SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW W DEKANACIE NOWSKIM W DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ

Transkrypt

1 SZLAKIEM KOŚCIOŁÓW I SANKTUARIÓW W DEKANACIE NOWSKIM W DIECEZJI PELPLIŃSKIEJ Jestem świadomy, że w ciągu jednego dnia nie dojedziemy do wszystkich miejsc. Możemy rozłożyć sobie w czasie, zaplanowane trasy i zwiedzanie ich, czy nawiedzanie poszczególnych miejsc etapami. Dla mnie osobiście, punktem wyjścia startu, zawsze będzie Górna Grupa. Jako, że Górna Grupa leży na południu dekanatu, najdłuższą trasą będzie dotarcie do tych parafii znajdujących się na północy dekanatu.

2 GÓRNA GRUPA Na terenie parafii kościelnej w Górnej Grupie, znajduje się Dom Misyjny Księży Werbistów. Obecność Zgromadzenia Księży Werbistów w Górnej Grupie nastąpiła w momencie zakupu spalonej i popadłej w ruinę nieruchomości, dworku rodziny Bismarcków, dnia 15 czerwca 1923 roku. Od tej daty następuje budowa Domu Misyjnego, która została zakończona w roku Do klasztoru przylega kilku hektarowy park z wieloma pomnikami przyrody, z których jeden, okazały dąb, pamięta zapewne jeszcze czasy "jagiellońskie", a każdy z pozostałych, liczy sobie ponad dwieście lat. Pozatem istnieją dziesiątki gatunków drzew liściastych i iglastych. Jest to naprawdę piękna lekcja przyrody. Proponujemy również zwiedzanie muzeum misyjnoetnograficznego. Górna Grupa. Parafia Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus Proboszcz: ks. Ryszard Hoppe SVD, lic. teol. Miejscowości: Bratwin, Dolna Grupa, Michale, Mniszek, Nowe Marzy, Stare Marzy Odpust: Św. Teresy od Dzieciątka Jezus niedziela po Porządek nabożeństw: niedziele i święta: godz. 7.45, 10.45, święta zniesione : godz , dni powszednie: godz

3 Początek obecnej parafii w Górnej Grupie sięga roku 1923, kiedy to do tej miejscowości przybyli misjonarze werbiści. Kupili oni ruiny spalonego zameczku po Bismarkach. Poprzez starania o. Tomasza Puchały - pierwszego superiorazałożyciela Polskiej Prowincji Księży Werbistów - wydzielono z parafii Bzowo, za zgodą jej proboszcza księdza Chylińskiego, następujące wioski: Dolna Grupa, Górna Grupa i Grupa. Do tego z parafii Świecie, za zgodą ks. dziekana Konitzera, wydzielono Michale, Bratwin, Stwolno, Stare Marzy, Nowe Marzy oraz Mniszek. Z tych wszystkich miejscowości utworzono placówkę duszpasterską. Zaakceptował ją ordynariusz diecezji chełmińskiej ks. bp Rosentreter. Do 1 stycznia 1934 r. placówka duszpasterska w Górnej Grupie funkcjonowała na zasadzie kurateli sprawowanej przez księży werbistów. Ze względu na znaczne odległości tych wiosek (od Bzowa 8-9 km, a od Świecia do 18 km) zrozumiałe było, że niektórzy wierni rzadko w ciągu roku odwiedzali kościół parafialny i stawali się coraz bardziej obojętni religijnie. Stąd, dla Kościoła, utworzenie placówki duszpasterskiej w Górnej Grupie okazało się bardzo wskazane. Jej pierwszym zarządcą został o. Tomasz Puchała. Wszystkie obrzędy religijne odbywały się w klasztorze, początkowo w kaplicy domowej, a następnie w nowo utworzonej kaplicy ze spichrza. Całe duszpasterstwo, także chrzty, śluby i pogrzeby, sprawowali księża werbiści - jako delegowani wyżej wymienionych proboszczów. O. Puchała był inicjatorem utworzenia Komitetu Budowy Kościoła w Górnej Grupie. Dekretem ks. biskupa Stanisława Okoniewskiego z 25 grudnia 1933 r. podniesiono dotychczasową placówkę duszpasterską z wyżej wymienionymi wioskami do rangi samodzielnej parafii od 1 stycznia 1934 r. Pierwszym proboszczem został kapłan diecezjalny ks. Bernard Burdyn, który natychmiast przystąpił do budowy kościoła. Pierwszą mszę św. w nowo powstałym kościele odprawiono 30 września 1935 r., a 18 lipca 1937 r. ks. bp Stanisław Okoniewski konsekrował kościół, powierzając go opiece św. Teresy od Dzieciątka Jezus, patronce misji. 29 października 1939 r. ks. proboszcz Bernard Burdyn został przez Niemców zamordowany. Miał wówczas 33 lata. Mordu dokonano w Grupie, trzy kilometry od kościoła, który budował. Od tego czasu po dzień dzisiejszy działalność duszpasterską w Górnej Grupie sprawują księża werbiści. Antoni Han

