Uprawnienia Skarbu Państwa jako właściciela postawionych w stan upadłości podmiotów gospodarczych.

Transkrypt

1 Uprawnienia Skarbu Państwa jako właściciela postawionych w stan upadłości podmiotów gospodarczych. Tak jak wszystkie inne podmioty gospodarcze te, które są własnością Skarbu Państwa lub w których jest on głównym lub jedynym udziałowców lub akcjonariuszem podlegają normalnym, kreującym rozwój stosunków gospodarczych elementom gry rynkowej, wynikającym bądź to ze zmiany otaczającej ich sytuacji ekonomicznej bądź też, z zależnych od nich wewnętrznie efektów zarządzania. Obie powyższe przesłanki implikują bezpośrednio stosunek i powiązania funkcjonującego na rynku przedsiębiorstwa do innych działających podmiotów gospodarczych. Jednym z głównych elementów tych powiązań jest istnienie wzajemnych należności i zobowiązań będących wynikiem podejmowanych decyzji gospodarczych poszczególnych przedsiębiorców. Efektem powstałych zobowiązań jest konieczność dokonania określonych, wzajemnie wcześniej uzgodnionych świadczeń przez jeden podmiot na rzecz innego przedsiębiorcy. Spełnienie tego nie zawsze jednak staję się możliwe i wykonalne. Pominąwszy w tym momencie celowe, penalizowane obowiązującymi przepisami prawa karnego działania i czyny nieuczciwych kontrahentów podstawą sytuacji, w której określony dłużnik nie może spłacić swych wierzycieli ( lub też wierzyciela) jest albo niezależna od niego sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa, albo też, wynikający z popełnionych błędów w zarządzaniu przedsiębiorstwem lub w podjętych decyzjach ekonomicznych efekt stałej lub przejściowej utraty płynności finansowej, rozumianej jako zdolność do zaspokajania zaciągniętych zobowiązań. Bez względu na przyczyny powstania takiej sytuacji implikuje ona konieczność istnienia norm prawnych zabezpieczających możliwości dochodzenia i zaspokojenia roszczeń wierzycieli wobec niewypłacalnego dłużnika. Z ekonomicznego punktu wiedzenia stanowią one jeden z ważniejszych elementów gwarantujących prawidłowe i efektywne funkcjonowanie, istotnego przecież dla istnienia organizmu nowożytnego państwa, rynku gospodarczego. Wszystkie rozwinięte systemy prawa gospodarczego ( rozumianego jako prawo dotyczące podmiotów prowadzących działalność gospodarczą) opierają się na dwóch podstawowych procedurach dochodzenia przez wierzycieli zaspokojenia swych należności. Egzekucja indywidualna ( singularna), stwarzająca możliwość zabezpieczenia i dochodzenia roszczeń przez pojedynczych wierzycieli wobec dłużnika będącego funkcjonującym podmiotem gospodarczym oraz egzekucja generalna, mająca z założenia doprowadzić do łącznego zabezpieczenia roszczeń wszystkich wierzycieli wobec dłużnika, którego sytuacja majątkowa i ekonomiczna nie daje możliwości i gwarancji zaspokojenia roszczeń niektórych wierzycieli bez pominięcia praw innych. Formą, zmierzającą do łącznego zabezpieczenia i dochodzenia roszczeń wszystkich wierzycieli, a więc mającą charakter egzekucji generalnej, jest funkcjonujące w prawie polskim od okresu międzywojennego prawo upadłościowe. 1 W realiach Polski, w okresie od zakończenia II wojny światowej do zmiany ustroju polityczno gospodarczego zapisy prawne związane z zabezpieczeniem roszczeń wierzycieli niewypłacalnych dłużników gospodarczych nie znajdowały w zasadzie podstaw do ich stosowania. Istniejąca gospodarka centralnie planowana, w której podstawowym organizmem były jednostki Skarbu 1 Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Prawo Upadłościowe Dz. U Nr 93 poz

