Procedury badawcze materiałów termoochronnych stosowanych na obudowy ochronne rejestratorów lotniczych (FDR)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Procedury badawcze materiałów termoochronnych stosowanych na obudowy ochronne rejestratorów lotniczych (FDR)"

Transkrypt

1 PRZYBYŁEK Paweł 1 KUCHARCZYK Wojciech 2 OPARA Tadeusz A. 3 KOMOREK Andrzej 4 Procedury badawcze materiałów termoochronnych stosowanych na obudowy ochronne rejestratorów lotniczych (FDR) WSTĘP Urządzenia elektroniczne, stanowiące wyposażenie statków powietrznych (SP), eksploatowane są w różnorodnych warunkach wynikających ze zmiennych parametrów lotu oraz właściwości fizycznych otoczenia. W celu znormalizowania warunków pracy, które należy uwzględnić przy projektowaniu oraz wytwarzaniu, poszczególne organizacje, odpowiedzialne za eksploatację sprzętu lotniczego, sformułowały szereg norm określających wymagania dotyczące poprawnego funkcjonowania wyposażenia pokładowego. Wyposażenie pokładowe wojskowych statków powietrznych eksploatowanych w krajach NATO musi spełniać wymagania normy środowiskowej MIL-STD-810 [11, 13]. Norma określa m.in.: wartość i szybkość zmian temperatury oraz ciśnienia w jakich wyposażenie lotnicze powinno działać bezawaryjnie i wiarygodnie. Wyposażenie awioniczne statku powietrznego poddawane jest badaniom testowym zgodnie z procedurami wynikającymi z dokumentu EUROCAE ED-14D/RTCA DO-160D Environmental Conditions and Test Procedures for Airborne Equipment [2]. Obejmują one sprawdzenie odporności wyposażenia SP na następujące czynniki [2]: oddziaływanie ciepła, pułap lotu, wilgotność, wibracje, atmosferę wybuchową, oddziaływanie piasku i kurzu, zasolenie, krótkotrwały impuls energetyczny, uderzenie pioruna, oblodzenie, wyładowanie elektrostatyczne, jak również sprawdzenie takich ich właściwości jak: udarność eksploatacyjna, dopuszczalne bezpieczne obciążenie udarowe, wodoodporność, odporność na oddziaływanie cieczy niebezpiecznych. Odrębne przepisy dotyczące standardów zabezpieczenia rejestratorów parametrów lotu FDR (Flight Data Recorder) [4, 5, 10, 13] ustanowione zostały po serii katastrof lotniczych w latach pięćdziesiątych XX wieku. Najpierw wprowadzono je w lotnictwie wojskowym, a następnie roku zostały przyjęte przez CAA (Civil Aviation Authority), przekształconym później 1 Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Katedra Płatowca i Silnika; Dęblin; ul. Dywizjonu 303, nr 35. Tel: , Fax: , sqcdr@wp.pl 2 Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Wydział Mechaniczny; Radom; ul. J. Krasickiego 54B. Tel: , Fax: , wojciech.kucharczyk@uthrad.pl 3 Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu, Wydział Mechaniczny; Radom; ul. J. Krasickiego 54B. Tel: , Fax: , tadeuszopara@civ.pl 4 Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Katedra Awioniki i Systemów Sterowania; Dęblin; ul. Dywizjonu 303, nr 35. Tel: , Fax: , komman@op.pl 1281

2 w FAA (Federal Aviation Administration). Odwoływały się one do dokumentu pod nazwą Technical Standards Order (TSO C51) [14], który określał: dokładność zapisu danych, czas próbkowania i rodzaj zapisywanych parametrów (pułap, prędkość lotu, kurs, itp.), wymagania dotyczące zdolności rejestratora do przetrwania, w przypadku kolizji z przyspieszeniem 100 jednostek przeciążenia oraz oddziaływania płomienia o temperaturze 1100 C przez 30 minut. W początku lat sześćdziesiątych, CAB (Civil Aeronautics Board) zmodyfikował kryteria dotyczące opracowania dodatkowej ochrony rejestratorów przed skutkami uderzenia i zniszczeniem w wyniku oddziaływania intensywnego strumienia cieplnego, powstającego podczas pożaru. Przepisy wprowadzone przez FAA zmieniły zasady rozmieszczania rejestratorów. Zalecone zostało montowanie ich w tylnej części kadłuba, co zwiększa szanse na skuteczną ochronę nośników danych [3, 4]. Obowiązujące obecnie wymagania dotyczące jakości zabezpieczenia zapisanych danych ustanowione przez FAA, zostały przedstawione w tabeli 1 [4]. Normy wojskowe MIL-STD-2124A w tym zakresie pokrywają się z cywilnymi. Normy ustanowione w 1958 roku były mniej rygorystyczne. Tab. 1. Wymagania jakości zabezpieczenia zapisanych informacji określone w specyfikacji ED55 [4] Czynnik Obciążenie udarowe Obciążenie statyczne Wpływ cieczy agresywnych Wpływ wody Odporność na przebicie Ciśnienie hydrostatyczne Płomień o wysokiej intensywności Strumień ciepła o niskiej intensywności Wymagania zgodnie z TSO C123a (CVR), C124a (DFDR) jednostek przeciążenia działającego w czasie 6,5 ms kg w czasie 5 minut wzdłuż każdej osi Odporność na działanie cieczy roboczych z różnych instalacji SP (paliwo, oleje, itp.) w czasie 24 godzin Działanie wody morskiej w czasie 30 dni Masa 226,5 kg zrzucona z wysokości 3,048 m, penetrująca obudowę stalowym trzpieniem o średnicy 6,35 mm Ciśnienie równoważne hydrostatycznemu ciśnieniu wody na głębokości około m Płomień o temperaturze 1100 C pokrywający 100% obudowy przez 30 min (60 minut przy uwzględnieniu warunków testu EUROCAE ED55) Strumień ciepła o temperaturze 260 C w czasie 10 godzin (tzw. test piekarnika ) Żaden z dokumentów TSO nie określał jednak w sposób szczegółowy procedury zapewniania powtarzalności pomiaru powyższych parametrów. 1. PROCEDURY BADAWCZE Obudowy ochronne rejestratorów lotniczych muszą zabezpieczać moduły archiwizujące różnorodne informacje rejestrowane podczas lotu statku powietrznego oraz parametry pracy poszczególnych urządzeń. Aby ocenić ich możliwości ochrony danych w momencie zdarzenia lotniczego, szczególnie zaś wypadku lub katastrofy, konieczne jest przeprowadzenie szeregu niżej opisanych prób, badań i testów. Oprócz metodyki realizacji badań kwalifikacyjnych ważna jest również kolejność przeprowadzania testów. Zgodnie z dokumentami normatywnymi [1] stosowane są trzy rodzaje sekwencji poszczególnych prób? stanowiące odrębne procedury. Każda zawiera poniższe testy ułożone według określonej kolejności: 1. Dopuszczalne bezpieczne obciążenie udarowe; obciążenie punktowe; wytrzymałość na obciążenie statyczne; oddziaływanie wysokotemperaturowych źródeł ciepła; zanurzenie w płynach eksploatacyjnych. 2. Dopuszczalne bezpieczne obciążenie udarowe; obciążenie punktowe; wytrzymałość na obciążenie statyczne; długotrwałe oddziaływanie źródeł ciepła o podwyższonej intensywności; zanurzenie w płynach eksploatacyjnych. 3. Dopuszczalne bezpieczne obciążenie udarowe; obciążenie punktowe; wytrzymałość na obciążenie statyczne; zatopienie na dużej głębokości; zatopienie w słonej wodzie. 1282

3 Kryterium oceny stanowi możliwość odzyskania informacji zgromadzonych na nośniku danych po przeprowadzeniu wszystkich testów w każdej z powyższych procedur Dopuszczalne bezpieczne obciążenie udarowe podczas katastrofy Rejestrator jest poddawany obciążeniu udarowemu działającemu w kierunku największej podatności obudowy ochronnej na zniszczenie. Wartość energii obciążenia powinna być równa energii uderzenia rejestratora w aluminiową tarczę wykonaną z elementów typu plaster miodu z przyspieszeniem m/s 2 w czasie 6,5 ms. Sposób przyłożenia obciążenia, przedstawiony na rysunku 1, symuluje uderzenie jakiemu może być poddany rejestrator w trakcie przebiegu katastrofy lotniczej. Rys. 1. Sposób przyłożenia obciążenia udarowego [1] 1.2. Wytrzymałość na obciążenie statyczne Metodyka przeprowadzanie testu uzależniona jest od kształtu obudowy ochronnej. Ilość testów koniecznych do przeprowadzenia to: cztery dla kształtu sferycznego oraz co najmniej siedem dla wieloboku. Badanie polega na sprawdzeniu wytrzymałości obudowy ochronnej poddanej obciążeniu 22,25 kn przez 5 minut wzdłuż określonych dla danego kształtu kierunków Odporność na oddziaływanie cieczy agresywnych Sprawdzenie może być realizowane poprzez poddanie badaniu testowemu samej obudowy lub całego rejestratora lotniczego. Rejestrator zanurzany jest na 48 godzin w płynach eksploatacyjnych stosowanych w lotnictwie tabela 2. W przypadku obudowy ochronnej badanie powinno być poprzedzone sprawdzeniami jej wytrzymałości na obciążenie statyczne oraz udarowe. Ponadto zalecane jest sprawdzenie odporności rejestratora wraz z obudową na oddziaływanie najbardziej destrukcyjnego ze środków gaśniczych. Badanie polega na zanurzeniu rejestratora w wyselekcjonowanej cieczy na 8 godzin. Po upływie tego czasu sprawdza się możliwość odzyskania zarchiwizowanych informacji. Tab. 2. Rodzaj cieczy eksploatacyjnych [1] Lp. Typ cieczy eksploatacyjnej Kod NATO 1. Paliwo lotnicze (kerazyna) F-34; F Benzyna lotnicza (typ 100/130) S Alkohol metylowy S Olej silnikowy Płyn hydrauliczny H-515; H