4 Patronką parafii jest Św. Teresa od Dzieciątka Jezus. dziewica i doktor Kościoła Święta Teresa od Dzieciątka Jezus, zwana Teresą z Lisieux, urodziła się w Alencon (Normandia) w nocy z 2 na 3 stycznia 1873 r. W latach Teresa przebywała u sióstr benedyktynek w Lisieux, które w swoim opactwie miały także szkołę z internatem dla dziewcząt. 25 marca 1883 r. dziesięcioletnia Teresa zapadła na ciężką chorobę, która trwała do 13 maja. Jak sama wyznała, uzdrowiła ją cudownie Matka Boża. Tegoż roku 1883, w czasie pasterki w noc Bożego Narodzenia przeżyła "całkowite nawrócenie". Rok później skazano na śmierć głośnego bandytę, który był postrachem całej okolicy, Pranziniego. Teresa dowiedziała się z gazet, że zbrodniarz ani myśli pojednać się z Panem Bogiem. Postanowiła zdobyć jego duszę dla Jezusa. Zaczęła się serdecznie modlić o jego nawrócenie. Ofiarowała też w jego intencji specjalne pokuty i umartwienia. Wołała: "Jestem pewna, Boże, że przebaczysz temu biednemu człowiekowi (...). Oto mój pierwszy grzesznik. Dla mojej pociechy spraw, aby okazał jakiś znak skruchy". Nadszedł czas egzekucji, lecz bandyta nawet wtedy odrzucił kapłana. A jednak ku zdziwieniu wszystkich, kiedy miał podstawić głowę pod gilotynę, nagle zwrócił się do kapłana, poprosił o krzyż i zaczął go całować. Na wiadomość o tym Teresa zawołała szczęśliwa: "To mój pierwszy syn!" Kiedy Teresa miała 15 lat, zapukała do bramy Karmelu, prosząc o przyjęcie. Przełożona jednak, widząc wątłą i bardzo młodą panienkę, nie

5 przyjęła Teresy. Została przyjęta rok później, najpierw w charakterze postulantki, potem nowicjuszki. Zaraz przy wejściu do klasztoru uczyniła postanowienie: "Chcę być świętą". W styczniu 1889 r. odbyły się jej obłóczyny i otrzymała imię: Teresa od Dzieciątka Jezus i od Świętego Oblicza. Jej drugim postanowieniem było: "Przybyłam tutaj, aby zbawiać dusze, a nade wszystko, by się modlić za kapłanów". W zakonnym życiu zadziwiała jej dojrzałość duchowa. Starała się doskonale spełniać wszystkie, nawet najmniejsze obowiązki. Nazwała tę drogę do doskonałości "małą drogą dziecięctwa Bożego". Widząc, że miłość Boga jest zapomniana, oddała się Bogu jako ofiara za zbawienie świata. W roku 1890 złożyła uroczystą profesję. Po ciężkiej i uciążliwej chorobie, 30 września 1897 roku zmarła, zapowiedziawszy: "Chcę, przebywając w niebie, czynić dobro na ziemi. Po śmierci spuszczę na nią deszcz róż". Pius XI beatyfikował ją w 1923 r., a już w dwa lata później - kanonizował. W 1927 r. ogłosił ją, obok św. Franciszka Ksawerego, główną patronką misji katolickich. W roku 1944 Pius XII ogłosił św. Teresę drugą, obok św. Joanny d'arc, patronką Francji. W 1999 r. Jan Paweł II ogłosił św. Teresę doktorem Kościoła. W ikonografii św. Teresa przedstawiana jest na podstawie autentycznych fotografii. Jej atrybutami są: Dziecię Jezus, księga, pęk róż, pióro pisarskie.

