UCHWAŁA NR XXX/231/2017 RADY GMINY SOCHOCIN. z dnia 20 grudnia 2017 r.

Transkrypt

1 UCHWAŁA NR XXX/231/2017 RADY GMINY SOCHOCIN z dnia 20 grudnia 2017 r. w sprawie przyjęcia Programu Opieki nad Zabytkami Gminy Sochocin na lata Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017r. poz. 1875) oraz art. 87 ust. 3 i 4 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2017r. poz. 2187) Rada Gminy Sochocin uchwala, co następuje: 1. Przyjmuje się Program Opieki nad Zabytkami Gminy Sochocin na lata w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszej uchwały. 2. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Sochocin. 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia i podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa Mazowieckiego. Przewodniczący Rady Stanisław Kwiatkowski

2 Załącznik do Uchwały Nr. Rady Gminy Sochocin z dnia PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI GMINY SOCHOCIN NA LATA GMINA SOCHOCIN POWIAT PŁOŃSKI WOJEWÓDZTWO MAZOWIECKIE SOCHOCIN

3 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Podstawa prawna opracowania i cele programu Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce Uwarunkowania zewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego Dokumenty strategiczne na szczeblu krajowym Dokumenty strategiczne na szczeblu wojewódzkim Dokumenty strategiczne na szczeblu powiatowym Uwarunkowania wewnętrzne ochrony dziedzictwa kulturowego Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu kulturowego Gminy Sochocin Rys historyczny gminy Charakterystyka krajobrazu kulturowego Zabytki nieruchome Zabytki ruchome Stanowiska archeologiczne Zabytki muzealne i inne Miejsca pamięci narodowej Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy Założenia programowe Instrumentarium realizacji programu Zasady oceny realizacji programu Źródła finansowania Bibliografia Załącznik nr 1 do programu

4 1. WSTĘP W rozumieniu Konwencji ONZ o ochronie światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego sporządzonej w Paryżu 16 listopada 1972 r., podpisanej przez Polskę 29 lutego 1976r. za "dziedzictwo kulturalne" uważane są: zabytki: dzieła architektury, dzieła monumentalnej rzeźby i malarstwa, elementy i budowle o charakterze archeologicznym, napisy, groty i zgrupowania tych elementów, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki, zespoły: budowli oddzielnych lub łącznych, które ze względu na swą architekturę, jednolitość lub zespolenie z krajobrazem mają wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historii, sztuki lub nauki, miejsca zabytkowe: dzieła człowieka lub wspólne dzieła człowieka i przyrody, jak również strefy, a także stanowiska archeologiczne, mające wyjątkową powszechną wartość z punktu widzenia historycznego, estetycznego, etnologicznego lub antropologicznego. Dziedzictwo kulturowe stanowi istotny element kształtowania świadomości i tożsamości narodowej oraz lokalnej (powiatów, gmin). W szerszym kontekście taką rolę pełni krajobraz kulturowy łączący treści przyrodnicze, widokowe, kompozycyjne, architektoniczne oraz współczesne. Obok działań związanych z gospodarką, infrastrukturą czy polityką społeczną, realizowanie zadań z zakresu ochrony i opieki nad zabytkami mających na celu zachowanie w dobrym stanie zabytków, układów przestrzennych, zespołów zabytkowych, popularyzowanie i upowszechnianie wiedzy o ich znaczeniu dla historii i kultury - wpisuje się w politykę prowadzoną w sposób zrównoważony. Opracowanie gminnego programu opieki nad zabytkami służy przede wszystkim określeniu zasobów zabytkowych gminy, stanu zachowania i zagospodarowania oraz wskazanie wartości jakie niosą. Ponadto powinien zawierać zakres działań pozwalających wprowadzić skuteczny system ochrony dziedzictwa kulturowego, co skutkuje również określeniem zasad współpracy z urzędem konserwatorskim, lokalnymi organizacjami społecznymi oraz zasad komunikacji z lokalną społecznością (mieszkańcami, inwestorami, właścicielami zabytków), która jest głównym odbiorcą programu. Wypracowanie systemu ochrony dziedzictwa kulturowego i włączenie go do strategii przestrzennej gminy przyczyni się do jej pełniejszego rozwoju, poprawy jej atrakcyjności i właściwego zarządzania dziedzictwem zgodnie ze standardami konserwatorskimi. 2. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA I CELE PROGRAMU Obowiązek sporządzenia gminnego programu opieki nad zabytkami wynika z przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014, poz ze zm.). Zgodnie z art. 87 ust. 1 w/w ustawy, wójt sporządza na okres 4 lat gminny program opieki nad zabytkami. Gminny program opieki nad zabytkami podlega uchwaleniu przez radę gminy, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków. Po zatwierdzeniu dokument ogłaszany jest w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Z realizacji programu wójt sporządza co dwa lata sprawozdanie, które przedstawia radzie gminy. Główne cele gminnego programu opieki nad zabytkami określa art. 87 ust. 2 w/w ustawy, tj.: 3

5 włączenie problemów ochrony zabytków do systemu zadań strategicznych, wynikających z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, uwzględnienie uwarunkowań ochrony zabytków, w tym krajobrazu kulturowego dziedzictwa archeologicznego, łącznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i równowagi ekologicznej, zahamowanie procesów degradacji zabytków i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania, wyeksponowanie poszczególnych zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, podejmowanie działań zwiększających atrakcyjność zabytków dla potrzeb społecznych, turystycznych, edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych oraz opieka nad zabytkami, określenie warunków współpracy z właścicielami zabytków, eliminujących sytuacje konfliktowe związane z wykorzystaniem tych zabytków. 3. UWARUNKOWANIA PRAWNE OCHRONY I OPIEKI NAD ZABYTKAMI W POLSCE Deklarację ochrony dziedzictwa narodowego oraz stworzenie warunków upowszechniania i równego dostępu do dóbr kultury, będącej źródłem tożsamości narodu polskiego zawiera art. 5 oraz art. 6 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. z 1997r. Nr 78, poz. 483 ze zm.). Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1875) gmina realizuje zadania własne mające na celu zaspakajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, obejmujących m.in. sprawy kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Głównym aktem prawnym regulującym przedmiot, zakres i formy ochrony i opieki nad zabytkami jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r., poz ze zm.). Zgodnie z art. 3 pkt 1 w/w ustawy zabytkiem jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Ochronie i opiece, bez względu na stan zachowania, podlegają: 1) zabytki nieruchome będące, w szczególności: krajobrazami kulturowymi, układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, dziełami architektury i budownictwa, dziełami budownictwa obronnego, obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, cmentarzami, 4