4 1.4. Odporność na przebicie Procedura sprawdzenia odporności rejestratora (obudowy) na przebicie jest uzależniona od rodzaju rejestratora (odrzucane, nieodrzucane). W przypadku rejestratora odłączalnego podczas katastrofy lotniczej badanie jest przeprowadzane całkowicie odmiennie, ze względu na specyfikę jego budowy i rozwiązania konstrukcyjne. Dla większości rejestratorów zabudowywanych na pokładzie statku powietrznego procedura przebiega według schematu przedstawionego na rysunku 2. Obciążnik o masie 227 kg, zakończony odpowiednio ukształtowaną końcówką o szerokości 0,65 cm zrzucany jest z wysokości 3 m (10 stóp) w celu zbadania odporności obudowy rejestratora na obciążenie oddziaływujące w najbardziej podatnym na uszkodzenia kierunku. Rys. 2. Schemat stanowiska do badania odporności obudowy rejestratora na obciążenie punktowe [1] Rejestrator umieszczany jest na podłożu z piasku (zgodnego z warunkami określonymi w normie MIL-S-17526A). Piasek może być nasączony wodą w proporcjach 1 litr wody na 15 dm 3 piasku. Głębokość podłoża z piasku powinna wynosić 0,5 m co w połączeniu z wodą zapobiegnie zagłębieniu się rejestratora (obudowy) na głębokość, która będzie miała istotny wpływ na pomiar poprzez oddziaływanie betonowego podłoża na badany obiekt Odporność na ciśnienie hydrostatyczne Badanie testowe jest zwykle przeprowadzane w połączeniu ze sprawdzeniem odporności obudowy ochronnej na korozyjne oddziaływanie wody morskiej. Informacje zarchiwizowane w rejestratorze lotniczym powinny przetrwać pomimo przebywania 30 dni w wodzie morskiej na głębokości 6000 m, gdzie obudowa ochronna poddawana jest oddziaływaniu ciśnienia 30 MPa. Procedura badania odporności rejestratora na oddziaływanie ciśnienia hydrostatycznego polega na umieszczeniu urządzenia w zbiorniku hiperbarycznym wypełnionym odpowiednio dobranym płynem na okres 24 godzin Oddziaływanie wysokotemperaturowego strumienia cieplnego Schemat stanowiska do badań wysokotemperaturowego oddziaływania cieplnego przedstawiono na rysunku 3. Obudowa zabezpieczająca rejestrator lub element rejestratora zawierający pamięć, w której 1284

5 zarejestrowane są informacje na temat zarchiwizowanych parametrów, jest poddawana oddziaływaniu płomienia o temperaturze 1100 C przez 60 minut. Ponadto, płomień powinien wytwarzać strumień ciepła o wartości 158 kw/m 2. Preferowane jest źródło ognia wytworzonego w wyniku spalania mieszanki gazowo - powietrznej, ze względu na możliwość uzyskania bardziej stabilnego płomienia. Przed rozpoczęciem testu rejestrator jest podgrzewany do osiągnięcia termicznych warunków jego pracy dla temperatury zewnętrznej 25 C ± 5 C (przyjmuje się, że stan cieplny jest ustabilizowany, jeżeli największa masa stanowiąca integralny element urządzenia ogrzeje się do właściwej temperatury nie podlegającej wahaniom w zakresie większym niż ±2 C/h). Ilość, wydajność, ustawienie palników oraz parametry czynnika palnego dostarczanego do palników muszą zapewnić właściwy stopień pokrycia strumieniem cieplnym testowanego obiektu oraz średnią temperaturę na takim pozionie by zapewnić strumień ciepła określony zależnością (1): gdzie: dt przyrost temperatury czynnika chłodzącego (wody)[ C], F natężenie przepływu czynnika chłodzącego (wody) [kg/s], SH ciepło właściwe czynnika chłodzącego (wody) [J/ C], A powierzchnia kalorymetru [m 2 ], C współczynnik absorpcji (najczęściej 0,5). dt F SH Q (1) A C Rys. 3. Stanowisko do badań odporności rejestratora na oddziaływanie wysokotemperaturowego źródła ciepła [1] W przypadku, gdy w trakcie eksploatacji materiał stanowiący ochronę termalną ulega znaczącej degradacji, należy podczas wstępnego podgrzewania, przed realizacją badań testowych, zasymulować efekt starzenia się materiału poprzez dobór odpowiednich czynników zewnętrznych (np.: ciśnienie, zmienne warunki cieplne, itp.). Dokonywana jest także wstępna kalibracja zestawu palnika wytwarzającego płomień, zwykle przy pomocy wodnego kalorymetru, który później będzie stanowił substytut właściwego rejestratora wewnątrz testowanej obudowy podczas przeprowadzania badań testowych. Temperatura płomienia oddziaływującego na badaną obudowę ochronną jest monitorowana w trakcie testu. Po zakończeniu testu obudowa ochronna rejestratora lub jego kluczowych elementów ulega schłodzeniu do temperatury otoczenia. 1285

6 1.7. Długotrwałe oddziaływanie ciepła o niskiej intensywności Od 1990 roku wszystkie rejestratory pokładowe muszą spełnić dodatkowy warunek, określający odporność osłon termicznych podczas oddziaływania strumienia cieplnego o temperaturze t 260 C i gęstości q(t) 134 kw/m 2 przez 10 godzin. Ilość ciepła Q przejmowana przez powierzchnię zewnętrzną A obudowy rejestratora jest proporcjonalna do gęstości strumienia ciepła q(t) i czasu oddziaływania płomienia. Ilość ciepła Q n pochłoniętego przez obudowę w próbie niskotemperaturowej jest znacznie większa od ciepła Q w przejętego w próbie wysokotemperaturowej. Sumaryczna ilość ciepła (Q n + Q w ) jaka ma być pochłonięta przez powierzchnię zewnętrzną obudowy rejestratorów według norm C 124 i ED 112 [1], jest o rząd wielkości większa od ciepła Q w, jakie dopuszczają normy C 51, C 84 i C 51a (rysunek 4). Q/A 4 3 C124a ED112 2 C123a 1 C51 C84 C51a C123 C Rys. 4. Ciepło przejmowane przez jednostkową powierzchnię obudowy rejestratora dla kolejnych norm TSO (wartości względne -odniesione do normy C51) 2. PLANOWANE BADANIA EKSPERYMENTALNE Rejestratory lotnicze, które spełniały normy TSO obowiązujące w czasie ich montażu na statkach powietrznych, zwykle nie spełniają już wymogów współczesnych. Są zdatne i nadal eksploatowane, choć sukcesywnie zastępowane przez urządzenia nowsze. Wymiana rejestratora parametrów lotu na układ wyższej generacji jest kosztowna i wymaga znacznego nakładu pracy, związanego z badaniami kwalifikacyjnymi, zmianą procedur deszyfracji i analizy danych, przeszkoleniem personelu, itd. W przypadku niektórych starszych SP, których produkcja została już wstrzymana, opłacalność ekonomiczna modyfikacji systemu kontroli parametrów lotu może okazać się wątpliwa. Alternatywnym rozwiązaniem jest modyfikacja obudowy dotychczas eksploatowanych rejestratorów, poprzez wprowadzenie dodatkowej warstwy ochronnej z materiałów ablacyjnych. Inną możliwością jest opracowanie kilku standardowych osłon ochronnych, do których będą montowane dotychczas eksploatowane urządzenia rejestrujące. Do wytworzenia warstwy ochronnej postanowiono wykorzystać kompozyty o właściwościach ablacyjnych. Ablacja jest samoregulującym się procesem wymiany ciepła i masy w wyniku którego na skutek przemian fizycznych oraz reakcji chemicznych, dochodzi do nieodwracalnych zmian strukturalnych i chemicznych materiału z równoczesnym pochłanianiem ciepła. Proces ten jest inicjowany i podtrzymywany z zewnętrznych źródeł energii cieplnej. W procesie ablacji strumień energii zużywany jest na [7]: 1286

7 depolimeryzację organicznych składników kompozytu, topnienie, parowanie i sublimację łatwo topliwych napełniaczy kompozytu i produktów depolimeryzacji, nagrzewanie produktów odprowadzanych do otoczenia, endotermiczne reakcje pomiędzy składnikami kompozytu i produktami depolimeryzacji, konwekcyjną wymianę ciepła z otoczeniem, wymianę ciepła przez promieniowanie. Program badań eksperymentalnych kompozytów na obudowy ochronne rejestratorów FDR został zaplanowany do realizacji zgodnie z procedurami określonymi dla elementów konstrukcji lotniczych [1, 9]. Jego schemat ideowy zaprezentowano na rysunku 5. Przyjęcie planu eksperymentu i określenie zmiennych niezależnych Dobór macierzy planowania doświadczeń Wybór rejestratorów lotniczych FDR Wybór składników kompozytu Ustalenie zakresu zmienności składu fazowego kompozytu i warunków badań Kompozyt grupy 1 Kompozyt grupy 2 Wykonanie płyt kontrolnych PN-EN-2377:1994 Przygotowanie próbek do badań Określenie wpływu poprzecznych obciążeń udarowych na wytrzymałość na zginanie Rg Wyznaczenie wytrzymałości na rozciąganie R m Obciążenie próbek poprzecznym obciążeniem udarowym Wyznaczenie wytrzymałości na zginanie R g Analiza statystyczna Wyznaczenie udarności K c Badanie właściwości termoochronnych: szybkość ablacji va, ablacyjny ubytek masy Ua, temperatura tylnej powierzchni ścianki izolującej ts ANALIZA MERYTORYCZNA WSPÓŁZALEŻNOŚCI WYNIKÓW BADAŃ Przygotowanie uniwersalnej osłony FDR Badania eksperymentalne przeżywalności informacji Rys. 5. Program badań eksperymentalnych kompozytów na obudowy ochronne rejestratorów lotniczych [1, 9] 1287