2 Państwa nie wymagała zabezpieczenia praw wierzycieli. Tożsamość właściciela pojedynczych, funkcjonujących na rynku podmiotów gospodarczych wyłączała zarówno konieczność jak i sens stosowania egzekucji o charakterze generalnym. Zbędne było ogłaszanie upadłości przedsiębiorstwa, którego jedynym właścicielem był jednocześnie właściciel podmiotów będących jego wierzycielami. Wszelakie rozliczenia, w tym powstałe w wyniku istniejących pomiędzy podmiotami gospodarczymi zobowiązań oparte były o rolę Skarbu Państwa w finansowaniu ich funkcjonowania. W okresie tym obowiązywały co prawda przepisy prawne, dopuszczające teoretyczną możliwość powstawania posiadających osobowość prawną, nie będących własnością Skarbu Państwa podmiotów gospodarczych, jak również przepisy regulujące zarówno postępowanie upadłościowe jak i naprawcze dłużników, będących przedsiębiorcą zaprzestałym spłacenia swych zobowiązań 2. Akty te nabrały jednakże szczególnego znaczenia dopiero po dokonanej w Polsce transformacji systemu gospodarczego, skutkującej min. rozwojem niezależnych od Skarbu Państwa podmiotów operujących na rynku gospodarczym. Odejście od gospodarki centralnie planowanej i zastąpienie jej systemem gospodarki rynkowej doprowadziło do konieczności określenia zasad zarówno tworzenia i funkcjonowania podmiotów gospodarczych niezwiązanych ze Skarbem Państwa, jak też trybu i zasad zabezpieczania roszczeń wierzycieli w stosunkach gospodarczych. Rolę tą, przez długi czas spełniały przepisy przedwojenne, powstałe w roku 1934 czyli Kodeks Handlowy oraz Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym funkcjonujące, z licznymi co prawda zmianami, aż do ich uchylenia po roku Efektem dokonanych w Polsce po 1989 roku zmian ustrojowych, w tym obejmujących organizację rynku działalności gospodarczej jest min. pozostawienie na nim Skarbu Państwa jako właściciela funkcjonujących na nim podmiotów. Pominąwszy w tym momencie nie posiadające zdolności upadłościowej, choć także funkcjonujące jakkolwiek w ograniczonym częściowo zakresie na rynku gospodarczym, utworzone ustawą o finansach publicznych 4 jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych 5 podstawowymi podmiotami istniejącymi w celu osiągania dochodów 2 Pierwsze z nich to Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Kodeks Handlowy z dnia 27 czerwca 1934, drugie natomiast to Rozporządzenie Prezydenta Rzeczpospolitej Prawo upadłościowe z dnia 24 października oraz także z 24 października 1934 roku Prawo o postępowaniu układowym 2. 3 Kodeks Handlowy uchylony został z dniem 1 stycznia 2001 i zastąpiony ustawą Kodeks Spółek Handlowych ( Dz. U Nr 94, poz. 1037). Prawo upadłościowe oraz Prawo o postępowaniu układowym uchyliła natomiast wchodząca w życie z dniem 1 października 2003 ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze z dnia 28 marca 2003 ( Dz. U Nr 60, poz. 535) 4 Ustawa o finansach publicznych z 30 czerwca 2005 r. Dz. U Nr 249 poz Zasady tworzenia i funkcjonowania jednostek sektora finansów publicznych, w tym również zasady ich likwidacji określone są w przepisach powołanej ustawy. Zgodnie z nią, należności i zobowiązania likwidowanej jednostki budżetowej przejmuje organ, który podjął decyzję o jej likwidacji z wyłączeniem sytuacji, gdy likwidacja następuje w celu przekształcenia jednostki budżetowej w inną formę organizacyjno prawną, kiedy to może nastąpić przejęcie istniejących zobowiązań przez podmiot powstały w wyniku przekształcenia. Powyższe dotyczy także, mogących prowadzić działalność gospodarczą będącą podstawą przychodów własnych zarówno zakładów budżetowych jak i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych. W przypadku ich likwidacji nie podlegają one zasadom ogólnym, lecz wprowadzonym powołaną ustawą przejęciem odpowiedzialności z tytułu posiadanych zobowiązań przez organ który podjął decyzję o ich likwidacji lub też, jak w przypadku gospodarstw pomocniczych, przy którym gospodarstwo 2

3 z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej są przedsiębiorstwa państwowe oraz spółki prawa handlowego z udziałem Skarbu Państwa 6. One właśnie, będąc bezpośrednim uczestnikiem rynku gospodarczego, są podmiotami powiązanymi z reguły z innymi przedsiębiorcami wzajemnymi zobowiązaniami, które są następstwem podjętych decyzji ekonomicznych. Należy zaznaczyć, że obowiązujący system prawny nie przewiduje inaczej skonstruowanej odpowiedzialności ich właściciela czyli Skarbu Państwa za istniejące zobowiązania niż ma to miejsce w przypadku podmiotów gospodarczych nie będących jego własnością. Skarb Państwa jako właściciel przedsiębiorstwa państwowego czy też udziałowiec lub akcjonariusz spółki kapitałowej nie ponosi jakiejkolwiek odpowiedzialności za powstałe zobowiązania tychże podmiotów. Tak więc odpowiedzialność ich wobec innych podmiotów gospodarczych podlega przepisom ogólnym, w tym tych, które regulują zasady egzekucji generalnej, a więc zapisom ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, Przedsiębiorstwa Państwowe działają aktualnie na podstawie ustawy o przedsiębiorstwach państwowych z dnia 25 września 1981 roku. 7 Zgodnie z nią przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym i samofinansującym się przedsiębiorcą posiadającym osobowość prawną. Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych nie wprowadza niezależnej definicji pojęcia przedsiębiorcy. Nawiązać tu należy zarówno do obowiązującej ustawy o Swobodzie działalności gospodarczej 8, która za przedsiębiorcę uznaje osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną - wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą 9, jak również do ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która enumeratywnie wyliczając podmioty objęte obowiązkiem wpisu do rejestru przedsiębiorców 10 obejmując nim także przedsiębiorstwa państwowe oraz spółki kapitałowe bez względu na ich właścicieli. Najistotniejszym w ocenie zdolności upadłościowej przedsiębiorstw państwowych jest zapis ustawy prawo upadłościowe i naprawcze definiujący przedsiębiorcę ( który podlega stosowaniu przepisów tejże ustawy ) jako osobę fizyczną, osobę prawną albo jednostkę organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną prowadzącą we funkcjonowało. Tak więc, w przypadki podmiotów objętych ustawą o finansach publicznych, nie występuje problem zabezpieczenia, mogących być wynikiem uczestniczenia przez nie w stosunkach gospodarczych, roszczeń ich wierzycieli. Ich prawa są zabezpieczone poprzez odpowiedzialność za zobowiązania jaką przejmuje organ dokonujący likwidacji jednostki. 6 Przedsiębiorstwo Państwowe jako forma organizacyjna działającego na rynku gospodarczym Skarbu Państwa nie jest oczywiście formułą istniejąca wyłącznie w Polsce. Przykładowo w Kanadzie funkcjonują ustanowione na podstawie odrębnych ustaw rządowe lub prowincjonalne crown corporations zajmujące się przeważnie zagadnieniami infrastruktury. ( były to na przykład powstałe w 1937 linie lotnicze Air Canada lub też funkcjonujące od 1975 roku przedsiębiorstwo paliwowe Petro - Canada ). 7 Ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 25 września 1981 Dz. U. 1981,Nr 24, poz. 122 z późniejszymi zmianami. W okresie powojennym poprzedzały ją dekrety o przedsiębiorstwach państwowych wydane przez Radę Ministrów z których pierwszy uchwalono dnia 3 lutego 1947 ( Dz. U. Nr 8 poz. 42), 8 Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z dnia 2czerwca Dz. U. Nr 173, poz Art. 4 ustawy o Swobodzie działalności gospodarczej 10 Art. 36 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z dnia ( Dz. U Nr 121, poz. 769) 3

4 własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową Brzmienie powyższych zapisów definiuje więc przedsiębiorstwo państwowe jako podmiot posiadający zdolność upadłościową wobec którego, po zaistnieniu oczywiście wymaganych do tego przesłanek, może być prowadzona egzekucja generalna jaką jest postępowanie upadłościowe 11. Przedsiębiorstwo państwowe jest w rozumieniu powyższych zapisów bez wątpienia przedsiębiorcą posiadającym zdolność prawną i prowadzącym działalność gospodarczą. Potwierdzają to także zapisy ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, która jako jedną z dwóch możliwych trybów zamknięcie przedsiębiorstwa wprowadza, poza likwidacją, w sytuacji niemożności zaspokojenie lub też zabezpieczenia wierzycieli właśnie postawienie w stan upadłości. Zgodnie z ustawą o Komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych 12, przedsiębiorstwo państwowe może ulec w wyniku komercjalizacji przekształceniu w jednoosobową spółkę Skarbu Państwa. Spółka taka wstępuje we wszystkie stosunki prawne komercjalizowanego przedsiębiorstwa, przejmując także jego zobowiązania. Powstały podmiot poza zmianą formy prawnej funkcjonowania utrzymuje status przedsiębiorcy mającego zdolność