PROCEDURY nr 4. Procedury podatkowe na przestrzeni roku podatkowego, uchwalenie stawek, zwolnień, ulg na nowy rok podatkowy część I

Transkrypt

1 5 grudnia 2017 nr 4 e-dodatek do RACHUNKOWOŚCI BUDŻETOWEJ nr 23 (431) Procedury podatkowe na przestrzeni roku podatkowego, uchwalenie stawek, zwolnień, ulg na nowy rok podatkowy część I Podatki lokalne... 2 Podatek od środków transportowych... 3 Podatek od nieruchomości... 6 INFORLEX ADMINISTRACJA Kompleksowa baza wiedzy Nieograniczony dostęp do aktów prawnych, praktycznych narzędzi, intuicyjnych funkcjonalności, pełnego wydania Dziennika Gazety Prawnej, materiałów wideo oraz indywidualnego doradztwa ekspertów. W ramach INFORLEX oferujemy dostęp do pełnej bazy publikacji dla sektora finansów publicznych najpraktyczniejszych komentarzy prawnych oraz czasopism INFOR. Artykuły posiadają oznaczenie aktualności. Dodatkowo dajemy możliwość analizy aktów prawnych przed i po zmianie przepisów. Codziennie dostarczymy profesjonalne i wiarygodne informacje z zakresu rachunkowości budżetowej, oświaty oraz wszelkich zmian w prawie. Więcej na inforlex.pl

2 ADAM BŁASZKO radca prawny, członek kolegium regionalnej izby obrachunkowej, wcześniej członek samorządowego kolegium odwoławczego, były pracownik izby i urzędu skarbowego Procedury podatkowe na przestrzeni roku podatkowego, uchwalenie stawek, zwolnień, ulg na nowy rok podatkowy część I Dochody podatkowe są jednym z podstawowych elementów budżetów jednostek samorządu terytorialnego (dalej: JST). Źródła dochodów JST są zawarte w art. 4 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (dalej: ustawa o dochodach JST). To m.in.: 1) wpływy z podatków: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, dochodowego od osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, od czynności cywilnoprawnych; 2) wpływy z opłat: skarbowej, targowej, miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów, eksploatacyjnej. Koniec roku to okres gorący nie tylko ze względu na konieczność uchwalenia budżetu na rok przyszły, ale także ustalenia wysokości i kwot dochodów z tytułu podatków i opłat lokalnych, co ma swoje przełożenie na stosowanie określonych procedur podatkowych na przestrzeni roku podatkowego w JST. Działanie to zdeterminowane powinno być dwoma zasadami mającymi wpływ na podatki lokalne: 1. W przypadku nieuchwalenia stawek podatków lub opłat lokalnych stosuje się stawki obowiązujące w roku poprzedzającym rok podatkowy art. 20a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (dalej: upol). Słowniczek Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Są to charakterystyczne cechy, które wyróżniają podatki na tle innych danin publicznych. 2. Druga zasada wynika z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i dotyczy także podatków lokalnych. Zdaniem Trybunału, pewność prawa i związana z nią zasada bezpieczeństwa prawnego ma szczególne znaczenie w prawie regulującym daniny publiczne. Przy zwiększaniu obciążeń daninowych należy zapewnić podmiotom, których to dotyczy, co najmniej miesięczny okres do racjonalnego rozporządzenia swoimi interesami (wyrok z 18 grudnia 2002 r., sygn. K 43/01, OTK ZU nr 7/A/2002, poz. 96). Tym samym wszelkie zmiany stawek podatkowych czy eliminowanie zwolnień dotychczas stosowanych powinny mieć miejsce co najmniej do 30 listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym mają być stosowane. W związku z tym przy przygotowywaniu projektów uchwał podatkowych, a także w pracach nad tymi projektami należy zwracać uwagę na obowiązujące ograniczenia przy ustalaniu wysokości stawek podatkowych, wynikające zarówno z przytoczonych tutaj zasad, jak i przepisów prawa materialnego, wskazanych w dalszej części tekstu. 2 5 grudnia 2017 roku