8 Struktura badań eksperymentalnych wymuszona jest wysokimi wymaganiami, jakie należy spełnić, aby wdrożyć opracowany komponent, detal lub element do praktycznego zastosowania w sprzęcie lotniczym, nie wpływając na obniżenie bezpieczeństwa lotów. Jednakże najbardziej skomplikowany, pracochłonny i obejmujący najwięcej badań testowych jest pierwszy etap doboru składników i określenie ich wpływu na właściwości materiału kompozytowego. Ze względu na powyższe uwarunkowania, zainicjowany został program doświadczalnych badań kompozytów polimerowych w celu określenia wpływu wzmocnienia hybrydowego z tkanin aramidowych (włókna kevlarowe) w osnowie epoksydowej modyfikowanej nanonapełniaczem warstwowym na właściwości termoochronne i wybrane cechy wytrzymałościowe polimerowego kompozytu ablacyjnego. [6, 8, 15] Skład fazowy próbek oraz liczba wykonywanych doświadczeń (N = 8) zostały ustalone na podstawie przyjętego planu badań doświadczalnych, tj.: ortogonalnej macierzy pełnoczynnikowej I rzędu typu 2 3 z powtórzeniami tabela 3. [12] Dobrano składy fazowe dla dwóch grup kompozytów. Dla obu grup osnową kompozytów jest żywica epoksydowa Epidian 52 sieciowana w temperaturze pokojowej utwardzaczami PAC lub TFF produkcji Z.Ch. Organika-Sarzyna S.A. w Nowej Sarzynie. Właściwości ablacyjne kompozycji żywicy modyfikowano dodając glinokrzemian warstwowy Bentonit Specjal Extra z 75% zawartością montmorylonitu wapniowego MMT (Zakłady Górniczo-Metalowe Zębiec w Zębcu). Rozróżnienia składów fazowych obu grup kompozytów dokonano poprzez zróżnicowanie materiału zastosowanego na wzmocnienie włókniste. Wzmocnienie hybrydowe pierwszego kompozytu stanowią tkaniny: aramidowa (kevlarowa) o gramaturze 230 g/m 2 i węglowa o gramaturze 160 g/m 2 ułożone naprzemiennie i rozłożone równomiernie w kompozycie. W drugiej grupie wzmocnieniem hybrydowym jest analogiczny układ oparty na bazie tkanin: aramidowa (kevlarowa) 470 g/m 2 i szklana 300 g/m 2. Tab. 3. Pełnoczynnikowa macierz planowania I rzędu typu 2 3 z powtórzeniami [12] j * x 0 x 1 x 2 x 3 x 1 x 2 x 1 x 3 x 2 x 3 x 1 x 2 x 3 y j b 0 b 1 b 2 b 3 b 12 b 13 b 23 b 123 * wartość j oznacza numer doświadczenia i jednocześnie numer kompozytu, którego skład fazowy określony jest układem zmiennych x i Trzema zmiennymi niezależnymi x i (parametrami wejściowymi), o wartościach dwu poziomów kodowych 1 (poziom górny + oraz poziom dolny -, tabela 3) określonych według zależności (2) [12]: x xi( sr) x i 1 (2) xi są udziały komponentów kompozytu. Dla składu fazowego kompozytów grupy 1: x 1 udział masowy włókna kevlarowego do sumy mas wzmocnień włóknistych (kevlar + włókno węglowe) [%], 77% (+) i 38 % (-); x 1 = 19,5%; x 1(śr) = 57,5%. Dla składu fazowego kompozytów grupy 2: x 1 udział masowy włókna kevlarowego do sumy mas wzmocnień włóknistych (kevlar + włókno szklane) [%], 79% (+) i 38 % (-); x 1 = 20,5%; x 1(śr) = 58,5%. 1288

9 Zmienne x 2 i x 3 dla obu grup kompozytów są takie same: x 2 udział masowy bentonitu (MMT) w kompozycie [%], 15% (+) i 3% (-); x 2 = 6%; x 2(śr) = 9%; x 3 rodzaj utwardzacza żywicy utwardzacz PAC lub utwardzacz TFF, 80 ns PAC (+) i 27 ns TFF (-); x 3 i x 3(śr) są wartościami czysto teoretycznymi. Składowymi funkcji odpowiedzi y (parametrami wyjściowymi, planowanymi do wyznaczenia w procedurach eksperymentalnych) są termoochronne właściwości ablacyjne: średnia szybkość ablacji v a [ m/s], względny ablacyjny ubytek masy U a [%], maksymalna temperatura tylnej powierzchni ścianki próbki izolującej t s [ C] oraz cechy mechaniczne: wytrzymałość na rozciąganie R m [MPa], wytrzymałość R g [MPa] w próbie zginania trzypunktowego i na ścinanie międzywarstwowe ILSS [MPa], udarność KC [J/cm 2 ]. WNIOSKI 1. W czasie 40 lat, od chwili wprowadzenia pierwszych standardów zabezpieczenia rejestratorów lotniczych wymagana odporność ich obudów na oddziaływanie wysokotemperaturowego strumienia cieplnego (t 1100 C) wzrosła czterokrotnie (rysunek 4), a sumaryczna ilość ciepła, jaka ma być pochłonięta przez powierzchnię zewnętrzną obudowy, jest obecnie o rząd wielkości większa od ilości ciepła jakie dopuszczały normy C 51 (1958 rok), C 84 (1963 rok) i C 51a (1966 rok) - rysunek Producenci rejestratorów lotniczych zobligowani są przez obowiązujące przepisy jedynie do zapewnienia przeżywalności rejestratora zabudowanego wewnątrz obudowy, a same procedury badań rejestratorów lotniczych stanowią algorytm wielu różnorodnych badań, według określonej kolejności realizacji, w celu uzyskania potwierdzenia spełniania wymogów określonych w dokumentach normujących. 3. Dane dotyczące właściwości termoochronnych sprowadzane są jedynie do informacji na temat zabezpieczenia rejestratora przed oddziaływaniem strumienia cieplnego o określonej temperaturze uwzględniając powierzchnię oddziaływania płomienia w określonym czasie. 4. Zdatne rejestratory lotnicze zabudowane na statkach powietrznych stosunkowo szybko przestają spełniać nowe, coraz bardziej rygorystyczne przepisy. Aby dostosować eksploatowane rejestratory do obowiązujących wymogów można zastosować dodatkowe powłoki na bazie polimerowych kompozytów ablacyjnych lub umieścić je w uniwersalnej obudowie ochronnej w celu podwyższenia ich odporności na oddziaływanie różnorodnych czynników, a szczególnie wysokoi niskotemperaturowego strumienia cieplnego. 5. Realizacja planu badań wyszczególnionych w opracowanej koncepcji pozwoli określić wpływ wartości poszczególnych zmiennych niezależnych na wartości wszystkich składowych funkcji odpowiedzi oraz da możliwość określenia rodzaju tego wpływu. Analizując współczynniki regresji i interakcji można będzie ocenić, dla jakich zmiennych niezależnych, z przyjętego przedziału badań, poszczególne wartości parametrów badawczych (zmiennych zależnych) maleją, rosną lub nie zmieniają swojej wartości. Informacja ta, w połączeniu z ograniczeniami technologicznymi regulującymi wielkość, jak i położenie przedziału zmienności zmiennych wejściowych, pozwoli wskazać kierunek poszukiwań optymalnego składu fazowego badanych grup kompozytów. Porównując uzyskane wyniki z właściwościami materiałów dotychczas stosowanych na obudowy ochronne rejestratorów lotniczych można będzie określić przydatność zbadanych materiałów do zwiększenia odporności cieplnej lotniczych rejestratorów parametrów lotu FDR poprzez zastosowanie osłon z polimerowych kompozytów ablacyjnych. Streszczenie W artykule przedstawiono procedury badawcze obudów ochronnych rejestratorów lotniczych, pozwalające ocenić zdolność rejestratora do przetrwania katastrofy lotniczej, określone w kolejnych dokumentach normatywnych. Aby sprawdzić możliwości ochrony danych zapisanych w modułach archiwizujących w momencie zdarzenia lotniczego, szczególnie zaś wypadku lub katastrofy, konieczne jest przeprowadzenie 1289