upadłościową, co znajduje uzasadnienie zarówno w cytowanych powyżej zapisach ustawy prawo upadłościowe i naprawcze, jak i określonej w ustawie o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych zasadzie stosowania w stosunku do tak powstałych spółek przepisów Ustawy Kodeks spółek handlowych. Reasumując powyższe stwierdzić należy, iż podmioty gospodarcze Skarbu Państwa jakimi są zarówno przedsiębiorstwa państwowe jaki i jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, działające na rynku gospodarczym podlegają, w przypadku zaistnienia przesłanek ogłoszenia upadłości oraz posiadając wprowadzoną przepisami obowiązującego prawa zdolność upadłościową, ogólnym zasadom prawnym definiującym przyczyny, cele oraz tryb postępowania upadłościowego. Istotą i celem postępowania upadłościowego jest zabezpieczenie i ochrona praw wierzycieli przedsiębiorcy, który wskutek zaistniałych okoliczności stał się niewypłacalny lub też stanem niewypłacalności jest zagrożony. Założeniem postępowania upadłościowego, jako formy egzekucji generalnej, jest wspólne, przymusowe zaspokajanie roszczeń wierzycieli z majątku dłużnika przy przyjęciu zasady równości prawa do spłaty istniejących wierzytelności. Konieczność wprowadzenia regulacji związanych ze wspólnym dochodzeniem wierzytelności od niewypłacalnego dłużnika, które niejako omijają funkcjonujące w prawie cywilnym możliwości zaspokojenia się pojedynczego wierzyciela z majątku dłużnika, wynika z zabezpieczenia praw innych podmiotów posiadających należności wobec dłużnika w sytuacji, gdy jeden z wierzycieli mając przewidziane prawem możliwości egzekwowania swych roszczeń ( tytuł egzekucyjny), choć zgodnie z nim dochodząc należnych mu świadczeń, może doprowadzić do niemożliwości zaspokojenia innych wierzycieli. 11 Przepisy ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze nie znajdują zastosowania w stosunku do niektórych przedsiębiorstw państwowych:. Porty Lotnicze, Przedsiębiorstwo Państwowe Polskie Linie Lotnicze, Poczta Polska, Przedsiębiorstwo Państwowe Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych.. Nie można więc przyznać zdolności upadłościowej. 12 Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych z 30 sierpnia 1996 Dz. U Nr 118 poz. 561 z późniejszymi zmianami 4

5 Dotyczyć to może przykładowo sytuacji, gdy część zobowiązań dłużnika nie będąc jeszcze wymagalna, nie może być podstawą do podjęcia jakichkolwiek kroków prawnych mogących zabezpieczyć ich zaspokojenie. Podstawą i celem postępowania upadłościowego jest więc dążenie do wspólnej i równomiernej ( choć równość owa może być ograniczona istniejącymi kategoriami zaspokajania wierzycieli) spłaty roszczeń wszystkich wierzycieli upadłego 13, bez względu na zarówno tytuł powstałej wierzytelności jak i fakt jej wymagalności w dniu ogłoszenia upadłości dłużnika. Pomijając w tym momencie szczególny tryb postępowania upadłościowego jakim jest upadłość z możliwością zawarcia układu 14 efektem ogłoszenia upadłości likwidacyjnej dłużnika winno więc być równomierne zaspokojenie wszystkich wierzycieli upadłego z będącego jego własnością w dniu ogłoszenia upadłości majątku. Do osiągnięcia takiego też celu wydaje się dążyć obowiązująca obecnie ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze regulująca zasady postępowania upadłościowego. Pewną specyfiką, jest jednak sytuacja upadłości podmiotów będących przedsiębiorstwem państwowym lub też spółką z udziałem Skarbu Państwa. Z jednej strony mając przyznaną zdolność upadłościową dopuszczone są jako dłużnicy do postępowania upadłościowego, z drugiej zaś obowiązujące przepisy prawne zapewniają Skarbowi Państwa, będącemu właścicielem upadłego przedsiębiorstwa nie tylko uprzywilejowaną pozycję w spłacie istniejących wobec niego ewentualnych zobowiązań upadłego ale też gwarantują możliwość osiągania dochodów z majątku upadłego z pominięcie wszystkich wierzycieli. Sytuacja ta jest wynikiem obowiązywania dwóch ustaw: ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych z dnia 31 stycznia 1989 roku 15 oraz ustawy o wpłatach z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa z dnia 1 grudnia 1995 r 16. Zgodnie z pierwszą z nich przedsiębiorstwa państwowe są zobowiązane do dokonywania wpłat, w wysokości 15% osiągniętego zysku po opodatkowaniu podatkiem dochodowym na rzecz Skarbu Państwa. Druga zaś wprowadza tożsame zobowiązanie w stosunku do jednoosobowych spółek Skarbu Państwa w tym tych, które powstały w wyniku komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych, jak i spółek w których wszystkie udziały lub akcje są własnością Skarbu Państwa z wyjątkiem udziałów ( akcji) udostępnionych nieodpłatnie, na podstawie odrębnych przepisów, pracownikom. Zobowiązania powyższe obejmują także podmioty postawione w stan upadłości. Prowadzi to do sytuacji, w której upadły podmiot, będący jednostką organizacyjną z udziałem Skarbu Państwa, zobowiązany jest do odprowadzania części osiągniętego w czasie trwania postępowania upadłościowego zysku bezpośrednio do swojego jedynego udziałowca ( akcjonariusza lub też jak w przypadku przedsiębiorstw państwowych 13 Stanowisku takie potwierdzone jest chociażby brzmieniem art. 1 obowiązującej obecnie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze 13, która określa, że ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcą 14 Tryb ten stosowany być może w sytuacji, gdy niewypłacalność upadłego lub jej ryzyko może być uznane za zjawisko przejściowe i istnieje możliwość zachowania przedsiębiorstwa upadłego oraz gwarantuje to większą możliwość zaspokojenia wierzycieli. Następuje to poprzez zawieszenie dokonywania spłat istniejących zobowiązań, co winno pozwolić upadłemu na efektywnie prowadzoną działalność gospodarczą 15 Dz. U Nr 3 poz. 10 z późniejszymi zmianami 16 Dz. U Nr 154, poz

6 właściciela) z pominięcie wszystkich swoich wierzycieli. W żaden sposób nie znajduje to jakiegokolwiek uzasadnienia mogącego być zgodnym z celem prowadzenia postępowania upadłościowego. Jeżeli, stanowiąc formę egzekucji generalnej, służy ono zaspokojeniu roszczeń wierzycieli w stosunku do upadłego dłużnika, to nie można stwierdzić, że obowiązek dokonywania wpłat z zysku do właściciela ( udziałowca lub akcjonariusza ) upadłego, nie stanowi naruszenia podstawowego celu postępowania upadłościowego. Wpłaty te, dokonywane z pominięciem listy wierzytelności, a więc zgłoszonych i zatwierdzonych w postępowaniu wierzycieli dla których to postępowanie się toczy, wpływają na zdecydowane obniżenie możliwości zabezpieczenia spłaty ich wierzytelności, kosztem niczym nieuzasadnionych w tej sytuacji interesów Skarbu Państwa. Konieczność dokonywania wpłat z osiągniętego zysku w żaden sposób nie jest przecież związana ze spłatą istniejących zobowiązań. Skarb Państwa występuje w tej sytuacji nie jako wierzyciel, a wyłącznie jako otrzymujący dywidendę właściciel upadłego przedsiębiorstwa, który zgodnie z celami postępowania egzekucyjnego jakim jest postępowanie upadłościowe winien być wyłączony z możliwości pobierania jakichkolwiek dochodów z upadłego przedsiębiorstwa przed spłatą wszystkich istniejących jego wierzycieli. Dodać należy, że w przypadku upadłych podmiotów gospodarczych Skarbu Państwa, wpłaty dokonywane na rzecz właściciela nie ograniczają się wyłącznie do obowiązujących wpłat z osiągniętego w trakcie postępowania upadłościowego zysku. W pierwszej kolejności podmioty te są zobligowane, zgodnie z zapisami obowiązującego prawa podatkowego, do zapłaty wszelkich należnych Skarbowi Państwa zobowiązań podatkowych wynikających z powstałych w trakcie trwania postępowania upadłościowego obowiązków podatkowych. Według zapisów ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, koszty prowadzonego postępowania ( w tym należne podatki) ujmowane są w pierwszej kategorii zaspokojenia z funduszów masy i jako jedyne winny być przez syndyka zaspokajane w miarę wpływu środków do masy, bez wymaganej ustawą dla wszystkich innych zobowiązań zgody sędziego komisarza lub też planu podziału funduszów masy. Kosztami tymi są też oczywiście koszty podatkowe. Pominąwszy należne podatki pośrednie ( w tym podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy) obejmuje to też oczywiście bezpośrednie zobowiązania