SPRAWOZDANIE Z BADANIA

Transkrypt

1 TELE-COM sp. z oo. w Poznaniu Laboratorium Badawcze ul. Jawornicka Poznań 47 tel faks laboratorium@tele-com.poznan.pl Sprawozdanie zawiera dodatkową treść nieobjętą zakresem akredytacji Laboratorium Badawczego TELE-COM SPRAWOZDANIE Z BADANIA ROZKŁADU PÓL ELEKTROMAGNETYCZNYCH (OŚ) N IN IE JSZE SPRAWOZDAN IE Z BAD AŃ BE Z PISEMNEJ Z G ODY TELE -C OM SP. Z O.O. W POZNAN I U MOŻE B YĆ POWIE LAN E TY LKO W C AŁO ŚC I Obiekt: Lokalizacja: Środowisko w otoczeniu stacji bazowych telefonii mobilnej WIELEŃ m. Wieleń, pow. czarnkowsko-trzcianecki, woj. wielkopolskie Data wykonania: Zespół przeprowadzający badanie: J. Jarzina G. Śmiglak Zweryfikował i autoryzował: Jacek Jarzina Oznaczenie archiwalne sprawozdania: U-023/18. SB Oznaczenie umowy Rodzaj pracy Obiekt Zeszyt Edycja Aneks Egzemplarz nr 1

2 Spis treści 1. Część ogólna Zleceniodawca Podstawy opracowania Informacje ogólne o badaniu Uprawnienia do badania Metoda badawcza Wyposażenie pomiarowe Wyznaczanie niepewności pomiaru Informacja o obiekcie źródle emisji Nazwa i cel oraz lokalizacja urządzeń emitujących pole elektromagnetyczne Dane źródeł promieniowania elektromagnetycznego Sposób identyfikacji widma emitowanego pola elektromagnetycznego Warunki środowiskowe w czasie wykonywania pomiarów Wyniki i przebieg pomiarów rozkładu pola wokół źródła Położenie pionów pomiarowych Wyniki uzyskane w trakcie pomiarów Opis wyników badania Wykaz przepisów prawnych Informacje dodatkowe związane z wykonywaniem pomiarów pola elektromagnetycznego w środowisku (tekst zamieszczony poza zakresem akredytacji)...8 Sprawozdanie nr U-023/18.SB str. tekstu sprawozdania spośród 6 NINIEJSZE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ MOŻE BYĆ POWIELANE TYLKO W CAŁOŚCI WRAZ Z RYSUNKAMI

3 1. Część ogólna 1.1. Zleceniodawca Urząd Miejski w Wieleniu, ul. Kościuszki 34, Wieleń Podstawy opracowania Jako podstawy niniejszego opracowania przyjęto: umowa nr 40/2018 z dnia r. przepisy wyszczególnione w ostatnim punkcie treści sprawozdania; wyniki pomiarów rozkładu pola elektromagnetycznego przeprowadzane zgodnie ze standardami akredytacji Informacje ogólne o badaniu Pomiary kontrolne rozkładu pól elektromagnetycznych dla potrzeb ochrony środowiska wykonane zostały przez pracowników Laboratorium Badawczego TELE-COM Poznań Jacka Jarzinę i Grzegorza Śmiglaka w dniu r. w godzinach Według zlecenia dotyczyły one środowiska we wskazanym fragmencie miasta Wielenia w pobliżu stacji bazowych telefonii mobilnej. Lokalizacje stacji przedstawiono na rysunku 1 oraz tabelarycznie w punkcie 2.1. Ze względu na to, iż badanie miało charakter kontroli społecznej (zostało przez władze miejskie zamówione jako realizacja postulatu mieszkańców), nie są znane parametry źródeł emisji. Pomiary wykonywano bez powiadomienia operatorów technicznych tych instalacji i bez pozyskiwania danych emisyjnych. Jedyna informacja to ich położenie i charakter, z czego z kolei wypływa oczywisty dla personelu Laboratorium Badawczego zakres częstotliwości wykorzystywanych przez instalacje i podlegających pomiarom. Zakres ten w całości mieści się w zakresie akredytacji AB 529 Laboratorium. Dodatkową informacją jest azymut maksymalnej emisji poszczególnych sektorów antenowych, który określano podczas wizji lokalnej. Dotyczy to tych zestawów antenowych, których kierunki emisji przecinały obszar wskazany do wykonywania pomiarów przez Stronę Zlecającą badanie. W przypadku stacji telefonii mobilnej kierowanie się kierunkiem maksimum promieniowania anteny (zestawu anten) ma znikome znaczenie, gdyż całość zestawu antenowego stacji można traktować jako źródło o emisji praktycznie dookólnej anteny o charakterystykach kierunkowych rozmieszczone co 120 sumują emitowaną energię w otoczeniu stacji tak, jak byłaby to jedna antena o charakterystyce dookólnej. Pomiary prowadzono w sposób umożliwiający wyznaczenie ewentualnej granicy natężenia pola elektrycznego dopuszczonej przez przepisy [2] dla miejsc dostępnych dla ludności. Rozmieszczenie pionów pomiarowych przedstawiono na rysunku 1. We wszystkich pionach pomiary wykonano w zakresie wysokości od 0,3 do 2 m przyjmując za wynik pomiarów maksymalny zmierzony poziom natężenia pola elektrycznego [2] Uprawnienia do badania Laboratorium badawcze TELE-COM Poznań posiada Certyfikat Laboratorium Badawczego nr AB 529 wydany przez Polskie Centrum Akredytacji. Certyfikat jest ważny do dnia r. i obejmuje znormalizowaną metodę badawczą właściwą do przeprowadzanych pomiarów. Sprawozdanie nr U-023/18.SB str. tekstu sprawozdania spośród 6 NINIEJSZE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ MOŻE BYĆ POWIELANE TYLKO W CAŁOŚCI WRAZ Z RYSUNKAMI

