś ś ś Ź ż ś ż ż ś ść ś ść ś Ż ś ż ż ś ś Ń ś ś ś ż ś ś ś ś ś Ń ś ś ś ś ś ś ś ś Ń ś ż
Anna Korzycka Rok IV, gr.1. Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania. Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5.
Anna Korzycka Rok IV, gr.1 Mapa i plan w dydaktyce historii. Pytania Poziom: szkoła podstawowa, klasa 5. 1. Na podstawie mapy Polska za Bolesława Chrobrego podaj miejscowości będące siedzibami arcybiskupa
ń ć ń ć ń Ć ć Ć ź
ń ń ć ń ć ń Ć ć Ć ź ż ń ż ń ń ź ń ń ź ń ć ń Ł Ę Ł ć ń ń Ć ń Ć ń ć ć ż ż ń ż ż ż ń ż ż ń ń ż ń Ć Ł Ń ć Ł Ę ń ń ń ć ć ń ń ń ż ż ń ż ń ń ń ń ń Ż ń ń ń Ż ż ń ż ż ż ż ż Ć Ć ż ż ć ż ć ż Ę Ń Ż Ę ć ż ż Ż ż ć ń
o d ro z m ia r u /p o w y ż e j 1 0 c m d ł c m śr e d n ic y 5 a ) o ś r e d n ic y 2,5 5 c m 5 b ) o śr e d n ic y 5 c m 1 0 c m 8
T A B E L A O C E N Y P R O C E N T O W E J T R W A Ł E G O U S Z C Z E R B K U N A Z D R O W IU R o d z a j u s z k o d z e ń c ia ła P r o c e n t t r w a łe g o u s z c z e r b k u n a z d r o w iu
ż ć ż ń Ń Ż ń ń ć ż ż ć Ż
Ś Ą Ą Ł Ś Ł ż ć ż ń Ń Ż ń ń ć ż ż ć Ż ń Ż Ł ż ń ń ń Ę Ł Ż Ł Ł ż ż ć ń Ę ń ż Ć ń ŁĄ Ą ń ń Ć ć Ż ż Ń Ż Ż Ł ć Ę ń Ł ż Ś ć Ż ńę ń ż ń Ł Ż Ą ń ż Ź ż ć ż ń ć Ś Ż ń Ą ż Ą ć ć ńż Ś ń Ś Ż Ś ń ń Ł Ż Ł ż ń Ż Ś Ś
Polska i świat w XII XIV wieku
Test a Polska i świat w XII XIV wieku Test podsumowujący rozdział I 1. Czytaj uważnie tekst i zadania. 2. W zadaniach od 1. do 3., 5., 6. oraz od 10. do 1 3. znajdują się cztery odpowiedzi: A, B, C, D.
Początki rządów Jagiellonów
Początki rządów Jagiellonów 1. Andegawenowie na polskim tronie Łokietek i Kazimierz Wielki dogadywali się w sprawie sukcesji z Węgrami (Kazimierz Wielki w 1339 r. w Wyszehradzie) 1370 r. umiera Kazimierz
H a lina S o b c z y ń ska 3
Z a rz ą d z a n ie o ś w ia tą B a z a te c h n o d yd a k ty c z n a B a z a te c h n o d yd a k tyc z n a In w e n ta ryza c ja P o lityk a k a d ro w a B h p w p la c ó w c e o ś w ia to w e j C O
ż ć ć ć ż ń ć ż ć ż Ę ć ż
Ł Ł ŁĄ Ł ż ż ź ż Ą ż ć ć ć ż ń ć ż ć ż Ę ć ż ń ń ż ć ć ż ć ć Ź ż ń ń ć Ę ż Ą Ę ż ń ć Ą Ą ż Ź ż ć ć ż ć ć ż ż ż ć ń ż ć ż ż ż Ę ć Ę Ł Ł ź ń Ź Ę ż ć Ą ń ć ż ź ż Ą Ź ń ż Ź Ą Ą ż ć ż ć ć Ą ż ć ć ż Ł ż ć ż
P o l s k a j a k o k r a j a t a k ż e m y P o l a c y s t o i m y p r d s n s ą j a k i e j n i g d y n i e m i e l i ś m y i p e w n i e n i g d y m i e ć n i e b ę d e m y J a k o n o w i c o n k o