Uciążliwe i odporne chwasty na plantacjach buraków cukrowych

Transkrypt

1 15 Uciążliwe i odporne chwasty na plantacjach buraków cukrowych Małgorzata Żurawska, Nordzucker Polska S.A. Odporność chwastów na herbicydy oznacza brak wrażliwości danego gatunku na taką dawkę preparatu, która stosowana w normalnych warunkach zwalcza skutecznie całą jego populację na plantacji. Zwiększająca się częstotliwość występowania takich gatunków i znaczne obszary uprawy buraków stwarzają duże ryzyko wyselekcjonowania z populacji osobników odpornych na dane substancje aktywne. Późny termin siewu, długi okres kiełkowania nasion, powolny wzrost w początkowym etapie rozwoju roślin i niewielkie ich zagęszczenie, sprawiają, że konkurencyjność buraka w stosunku do chwastów w pierwszych tygodniach po kiełkowaniu jest niewielka, a uprawa w szerokiej rozstawie rzędów stwarza dogodne warunki do rozwoju zachwaszczenia. Na plantacjach buraków terminy wschodów chwastów są bardzo zróżnicowane i rozciągnięte w czasie. Najwcześniej pojawiają się gatunki dobrze znoszące niskie temperatury 2 5 C, jak np. samosiewy rzepaku, komosa biała, przytulia czepna, rdesty, czy gwiazdnica pospolita, a często jeszcze przed wschodami buraków psianka czarna czy żółtlica drobnokwiatowa. Największe zagrożenie stanowią chwasty, które konkurują z burakami w fazie od momentu siewu do zakrycia rzędów przez liście, co zazwyczaj trwa ok. 6 7 tygodni, a także rośliny wyrastające powyżej łanu buraków. Nie tylko obniżają one plon i jakość surowca, ale powodują też znaczne utrudnienia podczas zbioru, są żywicielami grzybów chorobotwórczych i szkodników, a jednocześnie wytwarzają duże ilości nasion. Później, wraz ze wzrostem temperatury gleby, kiełkują chwasty ciepłolubne, takie jak szarłat szorstki, chwastnica jednostronna, psianka. Chwasty się uodparniają Coraz częściej słychać sygnały o uodpornianiu się chwastów na stosowane herbicydy. W praktyce zdarza się, że plantator używając przez dłuższy czas wybranej kombinacji preparatów stosuje ją, nie zwracając uwagi na pojawiające się osłabienie jej działania. Może to doprowadzić do wyodrębnienia się ekotypu lub Problem chwastów jednoliściennych zamknięty błyskawicznie Ultraskutecznie zwalcza perz i chwasty jednoroczne jednoliścienne w buraku cukrowym Do stosowania na plantacjach produkcyjnych i nasiennych Wysoka konkurencyjność chwastów to duża strata składników pokarmowych, zacienienie gleby, opóźniona mineralizacja substancji organicznej i uwalniania składników odżywczych do strefy korzeniowej roślin uprawnych BASF Polska Sp. z o.o., infolinia: (22) , Z produktu należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie. Wiosna 2018 BURAK CUKROWY

2 16 Ochrona roślin biotypu z całej populacji określonego gatunku chwastu, biorąc pod uwagę nie tylko skład substancji aktywnych, ale też mechanizmy ich działania. Chwasty mogą wykazywać odporność na jeden herbicyd (odporność prosta). Natomiast biotypy odporne zaczynają wykazywać odporność mieszaną (herbicydy o tym samym mechanizmie działania) lub wielokrotną (dwa herbicydy z różnych grup chemicznych o innym działaniu). Uproszczona uprawa, ograniczone zmianowanie i właściwości biologiczne poszczególnych gatunków chwastów (duży współczynnik rozmnażania się albo możliwość łatwego rozprzestrzeniania się na duże odległości) to kolejne elementy wyodrębniania się chwastów z cechami odporności. Jak rozpoznać odporne i uciążliwe chwasty Do podstawowych wskaźników świadczących o dużym ryzyku pojawienia się chwastów odpornych należy zaliczyć niezniszczone pojedyncze osobniki lub skupiska chwastów pozostające na plantacji po zabiegach odchwaszczających, które występują na polu w różnych miejscach. Nie świadczy to o złym wykonaniu oprysków, ponieważ zwalczenie pozostałych wrażliwych na tę samą substancję aktywną roślin jest skuteczne. Dlatego w praktyce rolniczej ważna jest bieżąca lustracja plantacji i obserwowanie czy zachodzi stopniowe pogarszanie się skuteczności stosowanej od lat ochrony chemicznej o tym samym mechanizmie działania wobec jednego lub kilku gatunków chwastów. W zmniejszeniu ryzyka powstania odporności chwastów może pomóc zachowanie prawidłowej rotacji upraw, dopasowanie herbicydów w okresie największej wrażliwości chwastów, ograniczenie ilości zabiegów wykonywanych tym samym preparatem, stosowanie gwarantujących skuteczność działania dawek herbicydów czy też bieżące zwalczanie chwastów pozostałych na plantacji po zabiegach. Równie ważne jest używanie do oprysków profesjonalnego, sprawdzonego sprzętu i dobra jakość sporządzanej cieczy użytkowej. W walce z chwastami trzeba wrócić też do pełnego zabezpieczenia optymalnej zasobności gleby w składniki pokarmowe i dobrego odżywienia uprawianych roślin. Do trudnych, bardzo ofensywnych i konkurencyjnych chwastów, które skutecznie wykorzystują wszelkie błędy popełnione w ochronie i w znacznym stopniu mogą na plantacjach zagłuszyć plonowanie i jakość surowca, należy zaliczyć: komosę białą (Chenopodium album), przytulię czepną (Galium aparine), szarłat szorstki (Amaranthus retroflexus), samosiewy rzepaku (Brassica napus), rdest ptasi (Polygonum aviculare), rdest plamisty (Polygonum persicaria), Komosa jest obecna na plantacjach buraków od lat, zacienia rośliny, rywalizuje z nimi o wodę i składniki pokarmowe rumianowate (rumianek pospolity Matricaria chamomilla, maruna bezwonna Matricaria inodora). Komosa biała Komosa jest najpospolitszym i jednym z najgroźniejszych chwastów. Rośnie zarówno w klimacie umiarkowanym, jak i tropikalnym. Jej silnie rozbudowany system korze- Kwiaty szarłatu po przekwitnięciu przekształcają się w małe torebki nasienne (około sztuk), okryte twardą łupiną, bardzo żywotne i rozsiewające się za pomocą wiatru BURAK CUKROWY Wiosna 2018