10 szeregu (w ustalonej kolejności) badań doświadczalnych i testów, zarówno samego materiału, jak i obudowy ochronnej rejestratora. Ocenie podlegają: dopuszczalne obciążenie udarowe podczas katastrofy; wytrzymałość na obciążenie statyczne; odporność na oddziaływanie cieczy agresywnych; odporność na przebicie; odporność na ciśnienie hydrostatyczne; oddziaływanie wysokotemperaturowego strumienia cieplnego; długotrwałe oddziaływanie źródła ciepła o niskiej intensywności. Ze względu na powyższe uwarunkowania, zgodnie z procedurami określonymi dla elementów konstrukcji lotniczych, zaplanowano program badań doświadczalnych kompozytów polimerowych w celu określenia wpływu wzmocnienia hybrydowego z tkanin: aramidowych (włókna kevlarowe), karbonizowanych (węglowe) oraz szklanych w osnowie epoksydowej modyfikowanej glinokrzemianem warstwowym na właściwości termoochronne i wybrane cechy wytrzymałościowe kompozytu ablacyjnego do zastosowań na obudowę ochronną rejestratora lotniczego. Tests procedures of thermo-protective materials for crash survival of flight data recorders protective cases Abstract Test procedures for crash survival of the flight data recorders (FDR) is presented in the paper. The crashprotected recording medium of the recorder shall be capable of preserving the recorded information when subjected to specific sequences of tests. This chapter provides guidelines for the experimental characterization according to the aviation requirements. Ablative composite materials have been employed. Building-block tests have been designed. Experimental plan of 1st category of type 2 3 material specimens has been prepared. The thermo-protective and mechanical properties of the FDR s with the ablative polymer composite s layer will be the subject of research. Epoxy laminates were made with aramid and glass or aramid and carbon woven fabrics reinforcement. Hardeners PAC and TFF have cured the epoxy resin Epidian 52. Properties of composites have been modified by layered silicates filler Bentonit Specjal Ekstra with 75% content of calcium montmoryllonite MMT. Research will be done, quantitative and qualitative influence of phase type-matter on ablative properties (average rate of ablation, ablation mass waste and back side temperature of specimen) as well as chosen mechanical properties (tensile strength, flexural strength, interlaminar shear strength and cross-impact loading) will be determined and compared. BIBLIOGRAFIA 1. ED-112. Minimum operational performance specification for crash protected airborne recorder systems. March EUROCAE ED-14D/RTCA DO-160D. Environmental Conditions and Test Procedures for Airborne Equipment. European Organization for Civil Aviation Equipment. 3. EUROCAE ED-56A. Minimum Operation Requirement for Cockpit Voice Recorder System. European Organization for Civil Aviation Equipment. 4. EUROCAE ED-55. Minimum Operation Specification for Flight Data Recorder System. European Organization for Civil Aviation Equipment. 5. Flight Data Recorder Read-Out. Technical and Regulatory Aspect. BAE, May Komorek A., Przybyłek P., Examination of the influence of cross-impact load on bend strength properties of composite materials, used in aviation. Eksploatacja i Niezawodność Maintenance and Reliability 2012, 14(4): KucharczykW., Kształtowanie ablacyjnych właściwości termoochronnych kompozytów polimerowych z napełniaczami proszkowymi. Rozprawa doktorska. Politechnika Radomska, Radom Kucharczyk W., Wybrane właściwości ablacyjne kompozytów epoksydowych do zastosowań termoochronnych. Przemysł Chemiczny 2010, 89(12): MIL-HBK Composite materials handbook. Volume 1. Polymer matrix composites guidelines for characterization of structural materials. DoD, Neil A., Campbell H., The Evolution of Flight Data Analysis Polak Z., Rypulak A., Awionika, przyrządy i systemy pokładowe. WSOSP, Dęblin Polański Z., Planowanie doświadczeń w technice. PWN, Warszawa

11 13. Stevens T, Onley R.E., Morich R.S., Design of a Crash Survivable Locomotive Event Recorder. Arlington TSO-C124b. Flight data recorder systems. Appendix 1. FAA standards for crash protected enclosures. 15. Zhang J., Chaisombat K., He S., Wang C.H., Hybrid composite laminates reinforced with glass/carbon woven fabrics for lightweight load bearing structures. Materials and Design 2012, 36: "This publication has been co-financed with the European Union funds by the European Social Fund" Priority VIII, Operation

TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT

TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT PRZYBYŁEK Paweł 1 KUCHARCZYK Wojciech kompozyty polimerowe, rejestratory lotu, materiały ablacyjne, cechy wytrzymałościowe,

Bardziej szczegółowo

TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT

TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT Paweł PRZYBYŁEK 1 Wojciech KUCHARCZYK 2 rejestratory lotu, osłony termiczne, materiały ablacyjne MOśLIWOŚCI

Bardziej szczegółowo

ANALIZA I IMPLEMENTACJA PROCEDUR KWALIFIKACYJNYCH LOTNICZYCH REJESTRATORÓW POKŁADOWYCH DO BADAŃ MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH

ANALIZA I IMPLEMENTACJA PROCEDUR KWALIFIKACYJNYCH LOTNICZYCH REJESTRATORÓW POKŁADOWYCH DO BADAŃ MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH Technologia i Automatyzacja Montażu 4/2012 ANALIZA I IMPLEMENTACJA PROCEDUR KWALIFIKACYJNYCH LOTNICZYCH REJESTRATORÓW POKŁADOWYCH DO BADAŃ MATERIAŁÓW KOMPOZYTOWYCH Paweł Przybyłek, Andrzej Komorek, Magdalena

Bardziej szczegółowo

WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM

WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM KATARZYNA BIRUK-URBAN WYTRZYMAŁOŚĆ POŁĄCZEŃ KLEJOWYCH WYKONANYCH NA BAZIE KLEJÓW EPOKSYDOWYCH MODYFIKOWANYCH MONTMORYLONITEM 1. WPROWADZENIE W ostatnich latach można zauważyć bardzo szerokie zastosowanie

Bardziej szczegółowo

Kompozyty polimerowe jako os³ony cieplne rejestratorów lotniczych

Kompozyty polimerowe jako os³ony cieplne rejestratorów lotniczych Kompozyty polimerowe jako os³ony cieplne rejestratorów lotniczych 365 Wojciech KUCHARCZYK, 1*, Pawe³ PRZYBY EK, 2, Tadeusz A. A. OPARA 1 1 Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny, Instytut Budowy Maszyn

Bardziej szczegółowo

KOMOREK Andrzej 1 PRZYBYŁEK Paweł 2 KUCHARCZYK Wojciech 3 KRZYŻAK Aneta 4

KOMOREK Andrzej 1 PRZYBYŁEK Paweł 2 KUCHARCZYK Wojciech 3 KRZYŻAK Aneta 4 KOMOREK Andrzej 1 PRZYBYŁEK Paweł 2 KUCHARCZYK Wojciech 3 KRZYŻAK Aneta 4 Wpływ napełniaczy ziarnistych na właściwości termoochronne i wytrzymałościowe polimerowych kompozytów aramidowych do zastosowań

Bardziej szczegółowo

OBUDOWY OCHRONNE WYPOSAŻENIA AWIONICZNEGO Z POWŁOKAMI NA BAZIE KOMPOZYTÓW O WŁAŚCIWOŚCIACH ABLACYJNYCH

OBUDOWY OCHRONNE WYPOSAŻENIA AWIONICZNEGO Z POWŁOKAMI NA BAZIE KOMPOZYTÓW O WŁAŚCIWOŚCIACH ABLACYJNYCH TECHNOLOGIA I AUTOMATYZACJA MONTAŻU 4/2010 OBUDOWY OCHRONNE WYPOSAŻENIA AWIONICZNEGO Z POWŁOKAMI NA BAZIE KOMPOZYTÓW O WŁAŚCIWOŚCIACH ABLACYJNYCH Andrzej KOMOREK, Paweł PRZYBYŁEK Na pokładach statków powietrznych

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne materiały konstrukcyjne : wybrane zagadnienia / Wojciech Kucharczyk, Andrzej Mazurkiewicz, Wojciech śurowski. wyd. 3. Radom, cop.

Nowoczesne materiały konstrukcyjne : wybrane zagadnienia / Wojciech Kucharczyk, Andrzej Mazurkiewicz, Wojciech śurowski. wyd. 3. Radom, cop. Nowoczesne materiały konstrukcyjne : wybrane zagadnienia / Wojciech Kucharczyk, Andrzej Mazurkiewicz, Wojciech śurowski. wyd. 3. Radom, cop. 2011 Spis treści Wstęp 9 1. Wysokostopowe staliwa Cr-Ni-Cu -

Bardziej szczegółowo

INSPECTION METHODS FOR QUALITY CONTROL OF FIBRE METAL LAMINATES IN AEROSPACE COMPONENTS

INSPECTION METHODS FOR QUALITY CONTROL OF FIBRE METAL LAMINATES IN AEROSPACE COMPONENTS Kompozyty 11: 2 (2011) 130-135 Krzysztof Dragan 1 * Jarosław Bieniaś 2, Michał Sałaciński 1, Piotr Synaszko 1 1 Air Force Institute of Technology, Non Destructive Testing Lab., ul. ks. Bolesława 6, 01-494

Bardziej szczegółowo

ZB6: Materiały kompozytowe o zwiększonej wytrzymałości i odporności termicznej z wykorzystaniem żywic polimerowych do zastosowao w lotnictwie

ZB6: Materiały kompozytowe o zwiększonej wytrzymałości i odporności termicznej z wykorzystaniem żywic polimerowych do zastosowao w lotnictwie II KONFERENCJA Indywidualnego projektu kluczowego Nowoczesne technologie materiałowe stosowane w przemyśle lotniczym ZB6: Materiały kompozytowe o zwiększonej wytrzymałości i odporności termicznej z wykorzystaniem

Bardziej szczegółowo

BADANIA POKRYWANIA RYS W PODŁOŻU BETONOWYM PRZEZ POWŁOKI POLIMEROWE

BADANIA POKRYWANIA RYS W PODŁOŻU BETONOWYM PRZEZ POWŁOKI POLIMEROWE PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 3 (151) 2009 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 3 (151) 2009 ARTYKUŁY - REPORTS Joanna Kokowska* BADANIA POKRYWANIA RYS W PODŁOŻU BETONOWYM PRZEZ

Bardziej szczegółowo

Nowy ubiór do pracy w zimnym środowisku z możliwością indywidualnego doboru jego ciepłochronności. dr Anna Marszałek

Nowy ubiór do pracy w zimnym środowisku z możliwością indywidualnego doboru jego ciepłochronności. dr Anna Marszałek Nowy ubiór do pracy w zimnym środowisku z możliwością indywidualnego doboru jego ciepłochronności dr Anna Marszałek Pracownicy zatrudnieni w warunkach zimnego środowiska powinni mieć zapewnioną odzież

Bardziej szczegółowo

TKANINA WĘGLOWA 2. PLAIN 3K 200 g/m

TKANINA WĘGLOWA 2. PLAIN 3K 200 g/m TKANINA WĘGLOWA PLAIN 3K 00 g/m Jest tkaniną węglową dedykowaną dla wysoko jakościowych laminatów i wytrzymałościowych w których bardzo istotnym atutem jest estetyczny wygląd. Splot Plain charakteryzuje

Bardziej szczegółowo

NAPRAWA USZKODZEŃ KOMPOZYTOWYCH ELEMENTÓW LOTNICZYCH WYWOŁANYCH NISKOENERGETYCZNYM OBCIĄŻENIEM UDAROWYM

NAPRAWA USZKODZEŃ KOMPOZYTOWYCH ELEMENTÓW LOTNICZYCH WYWOŁANYCH NISKOENERGETYCZNYM OBCIĄŻENIEM UDAROWYM NAPRAWA USZKODZEŃ KOMPOZYTOWYCH ELEMENTÓW LOTNICZYCH WYWOŁANYCH NISKOENERGETYCZNYM OBCIĄŻENIEM UDAROWYM Andrzej KOMOREK, Paweł PRZYBYŁEK Od połowy XX wieku w lotnictwie wykorzystywane są materiały kompozytowe,

Bardziej szczegółowo

Odzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących.

Odzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących. Odzież chroniąca przed gorącymi czynnikami termicznymi Na wielu stanowiskach pracy m.in. w hutach i zakładach metalurgicznych, podczas spawania, akcji przeciwpożarowych pracownik narażony jest na działanie

Bardziej szczegółowo

METODY BADAŃ I KRYTERIA ZGODNOŚCI DLA WŁÓKIEN DO BETONU DOŚWIADCZENIA Z BADAŃ LABORATORYJNYCH

METODY BADAŃ I KRYTERIA ZGODNOŚCI DLA WŁÓKIEN DO BETONU DOŚWIADCZENIA Z BADAŃ LABORATORYJNYCH H. Jóźwiak Instytut Techniki Budowlanej Poland, 00-611, Warszawa E-mail: h.jozwiak@itb.pl METODY BADAŃ I KRYTERIA ZGODNOŚCI DLA WŁÓKIEN DO BETONU DOŚWIADCZENIA Z BADAŃ LABORATORYJNYCH Jóźwiak H., 2007

Bardziej szczegółowo

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych WANDA NOWAK, HALINA PODSIADŁO Politechnika Warszawska Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych Słowa kluczowe: biodegradacja, kompostowanie, folie celulozowe, właściwości wytrzymałościowe,

Bardziej szczegółowo

- Celem pracy jest określenie, czy istnieje zależność pomiędzy nośnością pali fundamentowych, a temperaturą ośrodka gruntowego.

- Celem pracy jest określenie, czy istnieje zależność pomiędzy nośnością pali fundamentowych, a temperaturą ośrodka gruntowego. Cel pracy - Celem pracy jest określenie, czy istnieje zależność pomiędzy nośnością pali fundamentowych, a temperaturą ośrodka gruntowego. Teza pracy - Zmiana temperatury gruntu wokół pala fundamentowego

Bardziej szczegółowo

Mgr inż. Bartłomiej Hrapkowicz

Mgr inż. Bartłomiej Hrapkowicz Materiały funkcjonalne i ich zastosowanie w przemyśle jachtowym, przegląd materiałów i technologii ich wytwarzania pod kątem zastosowania w budowie statków. Mgr inż. Bartłomiej Hrapkowicz Podział materiałów

Bardziej szczegółowo

Kompozyty. Czym jest kompozyt

Kompozyty. Czym jest kompozyt Kompozyty Czym jest kompozyt Kompozyt jest to materiał utworzony z co najmniej dwóch komponentów mający właściwości nowe (lepsze) w stosunku do komponentów. MSE 27X Unit 18 1 Material Elastic Modulus GPa

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Imię i Nazwisko Grupa dziekańska Indeks Ocena (kol.wejściowe) Ocena (sprawozdanie)........................................................... Ćwiczenie: MISW2 Podpis prowadzącego Politechnika Łódzka Wydział

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH INSTYTUT MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH BADANIE TWORZYW SZTUCZNYCH OZNACZENIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH PRZY STATYCZNYM ROZCIĄGANIU

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA

KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA II Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 26 listopada 2014 KONSTRUKCYJNE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE PRZEZNACZONE DO WYSOKOOBCIĄŻONYCH WĘZŁÓW TARCIA Dr hab. inż. Jerzy Myalski

Bardziej szczegółowo

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE KOMPOZYTÓW AlSi13Cu2- WŁÓKNA WĘGLOWE WYTWARZANYCH METODĄ ODLEWANIA CIŚNIENIOWEGO

WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE KOMPOZYTÓW AlSi13Cu2- WŁÓKNA WĘGLOWE WYTWARZANYCH METODĄ ODLEWANIA CIŚNIENIOWEGO 31/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNE KOMPOZYTÓW AlSi13Cu2- WŁÓKNA WĘGLOWE WYTWARZANYCH

Bardziej szczegółowo

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI WYTRZYMAŁOŚCIOWE TAŚM KOMPOZYTOWYCH Z WŁÓKIEN WĘGLOWYCH

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI WYTRZYMAŁOŚCIOWE TAŚM KOMPOZYTOWYCH Z WŁÓKIEN WĘGLOWYCH PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK nr 4 (124) 2002 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 4 (124) 2002 ARTYKUŁY - REPORTS Marek Lechman* WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI WYTRZYMAŁOŚCIOWE TAŚM KOMPOZYTOWYCH

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE: LABORATORIUM Z WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

Bardziej szczegółowo

Głośniki do Dźwiękowych Systemów Ostrzegawczych. Parametry elektroakustyczne głośników pożarowych

Głośniki do Dźwiękowych Systemów Ostrzegawczych. Parametry elektroakustyczne głośników pożarowych Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego Państwowy Instytut Badawczy Głośniki do Dźwiękowych Systemów Ostrzegawczych Parametry elektroakustyczne głośników pożarowych

Bardziej szczegółowo

LUZS-12 LISTWOWY UNIWERSALNY ZASILACZ SIECIOWY DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA. Wrocław, kwiecień 1999 r.

LUZS-12 LISTWOWY UNIWERSALNY ZASILACZ SIECIOWY DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA. Wrocław, kwiecień 1999 r. LISTWOWY UNIWERSALNY ZASILACZ SIECIOWY DOKUMENTACJA TECHNICZNO-RUCHOWA Wrocław, kwiecień 1999 r. 50-305 WROCŁAW TEL./FAX (+71) 373-52-27 ul. S. Jaracza 57-57a TEL. 602-62-32-71 str.2 SPIS TREŚCI 1.OPIS

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ POLITECHNIKA ŁÓDZKA ul. Żeromskiego 116 90-924 Łódź KATEDRA BUDOWNICTWA BETONOWEGO NIP: 727 002 18 95 REGON: 000001583 LABORATORIUM BADAWCZE MATERIAŁÓW I KONSTRUKCJI BUDOWLANYCH Al. Politechniki 6 90-924

Bardziej szczegółowo

Porównanie zdolności pochłaniania energii kompozytów winyloestrowych z epoksydowymi

Porównanie zdolności pochłaniania energii kompozytów winyloestrowych z epoksydowymi BIULETYN WAT VOL. LVII, NR 2, 2008 Porównanie zdolności pochłaniania energii kompozytów winyloestrowych z epoksydowymi STANISŁAW OCHELSKI, PAWEŁ GOTOWICKI Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Mechaniczny,

Bardziej szczegółowo

Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej

Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej Zadania badawcze realizowane na Wydziale Inżynierii Materiałowej Politechniki Warszawskiej Łukasz Ciupiński Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Materiałowej Zakład Projektowania Materiałów Zaangażowanie

Bardziej szczegółowo

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 12

Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 12 Dobór materiałów konstrukcyjnych cz. 12 dr inż. Hanna Smoleńska Katedra Inżynierii Materiałowej i Spajania Wydział Mechaniczny, Politechnika Gdańska Materiały edukacyjne Przewodność i dyfuzyjność cieplna

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA KOMPOZYTÓW Z UWZGLĘDNIENIEM M.IN. POZIOMU WSKAŹNIKÓW WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH, CENY.

CHARAKTERYSTYKA KOMPOZYTÓW Z UWZGLĘDNIENIEM M.IN. POZIOMU WSKAŹNIKÓW WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH, CENY. Temat 7: CHARAKTERYSTYKA KOMPOZYTÓW Z UWZGLĘDNIENIEM M.IN. POZIOMU WSKAŹNIKÓW WYTRZYMAŁOŚCIOWYCH, CENY. Wykład 3h 1) Wiadomości wstępne: definicje kompozytów, właściwości sumaryczne i wynikowe, kompozyty

Bardziej szczegółowo

Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa

Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa MECHANIK 7/2014 Mgr inż. Marta DROSIŃSKA Politechnika Gdańska, Wydział Oceanotechniki i Okrętownictwa WYZNACZENIE CHARAKTERYSTYK EKSPLOATACYJNYCH SIŁOWNI TURBINOWEJ Z REAKTOREM WYSOKOTEMPERATUROWYM W ZMIENNYCH

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Temat: Naprawa wad ścianki rury i defektów powłoki izolacyjnej gazociągu DN400 PN 6.3 MPa, relacji Leśniewice - Kutno, wykazanych badaniem tłokiem diagnostycznym i pomiarami

Bardziej szczegółowo

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 13 ISSN 1899-3230 Rok VI Warszawa Opole 2013 Teksty publikowane w Pracach Instytutu Ceramiki

Bardziej szczegółowo

EPOKSYDOWE SYSTEMY DO LAMINOWANIA

EPOKSYDOWE SYSTEMY DO LAMINOWANIA SYSTEM INFUZYJNY ZASTOSOWANIA : Ten epoksydowy system jest przeznaczony do wykonywania struktur kompozytowych metodami podciśnieniową ( infuzji ), wtrysku niskociśnieniowego oraz nawijania włókien. Wykorzystywany

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Próba statyczna rozciągania jest jedną z podstawowych prób stosowanych do określenia jakości materiałów konstrukcyjnych wg kryterium naprężeniowego w warunkach obciążeń statycznych.