6 parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 2) zabytki ruchome będące, w szczególności: dziełami sztuk plastycznych, rzemiosła artystycznego i sztuki użytkowej, kolekcjami stanowiącymi zbiory przedmiotów zgromadzonych i uporządkowanych według koncepcji osób, które tworzyły te kolekcje, numizmatami oraz pamiątkami historycznymi, a zwłaszcza militariami, sztandarami, pieczęciami, odznakami, medalami i orderami, wytworami techniki, a zwłaszcza urządzeniami, środkami transportu maszynami i narzędziami świadczącymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentującymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, materiałami bibliotecznymi, o których mowa w art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997r. o bibliotekach (Dz. U. z 2012r., poz. 642 ze zm.), instrumentami muzycznymi, wytworami sztuki ludowej i rękodzieła oraz innymi obiektami etnograficznymi, przedmiotami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji; 3) zabytki archeologiczne będące, w szczególności: pozostałościami terenowymi pradziejowego historycznego osadnictwa, cmentarzyskami, kurhanami, reliktami działalności gospodarczej, religijnej i artystycznej. Formami ochrony zabytków są: 1. wpis do rejestru zabytków, 2. uznanie za pomnik historii, 3. utworzenie parku kulturowego, 4. ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego. Ochrona zabytków polega, w szczególności, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej działań mających na celu: 1. zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie, 2. zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków, 3. udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków, 4. przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę, 5

7 5. kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków, 6. uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy kształtowaniu środowiska Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego właściciela lub posiadacza polega, w szczególności, na zapewnieniu warunków: 1. naukowego badania i dokumentowania zabytku, 2. prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, 3. zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie, 4. korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości, 5. popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii kultury. Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nakłada na Gminę szereg praw i obowiązków w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, są to m.in.: prawo utworzenia przez radę gminy (po uprzednim zasięgnięciu opinii wojewódzkiego konserwatora zabytków) parku kulturowego w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyróżniających się krajobrazowo terenów z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej (art.16), uwzględnianie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami przy sporządzaniu i aktualizacji studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju gminy (art.18), obowiązek prowadzenia przez wójta gminnej ewidencji zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków z terenu gminy, objętych wojewódzką ewidencją zabytków (art. 22 ust. 4), sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku, do którego jednostka samorządu terytorialnego posiada tytuł prawny wykonywane w ramach zadań własnych (art. 71), prawo ubiegania się przez gminę o udzielenie dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane wykonywane przy zabytku będącym własnością tej jednostki (art. 73), prawo udzielania przez radę gminy, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków (art. 81), sporządzanie przez wójta i przyjmowanie przez radę gminy na okres 4 lat gminnego programu opieki nad zabytkami, z którego co dwa lata wójt przedstawia sprawozdanie radzie gminy (art. 87). Uregulowania prawne dotyczące ochrony zabytków i opieki nad zabytkami znajdują się w szeregu obowiązujących ustaw, w tym w: ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2017 r. poz. 519), ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2016 r. poz ze zm.), 6

8 ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2016 r. poz ze zm.), ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2016 r. poz. 778 ze zm.), ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.). Zgodnie z art. 39 w/w ustawy: 1) prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie budowlanym wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków; 2) pozwolenie na rozbiórkę obiektu budowlanego wpisanego do rejestru zabytków może być wydane po uzyskaniu decyzji Generalnego Konserwatora Zabytków działającego w imieniu ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o skreśleniu tego obiektu z rejestru zabytków; 3) w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów nie wpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków; 4) wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o których mowa w ust. 3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Nie zajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych. ustawa z dnia 25 października1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2017 r. poz. 862) Zasady ochrony zabytków znajdujących się w muzeach i w bibliotekach regulują przepisy ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r. poz. 987 ze zm.) oraz ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. z 2012 r. poz. 642 ze zm.). Zasady ochrony materiałów archiwalnych regulują przepisy ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach ( Dz. U. z 2016 r. poz ze zm.). 4. UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO 4.1. DOKUMENTY STRATEGICZNE NA SZCZEBLU KRAJOWYM Ochrona i opieka nad zabytkami jest istotnym elementem polityki kulturalnej państwa. W celu stworzenia warunków niezbędnych do jej realizacji Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego opracowuje, przy pomocy Generalnego Konserwatora Zabytków, krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. W dokumencie tym określa się, w szczególności, cele i kierunki działań oraz zadania w zakresie ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, warunki i sposób finansowania planowanych działań, a także harmonogram ich realizacji. 7