3 17 niowy bardzo intensywnie pobiera wodę i wyczerpuje glebę z azotu i potasu. Komosa szybko rośnie, zacienia sąsiadujące rośliny i może dorastać nawet do 3 metrów. Już obecność jednej rośliny na 1 m 2 potrafi obniżyć plon o 5 % i zmniejszyć zawartość cukru w korzeniach buraków. Chwast wytwarza nawet do nasion i jest rośliną żywicielską dla wielu patogenów. Przytulia czepna Chwast silnie konkuruje z pozostałymi roślinami uprawnymi o światło i składniki pokarmowe. Preferuje stanowiska zasobne w azot. Odznacza się dużą zdolnością przystosowawczą do warunków siedliska. Konkuruje o światło w wyniku wspinania się poprzez czepianie lub owijanie wokół rośliny uprawnej, powoduje wyleganie roślin i Niektóre chwasty są żywicielami chorób grzybowych, szkodników i uczestniczą w rozprzestrzenianiu się wielu patogenów utrudnia ich zbiór mechaniczny. Zagrożeniem dla upraw są już dwa chwasty na 1 m 2. Opierając się na sąsiadujących roślinach dorasta do 150 cm. Żywotność jej nasion sięga 7 8 lat. Szarłat szorstki Szarłat charakteryzuje się rozciągniętymi w czasie wschodami. Chwast bardzo szybko rośnie (nawet powyżej 1 m), rozłożyste ga-