Bardziej szczegółowo

PL B1. Sposób wytwarzania kompozytów włóknistych z osnową polimerową, o podwyższonej odporności mechanicznej na zginanie

PL B1. Sposób wytwarzania kompozytów włóknistych z osnową polimerową, o podwyższonej odporności mechanicznej na zginanie RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 210460 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 387681 (22) Data zgłoszenia: 02.04.2009 (51) Int.Cl. C08J 3/24 (2006.01)

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych

SPRAWOZDANIE LABORATORIUM WYTRZYMAŁOŚCI MATERIAŁÓW B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedra Wytrzymałości, Zmęczenia Materiałów i Konstrukcji SPRAWOZDANIE B Badanie własności mechanicznych materiałów konstrukcyjnych Wydział Specjalność.. Nazwisko

Bardziej szczegółowo

WPŁYW SORPCJI I DESORPCJI NA WŁASNOŚCI CIEPLNE I MECHANICZNE LAMINATÓW

WPŁYW SORPCJI I DESORPCJI NA WŁASNOŚCI CIEPLNE I MECHANICZNE LAMINATÓW Łukasz WIERZBICKI, Andrzej PUSZ Politechnika Śląska Instytut Materiałów Inżynierskich i Biomedycznych e-mail: lukasz.wierzbicki@polsl.pl WPŁYW SORPCJI I DESORPCJI NA WŁASNOŚCI CIEPLNE I MECHANICZNE LAMINATÓW

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE ODPADÓW KOMPOZYTOWYCH JAKO WYPEŁNIACZA OSNOWY POLIMEROWEJ W MATERIAŁACH KOMPOZYTOWYCH

WYKORZYSTANIE ODPADÓW KOMPOZYTOWYCH JAKO WYPEŁNIACZA OSNOWY POLIMEROWEJ W MATERIAŁACH KOMPOZYTOWYCH KOMPOZYTY (COMPOSITES) 5(2005)2 Monika Rutecka 1, Mateusz Kozioł 2, Jerzy Myalski 3, Józef Śleziona 4 Politechnika Śląska, Katedra Technologii Stopów Metali i Kompozytów, ul. Krasińskiego 8, 40-019 Katowice

Bardziej szczegółowo

Materiałowe i technologiczne uwarunkowania stanu naprężeń własnych i anizotropii wtórnej powłok cylindrycznych wytłaczanych z polietylenu

Materiałowe i technologiczne uwarunkowania stanu naprężeń własnych i anizotropii wtórnej powłok cylindrycznych wytłaczanych z polietylenu POLITECHNIKA ŚLĄSKA ZESZYTY NAUKOWE NR 1676 SUB Gottingen 7 217 872 077 Andrzej PUSZ 2005 A 12174 Materiałowe i technologiczne uwarunkowania stanu naprężeń własnych i anizotropii wtórnej powłok cylindrycznych

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ- LMC/12/131/2

SPRAWOZDANIE Z BADAŃ- LMC/12/131/2 Liczba stron: 9 Liczba załączników: 1 Liège, 4 luty 2014 SPRAWOZDANIE Z BADAŃ- LMC/12/131/2 Na wniosek: Dla: DOTHEE Z.I. La Fagne Rue Ernest Matagne, 19 53330 ASSESE DOTHEE Z.I. La Fagne Rue Ernest Matagne,

Bardziej szczegółowo

Termometry bimetaliczne Model 54, wersja przemysłowa

Termometry bimetaliczne Model 54, wersja przemysłowa Mechaniczny Pomiar Temperatury Termometry bimetaliczne Model 54, wersja przemysłowa Karta katalogowa WIKA TM 54.01 Inne zatwierdzenia patrz strona 6 Zastosowanie W procesach przemysłowych, przemyśle chemicznym

Bardziej szczegółowo

30/01/2018. Wykład VII: Kompozyty. Treść wykładu: Kompozyty - wprowadzenie. 1. Wprowadzenie. 2. Kompozyty ziarniste. 3. Kompozyty włókniste

30/01/2018. Wykład VII: Kompozyty. Treść wykładu: Kompozyty - wprowadzenie. 1. Wprowadzenie. 2. Kompozyty ziarniste. 3. Kompozyty włókniste JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Wprowadzenie 2. Kompozyty ziarniste 3. Kompozyty włókniste 4. Kompozyty warstwowe 5. Naturalne

Bardziej szczegółowo

Kleje konstrukcyjne stosowane w obiektach inżynierii komunikacyjnej

Kleje konstrukcyjne stosowane w obiektach inżynierii komunikacyjnej Kleje konstrukcyjne stosowane w obiektach inżynierii komunikacyjnej Data wprowadzenia: 29.05.2014 r. Jednym z kluczowych czynników determinujących skuteczność wykonywanej naprawy betonu jest właściwy poziom

Bardziej szczegółowo

Wykład VII: Kompozyty. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych

Wykład VII: Kompozyty. JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych JERZY LIS Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Katedra Ceramiki i Materiałów Ogniotrwałych Treść wykładu: 1. Wprowadzenie 2. Kompozyty ziarniste 3. Kompozyty włókniste 4. Kompozyty warstwowe 5. Naturalne

Bardziej szczegółowo

CHARAKTERYSTYKA. Kompensator kołnierzowy mocowany do kołnierzy.

CHARAKTERYSTYKA. Kompensator kołnierzowy mocowany do kołnierzy. BUDOWA Kompensatory są to elastyczne łączniki kanałów i rurociągów w instalacjach przemysłowych. Zapewniają one prawidłową pracę instalacji oraz szczelność przy przemieszczeniach cieplnych i mechanicznych

Bardziej szczegółowo

WZORU UŻYTKOWEGO PL 67248 Y1. TECHPLAST SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Wieprz, PL 04.06.2012 BUP 12/12 31.07.

WZORU UŻYTKOWEGO PL 67248 Y1. TECHPLAST SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ, Wieprz, PL 04.06.2012 BUP 12/12 31.07. PL 67248 Y1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS OCHRONNY WZORU UŻYTKOWEGO (21) Numer zgłoszenia: 119538 (22) Data zgłoszenia: 01.12.2010 (19) PL (11) 67248 (13) Y1

Bardziej szczegółowo

ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlSi13Cu2 WYTWARZANYCH METODĄ SQUEEZE CASTING

ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlSi13Cu2 WYTWARZANYCH METODĄ SQUEEZE CASTING 25/15 Archives of Foundry, Year 2005, Volume 5, 15 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2005, Rocznik 5, Nr 15 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 ROZSZERZALNOŚĆ CIEPLNA KOMPOZYTÓW NA OSNOWIE STOPU AlSi13Cu2 WYTWARZANYCH

Bardziej szczegółowo

B A D A N I E W Y T R Z Y M A Ł O Ś C I K O M P O Z Y T Ó W W Ę G L O W Y C H

B A D A N I E W Y T R Z Y M A Ł O Ś C I K O M P O Z Y T Ó W W Ę G L O W Y C H WYśSZA SZKOŁA INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ IM. PROF. ALFREDA MEISSNERA W USTRONIU WYDZIAŁ INśYNIERII DENTYSTYCZNEJ B A D A N I E W Y T R Z Y M A Ł O Ś C I K O M P O Z Y T Ó W W Ę G L O W Y C H Autor pracy:

Bardziej szczegółowo

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA

STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: STATYCZNA PRÓBA ROZCIĄGANIA oprac. dr inż. Jarosław Filipiak Cel ćwiczenia 1. Zapoznanie się ze sposobem przeprowadzania statycznej

Bardziej szczegółowo

TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT

TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT TRANSCOMP XIV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT Wojciech KUCHARCZYK 1 szklane laminaty epoksydowe, wytrzymałość kompozytów, utwardzacze Ŝywic WPŁYW OSNOWY

Bardziej szczegółowo

Raport z badań dotyczący

Raport z badań dotyczący Raport z badań dotyczący testów palności drewna sosnowego zabezpieczonego preparatem DELTA Hydrolasur 5.10. Zleceniodawca: CHEMAR S.C. J. Heliński i Spółka Brużyczka Mała 49 95-070 Aleksandrów Łódzki Zlecenie

Bardziej szczegółowo

TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT

TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT TRANSCOMP XV INTERNATIONAL CONFERENCE COMPUTER SYSTEMS AIDED SCIENCE, INDUSTRY AND TRANSPORT Andrzej KOMOREK 1 Paweł PRZYBYŁEK 2 kompozyty, laminaty, wzmocnienie włókniste, poprzeczne obciąŝenia udarowe

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 10 MATERIAŁY BITUMICZNE

ĆWICZENIE 10 MATERIAŁY BITUMICZNE ĆWICZENIE 10 MATERIAŁY BITUMICZNE 10.1. WPROWADZENIE Tab. 10.1. Cechy techniczne asfaltów Lp. Właściwość Metoda badania Rodzaj asfaltu 0/30 35/50 50/70 70/100 100/150 160/0 50/330 Właściwości obligatoryjne

Bardziej szczegółowo

WSTĘPNE MODELOWANIE ODDZIAŁYWANIA FALI CIŚNIENIA NA PÓŁSFERYCZNY ELEMENT KOMPOZYTOWY O ZMIENNEJ GRUBOŚCI

WSTĘPNE MODELOWANIE ODDZIAŁYWANIA FALI CIŚNIENIA NA PÓŁSFERYCZNY ELEMENT KOMPOZYTOWY O ZMIENNEJ GRUBOŚCI WSTĘPNE MODELOWANIE ODDZIAŁYWANIA FALI CIŚNIENIA NA PÓŁSFERYCZNY ELEMENT KOMPOZYTOWY O ZMIENNEJ GRUBOŚCI Robert PANOWICZ Danuta MIEDZIŃSKA Tadeusz NIEZGODA Wiesław BARNAT Wojskowa Akademia Techniczna,

Bardziej szczegółowo

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing

Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych. Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Sterowanie odbiornikiem hydraulicznym z rozdzielaczem typu Load-sensing Wstęp teoretyczny Poprzednie ćwiczenia poświęcone były sterowaniom dławieniowym. Do realizacji

Bardziej szczegółowo

Stałe urządzenia gaśnicze na gazy

Stałe urządzenia gaśnicze na gazy Wytyczne VdS dla stałych urządzeń gaśniczych Stałe urządzenia gaśnicze na gazy obojętne Projektowanie i instalowanie Spis treści 0 Wstęp... 8 0.1 Zastosowanie wytycznych VdS... 8 1 Informacje ogólne...

