Budowa i rozbudowa Ośrodka Szkolno-Wychowawczego Dzieci Niesłyszących WROCŁAW - PILCZYCE. ulica Dworska 8, Wrocław

Transkrypt

1 WROCŁAW - PILCZYCE ulica Dworska 8, Wrocław INWESTOR: Województwo Dolnośląskie Wybrzeże J. Słowackiego Wrocław WYTYCZNE DOTYCZĄCE REDUKCJI KORON I BRYŁ KORZENIOWYCH DRZEW BRANŻA ZIELEŃ PRACOWNIA PROJEKTOWA: PRACOWNIA ARCHITEKTURY KRAJOBRAZU ikropka ul. Oleśnicka 15 b, Wrocław OPRACOWALI: mgr inż. Dominika Krop arch. krajobrazu mgr Paweł Andrzejczuk WROCŁAW, 28 KWIETNIA 2008

2 1. Przedmiot opracowania i opis sytuacji W związku z planowaną inwestycją budową i rozbudową Ośrodka Szkolno Wychowawczego Dzieci Niesłyszących we Wrocławiu przy ul. Dworskiej 8, zlokalizowaną w parku podworskim, mając na uwadze historyczny i przyrodniczy kontekst otoczenia, podjęto starania o zachowanie jak największej ilości drzewostanu parkowego. Dwa z istniejących drzew, początkowo wytypowane do usunięcia ze względu na zbytnią bliskość z projektowanymi obiektami i ich fundamentami, ostatecznie postanowiono zachować. Ustalono, że drzewa te ze względu na swe gabaryty zostaną poddane zabiegom redukcji korony drzew kolidują z budynkiem, a ich bryły korzeniowe z fundamentami. Przedmiotowe drzewa to dąb czerwony /Quercus rubra/ o obwodzie 252 cm (zinwentaryzowany pod nr 449 * ) oraz klon pospolity odm. Schwedlera /Acer platanoides Schwedleri / o obwodzie 294 cm (zinwentaryzowany pod nr 536 * ). 2. Tabela inwentaryzacyjna fragment* Nr inwentaryzacyjny RODZAJ / GATUNEK Nazwa łacińska Nazwa polska Obwód pnia (cm) Śred. korony (m) Wys. (m) Uwagi 499. Quercus rubra dąb czerwony W koronie nieliczne rozłamania konarów, konary częściowo okorowane. Na pniu od str. płd. 1 owocnik huby (hubiak pospolity /Fomes fomentarius/) o rozpiętości dłuższego boku 5 cm (zdjęcie nr 2). Na pniu (gł. od płn. str. pnia) widoczne porosty /Lichenes/. W dolnej partii pnia widoczne nieliczne brunatne nacieki Bryła korzeniowa nieco wyniesiona z nieznacznymi nabiegami korzeniowymi (zdjęcie nr 3). Ogólny stan sanitarny dobry / średni Acer platanoides Shwedleri klon pospolity odm. Schwedlera Przewodnik odchylony od pionu ok. 10 st. W górnej partii korony nieliczne stanowiska jemioły pospolitej /Viscum album/ (zdjęcie nr 4). Ogólny stan sanitarny dobry / średni. Odmiana Swedlera wartościowa i efektowna odmiana, szczególnie walory dekoracyjne ze względu na czerwonawe ubarwienie liści. Ciekawe drzewo parkowe, dawniej często sadzone w parkach, obecnie * wg inwentaryzacji dendrologicznej z 30 listopada 2007 wykonanej przez Pracownię Architektury Krajobrazu ikropka. Opisy uzupełnione o obserwacje z okresu wegetacji roślin kwiecień