9 Krajowy program ochrony zabytków i opieki nad zabytkami na lata przyjęty został Uchwałą Rady Ministrów Nr 125/2014 z dnia 24 czerwca 2014 roku. W Programie dokonano diagnozy stanu ochrony zabytków w Polsce w trzech podstawowych płaszczyznach: organizacji i zadań organów ochrony zabytków w Polsce, stanu zachowania zabytków, w tym roli i znaczenia form ochrony zabytków oraz systemów informacji o zabytkach, komunikacji, porozumienia i współpracy w obszarze ochrony zabytków w Polsce. W przyjętym dokumencie określony został cel główny, jakim jest wzmocnienie roli dziedzictwa kulturowego i ochrony zabytków w rozwoju potencjału kulturowego i kreatywnego Polaków. Do realizacji celu głównego opracowano cele szczegółowe i kierunki działania: 1. Wspieranie rozwiązań systemowych na rzecz ochrony zabytków w Polsce. Cel ten będzie realizowany poprzez: porządkowanie rejestru zabytków nieruchomych, przygotowanie ratyfikacji Konwencji UNESCO ds. ochrony dziedzictwa podwodnego, wypracowanie jednolitych standardów działania konserwatorskiego w odniesieniu do wybranych typów i kategorii zabytków nieruchomych, wzmocnienie instrumentów ochrony krajobrazu kulturowego, opracowanie diagnozy prawnej ochrony zabytków ruchomych, opracowanie kompleksowego raportu o stanie zachowania zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków, realizacja badań w ramach AZP na obszarach szczególnie istotnych ze względu na zagrożenia dla dziedzictwa archeologicznego, 2. Wzmocnienie synergii działania organów ochrony zabytków. Cel ten będzie realizowany poprzez: zwiększenie efektywności zarządzania i ochrony zabytków poprzez wdrażanie infrastruktury informacji przestrzennej o zabytkach, wypracowanie standardów pozwalających na lepszy przepływ informacji pomiędzy organami ochrony zabytków a społecznościami żyjącymi w otoczeniu zabytków objętych ochroną, podniesienie jakości procesów decyzyjnych w organach ochrony zabytków, merytoryczne wsparcie samorządu terytorialnego w ochronie zabytków, 3. Tworzenie warunków do aktywnego uczestnictwa w kulturze, edukacji na rzecz dziedzictwa kulturowego oraz jego promocji i reinterpretacji. Cel ten realizowany będzie poprzez: przygotowanie ratyfikacji Konwencji ramowej Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, Faro 2005, budowanie świadomości społecznej dotyczącej funkcji dziedzictwa kulturowego jako podstawy kształtowania tożsamości narodowej i społeczności lokalnych, promocja zasobu dziedzictwa za pośrednictwem Internetu, zwiększenie i ułatwienie dostępu do zasobu dziedzictwa. 8

10 Kolejnym dokumentem szczebla krajowego jest Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata , która została przyjęta przez Rząd RP 21 września 2004 r., jego przedłużenie czyli Uzupełnienie Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata przyjęto w 2005 roku. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury obejmuje wszystkie sfery i zagadnienia związane z funkcjonowaniem kultury. Strategia zawiera działania instytucjonalne, organizacyjne, prawne, finansowe i kontrolne, wraz ze wskazaniem jednostek odpowiedzialnych za realizację tych zadań oraz potrzeb finansowych Ministra Kultury do realizacji strategii i źródła ewentualnego pochodzenia pozostałych środków. Założenia do Narodowej Strategii Rozwoju Kultury zostały określone następująco: 1. Państwo powinno realizować zadania z zakresu kultury poprzez działania Ministra Kultury oraz działania jednostek samorządu terytorialnego; 2. Wydatki publiczne na kulturę w Polsce powinny wzrosnąć; 3. Minister Kultury realizuje zadania własne poprzez narodowe programy kultury, narodowe instytucje kultury, placówki badawczo-rozwojowe, wyspecjalizowane instytucje typu arm s length oraz zlecanie zadań instytucjom samorządowym i pozarządowym; 4. Budżet Ministra Kultury powinien być adekwatny do nowych działań. Ze względu na ograniczenia budżetu państwa winno poszukiwać się pozabudżetowych środków finansujących kulturę. W tym celu proponuje się uzupełnienie istniejącego modelu finansowania kultury o rozwiązania stosowane w Europie, tworzące fundusze celowe dla realizacji polityk w poszczególnych obszarach kultury; 5. Państwo, w tym Minister Kultury, powinno być partnerem dla jednostek samorządu terytorialnego i wspólnie z nimi kształtować kulturę w regionach; 6. Samorządy terytorialne powinny zyskać większą motywację w kształtowaniu instytucjonalnego zaplecza dla rozwoju kultury, w tym do wypełniania założonych w lokalnych strategiach rozwoju celów w sferze kultury, a rola państwa powinna sprowadzać się do badań naukowych i monitorowania tej sfery oraz do skutecznego zapobiegania sytuacjom kryzysowym. Jednocześnie Minister Kultury powinien posiadać odpowiednie środki na sprawowanie mecenatu nad działalnością instytucji kultury oraz instrumenty o charakterze motywującym, za pomocą których możliwa będzie realizacja polityki kulturalnej państwa w regionach; 7. Zwiększyć powinna się społeczna partycypacja w sferze odpowiedzialności za kulturę, m.in. poprzez uspołecznienie decyzji podejmowanych w sferze kultury w regionach (lokalne strategie kulturalne, społeczne ciała opiniujące funkcjonowanie instytucji kultury). Wzrosnąć powinna również rola organizacji pozarządowych, poprzez równouprawnienie ich w dostępie do środków publicznych na zadania w sferze kultury; 8. Unowocześnienie procesu zarządzania sferą kultury i usług kulturalnych; 9. Wszystkie zaplanowane działania zaprogramowane w strategii powinny być dostępne dla mniejszości narodowych oraz instytucji prowadzonych przez te społeczności w celu pielęgnowania różnorodności kulturowej i ich tradycji jako dorobku polskiej kultury; 10. Rosnące znaczenie powiązania kultury z rozwojem gospodarczym i dochodami regionów jest podstawą dla podjęcia działań w kształtowaniu zintegrowanych produktów turystycznych, wykorzystujących (i działających na ich rzecz) elementy dziedzictwa kulturowego, aktywność instytucji kultury oraz skoncentrowane wokół tych instytucji przemysły kultury. 9