4 1.5. Metoda badawcza Zastosowano metodę badawczą dotyczącą środowiska ogólnego, znormalizowaną w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów [2] Wyposażenie pomiarowe Pomiary wykonano za pomocą uniwersalnego szerokopasmowego miernika natężenia pola elektromagnetycznego typu NBM-520 z wykorzystaniem sondy EF-6092 umożliwiającej pomiar natężenia pola elektrycznego o wartościach od 0,5 do 300 V/m w zakresie częstotliwości od 80 MHz do 90 GHz. Zestaw pomiarowy został poddany sprawdzeniu poprawności wzorcowania przez Laboratorium Wzorców i Metrologii Pola Elektromagnetycznego Instytutu Telekomunikacji, Teleinformatyki i Akustyki Politechniki Wrocławskiej w dniu r. (świadectwo nr LWiMP/W/030/16). Zestaw przeszedł sprawdzenie poprawności wskazań zgodnie z procedurą wewnętrzną laboratorium. Pomiary wykonano zgodnie z obowiązującą instrukcją metody badawczej. Pomiary temperatury i wilgotności względnej wykonano wzorcowanym termohigrometrem nr Wyznaczanie niepewności pomiaru Niepewność pomiaru jest wielkością zmienną, oszacowaną w definicji i instrukcji zastosowanej metody badawczej. Wartości niepewności dla każdego pionu pomiarowego jest podana w tabeli wyników pomiarów w pkt. 3 sprawozdania. Niepewności te uwzględnia się przy wynikach pomiaru przekraczających czułość zestawu pomiarowego tj. 0,5 V/m. Ze względu na tak określone cechy wzorcowania wszystkie wartości zmierzone w trakcie wykonywania badania, a niższe od 0,5 V/m nie mogą być traktowane jako wartości dokładne, zatem nie są publikowane. 2. Informacja o obiekcie źródle emisji 2.1. Nazwa i cel oraz lokalizacja urządzeń emitujących pole elektromagnetyczne Stacje bazowe telefonii mobilnej różnych właścicieli o położeniach: Źródło Długość geograficzna Szerokość geograficzna Wieża A 16 10' 10,4" 52 52' 37,7" Wieża B 16 10' 6,2" 52 52' 49,5" Wieża C 16 10' 10,6" 52 52' 48,5" Wieża D 16 10' 49,2" 52 52' 56,4" 2.2. Dane źródeł promieniowania elektromagnetycznego Zamawiający został poinformowany w procesie nawiązywania umowy, iż badanie nie będzie zawierało danych emisyjnych ani przeliczenia na wartości maksymalne, gdyż dane te ze względu na charakter badania pozostają nieznane. Oględziny na miejscu nie wskazały, by na wieżach zainstalowane były jakiekolwiek inne anteny niż wykorzystywane w służbie telefonii mobilnej, to znaczy: anteny kierunkowe tworzące sektory poszczególnych komórek dla celów różnych form telefonii mobilnej oraz silnie kierunkowe anteny linii radiowych służące do tworzenia łączy teletransmisyjnych wiążących stacje bazowe z siecią telekomunikacyjną właściciela stacji. Sprawozdanie nr U-023/18.SB str. tekstu sprawozdania spośród 6 NINIEJSZE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ MOŻE BYĆ POWIELANE TYLKO W CAŁOŚCI WRAZ Z RYSUNKAMI