3 coraz rzadziej spotykane, rzadko rozmnażane w szkółkach. 3. Redukcja koron 3.1. Ogólne zasady redukcji koron drzew starych Podejmując prace związane z redukcją rozmiaru drzew, należy przestrzegać rygorystycznie obowiązujących obecnie technik cięcia. Redukcja koron w przypadku drzew starych jest skomplikowanym procesem i trzeba je wykonać umiejętnie. Należy pamiętać, że każde cięcie powoduje zubożenie powierzchni asymilacyjnej, co ogranicza wzrost drzewa, a także powstawanie ran, przez które mogą wniknąć czynniki chorobotwórcze. Zabliźnianie ran przez drzewo następuje kosztem znacznej utraty energii. Niekiedy może prowadzić to nawet do uschnięcia drzewa. Z tego powodu zaleca się powierzenie prac związanych z redukcją koron wyspecjalizowanym ogrodnikom lub tzw. chirurgom drzew. Wykonawca powinien nie tylko posiadać wiedzę na temat technik wykonania cięć w obrębie korony, ale również wiedzę na temat fizjologii i morfologii drzewa i jego mechanizmów obronnych. Wówczas drzewo poddane tak niebezpiecznym zabiegom ma szansę odnalezienia się w nowym rozmiarze i sytuacji Zmniejszenie rozmiarów drzew Zmniejszenie rozmiarów korony drzewa może nastąpić przy zastosowaniu techniki cięcia, która polega na: a) cięciu gałęzi na obwodzie korony; b) cięciu najwyższych gałęzi w sposób pozwalający na zachowanie naturalnej sylwety drzewa; c) cięciu niektórych gałęzi blisko pnia drzewa. Zastosowanie takiej techniki cięcia pozwoli zmniejszyć rozmiar drzewa, bez znacznego jego osłabienia oraz bez zmniejszenia walorów estetycznych [Szczepanowska, 2001]. Należy pamiętać, że cięcie gałęzi starszych, dużych drzew nie powinno przekraczać 20% ich objętości [Chachulski, 2000; Szczepanowska, 2001]. Wartość wyrażona w % dotyczy powierzchni asymilacyjnej drzewa Etapy prac związanych z redukcją koron Z uwagi na wiek drzew, których dotyczy to opracowanie, ich obwód i stan sanitarny, przeprowadzenie prac redukcji koron zaleca się w dwóch etapach. W etapie pierwszym należy przeprowadzić cięcia pielęgnacyjne, w etapie drugim cięcia techniczne. 3

4 Cięcia pielęgnacyjne etap pierwszy Wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych w koronach drzew poprzedza wszystkie inne zabiegi i warunkuje podjęcie pozostałych prac w koronie drzew. Cięcia pielęgnacyjne polegają na usuwaniu pędów, gałęzi i konarów chorych, martwych oraz połamanych. Wykonując cięcia należy pamiętać o zasadach: - gałęzie martwe tnie się na granicy podstawy martwej gałęzi i żywej tkanki, starając się nie naruszyć kalusa (patrz rys. 1); - gałęzie żywe wyrastające pod kątem ostrym tnie się u podstawy usuwanej gałęzi pod kątem brewki odłożonym w przeciwną stronę tak, aby nie kaleczyć obrączki (patrz rys. 2); - gałęzie żywe wyrastające pod kątem zbliżonym do prostego tnie się za obrączką, w płaszczyźnie cięcia zbliżonej do równoległej względem osi pnia (konara), na którym wykonywane jest cięcie (patrz rys. 3); - likwidowanie równorzędnych rozwidleń wykonuje się w miejscu rozwidlenia tuż nad zgrubieniem, tnąc na przedłużeniu linii, którą wyznacza pozostający pęd (patrz rys. 4); - w każdym przypadku usuwania gałęzi żywych nad raną musi pozostać żywy, odpowiedniej wielkości konar (gałąź, pień), zdolny do gojenia powstałej rany [za: Skup, 1995]. Rys. 1. Miejsce cięcia gałęzi martwej [za: Skup, 1995] Rys. 2. Miejsce cięcia gałęzi żywej wyrastającej pod kątem ostrym [za: Skup, 1995] 4