11 11. Strategicznymi obszarami w okresie programowania są: promocja czytelnictwa i wsparcie sektora książek i wydawnictw, ochrona dziedzictwa kulturowego, w tym szczególnie ochrona i rewaloryzacja zabytków, rozwój szkolnictwa artystycznego, w tym rozbudowa i modernizacja infrastruktury oraz unowocześnianie programów edukacji artystycznej i dostosowanie ich do rynku pracy, wzmocnienie efektywności działania i roli instytucji artystycznych w kreowaniu sfery kultury, w tym i promocji polskiej twórczości artystycznej, stworzenie systemu wspierania współczesnej twórczości artystycznej, stworzenie instytucji zajmujących się jej dokumentowaniem, gromadzeniem i udostępnianiem, 12. Zwiększenie samodzielności instytucji kultury, także w znaczeniu ekonomicznym oraz wyposażenie ich w odpowiednie narzędzia finansowe, wpłynie pozytywnie na ich efektywność i konkurencyjność na rynku usług kulturalnych oraz na samodzielność programową; 13. Rolą Ministra Kultury oraz jednostek samorządu terytorialnego jest motywowanie społeczności do partycypacji w funkcjonowaniu sfery kultury, w tym do dobrowolnego udziału w finansowaniu instytucji i wydarzeń kulturalnych oraz twórców za pomocą stworzonych narzędzi podatkowych. W tym celu Minister Kultury i samorządy powinny rozszerzyć obowiązki odpowiednich komórek swoich urzędów w zakresie promocji społecznej odpowiedzialności obywateli za kulturę (wspólne kampanie promocyjne, powstawanie społecznych paneli eksperckich i ciał doradczych związanych z możliwością pozyskania dodatkowych funduszy na kulturę w regionach); 14. W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej w równym stopniu zadaniem Ministra Kultury, jednostek samorządu terytorialnego i instytucji kultury staje się pozyskanie środków na kulturę z funduszy strukturalnych oraz innych środków Unii Europejskiej. W tym celu Minister Kultury i jednostki samorządu i instytucji kultury powinny zapewnić odpowiednie środki na wkład własny do projektów realizowanych w sferze kultury. Misją strategii jest: zrównoważony rozwój kultury jako najwyższej wartości przenoszonej ponad pokoleniami, określającej całokształt historycznego i cywilizacyjnego dorobku Polski, wartości warunkującej tożsamość narodową i zapewniającej ciągłość tradycji i rozwój regionów. Dokument wyznacza cel nadrzędny (strategiczny) określony jako zrównoważenie rozwoju kultury w regionach, uzupełniony przez cele cząstkowe, wśród których szczególną uwagę w aspekcie ochrony zabytków stanowi zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków. Dokumentem służącym wdrożeniu Narodowej Strategii Rozwoju Kultury w sferze spuścizny kulturowej Polski jest Narodowy Program Kultury Ochrona zabytków i dziedzictwa kulturowego. Uszczegółowienie Narodowych Programów Kultury stanowią odpowiednie Programy Operacyjne Ministra Kultury. W tym miejscu na szczególną uwagę zasługuje POMK Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego, którego priorytetami są Rewaloryzacja zabytków nieruchomych i ruchomych zarządzany przez Departament Ochrony Zabytków oraz Rozwój i konserwacja kolekcji muzealnych, dla którego instytucją zrządzającą jest Departament Dziedzictwa Narodowego. 10

12 4.2. DOKUMENTY STRATEGICZNE NA SZCZEBLU WOJEWÓDZKIM Uchwałą nr 158/13 z dnia 28 października 2013 r. Sejmik Województwa Mazowieckiego przyjął Strategię Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2030 Innowacyjne Mazowsze. Dokument ten określa główne zasady realizacji polityki regionalnej władz województwa, stanowiąc tym samym punkt odniesienia do wszelkich powstających na poziomie województwa dokumentów programowych i planistycznych. Strategia wskazuje cele i kierunki działań dla Mazowsza w wymiarze polityki regionalnej i terytorialnej. Jednym z sześciu zdefiniowanych w niej obszarów jest dziedzictwo kulturowe. Za cel rozwojowy w tym zakresie uznano Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego oraz walorów środowiska przyrodniczego dla rozwoju gospodarczego regionu i poprawy jakości życia. Cel ten ma być osiągany poprzez działania w następujących kierunkach: wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego do zwiększenia atrakcyjności turystycznej regionu, kreowanie miast jako centrów aktywności kulturalnej, wspieranie rozwoju sektora kreatywnego, wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w działalności gospodarczej SPÓJNOŚĆ, upowszechnianie kultury i twórczości. Działania kierowane dla obszarów wiejskich w tym zakresie to: 1. poprawa atrakcyjności turystycznej regionu w oparciu o walory przyrodnicze (w szczególności w obszarach pasm turystycznych), 2. wspieranie rozwoju turystyki kulturowej oraz tworzenia nowych produktów turystycznych, 3. ochrona spuścizny kulturowej regionu (materialnej i niematerialnej), 4. rozwój systemu obsługi turystów (zaplecza turystycznego i systemu informacji turystycznej), 5. rozwój zaplecza instytucjonalnego kultury i digitalizacja zasobów, 6. promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej regionu, 7. wspieranie edukacji kulturalnej i artystycznej, 8. wspieranie inicjatyw gospodarczych w sektorze kreatywnym, 9. wspieranie przedsiębiorczości w obszarze kultury. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego stanowi podstawowy dokument wyznaczający cele i kierunki rozwoju regionu w układzie przestrzennym. Dokument zawiera uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne rozwoju województwa mazowieckiego, cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego, w tym inwestycje celu publicznego o charakterze ponadregionalnym. Aktualnie obowiązujący plan zagospodarowania przestrzennego przyjęty został uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego w dniu 7 czerwca 2004 r. Plan zagospodarowania przestrzennego stanowi wykładnię polityki przestrzennej województwa. Podstawowym celem tej polityki jest stworzenie warunków do osiągnięcia spójności terytorialnej oraz trwałego i zrównoważonego rozwoju poprawy życia oraz zwiększenia konkurencyjności regionu. Głównym celem planu jest określenie polityki przestrzennej Mazowsza polegającej na ustaleniu zasad organizacji struktury przestrzennej województwa w zakresie: podstawowych elementów sieci osadniczej, rozmieszczenia infrastruktury technicznej i społecznej, wymagań dotyczących ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Celem polityki planu w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego jest kształtowanie tożsamości kulturowej Mazowsza. Polityka ta jest adresowana 11