3 Podatki lokalne Podatki lokalne regulowane są przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Podatek od środków transportowych W zakresie podatku od środków transportowych istotne znaczenie ma prawidłowe określenie przedmiotu i podmiotu opodatkowania tym podatkiem. Przedmiotem opodatkowania podatkiem od środków transportowych są: 1) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i poniżej 12 ton, 2) samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton, 3) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i poniżej 12 ton, 4) ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton, 5) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i poniżej 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, 6) przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego, 7) autobusy. Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku od środków transportowych są: 1) osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych, 2) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, na które środek transportowy został zarejestrowany, 3) posiadacze środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu. ZAPAMIĘTAJ! Niedopuszczalne jest obejmowanie zakresem opodatkowania podatkiem od środków transportowych zarówno innych podmiotów (właściciele zaprzęgów konnych), jak i przedmiotów opodatkowania (np. drony). Takie nieuprawnione rozszerzenie z zakresu podmiotowego lub przedmiotowego opodatkowania podatkiem od środków transportowych stanowi istotne naruszenie prawa i powinno skutkować stwierdzeniem nieważności zapisów uchwały podatkowej przez właściwy organ nadzoru (RIO). Identyczne zasady mają zastosowanie przy pozostałych podatkach lokalnych. Zwolnienie od podatku ustawowe Ustawodawca przewidział szereg zwolnień z podatku od środków transportowych, są to zwolnienia ustawowe oraz uznaniowe. Z mocy ustawy zwalnia się od podatku od środków transportowych, pod warunkiem wzajemności środki transportowe będące w posiadaniu przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych i innych misji zagranicznych, korzystających z przywilejów i immunitetów na podstawie ustaw, umów lub zwyczajów międzynarodowych, oraz członków ich personelu, jak również innych osób zrównanych z nimi, jeżeli nie są obywatelami polskimi i nie mają miejsca pobytu stałego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. RB nr 23/2017 3

4 Kolejno zwolnieniu ustawowemu podlegają środki transportowe stanowiące zapasy mobilizacyjne, pojazdy specjalne oraz pojazdy używane do celów specjalnych w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym oraz pojazdy zabytkowe w rozumieniu przepisów o ruchu drogowym. Tym samym nie ma potrzeby ani konieczności wprowadzania tych zwolnień zapisami uchwał rad gmin stanowiących akty prawa miejscowego. Takie postępowanie może zostać uznane prze organ nadzoru za istotne naruszenie prawa (więcej w części dotyczącej podatku od nieruchomości). Zwolnienia od podatku uznaniowe Rada gminy może wprowadzić inne zwolnienia niż określone wyżej, z wyjątkiem zwolnień dotyczących pojazdów, o których mowa w art. 8 pkt 2, 4 i 6 upol, czyli: 1) samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej równej lub wyższej niż 12 ton, 2) ciągników siodłowych i balastowych przystosowanych do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów równej lub wyższej niż 12 ton, 3) przyczep i naczep, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą równą lub wyższą niż 12 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego. Stawki podatku od środków transportowych Stawki podatku uchwala rada gminy w uchwale dotyczącej stawek podatkowych w granicach zakreślonych przepisami ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych określa górne i dla niektórych rodzajów pojazdów, dolne granice stawek podatku. Rada gminy może różnicować stawki, uwzględniając w szczególności: wpływ pojazdu na środowisko naturalne, rok produkcji, liczbę miejsc do siedzenia. Określenie w szczególności oznacza otwarty katalog, co uzasadnia możliwość wprowadzenia przez organy stanowiące JST dodatkowych zwolnień w tym zakresie. Czynności i dokumenty Organem właściwym w sprawach podatku od środków transportowych jest organ podatkowy, na którego terenie znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika, a w przypadku przedsiębiorstwa wielozakładowego lub podmiotu, w którego skład wchodzą wydzielone jednostki organizacyjne organ podatkowy, na terenie którego znajduje się zakład lub jednostka posiadająca środki transportowe podlegające opodatkowaniu. W przypadku współwłasności środka transportowego organem właściwym jest organ podatkowy odpowiedni dla osoby lub jednostki organizacyjnej, która została wpisana jako pierwsza w