podatkowe w tym podatek dochodowy od osób prawnych. Obowiązująca w tym zakresie ustawa 17, nie przewiduje jakiegokolwiek zwolnienia w podatku dochodowym podmiotów znajdujących się w stanie upadłości. Konsekwencją powyższego jest sytuacja, w której znajdujący się w stanie upadłości podmiot gospodarczy Skarbu Państwa odprowadza ( czy to w postaci podatku dochodowego, czy też koniecznych wpłat z zysku) część osiąganego dochodu bezpośrednio do swojego właściciela, nie będącego jego wierzycielem, z pominięciem obowiązku spłat istniejących wierzycieli. Dodatkowym uprzywilejowaniem Skarbu Państwa są wprowadzone przez obowiązujące prawo upadłościowe kategorie zaspokajania wierzycieli. Przyjmując, że w przypadku upadłości podmiotów z udziałem Skarbu Państwa występuje on także jako wierzyciel upadłego z tytułu powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zaległości podatkowych, kolejność ich zaspokojenia ujęta została w uprzywilejowanej kategorii drugiej, poprzedzającej innych wierzycieli powstałych w wyniku prowadzonej przez upadłego działalności 17 Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 Dz. U Nr 21, z póź. zmianami 6

7 Reasumując przywołane przepisy prawne, w szczególności ustawa prawo upadłościowe i naprawcze, ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych oraz o wpłatach z zysku przez jednoosobowe spółki Skarbu Państwa wprowadzają zapisy, których konsekwencją jest oblig przekazywania w trakcie prowadzonego postępowania upadłościowego, przez podmioty gospodarcze których jedynym właścicielem jest Skarb Państwa, części osiągniętego dochodu z prowadzonej działalności ( wpłaty z zysku jak też spłaty zobowiązań podatkowych) bezpośrednio na rzecz swego właściciela. Dzieje się to z pominięciem praw wierzycieli upadłego podmiotu, oraz stoi w sprzeczności z celem i ideą egzekucji generalnej, jaką jest postępowanie upadłościowe. Z założenia służy ono zabezpieczeniu możliwości spłaty istniejących na dzień ogłoszenia upadłości zobowiązań przy zachowaniu zasady równości praw wszystkich wierzycieli do zaspokojenia się z majątku upadłego. Przyznane powołanymi przepisami uprawnienia Skarbu Państwa, jako właściciela upadłego, stawiają go jednakże w zdecydowanie uprzywilejowanej pozycji w stosunku zarówno do innych uczestników postępowania upadłościowego ( wierzycieli) jak również w stosunku do nie posiadających podobnych uprawnień właścicieli innych podmiotów postawionych w stan upadłości. Podstawą ustroju gospodarczego Polski jest społeczna gospodarka rynkowa, oparta na solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych. 18 Zgodnie z art. 64 ustawy Konstytucja RP własność oraz inne prawa majątkowe podlegać winny równej dla wszystkich ochronie prawnej. 19 Skarb Państwa funkcjonujący na rynku gospodarczym poprzez będące jego wyłączną własnością podmioty w postaci czy to przedsiębiorstw państwowych czy też spółek kapitałowych z wyłącznym udziałem Skarbu Państwa, jest jednym z udziałowców rynku który, biorąc pod uwagę przytoczone zapisy ustawy Konstytucja RP, winien mieć pozycję równą z innymi działającymi na nim podmiotami gospodarczymi. Jakkolwiek daje się jeszcze uzasadnić czy to powstanie w trakcie trwania postępowania upadłościowego zobowiązań podatkowych czy nawet uprzywilejowanie należności Skarbu Państwa z tytułu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości to trudno jest znaleźć jakikolwiek uzasadnienie dla istniejącej możliwości pobierania przez właściciela upadłego przedsiębiorstwa dochodów z jego działalności w trakcie trwania upadłości. Sytuacja ta, stojąc w ewidentnej sprzeczności z celami postępowania upadłościowego prowadzi ponadto do zanegowania, podstawowej dla prawidłowego i efektywnego funkcjonowania rynku gospodarczego zasady równości podmiotów na nim operujących. Opracował Jacek Jaroszyński doradca podatkowy 18 Konstytucja RP Art. 20. Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. 19 Art Każdy ma prawo do własności, innych praw majątkowych oraz prawo dziedziczenia. 2. Własność, inne prawa majątkowe oraz prawo dziedziczenia podlegają równej dla wszystkich ochronie prawnej. 7