13 przede wszystkim do rejonów miast i miejscowości charakteryzujących się najcenniejszymi układami urbanistycznymi, wartościami krajobrazowymi, tradycją historyczną i zabytkowymi obiektami architektonicznymi. Efektem tej polityki jest postulat objęcia ochroną prawną cennych krajobrazów kulturowych, krajobrazu kulturowego wsi i małych miast, zespołów budownictwa drewnianego, ośrodki tożsamości regionu, układów ruralistycznych i urbanistycznych, miejsc pamięci narodowej. W sferze kultury niematerialnej polityka województwa będzie realizowana przez: propagowanie wiedzy o regionie i małych ojczyznach, pielęgnowanie odrębności kulturowej i wspieranie tożsamości ludowej, promowanie walorów kulturowych regionu oraz regionalnego folkloru poprzez różne formy organizacji imprez folklorystyczno-kulturowych oraz informowanie w mediach i wydawnictwach docierających do szerokiej rzeszy odbiorców, edukację w zakresie historii regionu i jego tożsamości kulturowej, wykorzystanie nowoczesnych technologii do zwiększenia możliwości edukacyjnych zapoznania się z dorobkiem kultury regionalnej i spuścizny kulturowej. Strategia Innowacyjne Mazowsze, a także ustalenia przyjęte w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego stanowiły podstawę do wyznaczenia obszarów wsparcia dla Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego na lata Program został zatwierdzony przez Komisję Europejską dnia 12 lutego 2015 roku. RPO WM składa się z 11 Osi Priorytetowych wraz z poszczególnymi działaniami. Celem strategicznym Regionalnego Programu jest: Inteligentny, zrównoważony rozwój zwiększający spójność społeczną i terytorialną przy wykorzystaniu potencjału mazowieckiego rynku pracy. Osie priorytetowe programu to: 1. Wykorzystanie działalności badawczo - rozwojowej w gospodarce. 2. Wzrost e-potencjału Mazowsza. 3. Rozwój potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości. 4. Przejście na gospodarkę niskoemisyjną. 5. Gospodarka przyjazna środowisku. 6. Jakość życia. 7. Rozwój regionalnego systemu transportowego. 8. Rozwój rynku pracy. 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem. 10. Edukacja dla rozwoju regionu. 11. Pomoc techniczna. W ramach osi 5. Gospodarka przyjazna środowisku wskazano cel tematyczny 06. Zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz promowanie efektywnego gospodarowania zasobami. W jego ramach znajduje się priorytet inwestycyjny 6c. Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego, którego celem szczegółowym jest zwiększona dostępność oraz rozwój zasobów kulturowych regionu. Województwo Mazowieckie charakteryzuje się potencjałem turystycznym, na który składa się dziedzictwo kulturowe regionu. Na Mazowszu znajdują się obszary uznane za pomniki historii oraz wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. W regionie ulokowane są 24 miasta historyczne oraz wiele interesujących zamków (14), pałaców (155) i dworów (345). Ogółem w rejestrze zabytków nieruchomych znajduje się 6757 obiektów (3. miejsce w Polsce), jednakże jego szczegółowa weryfikacja wykazała, że 124 z nich już nie istnieje, 118 jest zagrożonych, a 29 utraciło swoją wartość. Dokument opisuje również dysproporcje między Warszawą, a resztą regionu w zakresie kultury. W skali kraju województwo przoduje co do liczby instytucji kultury: 116 muzeów, 37 teatrów i instytucji 12

14 muzycznych, 57 galerii i salonów sztuki, 256 ośrodków kultury, 986 bibliotek, 59 kin stałych. Jednocześnie z uwagi na fakt, iż jest to region o największej liczbie ludności, imponujący współczynnik instytucji kultury w przeliczeniu na 1 mieszkańca, charakteryzuje się niską dostępnością do różnych form kultury i sytuuje Mazowsze daleko za innymi województwami. Podstawowym dokumentem określającym politykę samorządu województwa w sferze sprawowania opieki nad dziedzictwem kulturowym oraz jego racjonalnym wykorzystaniem jest Wojewódzki program opieki nad zabytkami na lata Program opracował zespół powołany przez Marszałka Województwa Mazowieckiego zarządzeniami nr 43/11 i 98/11. Dokument został przyjęty przez Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwałą nr 42/12 z dnia 12 marca 2012 roku. Założeniem strategicznym programu jest: Zachowanie regionalnej przestrzeni kulturowej i kultywowanie tradycji jako podstawa budowania tożsamości kulturowej regionu i kształtowania postaw społecznych w sferze opieki nad zabytkami oraz wykorzystania dziedzictwa dla rozwoju regionu. W ramach programu określono cztery cele operacyjne oraz szereg konkretnych zadań przypisanych poszczególnym działaniom: 1. Ochrona i zachowanie materialnego i niematerialnego dziedzictwa regionu: ochrona zabytków ruchomych, ochrona zabytków nieruchomych, ochrona zabytków archeologicznych, ochrona, dokumentacja i popularyzacja zasobów o szczególnej wartości decydujących o specyfice regionu (najcenniejszych i charakterystycznych), ochrona i kreowanie krajobrazów kulturowych zachowujących tożsamość kulturową i walory krajobrazowe, w tym komponowanych ciągów zieleni, kształtowanie i ochrona przestrzeni historycznych miast i wsi, rewitalizacja historycznych ośrodków życia kulturalnego, pielęgnowanie tradycji i lokalnego folkloru w powiązaniu z zasobami dziedzictwa materialnego, popularyzacja i zwiększanie dostępności do zasobów dziedzictwa, 2. Kształtowanie tożsamości regionalnej: utrwalanie i kształtowanie świadomości mieszkańców o historii i zasobach dziedzictwa kulturowego, w tym regionalnego i lokalnego oraz budowanie i pielęgnowanie wrażliwości na bogactwo przestrzeni kulturowej, kształtowanie regionalnej dumy w oparciu o zabytki architektury i budownictwa, krajobraz kulturowy, wydarzenia historyczne oraz działalność wybitnych osób, wykorzystanie pamięci historycznej i zasobów dziedzictwa do integracji mieszkańców i stymulowania rozwoju - tworzenie przestrzennych ciągów inicjatyw, kreowanie ośrodków budowania tożsamości kulturowej regionu (w ramach pasm turystyczno-kulturowych oraz wskazanych w PZPWM), promocja walorów kulturowych regionu, 3. Wzrost społecznej akceptacji dla zasobów dziedzictwa kulturowego regionu: stymulowanie działań służących ochronie obiektów zabytkowych i promowanie najlepszych przykładów takich działań, edukacja społeczeństwa w zakresie praw i obowiązków dotyczących opieki nad zabytkami, 13