Bardziej szczegółowo

Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej.

Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Wyznaczanie minimalnej odważki jako element kwalifikacji operacyjnej procesu walidacji dla wagi analitycznej. Andrzej Hantz Dyrektor Centrum Metrologii RADWAG Wagi Elektroniczne Pomiary w laboratorium

Bardziej szczegółowo

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G

ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G PRACE instytutu LOTNiCTWA 221, s. 115 120, Warszawa 2011 ANALiZA WPŁYWU PARAMETRÓW SAMOLOTU NA POZiOM HAŁASU MiERZONEGO WEDŁUG PRZEPiSÓW FAR 36 APPENDiX G i ROZDZiAŁU 10 ZAŁOżEń16 KONWENCJi icao PIotr

Bardziej szczegółowo

Analiza wymiany ciepła w przekroju rury solarnej Heat Pipe w warunkach ustalonych

Analiza wymiany ciepła w przekroju rury solarnej Heat Pipe w warunkach ustalonych Stanisław Kandefer 1, Piotr Olczak Politechnika Krakowska 2 Analiza wymiany ciepła w przekroju rury solarnej Heat Pipe w warunkach ustalonych Wprowadzenie Wśród paneli słonecznych stosowane są często rurowe

Bardziej szczegółowo

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych

Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych Scientific Works of Institute of Ceramics and Building Materials Nr 16 (styczeń marzec) Prace są indeksowane w BazTech i Index Copernicus ISSN 1899-3230 Rok

Bardziej szczegółowo

Badanie próbek materiału kompozytowego wykonanego z blachy stalowej i powłoki siatkobetonowej

Badanie próbek materiału kompozytowego wykonanego z blachy stalowej i powłoki siatkobetonowej Badanie próbek materiału kompozytowego wykonanego z blachy stalowej i powłoki siatkobetonowej Temat: Sprawozdanie z wykonanych badań. OPRACOWAŁ: mgr inż. Piotr Materek Kielce, lipiec 2015 SPIS TREŚCI str.

Bardziej szczegółowo

CIENKOŚCIENNE KONSTRUKCJE METALOWE

CIENKOŚCIENNE KONSTRUKCJE METALOWE CIENKOŚCIENNE KONSTRUKCJE METALOWE Wykład 2: Materiały, kształtowniki gięte, blachy profilowane MATERIAŁY Stal konstrukcyjna na elementy cienkościenne powinna spełniać podstawowe wymagania stawiane stalom:

Bardziej szczegółowo

Metody badań materiałów konstrukcyjnych

Metody badań materiałów konstrukcyjnych Wyznaczanie stałych materiałowych Nr ćwiczenia: 1 Wyznaczyć stałe materiałowe dla zadanych materiałów. Maszyna wytrzymałościowa INSTRON 3367. Stanowisko do badania wytrzymałości na skręcanie. Skalibrować

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW

POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA TECHNOLOGII POLIMERÓW PRZETWÓRSTWO TWORZYW SZTUCZNYCH I GUMY Lab 8. Wyznaczanie optimum wulkanizacji mieszanek kauczukowych na reometrze Monsanto oraz analiza

Bardziej szczegółowo

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin

Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin Analiza porównawcza dwóch metod wyznaczania wskaźnika wytrzymałości na przebicie kulką dla dzianin B. Wilbik-Hałgas, E. Ledwoń Instytut Technologii Bezpieczeństwa MORATEX Wprowadzenie Wytrzymałość na działanie

Bardziej szczegółowo

BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PODCZAS DYNAMICZNYCH ODKSZTAŁCEŃ MATERIAŁÓW

BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH PODCZAS DYNAMICZNYCH ODKSZTAŁCEŃ MATERIAŁÓW Metoda badania odporności na przenikanie ciekłych substancji chemicznych przez materiały barierowe odkształcane w warunkach wymuszonych zmian dynamicznych BADANIE ODPORNOŚCI NA PRZENIKANIE SUBSTANCJI CHEMICZNYCH

Bardziej szczegółowo

Ciśnieniowe węże metalowe charakterystyka i zastosowanie

Ciśnieniowe węże metalowe charakterystyka i zastosowanie Ciśnieniowe węże metalowe charakterystyka i zastosowanie Elastyczne ciśnieniowe węże i przewody metalowe znajdują zastosowanie dla warunków pracy i wymagań, których nie są w stanie spełnić węże wykonane

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KOMPOZYTOWE

MATERIAŁY KOMPOZYTOWE MATERIAŁY KOMPOZYTOWE 1 DEFINICJA KOMPOZYTU KOMPOZYTEM NAZYWA SIĘ MATERIAL BĘDĄCY KOMBINACJA DWÓCH LUB WIĘCEJ ROŻNYCH MATERIAŁÓW 2 Kompozyt: Włókna węglowe ciągłe (preforma 3D) Osnowa : Al-Si METALE I

Bardziej szczegółowo

Porównanie energochłonności konstrukcji przekładkowych typu sandwicz z wypełnieniem oraz cienkościennych struktur falistych

Porównanie energochłonności konstrukcji przekładkowych typu sandwicz z wypełnieniem oraz cienkościennych struktur falistych BIULETYN WAT VOL. LVII, NR 1, 2008 Porównanie energochłonności konstrukcji przekładkowych typu sandwicz z wypełnieniem oraz cienkościennych struktur falistych STANISŁAW OCHELSKI, PAWEŁ BOGUSZ Wojskowa

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Rolnicza 5(93)/2007

Inżynieria Rolnicza 5(93)/2007 Inżynieria Rolnicza 5(9)/7 WPŁYW PODSTAWOWYCH WIELKOŚCI WEJŚCIOWYCH PROCESU EKSPANDOWANIA NASION AMARANTUSA I PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA NA NIEZAWODNOŚĆ ICH TRANSPORTU PNEUMATYCZNEGO Henryk

Bardziej szczegółowo

KSZTAŁTOWANIE ABLACYJNYCH WŁAŚCIWOŚCI TERMOOCHRONNYCH POLIMEROWYCH KOMPOZYTÓW PROSZKOWYCH

KSZTAŁTOWANIE ABLACYJNYCH WŁAŚCIWOŚCI TERMOOCHRONNYCH POLIMEROWYCH KOMPOZYTÓW PROSZKOWYCH Kompozyty 8: 3 (2008) 274-279 Wojciech Kucharczyk Politechnika Radomska, Wydział Mechaniczny, Instytut Budowy Maszyn, Zakład InŜynierii Powierzchni i Sprzętu Mechanicznego ul. Malczewskiego 29, 26-600

Bardziej szczegółowo

A. PATEJUK 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej WAT Warszawa ul. S. Kaliskiego 2, Warszawa

A. PATEJUK 1 Instytut Materiałoznawstwa i Mechaniki Technicznej WAT Warszawa ul. S. Kaliskiego 2, Warszawa 56/4 Archives of Foundry, Year 22, Volume 2, 4 Archiwum Odlewnictwa, Rok 22, Rocznik 2, Nr 4 PAN Katowice PL ISSN 1642-538 WPŁYW CIŚNIENIA SPIEKANIA NA WŁAŚCIWOŚCI KOMPOZYTU Z OSNOWĄ ALUMINIOWĄ ZBROJONEGO

Bardziej szczegółowo

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary

RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary RHEOTEST Medingen Reometr RHEOTEST RN: Zakres zastosowań Smary Zadania pomiarowe w pracach badawczo-rozwojowych Właściwości reologiczne materiałów smarnych, które determinuje sama ich nazwa, mają główny

Bardziej szczegółowo

Uprząż niepalna. Funkcjonalność uprzęży: Podstawowe parametry: Przewidywane wdrożenie: Assecuro Sp. z o.o. lub ZTK Lubawa

Uprząż niepalna. Funkcjonalność uprzęży: Podstawowe parametry: Przewidywane wdrożenie: Assecuro Sp. z o.o. lub ZTK Lubawa Funkcjonalność uprzęży: Uprząż niepalna Uprząż niepalna jest przeznaczona dla gorących stanowisk pracy na wysokości, szczególnie dla spawaczy, lutowników, dekarzy, monterów konstrukcji stalowych na wysokości

Bardziej szczegółowo

Informacja Techniczna Wyrobu Nr.: IT- 50/2006 rew.6 Data: 15.01.2015 Strona: 1/2 Icopal S.A. 98-220 Zduńska Wola ul. Łaska 169/197 Glasbit G200 S40 Szybki Profil SBS 1. Nazwa handlowa wyrobu: Papa asfaltowa

Bardziej szczegółowo

mgr inż. Aleksander Demczuk

mgr inż. Aleksander Demczuk ZAGROŻENIE WYBUCHEM mgr inż. Aleksander Demczuk mł. bryg. w stanie spocz. Czy tylko po??? ZAPEWNENIE BEZPIECZEŃSTWA POKÓJ KRYZYS WOJNA REAGOWANIE PRZYGOTOWANIE zdarzenie - miejscowe zagrożenie - katastrofa

Bardziej szczegółowo

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ

WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Wydział Mechaniczny Katedra Pojazdów Mechanicznych i Transportu LABORATORIUM TERMODYNAMIKI TECHNICZNEJ Instrukcja do ćwiczenia T-06 Temat: Wyznaczanie zmiany entropii ciała