6 Historia parafii 1. Początki i rozwój parafii Początki parafii św. Teresy od Dzieciątka Jezus w Górnej Grupie leżącej w diecezji chełmińskiej, dekanat Nowe nad Wisłą, sięgają 1923 roku. Aż do tego czasu wioską które obecnie należą do parafii duszpastersko powierzone były dwom innym parafiom, a mianowicie parafii w Świeciu nad Wisłą oraz parafii w Bzowie. Do parafii w Świeciu nad Wisłą należały następujące wioski: Michale, Bratwin, Stwolno, Stare i Nowe Marzy oraz Mniszek. Natomiast parafii w Bzowie podlegały wioski: Górna Grupa, Dolna Grupa i Grupa Plac. Daleka odległość do kościoła parafialnego w Górnej Grupie - w jednym kierunku 8-9 km, a w drugim aż 18 km - działała paraliżująco na stan religijny parafian. Zrozumiałe było, że niektórzy wierni rzadko odwiedzali w ciągu roku kościół parafialny i stawali się coraz bardziej religijnie obojętni. Proboszczowie wyżej wspomnianych parafii zastanawiali się jak rozstrzygnąć tę kwestię. Sprawę rozwiązało przyjście do Górnej Grupy Misjonarzy Słowa Bożego. W 1923 misjonarze Słowa Bożego nabyli w Górnej Grupie, za pośrednictwa Urzędu Ziemskiego w Grudziądzu, spalony pałac wraz z przyległym parkiem, który należał do dalekiej rodziny byłego kanclerza księcia Otto Bismarcka. Do tego dołączono jeszcze część grantów i zabudowań rozparcelowanego majątku. Na tę posiadłość reflektował równocześnie Minister Wojny, gen. Kazimierz Sosnkowski. Skoro jednak z niewyjaśnionych przyczyn pałac spłonął gen. Sosnkowski zrezygnował z kupna posiadłości. I tak superior Misjonarzy Słowa Bożego, o. Tomasz Puachała, mógł za

7 pozwoleniem Kurii Biskupiej w Pelplinie nabyć, tę posiadłość. Zaraz od samego początku odważnie przystąpił wraz z innymi współbraćmi do odbudowy spalonego pałacu. Ponieważ kaplica pół publiczna - pod wezwaniem Chrystusa Króla, zasadniczo używana była przez mieszkańców domu misyjnego, dla wiernych została wprowadzona osobna Msza św. o godzinie 10. W tym samym czasie został utworzony Komitet Budowy Kościoła, który miał przygotować i czuwać nad budową kościoła w Górnej Grupie. Chwilowo tylko całe duszpasterstwo leżało w rękach Księży Werbistów. Pierwszy duszpasterz, o. Tomasz Puchałą, miał gorące pragnienie pobudzić w powstałej parafii jakąś organizację parafialną Skierował on swą uwagę na młodzież i dzieci, a dla kobiet i mężczyzn zaprowadził osobne bractwa różańcowe. W styczniu 1933 duszpasterstwo przejął o. Józef Mariański - Bayerlein, urodzony 22 lutego 1868 w Wirach pod Poznaniem. Był jednym z pierwszych wychowanków domu misyjnego św. Krzyża w Nysie. Święcenia kapłańskie otrzymał 1903, a rok później wyjechał do Argentyny. Rozwój duszpasterstwa w Górnej Grupie z zainteresowaniem obserwował ks. bp Stanisław Okoniewski, ordynariusz diecezji chełmińskiej. W sierpniu 1933 przysłał on do Górnej Grupy wikariusza generalnego, ks. Kurowskiego, by do końca załatwić sprawy związane z budową kościoła parafialnego i plebanii. Na plebanię postanowiono wydzierżawić budynek państwa Sobiechowskich stojący obecnie po prawej stronie kościoła. Dekretem Kurii Biskupiej w Pelplinie z 23 grudnia 1933 r. bp ordynariusz podniósł dotychczasową kurację w Górnej Grupie do rangi samodzielnej parafii z poprzednio wymienionymi wioskami. Dekret ten zaczął obowiązywać od dnia 1 stycznia Pierwszym proboszczem nowo powstałej parafii został ks. Bernard Burdyn, urodzony w 1906 w Bronowie koło Bytowa. Pracę duszpasterską w Górnej Grupie rozpoczął 13 stycznia 1934 r. Od samego początku, jego pierwszym zamiarem było wybudowanie w wiosce kościoła parafialnego. Na posiedzeniu 4 kwietnia 1934 r. Komitet Budowy Kościoła podjął decyzję otrzymania od domu św. Józefa i od państwa Sobiechowskich terenu pod budowę kościoła. Po kilku wspólnych rokowaniach Komitet otrzymał od domu misyjnego Księży Werbistów m 2 pola przy szosie w zamian za m 2 pola parafialnego. Natomiast państwo Sobiechowskich oddali ok. 630 m 2 swego pola. 20 marca 1950 r. wydano ustawę o przejęciu przez państwo dóbr tzw. martwej ręki. Wszystka ziemia została upaństwowiona i wydzierżawiona przez rolników małorolnych.