15 stymulowanie i intensyfikacja współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i pozarządowym w działaniach na rzecz edukacji, promocji, podniesienia świadomości o zasobach i potrzebie zachowania dziedzictwa regionu, 4. Efektywne zarządzanie zasobami dziedzictwa kulturowego regionu oraz kreowanie pasm turystyczno-kulturowych: wspieranie podmiotów posiadających w swoich zasobach znaczną liczbę zabytków w działaniach służących efektywnemu zarządzaniu obiektami zabytkowymi, stymulowanie wykorzystania dziedzictwa kulturowego w obszarze przemysłów kultury i czasu wolnego, kształtowanie pasm turystyczno-kulturowych, kreowanie produktów turystyki kulturowej w parciu o tradycje historyczne, wykorzystanie dziedzictwa kulturowego dla rozwoju lokalnego i regionalnego poprzez organizację wydarzeń kulturalno-historycznych w miejscach zabytkowych, adaptacja obiektów zabytkowych dla współczesnych funkcji kulturalnych, turystycznych i edukacyjnych, propagowanie korzyści płynących z wykorzystania dziedzictwa i krajobrazu kulturowego dla rozwoju regionalnego i lokalnego. Kolejnym istotnym dokumentem dla ochrony dziedzictwa kulturowego Mazowsza jest Strategia rozwoju kultury w województwie mazowieckim na lata Opisuje ona zamierzenia samorządu województwa mazowieckiego w obszarze kultury i kształtuje realizowaną w latach politykę kulturalną. Przyjęta misja polityki kulturalnej województwa mazowieckiego brzmi: Kultura włącza każdego. Jako jeden z kluczowych problemów dla kultury województwa mazowieckiego zdefiniowano tu niejednoznaczną tożsamość historyczno-kulturową oraz brak dialogu współczesnych mieszkańców regionu z bogactwem jego zróżnicowanych tożsamości historycznych. Strategia zauważa, iż różnorodność, która mogłaby być bogactwem kulturowym Mazowsza, w obecnej chwili stanowi przyczynę jego podziałów. Jeden z celów strategicznych w obszarze Dziedzictwo tożsamość wspólnota określony został jako Żywe dziedzictwo. Jest on nastawiony na włączanie wątków dziedzictwa historyczno-kulturowego w dialog ze współczesnością i budowanie wokół dziedzictwa żywych obiektów kultury. Propozycją reagowania w tym zakresie mają być programy: Zabytki i muzea żywe atrakcje, którego celem jest promowanie takich form i koncepcji opieki nad dziedzictwem kulturowym zasobami muzealnymi i zabytkami, które zbudują wokół niego żywą atrakcyjność, wkomponowaną w programy turystyczne, promocyjne, edukacyjne, społeczno-animacyjne lub aktywizacyjno-gospodarcze, To także nasze dziedzictwo, którego celem jest włączanie w żywy obieg kultury wątków dziedzictwa kulturowego regionu, które są szczególnie narażone na zapomnienie. Pośrednio cele opieki nad zabytkami w województwie mazowieckim uwzględnione są również w Strategii Rozwoju Turystyki w województwie mazowieckim na lata , która dziedzictwo kulturowe Mazowsza uznaje za niewątpliwy atut województwa generujący ruch turystyczny w jego obszarze. Proponuje ona tworzenie na bazie zabytków 14

16 i dziedzictwa kulturowego konkretnych produktów turystycznych wpływających na gospodarczy i społeczny rozwój regionu DOKUMENTY STRATEGICZNE NA SZCZEBLU POWIATOWYM W Strategii zrównoważonego rozwoju Powiatu Płońskiego do 2020 r. wymienia się obok walorów gospodarczych, dotyczących położenia geograficznego oraz warunków inwestycyjnych, również walory dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego. Wskazuje się na wiele zabytków: pałaców, dworów, kościołów i innych. Natomiast słabą stroną w tym zakresie jest zły stan zachowania tych obiektów. W dokumencie tym zostały określone cele: 1. Zwiększenie konkurencyjności powiatu na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim, 2. Poprawa warunków życia mieszkańców powiatu, 3. Podniesienie znaczenia kultury, jako czynnika wpływającego na rozwój społecznogospodarczy, 4. Ograniczenie niedostosowania społecznego. Powiat Płoński to obszar zrównoważonego rozwoju, zapewniający stałą poprawę jakości życia mieszkańców, chroniący zasoby środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, wspierający dalszy rozwój funkcji osadniczej, gospodarczej i z uwagi na bliskość Warszawy nastawiony głównie na turystykę weekendową. Plan Rozwoju Lokalnego Powiatu Płońskiego na lata zatwierdzony Uchwałą Nr XIX/112/2004 Rady Powiatu Płońskiego z dnia 28 kwietnia 2004r. ukazuje sytuację Powiatu Płońskiego w zakresie środowiska naturalnego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki, sfery społecznej oraz dziedzictwa kulturowego. Omawia główne zadania stojące przed samorządem, ustala ich hierarchię, omawia rodzaje inwestycji i rozwiązań oraz źródła ich finansowania. Celem III jest wykorzystanie potencjału dziedzictwa kulturowego dla rozwoju społeczno-gospodarczego Powiatu Płońskiego. Poprawa oraz ułatwienie dostępu do infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej oraz kulturalnej przyczyni się do wzrostu znaczenia kultury i turystyki w życiu społeczno-gospodarczym oraz umożliwi powstanie nowych miejsc pracy poza rolnictwem. Wytyczone kierunki w obrębie celu III to: rozbudowa, adaptacja i modernizacja obiektów o znaczeniu dla kultury regionalnej, rozwój amatorskiego ruchu artystycznego i poprawa dostępności do dóbr kultury. Problemy: 1. Brak powiatowych obiektów o znaczeniu dla kultury regionalnej, 2. Niedoinwestowanie gminnych obiektów kultury, 3. Brak środków na renowację obiektów zabytkowych i dworków będących w posiadaniu gmin i osób prywatnych. Zadania i sposoby ich realizacji: 1. Współpraca z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, gminami i organizacjami pozarządowymi w zakresie renowacji zabytków (np. kościoły, dworki), 2. Informowanie właścicieli obiektów zabytkowych o możliwościach uzyskania środków na renowację. 15