5 Sprawozdanie dotyczy wyłącznie stanu obiektu, jaki występował w czasie pomiarów podanym w punkcie Sposób identyfikacji widma emitowanego pola elektromagnetycznego Ze względu na to, iż badanie miało charakter kontroli społecznej (zostało przez władze miejskie zamówione jako realizacja postulatu mieszkańców), nie są znane parametry źródeł emisji. Pomiary wykonywano bez powiadomienia operatorów technicznych tych instalacji i bez pozyskiwania danych emisyjnych. Jedyna informacja to ich położenie i charakter, z czego z kolei wypływa oczywisty dla personelu Laboratorium Badawczego zakres częstotliwości wykorzystywanych przez instalacje i podlegających pomiarom. Zakres ten w całości mieści się w zakresie akredytacji AB 529 Laboratorium Warunki środowiskowe w czasie wykonywania pomiarów temperatura powietrza: +22 C; wilgotność: 44% opady: brak 3. Wyniki i przebieg pomiarów rozkładu pola wokół źródła Graniczna wartość dotycząca pól elektromagnetycznych w paśmie MHz, wyznaczająca obszar ponadnormatywnego oddziaływania pola elektromagnetycznego, wynosi 0,1 W/m 2 lub 7 V/m. W przedmiotowym badaniu określaniu podlegało natężenia pola elektrycznego E. Celem przeprowadzenia pomiarów rozkładu pola wokół źródła wyznaczono piony i kierunki pomiarowe w miejscach, w których mogą przebywać ludzie i gdzie istnieje prawdopodobieństwo występowania pól o wartościach większych od czułości zestawu pomiarowego, zgodnie z rozporządzeniem [2]. Oprócz miejsc wynikających z przepisu [2] wybranych przez personel Laboratorium, piony pomiarowe lokalizowano w miejscach wskazanych przez przedstawicieli mieszkańców Wielenia, zgodnie z charakterem badania opisanym w 1.3 Piony pomiarowe urządzono także na najwyższym piętrze budynku wielorodzinnego (bloku) od strony stacji bazowej podanej w zleceniu (pion nr 32) oraz we wnętrzu dwóch innych niskich domów (piony nr 2, 3) Położenie pionów pomiarowych. Nr pionu pomiarowego Długość geograficzna Szerokość geograficzna ' 11,6" 52 52' 49,5" ' 8,1" 52 52' 47,5" ' 12,1" 52 52' 47,0" ' 12,5" 52 52' 45,2" ' 14,1" 52 52' 45,3" ' 22,4" 52 52' 44,5" ' 21,2" 52 52' 45,3" ' 34,3" 52 52' 39,3" ' 27,1" 52 52' 39,2" Sprawozdanie nr U-023/18.SB str. tekstu sprawozdania spośród 6 NINIEJSZE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ MOŻE BYĆ POWIELANE TYLKO W CAŁOŚCI WRAZ Z RYSUNKAMI