5 Rys. 3. Miejsce cięcia gałęzi żywej wyrastającej pod kątem zbliżonym do prostego [za: Skup, 1995] Rys. 4. Likwidacja równorzędnych rozwidleń [za: Skup, 1995] Dodatkowo, w przypadku drzewa zinwentaryzowanego pod nr 536 (klon pospolity), zaleca się usunięcie stanowisk jemioły pospolitej /Viscum album/ (zdjęcie nr 4), zasiedlającej górne partie korony drzewa Cięcia techniczne etap drugi Cięcia techniczne są wymuszone kolizją korony drzewa z architekturą lub urządzeniami technicznymi. Do ich wykonania można przystąpić po wykonaniu cięć pielęgnacyjnych. Cięcia techniczne należy przeprowadzić tak, aby rozluźnić całą koronę poprzez usunięcie gałęzi i pędów zagęszczających jej wnętrze, należy również skrócić gałęzie i pędy wierzchołkowe oraz skrócić gałęzie wyrastające na zewnątrz korony drzewa. Maksymalny zakres cięć technicznych różni się w zależności od rodzaju, czy gatunku drzewa. W przypadku dębu czerwonego /Quercus rubra/, o numerze inwentaryzacyjnym 499 oraz klonu pospolitego /Acer platanoides/, o numerze inwentaryzacyjnym 536, maksymalny zakres cięć technicznych to 30 % powierzchni asymilacyjnej drzewa [Chachulski, 2000]. Zakres cięć przy obu drzewach powinien być rozłożony w dwóch nawrotach (etapach), przy czym w ciągu jednego sezonu wegetacyjnego powinien być wykonany maksymalnie jeden nawrot. Optymalny termin cięć technicznych również różni się w zależności od rodzaju, czy gatunku drzewa. Dla drzewa zinwentaryzowanego pod nr 499 (dąb czerwony) optymalnym terminem wykonania cięć technicznych będzie okres wegetacji, od początku listnienia drzewa do pierwszej połowy lata. Dla drzewa oznaczonego nr 536 (klon pospolity), optymalnym terminem wykonania cięć będzie okres od początku listnienia do końca lata [Skup, 1995; Chachulski,2000] 5

6 Przy wykonywania cięć technicznych obowiązują takie same zasady, jak w przypadku cięć pielęgnacyjnych. 3.3.Zabezpieczenie ran po cięciach Bardzo ważne jest właściwe zabezpieczenie ran po usuniętych gałęziach i konarach. Czynność ta musi być wykonywana jednocześnie w trakcie cięcia, czyli bezpośredni po zadaniu ran. W zależności od wielkości ran należy stosować dwa sposoby ich zabezpieczania: a) przy ranach o średnicy do 10 cm, stosujemy zabezpieczanie jednoskładnikowe preparatem powierzchniowym (np. Dendromal 3PA, Funaben 3 lub Lac Balsam); b) przy ranach o średnicy ponad 10 cm zabezpieczamy je dwuskładnikowo, krawędzie zabezpieczamy preparatem emulsyjnym (Dendromal 3PA, Funaben 3 lub Lac Balsam), a samo wnętrze substancją impregnującą [Chachulski, 2000] Takie zabezpieczenie świeżych ran hamuje zasiedlanie się na nich patogenów czynników chorobotwórczych. 4. Redukcja brył korzeniowych 4.1.Ogólne zasady redukcji brył korzeniowych drzew starych Zasięg systemu korzeniowego drzewa jest przynajmniej równy, a zazwyczaj bardziej rozległy od rzutu jego korony. Na potrzeby tego opracowania można przyjąć, że promień zasięgu systemu korzeniowego dla obu drzew tj. dębu czerwonego i klonu pospolitego, licząc od środka pnia do granicy zasięgu korzeni, wynosi ok. 15 m. Należy dążyć do tego, aby bryła korzeniowa drzewa nie była mniejsza od rzutu jego korony. Przy nieuniknionej redukcji systemu korzeniowego dopuszcza się minimalną średnicę bryły korzeniowej, którą wylicza się ze wzoru [Chachulski, 2000]: Bs = (2 * Po) * 2 Gdzie: Bs minimalna średnica bryły korzeniowej [cm] Po obwód pnia drzewa [cm] mierzony na wysokości 130 cm od podstawy pnia Korzystając z tego wzoru można wyliczyć minimalną średnicę korzeniową dla drzew zinwentaryzowanych pod numerami 499 (dąb czerwony) i 536 (klon pospolity): 499 dąb czerwony (obwód pnia = 252 cm) Bs = (2*252) * 2 6