8 3. Kościół parafialny. Kościół parafialny w Górnej! Grupie usytuowany jest przy szosie w centrum wsi. Jest on pod wezwaniem św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Po oddaniu wiosek należących dzisiaj do parafii w Górnej Grupie za pozwoleniem i w porozumieniu z właściwymi władzami kościelnymi została utworzona prowizoryczne gmina duszpasterska. Zarazem został utworzony Komitet Budowy Kościoła w Górnej Grupie. Komitet ten został utworzony 15 czerwca 1924 r. Przewodniczącym drugiego Komitetu Budowy ustanowionego 15 lutego 1925 r Trzeci komitet, do którego oprócz wspomnianego proboszcza mogło wejść jeszcze 8 członków, został zatwierdzony przez starostwo w Świeciu nad Wisłą. U powyższej sprawie postanowiono, że zastępca p. Kapiszewski pojedzie do Bzowa poprosić ks. proboszcza, by zgodził się zostać czynnym członkiem zarządu. Dwa lata później, r. zarząd Komitetu Budowy przejął nowy proboszcz parafii w Bzowie, ks. Stanisław Lipiński.

9 Foto: Kościół pw. Świętej Teresy od Dzieciątka Jezus i dom parafialny Przepiękną i bogatą historię dotyczącą miejscowości Górnej Grupy Grupy - Dolnej Grupy znajdziecie na: Foto: Górna Grupa, ul. Świecka

10 Grupa była dużym majątkiem szlacheckim, pozostając w rękach jednej rodziny, (XVI w. Kopickich, XVII, XVIII Konarskich) przekształciła się z czasem w 3 osobne miejscowości: Górna Grupa, Dolna Grupa i Grupa, związane jednak zawsze z osobą jednego właściciela. Holendrzy osiedli we wsi przed 1599 r. W 1676 r. wieś należała ona do Sebastiana Czapskiego, później jako część dóbr Grupa w posiadaniu Konarskich. W 1669 r. posiadała 243 morgi, a wśród mieszkańców znajdował się szewc. W 1676 wieś wraz z folwarkiem Grupa, młynem, Dolną Grupą i Fletnowem liczyła 235 mieszkańców. Na przełomie XVII i XVIII w., wieś należała do parafii Bzowo. W 1719 r. i 1734 r. kontrakt dzierżawny dla wsi wystawia Stanisław Konarski. W zaborze pruskim wieś znajdowała się w powiecie świeckim, Rejencji Kwidzyńskiej, wchodząc w skład parafii katolickiej Bzowo. W 1773 r. we wsi znajdowało się 27 gospodarstw z 137 mieszkańcami, w tym 14 kmieci i 1 rzemieślnik. W 1799 r. wieś należy do Friedricha Ernsta Horna. W 1854 r., we wsi założono parafię ewangelicką z kościołem zbudowanym w 1863 r. W południowo-zachodniej części wsi znajdowało się osiedle Karolina. W 1880 r. osada posiadała 2023 mórg, budynków 54, domów mieszkalnych 33, katolików 26, ewangelików 203. Wieś rzędowa z widocznym założeniem folwarcznym usytuowana ok. 8 km od lewego brzegu Wisły, w północno-wschodniej części powiatu świeckiego. Główna droga, będąca szosą w kierunku Gdańska, przebiega na osi północpołudnie Zabytki we wsi: kościół p.w. św. Teresy od Dzieciątka Jezus, murowany, modernistyczny z lat 20. XX w. Opracował o. Kajetan Sahlke, SVD - na podstawie licznych wiadomości znajdujących się na stronach internetowych. Zdjęcia: o. Kajetan Sahlke, SVD