Bardziej szczegółowo

DOBÓR PROCESU KONDYCJONOWANiA PRÓBEK. KOMPOZYTÓW POLiMEROWYCH DO ZASTOSOWAŃ W KONSTRUKCJACH LOTNiCZYCH

DOBÓR PROCESU KONDYCJONOWANiA PRÓBEK. KOMPOZYTÓW POLiMEROWYCH DO ZASTOSOWAŃ W KONSTRUKCJACH LOTNiCZYCH PRACE instytutu LOTNiCTWA ISSN 0509-6669 Nr 3 (244), s. 85-91, Warszawa 2016 eissn 2300-5408 DOi: 10.5604/05096669.1222752 DOBÓR PROCESU KONDYCJONOWANiA PRÓBEK ZGODNiE Z WYMAGANiAMi KWALiFiKACJi KOMPOZYTÓW

Bardziej szczegółowo

Modelowanie skutków awarii przemysłowych w programie RIZEX-2

Modelowanie skutków awarii przemysłowych w programie RIZEX-2 Modelowanie skutków awarii przemysłowych w programie RIZEX-2 Rafał POROWSKI, Piotr LESIAK, Martyna STRZYŻEWSKA, Wojciech RUDY Zespół Laboratoriów Procesów Spalania i Wybuchowości CNBOP-PIB rporowski@cnbop.pl

Bardziej szczegółowo

WPŁYW OBCIĄŻEŃ ZMĘCZENIOWYCH NA WYSTĘPOWANIE ODMIAN POLIMORFICZNYCH PA6 Z WŁÓKNEM SZKLANYM

WPŁYW OBCIĄŻEŃ ZMĘCZENIOWYCH NA WYSTĘPOWANIE ODMIAN POLIMORFICZNYCH PA6 Z WŁÓKNEM SZKLANYM 92/21 ARCHIWUM ODLEWNICTWA Rok 26, Rocznik 6, Nr 21(2/2) ARCHIVES OF FOUNDARY Year 26, Volume 6, Nº 21 (2/2) PAN Katowice PL ISSN 1642-538 WPŁYW OBCIĄŻEŃ ZMĘCZENIOWYCH NA WYSTĘPOWANIE ODMIAN POLIMORFICZNYCH

Bardziej szczegółowo

Model pionowy w dwóch wykonaniach - pojemnościach: 400 i 1000 litrów

Model pionowy w dwóch wykonaniach - pojemnościach: 400 i 1000 litrów KOMORA SOLNA CORROSIONBOX FIRMY CO.FO.ME.GRA Model pionowy w dwóch wykonaniach - pojemnościach: 400 i 1000 litrów Zwarta, nowoczesna konstrukcja Testy mgły solnej Testy kondensacyjne Laboratoryjne testy

Bardziej szczegółowo

WPŁYW WŁÓKIEN ARAMIDOWYCH FORTA-FI NA WŁAŚCIWOŚCI MIESZANEK MINERALNO-ASFALTOWYCH

WPŁYW WŁÓKIEN ARAMIDOWYCH FORTA-FI NA WŁAŚCIWOŚCI MIESZANEK MINERALNO-ASFALTOWYCH WPŁYW WŁÓKIEN ARAMIDOWYCH FORTA-FI NA WŁAŚCIWOŚCI MIESZANEK MINERALNO-ASFALTOWYCH WYDZIAŁ INŻYNIERII LĄDOWEJ I ŚRODOWISKA PROGRAM BADAWCZY ZOSTAŁ WYKONANY PRZEZ POLITECHNIKĘ GDAŃSKĄ W KATEDRZE INŻYNIERII

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 014

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 014 PCA Zakres akredytacji Nr AB 014 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 014 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 18, Data wydania: 13 listopada

Bardziej szczegółowo

III Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 23 czerwiec 2014

III Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 23 czerwiec 2014 III Konferencja: Motoryzacja-Przemysł-Nauka ; Ministerstwo Gospodarki, dn. 23 czerwiec 2014 Praca została realizowana w ramach programu Innowacyjna Gospodarka, finansowanego przez Europejski fundusz Rozwoju

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE KOMPOZYTÓW WZMACNIANYCH WŁÓKNAMI WĘGLOWYMI KLASY T700

BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE KOMPOZYTÓW WZMACNIANYCH WŁÓKNAMI WĘGLOWYMI KLASY T700 Autor: Joachim Marzec BADANIE WYTRZYMAŁOŚCI NA ROZCIĄGANIE KOMPOZYTÓW WZMACNIANYCH WŁÓKNAMI WĘGLOWYMI KLASY T700 Praca dyplomowa napisana w Katedrze Mechaniki i Podstaw Konstrukcji Protetycznych pod kierunkiem

Bardziej szczegółowo

TECHNOLOGICZNE ASPEKTY STREFY PRZEWILŻONEJ W IŁOWYCH MASACH FORMIERS KICH

TECHNOLOGICZNE ASPEKTY STREFY PRZEWILŻONEJ W IŁOWYCH MASACH FORMIERS KICH 60/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum O dlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 TECHNOLOGICZNE ASPEKTY STREFY PRZEWILŻONEJ W IŁOWYCH MASACH FORMIERS

Bardziej szczegółowo

WPŁYW PROCESU TARCIA NA ZMIANĘ MIKROTWARDOŚCI WARSTWY WIERZCHNIEJ MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH

WPŁYW PROCESU TARCIA NA ZMIANĘ MIKROTWARDOŚCI WARSTWY WIERZCHNIEJ MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH WOJCIECH WIELEBA WPŁYW PROCESU TARCIA NA ZMIANĘ MIKROTWARDOŚCI WARSTWY WIERZCHNIEJ MATERIAŁÓW POLIMEROWYCH THE INFLUENCE OF FRICTION PROCESS FOR CHANGE OF MICROHARDNESS OF SURFACE LAYER IN POLYMERIC MATERIALS

Bardziej szczegółowo

BADANIA LABORATORYJNE ZMODERNIZOWANEGO REGULATORA PRZEPŁYWU 2FRM-16 STOSOWANEGO W PRZEMYŚLE

BADANIA LABORATORYJNE ZMODERNIZOWANEGO REGULATORA PRZEPŁYWU 2FRM-16 STOSOWANEGO W PRZEMYŚLE Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (25) nr 1/2010 Paweł GLEŃ BADANIA LABORATORYJNE ZMODERNIZOWANEGO REGULATORA PRZEPŁYWU 2FRM-16 STOSOWANEGO W PRZEMYŚLE Streszczenie. W pracy przedstawiono wyniki badań doświadczalnych,

Bardziej szczegółowo

NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI

NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH POBRANYCH Z PŁYT EPS O RÓŻNEJ GRUBOŚCI PRACE INSTYTUTU TECHNIKI BUDOWLANEJ - KWARTALNIK 1 (145) 2008 BUILDING RESEARCH INSTITUTE - QUARTERLY No 1 (145) 2008 Zbigniew Owczarek* NAPRĘŻENIA ŚCISKAJĄCE PRZY 10% ODKSZTAŁCENIU WZGLĘDNYM PRÓBEK NORMOWYCH

Bardziej szczegółowo

OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND.

OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK132 NA PODSTAWIE METODY ATND. 37/44 Solidification of Metals and Alloys, Year 000, Volume, Book No. 44 Krzepnięcie Metali i Stopów, Rok 000, Rocznik, Nr 44 PAN Katowice PL ISSN 008-9386 OKREŚLENIE WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU

Bardziej szczegółowo

Efekty cieplne w procesie dynamicznego niszczenia kompozytów polimerowych

Efekty cieplne w procesie dynamicznego niszczenia kompozytów polimerowych Bi u l e t y n WAT Vo l. LX, Nr 4, 2011 Efekty cieplne w procesie dynamicznego niszczenia kompozytów polimerowych Stanisław Ochelski, Paweł Bogusz Wojskowa Akademia Techniczna, Wydział Mechaniczny, Katedra

Bardziej szczegółowo

OKREŚLENIE WPŁYWU WYŁĄCZANIA CYLINDRÓW SILNIKA ZI NA ZMIANY SYGNAŁU WIBROAKUSTYCZNEGO SILNIKA

OKREŚLENIE WPŁYWU WYŁĄCZANIA CYLINDRÓW SILNIKA ZI NA ZMIANY SYGNAŁU WIBROAKUSTYCZNEGO SILNIKA ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2008 Seria: TRANSPORT z. 64 Nr kol. 1803 Rafał SROKA OKREŚLENIE WPŁYWU WYŁĄCZANIA CYLINDRÓW SILNIKA ZI NA ZMIANY SYGNAŁU WIBROAKUSTYCZNEGO SILNIKA Streszczenie. W

Bardziej szczegółowo

Nowoczesne sposoby napraw i wzmocnień konstrukcji murowych

Nowoczesne sposoby napraw i wzmocnień konstrukcji murowych Nowoczesne sposoby napraw i wzmocnień konstrukcji murowych Dr hab. inż. Łukasz Drobiec, prof. P.Śl. Dr inż. Radosław Jasiński Katedra Konstrukcji Budowlanych, Politechnika Śląska 2/32 Rysy w konstrukcjach

Bardziej szczegółowo

1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków

1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków 1. BADANIE SPIEKÓW 1.1. Oznaczanie gęstości i porowatości spieków Gęstością teoretyczną spieku jest stosunek jego masy do jego objętości rzeczywistej, to jest objętości całkowitej pomniejszonej o objętość

Bardziej szczegółowo

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH KATEDRA MASZYN I URZĄDZEŃ ENERGETYCZNYCH Politechnika Śląska w Gliwicach INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Instrukcja przeznaczona jest dla studentów następujących kierunków: 1. Energetyka - sem. 3

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (15) nr 1, 2002 Stanisław JURA Roman BOGUCKI ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Streszczenie: W części I w oparciu o teorię Bittera określono

Bardziej szczegółowo