17 Program opieki nad zabytkami powiatu płońskiego na lata zatwierdzony został Uchwałą Nr XXXVII/230/2013 Rady Powiatu Płońskiego z dnia 27 marca 2013 r. W programie wymieniono obiekty wpisane do rejestru zabytków znajdujące się w Powiecie Płońskim oraz ustalono zasady ich ochrony: 1. Wszystkie działania związane z obiektami wpisanymi do rejestru zabytków powinny uzyskać zgodę Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, 2. Parki wpisane do rejestru zabytków powinny być w całości użytkowane przez jednego użytkownika w sposób wykluczający jego dewastację, 3. Na terenie parków wpisanych do rejestru zabytków wprowadza się zakaz wyrębu oraz dokonywania nowych nasadzeń bez zgody WKZ, 4. Obiekty o wartościach zabytkowych należy poddać restauracji i modernizacji z zachowaniem obecnej i projektowanej funkcji do wartości obiektu, 5. Nowa zabudowa winna być dostosowana do historycznej kompozycji przestrzennej w zakresie planowania, skali i bryły zabudowy przy założeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej oraz nawiązywać formami współczesnymi do lokalnej tradycji architektonicznej. Nie może ona dominować nad zabudową historyczną, wszelka działalność inwestycyjna musi uwzględniać istniejące już związki przestrzenne i planistyczne, 6. Na terenie cmentarza należy prowadzić wszelkie działania zmierzające do zachowania, porządkowania i rewaloryzacji nagrobków. Dla terenów przylegających do granic cmentarza należy przyjąć zasadę zagospodarowania zapewniającą właściwą jego ekspozycję. Opieka nad zabytkami jest sprawowana przez ich właścicieli lub posiadaczy. Powiat Płoński będzie wspierać działania właścicieli lub posiadaczy a także podejmować samodzielne działania w celu: 1. Zahamowania procesów degradacji zabytków i doprowadzenia do poprawy stanu ich zachowania, 2. Wyeksponowania poszczególnych zabytków i doprowadzenia do poprawy stanu ich zachowania, 3. Zwiększenia atrakcyjności zabytków oraz walorów krajobrazu kulturowego, 4. Wspierania inicjatyw sprzyjających wzrostowi środków finansowych na opiekę nad zabytkami, 5. Realizacji przedsięwzięć umożliwiających tworzenie miejsc pracy związanych z opieką nad zabytkami, 6. Zapobieżenia dewastacji ujawnionych stanowisk archeologicznych. Powiat Płoński corocznie w uchwale budżetowej określi wysokość środków przeznaczonych na dotacje na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru zabytków. 5. UWARUNKOWANIA WEWNĘTRZNE OCHRONY DZIEDZICTWA KULTUROWEGO Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 r. szczególną rolę w opiece nad zabytkami przeznaczyła zapisom strategii rozwoju gmin, studium uwarunkowań i zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowym planom 16

18 zagospodarowania przestrzennego (art. 18). Niezależnie bowiem od ochrony wynikającej z wpisu do rejestru zabytków to Rada Gminy decyduje poprzez zapisy w w/w dokumentach o sposobach opieki nad swym dziedzictwem, mającym znaczenie lokalne i ponadlokalne. Strategia rozwoju gminy Sochocin na lata z perspektywą do roku 2025 została zatwierdzona Uchwałą Nr XII/101/2016 Rady Gminy Sochocin z dnia 2 lutego 2016r. Strategia jest jednym z etapów budowy lokalnego programu działań na rzecz zrównoważonego rozwoju gminy w perspektywie najbliższych kilku lat. Dokument składa się z dwóch zasadniczych części diagnostycznej oraz strategicznej. Pierwsza część przestawia aktualny stan gminy w obszarze środowiska przyrodniczego, społeczno-demograficznym, gospodarczym i infrastrukturalnym. Podsumowanie części diagnostycznej stanowi analiza SWOT, w której wskazano mocne i słabe strony odnoszące się w sposób bezpośredni oraz pośredni do dziedzictwa kulturowego: 1. Mocne strony: Bogate walory krajobrazowo-przyrodnicze gminy Cenny zespół zabytkowy architektury sakralnej, Działalność społeczno-kulturowa Orkiestry Dętej Sochocin i Kapeli Folkowej przy Gminnym Ośrodku Kultury; Izba Pamiątkowa Guzikarstwa wyróżnik na skalę powiatu, województwa i kraju. Lokalne wydarzenie kulturalno- rozrywkowe Rodzinny Piknik AERO- jedyna w powiecie organizowana taka impreza; Lokalni twórcy, rękodzielnicy; 2. Słabe strony: Brak odpowiedniej infrastruktury w sferze turystyki, sportu i rekreacji; Brak zagospodarowania turystyczno-rekreacyjnego terenów nad rzeką Wkrą; Niski poziom przedsiębiorczości w sferze turystyki; Brak Strategii Rozwoju Turystyki w Gminie Sochocin; Brak promocji gospodarczej gminy; W sferze kultury brak form aktywizacji społecznej/przedsięwzięć dla dorosłych (np. Klubów Rodzica, Klubów Seniora, warsztatów malarskich itp.); Niedostateczna infrastruktura w sferze kultury - Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka Publiczna wymaga modernizacji, unowocześnienia i doposażenia. Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej gminy Sochocin, wyniki przeprowadzonych konsultacji społecznych oraz przeprowadzona analiza SWOT pozwoliły na wyznaczenie czterech obszarów strategicznych (polityka społeczna, infrastruktura, gospodarka, przestrzeń gminy), które w znaczący sposób wpływają na jej przyszły rozwój gospodarczy, społeczny, ekologiczny i przestrzenny. W trzech z nich odbicie znajduje problematyka ochrony i ekspozycji dziedzictwa kulturowego gminy Sochocin: Obszar Polityka Społeczna : Cel strategiczny I. Wysoka jakość usług społecznych i bezpieczeństwo społeczne mieszkańców Cel operacyjny I.3. Spójna, atrakcyjna i ogólnie dostępna oferta kulturalna i sportoworekreacyjna Kierunki działań: I.3.2.Modernizacja oraz doposażenie Gminnego Ośrodka Kultury i Gminnej Biblioteki Publicznej 17