4 18 Ochrona roślin łązki i szerokie liście ograniczają roślinom uprawnym dostęp światła. Podczas rozkrzewiania się pobiera z gleby dużą ilość składników pokarmowych, zwłaszcza azotu. W późniejszym okresie wzrostu wytwarza twarde, zdrewniałe łodygi i mocny, głęboki na 1 1,5 metra, odporny na suszę korzeń palowy. Wysoka szkodliwość szarłatu powoduje, że już obecność dwóch jego roślin na 1 m 2 może doprowadzić do spadku plonów buraków o 5 %. Chwast jest żywicielem lub gospodarzem dla kilku rodzajów grzybów chorobotwórczych (zgorzel siewek, chwościk, mozaiki). W gęstych kwiatostanach szarłatu dojrzewają tysiące nasion, które mogą zalegać w glebie nawet do 40 lat zachowując przy tym pełną żywotność. Samosiewy rzepaku Samosiewy rzepaku na plantacji buraków to problem, który nawet przy prawidłowym zmianowaniu stale się nasila. Rozgałęzienia na rzepaku, który rośnie szybciej niż buraki, nie zakwitają równocześnie, strąki dojrzewają w pewnych odstępach czasu i mają duże zdolności do samowysiewania się. W czasie zbioru, przed omłotem lub w jego trakcie, wiele nasion osypuje się bezproduktywnie na pole stając się z rośliny uprawnej źródłem uciążliwego zachwaszczenia. O czym należy pamiętać przy skutecznym zwalczaniu samosiewów: podczas zbioru rzepaku należy minimalizować straty w zbieranych nasionach. Osypany siew po skiełkowaniu staje się chwastem konkurując z burakami o lepsze miejsce w środowisku, zabierając wodę i składniki pokarmowe, po zbiorze rzepaku trzeba odczekać pewien okres z uprawą ścierniska, a następnie w zależności od warunków pogodowych, Wycofywanie niektórych substancji aktywnych może w przyszłości stwarzać trudności w utrzymaniu czystych plantacji buraków możliwości sprzętowych i nakładowych gospodarstwa zniszczyć wschodzące chwasty mechanicznie lub preparatem na bazie glifosatu, ważne jest systematyczne monitorowanie i zwalczanie samosiewów w uprawach następczych, a w dobrze skonstruowanym płodozmianie odpowiednie ustawienie zabiegów uprawowych i herbicydowych biorąc pod uwagę inne terminy wegetacji uprawianych roślin, warto pamiętać, że samosiewy stają się dużym problemem w przypadku stosowania uprawy uproszczonej lub przy siewie rzepaku po sobie, a czas uśpienia i zalegania w glebie osypanych nasion rzepaku może trwać nawet do 10 lat. Skuteczne a zarazem najmniej kosztowne zwalczanie możemy osiągnąć stosując odpowiednie herbicydy już w fazie wschodów i liścieni rzepaku niezależnie od fazy rozwojowej buraków. Rdest plamisty Próg ekonomicznej szkodliwości tego gatunku to 2 5 roślin/m 2. Nasiona nie tracą zdolności kiełkowania przez ponad 20 lat. Nie pozostają bez żywotności nawet po przejściu przez przewód pokarmowy zwierząt, są obecne w oborniku i ponownie zachwaszczają kolejne uprawy. Aktywne substancje zwalczające rdest plamisty to chlopyralid, chlorydazon i metamitron. Rdest ptasi Jest gatunkiem światłolubnym i zachwaszcza przede wszystkim brzegi stanowisk. Pospolicie występuje na całej kuli ziemskiej. Może być groźny dla plantacji buraka, gdy pojawia się w dużym nasileniu powyżej 40 szt./m 2. Żywotność nasion to ponad 50 lat. Rośliny są chętnie zjadane przez domowe ptaki, stąd nazwa. Substancje aktywne zwalczające rdest ptasi to fenmedifam + etofumesat. Rumianowate Rumianek pospolity może kiełkować przez cały rok. Jest rośliną długiego dnia, czyli im później wzejdzie tym ma krótszy okres wegetacji (nawet 40 dni). Siewki BURAK CUKROWY Wiosna 2018

5 19 jesienne zimują w postaci rozety. Wydaje kilka tysięcy nasion o zróżnicowanym okresie spoczynku i dużej zdolności kiełkowania. Do stadium rozety zwalczany jest przez chlopyralid. Maruna bezwonna silnie zachwaszcza uprawy i może kiełkować przez cały rok. Jest chwastem o bardzo wysokiej płodności. Wydaje z jednej rośliny ponad nasion, które zachowują żywotność do sześciu lat. W stadium kiełkowania zwalcza go chlorydazon, od liścieni do 2 liści właściwych jest wrażliwy na triflusulfuron metylowy, a następnie do stadium rozety zwalczany jest przez chlopyralid. O czym nie wolno zapomnieć przy ochronie herbicydowej Pierwsze zabiegi herbicydowe powinny być wykonane w momencie, gdy pojawią się liścienie kiełkujących chwastów. Każde opóźnienie zabiegu może mieć wpływ na znaczący spadek skuteczności. Kolejne opryski należy wykonywać w odstępach od 7 do 14 dni, w miarę pojawiania się nowych wschodów chwastów. Kolejną zasadą, o której trzeba pamiętać, to wykonanie zabiegu w optymalnych warunkach pogodowych. Najlepiej, gdy w czasie stosowania środków występuje wysoka wilgotność powietrza i gleby, wiatr nie powoduje znoszenia cieczy opryskowej, a temperatura powietrza mieści się w zakresie C. Nie należy opryskiwać plantacji przy spodziewanych opadach deszczu lub przymrozkach. W warunkach niedoboru wilgoci i dla wzmocnienia skuteczności substancji aktywnej preparatów, do cieczy roboczej należy dodawać adiuwanty, powodujące lepsze zwilżenie powierzchni roślin i zwiększające pobór herbicydów. Podsumowanie Staranna ochrona plantacji przed zachwaszczeniem jest podstawowym warunkiem skutecznej uprawy buraków. Progi szkodliwości, szacowane dla chwastów, w niektórych przypadkach mogą mieć tylko wartość orientacyjną. Zależą często od przebiegu pogody, ale śledząc historię pola i analizując uzyskane wyniki można znaleźć wskazówki jak sobie z danym problemem poradzić. A zgodnie z zasadami integrowanej ochrony roślin przeciwdziałanie postawaniu odporności chwastów przez właściwy dobór i przemienne stosowanie substancji aktywnych może być efektywnym sposobem skutecznej walki z zachwaszczeniem buraków.