dowodzie rejestracyjnym pojazdu. Podatnicy są obowiązani do składania właściwemu organowi podatkowemu, do dnia 15 lutego każdego roku podatkowego, deklaracji na podatek od środków transportowych, a jeżeli obowiązek powstał po tym dniu w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. Rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, możliwość składania deklaracji na podatek od środków transportowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Terminy i sposoby płatności podatku od środków transportowych Podatek wpłaca się w dwóch ratach proporcjonalnie do czasu trwania obowiązku podatkowego, w terminach do 15 lutego i 15 września każdego roku, na rachunek budżetu gminy, na terenie której znajduje się miejsce zamieszkania lub siedziba podatnika. 4 5 grudnia 2017 roku

5 W przypadku nieuchwalenia stawek podatku od środków transportowych, jeśli stawki minimalne dla poszczególnych rodzajów pojazdów są wyższe od stawek uchwalonych na rok poprzedzający rok podatkowy stosuje się odpowiednie stawki wynikające z załączników nr 1 3 do ustawy. PROCEDURA UCHWALANIA PODATKU OD ŚRODKÓW TRANSPORTU KROK 1. Uchwalenie stawki podatku Rada gminy określa wysokość stawek podatku od środków transportowych art. 10 ust. 1 upol. Przy określaniu stawek dla wszystkich pojazdów rada obowiązana jest przestrzegać stawek maksymalnych wynikających z art. 10 ust. 2 upol. Stawki te są corocznie zmieniane zgodnie z art. 20 upol. Górne granice stawek kwotowych określone w art. 5 ust. 1, art. 10 ust. 1 i art. 19 pkt 1 upol, obowiązujące w danym roku podatkowym, ulegają corocznie zmianie na następny rok podatkowy w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego. Minister właściwy do spraw finansów publicznych ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski, górne granice stawek kwotowych na każdy rok podatkowy z uwzględnieniem zasady określonej powyżej, zaokrąglając je w górę do pełnych groszy. Wskaźnik cen ustala się na podstawie komunikatu Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski w terminie 20 dni po upływie pierwszego półrocza. Przy określaniu stawek podatkowych dla pojazdów rada zobowiązana jest do zachowania stawek minimalnych zawartych w załącznikach do ustawy, które ogłaszane są corocznie. Tym samym rada gminy, uchwalając stawkę podatku dla poszczególnych przedmiotów opodatkowania, może przyjąć ją jedynie w przedziale pomiędzy stawką maksymalną a minimalną. ZAPAMIĘTAJ! Przyjęcie stawki niższej od minimalnej, jak też wyższej od maksymalnej stanowi naruszenie przepisów art. 10 upol i jest podstawą do ingerencji nadzorczej regionalnej izby obrachunkowej. KROK 2. Różnicowanie wysokości stawek Przy określaniu stawek, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 1, 3, 5 i 7 upol, rada gminy może różnicować wysokość stawek dla poszczególnych rodzajów przedmiotów opodatkowania, uwzględniając w szczególności wpływ środka transportowego na środowisko naturalne, rok produkcji albo liczbę miejsc do siedzenia. Tym samym szczególną ostrożność należy zachować przy ustalaniu wysokości stawek podatkowych w momencie ich dodatkowego zróżnicowania opodatkowanych pojazdów w uchwale ustalającej stawki w podatku od środków transportowych. KROK 3. Uchwała w sprawie zwolnień od podatku W przypadku podejmowania uchwał dotyczących zwolnień w podatkach i opłatach lokalnych należy pamiętać, że w ustawie brak jest delegacji do wprowadzenia zwolnień podmiotowych, czyli określenia, kto może korzystać ze zwolnienia bądź zwolnień o charakterze mieszanym podmiotowo-przedmiotowym, czyli wskazującym, kto w stosunku do jakich przedmiotów objęty jest zwolnieniem. Oznacza to, że niedopuszczalne jest formułowanie zwolnień o brzmieniu: zwalnia się od podatku samochody wykorzystywane przez producentów określonych wyrobów. Zwolnić można ogólnie konkretne samochody, ale bez wskazywania podmiotów je wykorzystujących. Na co zwrócić uwagę: 1. Nie przekraczać maksymalnych przewidzianych przepisami prawa stawek oraz nie ustalać stawek podatku na poziomie niższym niż przewidziane minimalne; RB nr 23/2017 5