7 Bs = 1008 [cm] = 10,08 [m] Minimalna dopuszczalna średnica bryły korzeniowej dla drzewa 499 wynosi 10,08 m. 536 klon pospolity (obwód pnia = 294 cm) Bs = (2*294) * 2 Bs = 1176 [cm] = 11,76 [m] Minimalna dopuszczalna średnica bryły korzeniowej dla drzewa 536 wynosi 11,76 m. Nie należy zmniejszać średnicy bryły korzeniowej poza obliczoną wartość graniczną, gdyż może to spowodować obumarcie drzewa, a nawet utratę stabilności i w konsekwencji do wykrotu. 4.2.Przeprowadzenie cięć Prace związane z cięciami bryły korzeniowej powinny być przeprowadzone w okresie spoczynku zimowego drzew. Optymalną porą jest okres od listopada do marca. Jeśli zachodzi potrzeba wykonania prac w okresie letnim, należy pamiętać o zabezpieczeniu korzeni i gleby przed przesuszeniem warstwami torfu, folii, juty lub matą słomianą. Zaleca się jednak instalację ekranu korzeniowego, wykonanego przez specjalistyczną firmę. Przy zakładaniu ekranów korzeniowych oddzielających system korzeniowy od wykopu, przyjmuje się minimalną odległość ekranu korzeniowego od pnia drzewa równą pięciokrotnej średnicy pnia mierzonego u podstawy. Dopuszczalny maksymalny zakres cięć w korzeniach to 20% ich całkowitej objętości. Płaszczyzna cięcia powinna być prostopadła do osi korzenia. Po dokonaniu cięć redukcyjnych należy zabezpieczyć ich miejsca preparatami impregnacyjnymi i powierzchniowo czynnymi. Wskazane jest, aby przynajmniej w najbliższym otoczeniu korzeni dotychczasową ziemię zastąpić bardziej żyzną. Przyspieszy to regenerację i zabliźnianie ran [Chachulski, 2000]. Zaleca się, aby cięcia redukcyjne systemu korzeniowego, podobnie jak w przypadku cięć w koronie, przeprowadziła firma specjalizująca się w tego typu pracach. 7

8 5. Dokumentacja fotograficzna 5.1. Dąb czerwony nr inwentaryzacyjny 499 Zdjęcie nr 1 - pokrój drzewa 8

9 Pracownia Architektury Krajobrazu ikropka Zdjęcie nr 2 Hubiak pospolity na pniu Zdjęcie nr 3 nabiegi korzeniowe 9

10 5.2. Klon pospolity nr inwentaryzacyjny 536 Zdjęcie nr 4 pokrój drzewa 10

11 Zdjęcie nr 5 nabiegi korzeniowe 11

12 Bibliografia: 1. Chachulski Z., Chirurgia i pielęgnacja drzew, Wydawnictwo Legraf, Warszawa. 2. Skup A, Pielęgnacja i ochrona drzew (z normami jakości), Wydawnictwo Polskie Towarzystwo Chirurgów Drzew, Kraków. 3. Szczepanowska H.,2001. Drzewa w mieście, Wydawnictwo Hotpress, Warszawa. 12