W 1614 r. mnisi suprascy należeli do unii, zawartej w 1595 r. w Brześciu nad Bugiem przez kościoły: grecki i rzymsko-katolicki.

Transkrypt

1 Supraśl leży 16 km na północny - wschód od Białegostoku, na zachodnim brzegu rzeki Supraśl, od której otrzymał nazwę. Jako jedyny ośrodek miejski, siedziba władz administracyjnych miejskogminnych, znalazł się bezpośrednio w granicach Parku Krajobrazowego Puszczy Knyszyńskiej. Supraśl jest niewielką miejscowością liczącą niespełna 5 tys. mieszkańców. Położony wśród lasów, pozbawiony przemysłu, posiada specyficzny mikroklimat, złoża borowin, czyste wody rzeki Supraśl oraz bogatą historię i liczne zabytki. Jest miejscem, które będzie się w przyszłości rozwijać turystycznie. Tradycje letniskowe Supraśla sięgają do okresu międzywojennego, kiedy mimo rozwijającego się przemysłu włókienniczego istniały pensjonaty, sanatorium przeciwgruźlicze, park leśny z pawilonem, korty tenisowe, kręgielnia, stadion, ośrodek narciarski i saneczkarski oraz dobrze urządzone kąpielisko. Początki miejscowości są nieznane, prawdopodobnie istniała jako niewielka osada już w początkach XIV w. na pograniczu Księstwa Litewskiego i Mazowsza. Rzeka Sprząśla (dawna nazwa dzisiejszej rzeki Supraśl) stanowiła w połowie XIV w. granicę obu księstw. W XV w. Supraśl znalazł się w dobrach Chodkiewiczów. W 1498 r. Aleksander Iwanowicz Chodkiewicz wybudował w Gródku klasztor o.o. bazylianom w pobliżu swojej rezydencji. Jednak miejsce to nie odpowiadało mnichom, było za głośno, a pustelnicza reguła nakazywała im życie z dala od zgiełku miejskiego i cywilizacji. Zwrócili się więc do fundatora o przeniesienie w inne miejsce. Chodkiewicz wyraził zgodę na wzniesienie klasztoru w miejscu zwanym Sucha Gruda, przy ujściu do rzeki Supraśl dwu rzeczek: Berezówki i Grabówki. Do budowy nowego monasteru przystąpiono

2 Berezówki i Grabówki. Do budowy nowego monasteru przystąpiono w 1500 r. Wzniesiona została wówczas mała, drewniana cerkiew p.w. św. Jana Ewangelisty. W kilka lat później przystąpiono do budowy cerkwi murowanej. Budowę jej ukończono w 1510 r. Od chwili pojawienia się w Supraślu bazylianów, historia osady na ponad trzysta lat związana jest z historią klasztoru. Okres od 1500 do 1510 r. to czasy różnych nadań na rzecz klasztoru i zakonu bazylianów w Supraślu ze strony Chodkiewiczów i innych ofiarodawców. Prof. Wiśniewski omawiając miasta między Narwią a Supraślą pisze, że choć nie wiadomo, czy Supraśl nadany przez Chodkiewiczów otrzymał prawa miejskie, na mapie Makowskiego z ok r. został zaznaczony jako miasto. W 1614 r. mnisi suprascy należeli do unii, zawartej w 1595 r. w Brześciu nad Bugiem przez kościoły: grecki i rzymsko-katolicki. W XVI i XVII w. na stanowisko opatów klasztoru bazylianów powołano wbrew ustawom i sprzeciwom mnichów biskupów unickich z Pińska i Włodzimierza. Okres unicki to czas rozkwitu, o czym świadczy zamożność zakonu i rozbudowa klasztoru. W XVII w. powstaje pałac archimandrytów, czyli opatów. Był on siedzibą metropolitów całej Rusi, biskupów oraz opatów supraskich. Sukcesywnie od Pałacu Opatów począwszy, segment po segmencie, bazylianie budują swój klasztor, aż po 1834 r. Zwieńczeniem całego kompleksu klasztornego była murowana barokowa brama-dzwonnica, której budowę ukończono w 1697 r. Dzwonnica spłonęła w 1702 r., odbudowano ją w roku Bazylianie niosą na Podlasie oświatę, zakładają drukarnię i papiernię. Skompletowali również wspaniałą bibliotekę, zawierającą m.in. ok. 80 tomów rękopisów, a w tym Kronikę Supraską i Kodeks Supraski z XI w.