6 2. Nie ustalać stawek podatkowych dla kategorii pojazdów niepodlegających opodatkowaniu oraz wprowadzać zwolnień podmiotowych w podatku od nieruchomości i zwolnień mieszanych, czyli podmiotowych-przedmiotowych; 3. Nie wprowadzać uchwałą rady gminy zwolnień dla pojazdów wyłączonych z możliwości takiego zwolnienia uchwałą organu samorządowego, czyli pojazdów, o których mowa w art. 8 pkt 2, 4 i 6 upol. Podatek od nieruchomości Przedmiotem opodatkowania podatkiem od nieruchomości są: grunty, budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podmiotami obowiązanymi do zapłaty podatku od nieruchomości są: właściciele, użytkownicy wieczyści, samoistni posiadacze, w niektórych przypadkach posiadacze zależni nieruchomości lub ich części stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Czynności i dokumenty związane z podatkiem od nieruchomości Podatnicy podatku od nieruchomości są obowiązani składać organowi podatkowemu, czyli wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta, właściwemu ze względu na miejsce położenia przedmiotów opodatkowania, sporządzone na formularzach według wzoru określonego uchwałą rady gminy: informacje o nieruchomościach i obiektach budowlanych (osoby fizyczne) w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania, deklaracje na podatek od nieruchomości (osoby prawne i jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej) w terminie do dnia 31 stycznia roku podatkowego, a jeżeli obowiązek podatkowy powstał po tym dniu w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od zaistnienia zdarzenia powodującego zmianę wysokości opodatkowania. Jeżeli nieruchomość lub obiekt budowlany stanowi współwłasność (lub znajduje się w posiadaniu) jednocześnie osoby fizycznej oraz osoby prawnej bądź jednostki organizacyjnej (w tym spółki) nieposiadającej osobowości prawnej, osoba fizyczna składa deklarację na podatek od nieruchomości oraz opłaca podatek na zasadach obowiązujących osoby prawne. W tym przypadku nie jest doręczana osobie fizycznej decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego. Obowiązek składania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości dotyczy również podatników korzystających ze zwolnień na mocy przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych (zarówno ustawowych jak i wprowadzonych uchwałą rady gminy). W gminach, w których rady gmin w drodze uchwały określiły warunki i tryb składania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, możliwe jest składanie powyższych dokumentów przez Internet. Najczęstsze błędy w deklaracji dotyczące podatku od nieruchomości 1. Wskazywanie w załącznikach do deklaracji pn. Dane o nieruchomościach, pozycji Numer księgi wieczystej (zbioru dokumentów) oraz poz. Nazwa sądu. Zobowiązanie przez organ stanowiący podatnika do podania numeru księgi wieczystej (zbioru dokumentów) oraz nazwy sądu wykracza poza 6 5 grudnia 2017 roku

7 zakres delegacji ustawowych wynikających z art. 6 ust. 13 upol, a także art. 6a ust. 11 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym oraz art. 6 ust. 9 ustawy z 30 października 2002 r. o podatku leśnym. Dane te nie są danymi niezbędnymi do wymiaru i poboru podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości. Podstawę wymiaru podatków, w myśl postanowień art. 21 ust. 1 ustawy z 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne, stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków, prowadzonej przez starostów i udostępnianej na żądanie m.in. organów administracji publicznej. 2. Wskazywanie w części Oświadczenie i podpis podatnika/osoby reprezentującej podatnika sformułowania Oświadczam, że są mi znane przepisy Kodeksu karnego skarbowego o odpowiedzialności za podanie danych niezgodnych z rzeczywistością. Obowiązek złożenia takiego oświadczenia w deklaracji podatkowej wykracza poza zakres delegacji z art. 6 ust. 13 upol. Zgodnie z jego treścią organ stanowiący określa wzory formularzy, w których zawarte będą dane dotyczące podmiotu i przedmiotu opodatkowania niezbędne do wymiaru i poboru podatku leśnego. Odpowiedzialność karna skarbowa może wystąpić niezależnie od złożenia takiego oświadczenia przez podatnika, ale wyłącznie po wystąpieniu przesłanek wynikających z ustawy z 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. Podanie danych niezgodnych z prawdą nie jest równoznaczne z wystąpieniem tej odpowiedzialności. Stawki