6 Nr pionu pomiarowego Długość geograficzna Szerokość geograficzna ' 17,9" 52 52' 39,1" ' 12,6" 52 52' 38,9" ' 12,2" 52 52' 38,1" ' 10,9" 52 52' 37,6" ' 12,7" 52 52' 37,0" ' 15,9" 52 52' 37,0" ' 11,7" 52 52' 40,6" ' 13,1" 52 52' 41,0" ' 15,7" 52 52' 41,0" ' 17,5" 52 52' 41,2" ' 13,5" 52 52' 42,0" ' 16,7" 52 52' 47,8" ' 3,2" 52 52' 54,8" ' 4,7" 52 52' 56,4" ' 3,9" 52 52' 56,2" ' 53,1" 52 52' 51,1" ' 53,5" 52 52' 50,0" ' 8,4" 52 52' 53,4" ' 10,2" 52 52' 53,6" ' 12,5" 52 52' 53,6" ' 13,6" 52 52' 53,9" ' 17,8" 52 52' 53,9" 3.2. Wyniki uzyskane w trakcie pomiarów Uzyskane wyniki pomiarów natężenia pola elektrycznego od anten systemowych przedstawiono w tabeli zamieszczonej poniżej: Nr pionu pomiarowego Opis miejsca pomiaru E mierzone Wysokość [m] Niepewność pomiaru [%] Niepewność pomiaru Przekroczenie wartości dopuszczalnej 7 1 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,34 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 2 Wnętrze domu ul. Potrzebowicka 1A przy oknie od str. wież B i C 0,47 2,0 +23,9% 0,11 brak przekroczenia wg przepisu 3 Taras piętra domu ul. Potrzebowicka 4 0,55 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 4 Podwórze ul. Potrzebowicka 4 0,40 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu 5 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,42 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu 6 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,35 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 7 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,38 2,0 +23,9% 0,09 brak przekroczenia wg przepisu 8 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,74 2,0 +23,9% 0,18 brak przekroczenia wg przepisu Sprawozdanie nr U-023/18.SB str. tekstu sprawozdania spośród 6 NINIEJSZE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ MOŻE BYĆ POWIELANE TYLKO W CAŁOŚCI WRAZ Z RYSUNKAMI

7 Nr pionu pomiarowego Opis miejsca pomiaru E mierzone Wysokość [m] Niepewność pomiaru [%] Niepewność pomiaru Przekroczenie wartości dopuszczalnej 7 9 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,65 2,0 +23,9% 0,15 brak przekroczenia wg przepisu 10 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,43 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu 11 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,65 2,0 +23,9% 0,15 brak przekroczenia wg przepisu 12 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,42 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu 13 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,61 2,0 +23,9% 0,14 brak przekroczenia wg przepisu 14 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,68 2,0 +23,9% 0,16 brak przekroczenia wg przepisu 15 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,87 2,0 +23,9% 0,21 brak przekroczenia wg przepisu 16 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,68 2,0 +23,9% 0,16 brak przekroczenia wg przepisu 17 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,52 2,0 +23,9% 0,12 brak przekroczenia wg przepisu 18 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,50 2,0 +23,9% 0,12 brak przekroczenia wg przepisu 19 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,53 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 20 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,53 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 21 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,54 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 22 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,64 2,0 +23,9% 0,15 brak przekroczenia wg przepisu 23 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,57 2,0 +23,9% 0,14 brak przekroczenia wg przepisu 24 schody na poziomie 1. kondygnacji N26 poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu 25 Otwarta przestrzeń (por. mapa) poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu 26 Otwarta przestrzeń (por. mapa) poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu 27 Otwarta przestrzeń (por. mapa) poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu 28 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,32 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 29 Otwarta przestrzeń (por. mapa) poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu 30 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,37 2,0 +23,9% 0,09 brak przekroczenia wg przepisu 31 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,32 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 32 Balkon mieszkania na najwyższej kondygnacji od strony wież B i C 1,27 2,0 +23,9% 0,30 brak przekroczenia wg przepisu 33 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,32 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 34 Otwarta przestrzeń (por. mapa) 0,43 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu Uwaga: ponieważ zakres częstotliwości pomiarowych sondy EF6092 obejmuje częstotliwość pracy urządzeń linii radiowych, ich emisja ujęta jest w wynikach zamieszczonych w powyższej tabeli Opis wyników badania Na podstawie uzyskanych wyników badania pola elektromagnetycznego wokół stacji bazowych telefonii mobilnej w przemysłowej części m. Wielenia można stwierdzić, że w otoczeniu stacji w miejscach dostępnych dla ludności nie występują przekroczenia wartości dopuszczalnej natężenia pola elektrycznego równej 7 V/m. Ten wniosek dotyczy zarówno poziomu gruntu (do wysokości 2 m), jak i na podstawie wskazanych pomiarów w pionach położonych powyżej gruntu także na najwyższych kondygnacjach domów objętych pomiarami. 4. Wykaz przepisów prawnych [1] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Dz. U. nr 62, poz. 627 w aktualnym brzmieniu. [2] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dz. U. nr 192, poz KONIEC TEKSTU SPRAWOZDANIA SPRAWOZDANIE ZAWIERA PONADTO 1 RYSUNEK (1 ARKUSZ) Sprawozdanie nr U-023/18.SB str. tekstu sprawozdania spośród 6 NINIEJSZE SPRAWOZDANIE Z BADAŃ MOŻE BYĆ POWIELANE TYLKO W CAŁOŚCI WRAZ Z RYSUNKAMI