3 Supraski z XI w. Po trzecim rozbiorze Rzeczpospolitej, Supraśl znalazł się w zaborze pruskim, majątek klasztoru skonfiskowano i w 1798 r. utworzono w Supraślu za zgodą papieża Piusa VI Biskupstwo unickie. W 1839 r. monaster powraca na łono Kościoła Prawosławnego. W 1807 r. na mocy Traktatu Tylżyckiego obwód białostocki został przyłączony do Cesarstwa Rosyjskiego. Po powstaniu listopadowym na granicy Cesarstwa Rosyjskiego i Królestwa Polskiego wprowadzone zostały cła między innymi na wyroby włókiennicze. Doprowadziło to do napływu przemysłowców, którzy rozwinęli tutaj przemysł włókienniczy. Pozostawili też po sobie trwały ślad w postaci obecnego podziału architektonicznego miasta. Szczególnie zasłużyły się rodziny Zachertów i Buchholtzów. Z niewielkiej przyklasztornej osady Supraśl rozrósł się do 400-tu domów i ponad 3000 mieszkańców. Począwszy od lat 60-tych XIX w. dynamika rozwoju przemysłu w miasteczku spada i z czasem zostaje ono wyprzedzone przez takie ośrodki jak Białystok, które znalazły się na szlaku kolei warszawsko-petersburskiej. Pałac Buchholtzów - obecnie siedziba cmentarna Buchholtzów Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych Agnieszka Radulska Fot. Agnieszka Radulska Kaplica Fot. Pod koniec XIX w. prężnie rozwijający się Supraśl był również miejscem wypoczynku i rekreacji. Ówcześni turyści korzystali nie

4 miejscem wypoczynku i rekreacji. Ówcześni turyści korzystali nie tylko z mikroklimatu puszczańskiej osady, ale dla nich powstawały również parki, restauracje a nawet korty tenisowe. W 1915 r. mnisi suprascy wraz z wojskami rosyjskimi cofającymi się przed Niemcami, wyjechali do Rosji, zabierając ze sobą majątek klasztorny. Po pierwszej wojnie światowej budynki przyklasztorne przejęła Kuria Metropolii Wileńskiej. W pomieszczeniach klasztornych ojcowie salezjanie prowadzili od 1935 r. zakład wychowawczy. W czasie drugiej wojny światowej supraski klasztor zajęły wojska sowieckie. Żołnierze zdewastowali cerkiew. Uciekając w 1941 r. przed Niemcami, podpalili pałac opatów. W 1944 r. cerkiew pod wezwaniem Zwiastowania NMP została zburzona przez oddział minerów z formacji SS Galizien. W tym samym roku wycofujące się wojska niemieckie wysadziły prawie wszystkie fabryki, co spowodowało, że dzieje Supraśla jako ośrodka przemysłowego kończą się. Przemysł włókienniczy w tym mieście już się nie odrodził. Po wojnie obiekty klasztorne przejęło Ministerstwo Rolnictwa zakładając tu Technikum Mechanizacji Rolnictwa. W 1984 r. staraniem Kościoła Prawosławnego rozpoczęto rekonstrukcję świątyni. Obecnie znajduje się tu Monastyr Męski Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Dobra Pobazyliańskie- obecnie

5 Dobra Pobazyliańskie- obecnie Klasztor Męski p.w. Zwiastowania NMP Fot. Wojciech Szyszko r. Prezes Rady Ministrów podpisał rozporządzenie w sprawie nadania miastu Supraśl statusu Uzdrowiska Nizinnego Klimatyczno-Borowinowego. Supraśl po wieloletnich staraniach władz samorządowych wstąpił do grupy Uzdrowisk Polskich. Sporządzone zostały najróżniejsze opracowania, przeprowadzono badania klimatu, potwierdzono przydatność borowin do celów leczniczych oraz opracowano statut uzdrowiska. Jedną z większych atrakcji Supraśla jest Muzeum Ikon znajdujące się w części XVII-wiecznego Pałacu Archimandrytów.