podatku Rada gminy określa, w drodze uchwały, stawki podatku od nieruchomości. Stawki powinny uwzględniać wartości wskazane w art. 5 upol. Górne granice stawek kwotowych na każdy rok podatkowy są ogłaszane na podstawie art. 20 ust. 2 upol. Zwolnienie od podatku ustawowe Zwolnione z podatku są m.in. (art. 7 upol): budynki gospodarcze lub ich części: służące działalności leśnej lub rybackiej, położone na gruntach gospodarstw rolnych, służące wyłącznie działalności rolniczej, zajęte na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej; grunty i budynki wpisane indywidualnie do rejestru zabytków, pod warunkiem ich utrzymania i konserwacji, zgodnie z przepisami o ochronie zabytków, z wyjątkiem części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej; grunty, budynki lub ich części zajęte wyłącznie na potrzeby prowadzenia przez stowarzyszenia statutowej działalności wśród dzieci i młodzieży w zakresie oświaty, wychowania, nauki i techniki, kultury fizycznej i sportu, z wyjątkiem wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej, oraz grunty zajęte trwale na obozowiska i bazy wypoczynkowe dzieci i młodzieży; znajdujące się w parkach narodowych lub rezerwatach przyrody i służące bezpośrednio i wyłącznie osiąganiu celów z zakresu ochrony przyrody: grunty położone na obszarach objętych ochroną ścisłą, czynną lub krajobrazową, budynki i budowle trwale związane z gruntem; położone na terenie rodzinnego ogrodu działkowego: grunty, altany działkowe i obiekty gospodarcze o powierzchni zabudowy do 35 m 2 oraz budynki stanowiące infrastrukturę ogrodową, w rozumieniu ustawy z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 40 oraz z 2015 r. poz. 528), z wyjątkiem zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej; grunty i budynki lub ich części, stanowiące własność gminy, z wyjątkiem zajętych na działalność gospodarczą lub będących w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów; uczelnie, zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą; RB nr 23/2017 7

8 publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy, w zakresie nieruchomości zajętych na działalność oświatową; instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk, w odniesieniu do nieruchomości lub ich części, które są niezbędne do realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 2015 r. poz i 1268); zwolnienie nie dotyczy przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą; prowadzący zakłady pracy chronionej spełniające warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn.zm.), lub zakłady aktywności zawodowej w zakresie przedmiotów opodatkowania zgłoszonych wojewodzie, jeżeli zgłoszenie zostało potwierdzone decyzją w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej albo zaświadczeniem zajętych na prowadzenie tego zakładu, z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania znajdujących się w posiadaniu zależnym podmiotów niebędących prowadzącymi zakłady pracy chronionej spełniające warunek, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub zakłady aktywności zawodowej; instytuty badawcze, z wyjątkiem przedmiotów opodatkowania zajętych na działalność gospodarczą; przedsiębiorcy o statusie centrum badawczo-rozwojowego uzyskanym na zasadach określonych w przepisach o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej, w odniesieniu do przedmiotów opodatkowania zajętych na cele prowadzonych badań i prac rozwojowych. Zwolnienia od podatku uznaniowe Rada gminy może wprowadzić także inne niż wymienione art. 7 ust. 1 upol zwolnienia przedmiotowe od podatku od nieruchomości, z tym że: zwolnienia i ulgi z podatku od nieruchomości przyznane kościołom i związkom wyznaniowym regulują odrębne przepisy, zwolnienia z podatku od nieruchomości przyznane z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych regulują przepisy ustawy z 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw, zwolnienie z podatku od nieruchomości gruntów i budynków wchodzących w skład nieruchomości przeznaczonych na budowę dróg publicznych, nabytych po dniu 1 stycznia 2007 r. odpowiednio na własność lub w trwały zarząd: Skarbu Państwa oraz przekazanych Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad, właściwych jednostek