8

9 Laboratorium Badawcze TELE-COM Poznań 5. Informacje dodatkowe związane z wykonywaniem pomiarów pola elektromagnetycznego w środowisku (tekst zamieszczony poza zakresem akredytacji) Ze względu na społeczne zainteresowanie zagadnieniem możliwego wpływu stacji bazowych telefonii mobilnej na środowisko człowieka, poniżej przedstawiamy dodatkowe wyjaśnienia związane z przeprowadzaniem pomiarów. Zagadnienia te, jak zaobserwowano podczas pomiarów, mogą rodzić pytania ze strony mieszkańców. 1. Przedstawiciele Mieszkańców towarzyszący personelowi Laboratorium we własnym zakresie dokonywali zapisów wyników odczytywanych z przyrządu pomiarowego NBM-520. Zwracamy jednak uwagę, iż wartości odczytane z jakiegokolwiek przyrządu pomiarowego nie są wartościami mierzonymi, czyli rzeczywistymi. Każdy przyrząd pomiarowy użyty przez akredytowane laboratorium badawcze podlega procesowi wzorcowania, to jest stwierdzenia zależności pomiędzy wartością rzeczywistą mierzonego czynnika a wartością wskazywaną przez przyrząd. Dzięki temu użytkownik przyrządu może dokonać odpowiednich przeliczeń. Przyrządy pomiarowe ZAWSZE cechują się różnego rodzaju uchybami, które nie są możliwe do zlikwidowania. Zawsze są natomiast możliwe do określenia ich wpływu i taka jest właśnie rola akredytowanego laboratorium wzorcującego przyrządy. Podczas wzorcowania powstają urzędowe wykazy poprawek i współczynników. Poniżej reprodukcja przykładowych tabel współczynników dotyczących tego zestawu pomiarowego, który był zastosowany w przedmiotowym badaniu (o wzorcowaniu por. pkt 1.6): Rzeczywisty wynik pomiaru uzyskuje się po pomnożeniu wyniku odczytanego wprost z przyrządu przez dwa współczynniki podane w powyższych tabelach: współczynnik zależny od częstotliwości mierzonego pola elektromagnetycznego (tu; pomiędzy rubryką 1000 a 1800 MHz) oraz przez współczynnik zależy od wartości zmierzonej. Te współczynniki korekcyjne likwidują wpływ dwóch zjawisk na przyrząd pomiarowy: zależności wskazywanego wyniku od częstotliwości (tabela z lewej strony),