19 I.3.4.Poszerzenie istniejącej oferty kulturalnej (organizacja wystaw, koncertów, warsztatów malarskich, promocja czytelnictwa) dla każdej grupy wiekowej. I.3.7.Organizacja cyklicznych imprez kulturalnych, edukacyjnych, sportowych i rozrywkowych o charakterze lokalnym i ponadlokalnym Cel operacyjny I.4. Wspieranie działań służących budowaniu tożsamości lokalnej i integracji mieszkańców. Kierunki działań: I.4.4.Wspieranie oraz organizacja inicjatyw służących kultywowaniu tradycji oraz tożsamości lokalnej. Obszar Gospodarka : Cel strategiczny III: Innowacyjna, wielosektorowa gospodarka oparta m.in. na potencjale turystycznym gminy i tradycji rolniczej Cel operacyjny III.3. Stworzenie atrakcyjnej ofert turystycznej i kulturowej opartej na zasobach przyrodniczych, historycznych i kulturowych. Kierunki działań: III.3.1.Zagospodarowanie terenów doliny rzeki Wkry ( m.in. budowa zbiornika retencyjnego na rzece Wkrze w Sochocinie i Gutarzewie) wraz z budową infrastruktury towarzyszącej. III.3.2. Budowa parku linowego. III.3.3.Wspieranie rozwoju bazy turystycznej (noclegowej, gastronomicznej). III.3.4.Wpieranie utworzenia spójnej informacji turystycznej i promocji gminy. Obszar Przestrzeń Gminy : Cel strategiczny IV: Zrównoważony rozwój gospodarki przestrzennej i wysoka jakość środowiska naturalnego-przyjazne środowisko do życia i rozwoju Cel operacyjny IV.1. Planowanie rozwoju gminy zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju Kierunki działań: IV.1.5. Prowadzenie polityki przestrzennej gminy w celu poprawy jej estetyki zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Wizja rozwoju Gminy Sochocin jest stanem docelowym, który zostanie osiągnięty z wykorzystaniem możliwości i zasobów gminy. Strategia określa następująco wizję gminy: Sochocin to prężnie rozwijająca się gmina wykorzystująca walory krajobrazowoprzyrodnicze, położenie oraz kapitał ludzki stanowiąca atrakcyjny obszar osadniczy, inwestycyjny oraz turystyczno-rekreacyjny. Określona wizja stawia do realizacji cele i wyznacza kierunki działania, obszary ingerencji, które wpłyną na wzrost poziomu jakości życia mieszkańców. Spowoduje tym samym wzrost atrakcyjności gminy pod względem turystycznym, inwestycyjnym i gospodarczym. Misja gminy Sochocin kształtuje wizerunek Sochocina oraz wskazuje główne kierunki rozwoju i związane z nimi cele strategiczne. Misją strategii jest: Poprawa jakości życia mieszkańców gminy Sochocin poprzez społeczno gospodarczy i przestrzenny rozwój gminy. Misja gminy Sochocin kształtuje wizerunek Sochocina oraz wskazuje główne kierunki rozwoju i związane z nimi cele strategiczne. Lokalny plan rozwoju gminy Sochocin na lata jest po Strategii rozwoju gminy Sochocin drugim dokumentem programującym. Potrzeba jego opracowania, dla wszystkich beneficjentów starających się o środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju 18

20 Regionalnego, wynika z Uzupełnienia Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego. W Lokalnym planie rozwoju zostały określone trzy przekrojowe kierunki rozwoju, które dotyczą wszystkich ważnych obszarów życia gminy i które składają się na realizację wytyczonych w Strategii celów: 1. Rozwój rolnictwa i innych alternatywnych źródeł dochodu; 2. Rozwój infrastruktury technicznej ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz poprawy środowiska naturalnego; 3. Rozwój infrastruktury społecznej, turystyki i kultury. W dokumencie przedstawiono uwarunkowania kulturowe gminy Sochocin: gmina o bogatym środowisku kulturowym nie w pełni udokumentowanym, nieliczne zabytkowe dwory istnieją jedynie w formie szczątkowej, daleko posunięta dewastacja parków, źle zachowane zabytki budownictwa ogólnego, całkowicie zniszczone zabytki techniki (młyny rzeczne, wiatraki), gmina słabo przebadana pod względem archeologicznym. W dokumencie sformułowane zostały kierunki działań. Do każdego kierunku przyporządkowane zostały konkretne zadania, których realizacja powinna przyczynić się do rozwoju gminy Sochocin. Zadaniem jest promocja zabytków z terenu gminy i lokalnych tradycji. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Sochocin przyjmuje podstawowe cele zagospodarowania przestrzennego wynikające ze stanu obecnego oraz z uwarunkowań rozwoju gminy. Obszary objęte lub wskazane do objęcia ochroną to m.in.: obszary parków dworskich, tereny stref konserwatorskich przy obiektach zabytkowych, obiekty zabytkowe znajdujące się w rejestrze zabytków prowadzonym przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków. Ważnym elementem w kształtowaniu przestrzennym gminy jest jego środowisko kulturowe oparte przede wszystkim na cennych zasobach przyrodniczo-krajobrazowych (tj. dolina Wkry) oraz wkomponowanymi w tę przestrzeń: parków wiejskich, pomników przyrody, miejsc pamięci oraz wielokulturowych stanowisk archeologicznych. W kierunkach i zasadach polityki przestrzennego zagospodarowania przestrzennego wymieniono przede wszystkim obiekty zabytkowe. Uszczegółowienie Studium stanowi miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Dla całego obszaru gminy Sochocin został opracowany Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Sochocin zatwierdzony Uchwałą Nr XVI/101/2005 Rady Gminy Sochocin z dnia 19 maja 2005 r.), zmieniony uchwałami: Uchwałą Nr IX/69/2007 Rady Gminy Sochocin z dnia 20 grudnia 2007 r. oraz Uchwałami Nr XXXII/250/2014, XXXII/251/2014 i XXXII/252/2014 z dnia 22 września 2014 r. Obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obejmuje zwarte kompleksy terenu określając funkcje terenów, zasady zabudowy i ich zagospodarowania z uwzględnieniem cennych walorów przyrodniczych i kulturowych. Stanowi zatem formalną podstawę kształtowania ładu przestrzennego. Ustala również ochronę konserwatorską dla obiektów zabytkowych znajdujących się w obszarze jego opracowania. Dla ich właścicieli oznacza to ograniczenia dotyczące realizacji niektórych prac budowlanych przy tych 19