samorządu terytorialnego, regulują przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Tym samym nie ma potrzeby ani konieczności wprowadzania tych zwolnień zapisami uchwał rad gmin stanowiących akty prawa miejscowego. Takie postępowanie, podobnie jak w przypadku podatku od środków transportowych, może zostać uznane przez organ nadzoru za istotne naruszenie prawa. Terminy i sposoby płatności podatku od nieruchomości Osoby fizyczne płacą podatek w 4 ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiązku podatkowego do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada roku podatkowego. Z kolei osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej za poszczególne miesiące w ratach proporcjonalnych do czasu trwania obowiąz- 8 5 grudnia 2017 roku

9 ku podatkowego do 15 dnia każdego miesiąca, a za styczeń do 31 stycznia płacą przelewem na rachunek organu podatkowego lub gotówką w kasie. W przypadku osób fizycznych również w drodze inkasa. ZAPAMIĘTAJ! Jeżeli kwota podatku nie przekracza 100 zł, podatek jest płatny jednorazowo w terminie płatności pierwszej raty. PROCEDURA UCHWALANIA PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI KROK 1. Uchwała w sprawie stawek podatkowych Przy uchwalaniu stawek podatkowych należy pamiętać, że w przypadku podatków lokalnych niedopuszczalne jest przyjęcie przez radę przedmiotu opodatkowania innego niż wynikający z ustawy. Powoduje to nieuprawnione rozszerzenie władztwa podatkowego gminy i ingerencję w sferę finansów osobistych członków społeczności lokalnej. Rada gminy nie jest organem podatkowym i nie posiada kompetencji zmiany zakresu zastosowania stawki podatkowej. Zadaniem tego organu gminy jest określenie stawek dla wszystkich kategorii gruntów i budynków, ale tylko w kategoriach i w brzmieniu określonym ustawie. Wprowadzania nowych przedmiotów opodatkowania nie należy mylić z uprawnieniem do wprowadzania przedmiotowych zwolnień bądź przedmiotowego różnicowania stawek. Tym samym w pracach nad projektami uchwał oraz przy ich podejmowaniu należy zwrócić szczególną uwagę na aktualne brzmienie przepisów ustawowych dotyczących regulowanej uchwałą materii. KROK 2. Różnicowanie stawek Rada gminy przy ustalaniu wysokości stawek w podatku od nieruchomości ograniczona jest maksymalnymi stawkami ogłaszanymi przez Ministra Finansów na podstawie art. 20 upol. Ponieważ art. 5 upol wyznacza minimalny zakres zróżnicowania stawek od gruntów i budynków lub ich części, to rada gminy zobowiązana jest określić stawkę podatkową. Tym samym rada posiada wskazaną w art. 5 ust. 2 4 upol kompetencję do przedmiotowego różnicowania stawek dla poszczególnych przedmiotów opodatkowania. Niedopuszczalne jest w ramach takiego różnicowania wprowadzenie stawki dla budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, w których działalność nie jest prowadzona. Takie zróżnicowanie stawki narusza art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. b upol, który przewiduje dla budynków mieszkalnych lub ich części zastosowanie wyższej od podstawowej stawki jedynie w sytuacji zajęcia ich na prowadzenie działalności gospodarczej. ZAPAMIĘTAJ! Brak zajęcia budynków mieszkalnych lub ich części na prowadzenie działalności gospodarczej powoduje opodatkowanie takich budynków stawką podstawową dla budynków mieszkalnych. Korzystanie z uprawnienia do różnicowania stawek powinno zobligować radę gminy do zwrócenia szczególnej uwagi, by nie doszło do takiej konstrukcji opodatkowanego przedmiotu, który zgodnie z ustawą podlega innej podstawowej stawce podatkowej niż różnicowana, co oprócz wątpliwości przy przyporządkowywaniu właściwej stawki może powodować przekroczenie stawki maksymalnej. Podstawy prawne art. 4, art. 8 ustawy z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1453) art. 20a ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1785) art. 6a ust. 11 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1892) art. 6 ust. 9 ustawy z 30 października 2002 r. o podatku leśnym (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1821) W kolejnym numerze PROCEDUR (RB 1/2018) w części II omówimy procedury dotyczące podatku rolnego, leśnego oraz najnowsze zmiany w zakresie podatków i opłat lokalnych. RB nr 23/2017 9