10 zależności wskazywanego wyniku od tego, czy mierzy się wartość mniejszą czy większą (tabela z prawej strony). Dla zilustrowania wpływu tych współczynników zamieszczamy poniżej fragment automatycznej tabeli, która posłużyła do sporządzenia tabeli wyników w punkcie 3.2. Zamieszczona tam tabela zawiera wszystkie informacje wymagane w akredytowanym sprawozdaniu z badań, tu jednak zamieszczono także informacje, które nie podlegają publikacji. W poszczególnych kolumnach widzimy: wartość odczytaną wprost z przyrządu (tę wartość notowali także przedstawiciele Mieszkańców podczas pomiaru) pierwsza kolumna wartość współczynnika korekcyjnego zależnego od wartości mierzonego czynnika (odpowiada prawej tabeli ze świadectwa wzorcowania charakterystyka dynamiczna ) trzecia kolumna, wartość współczynnika korekcyjnego zależnego od częstotliwości mierzonego czynnika (odpowiada lewej tabeli ze świadectwa wzorcowania charakterystyka częstotliwościowa ) czwarta kolumna, Inne kolumny nie są istotne. Mierzone pasmo 300 MHz MHz częstotliowości, wielkość pole elektryczne fizyczna i rodzaj zakres (oś) 7 BHP OŚ CZĘSTOTLIWOŚĆ [Hz] Hz Inaczej: 1,33 GHz zona wielkość Pasmo (E MHz) PRAWDA Sonda EF Odczyt z miernika Mianownik wypełnienia sygnału mierzonego 1:x Interpolowany współczynnik wg charakterystyki dynamicznej C d Interpolowany współczynnik wg charakterystyki częstotliwościowej C f Interpolowany współczynnik wg charakterystyki impulsowej Cmp Nr pionu pomiarowego E mierzone Wysokość [m] Niepewność pomiaru [%] Niepewność pomiaru Przekroczenie wartości dopuszczalnej 7 0,52 V/m 0,67 V/m 0,75 V/m 0,59 V/m 0,61 V/m 0,53 V/m 0,57 V/m 0,94 V/m 1 0,646 1,000 1 Otwarta przestrzeń (por. 1 0,694 1,000 2 Wnętrze domu ul. Potrze 1 0,720 1,000 3 Taras piętra domu ul. Po 1 0,669 1,000 4 Podwórze ul. Potrzebowi 1 0,675 1,000 5 Otwarta przestrzeń (por. 1 0,650 1,000 6 Otwarta przestrzeń (por. 1 0,662 1,000 7 Otwarta przestrzeń (por. 1 0,781 1,000 8 Otwarta przestrzeń (por. 0,34 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 0,47 2,0 +23,9% 0,11 brak przekroczenia wg przepisu 0,55 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 0,40 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu 0,42 2,0 +23,9% 0,10 brak przekroczenia wg przepisu 0,35 2,0 +23,9% 0,08 brak przekroczenia wg przepisu 0,38 2,0 +23,9% 0,09 brak przekroczenia wg przepisu 0,74 2,0 +23,9% 0,18 brak przekroczenia wg przepisu 0,73 V/m 1 0,714 1, Otwarta przestrzeń (por. 0,53 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 0,74 V/m 1 0,717 1, Otwarta przestrzeń (por. 0,84 V/m 1 0,749 1, Otwarta przestrzeń (por. 0,77 V/m 1 0,726 1, Otwarta przestrzeń (por. 0,31 V/m 1 0,397 1, schody na poziomie 1. ko 0,32 V/m 1 0,410 1, Otwarta przestrzeń (por. 0,54 2,0 +23,9% 0,13 brak przekroczenia wg przepisu 0,64 2,0 +23,9% 0,15 brak przekroczenia wg przepisu 0,57 2,0 +23,9% 0,14 brak przekroczenia wg przepisu poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu poniżej 0,5 2,0 brak przekroczenia wg przepisu Obliczanie rzeczywistej wartości dla przykładowego pionu nr 8 przebiega zatem następująco: wartość odczytana z miernika: 0,94 V/m jest pomnożona przez współczynnik dynamiczny 0,781 oraz przez współczynnik częstotliwościowy. Zatem: 0,94 0,781 = 0,743. Stąd wartość 0,74 publikowana w sprawozdaniu dla pionu pomiarowego nr 8. Jak widać w tym przykładzie, dla niektórych pomiarów współczynniki korekcyjne bywają większe od jedności, ale bywają tez mniejsze od 1. W zależności od tego wynik rzeczywisty okaże się większy lub mniejszy od tego, jaki został odczytany wprost z przyrządu. Taki właśnie wynik rzeczywisty publikowany jest w sprawozdaniu z akredytowanego badania. 2. Każdy pomiar wykonywany przez człowieka za pomocą przyrządu pomiarowego obarczony jest nieuniknionym błędem, prawidłowo nazywanym niepewnością pomiaru. Są to liczby, które w tabeli zamieszczonej w punkcie 3.2 podano w kolumnach Niepewność pomiaru [%] i Niepewność pomiaru. Oznacza to, że wynik podany w każdym wierszu może się różnić o ok. 24% w dół lub w górę od wartości rzeczywistej. Tego rodzaju niepewność, jest jak wspomniano nieunikniona, jednak laboratorium w pełni nad nią panuje. Zatem w przykładowym pionie numer 32, w którym stwierdzono najwyższa wartość spośród wszystkich pionów pomiarowych 1,27 V/m, popełniono z pewnością błąd, który jednak nie przekracza 24% wartości mierzonej, czyli 0,3 V/m.

11 1,27 Laboratorium Badawcze TELE-COM Poznań Zatem rzeczywisty wynik pomiaru natężenia pola elektrycznego w pionie 32 mieści się pomiędzy 1,03 V/m a 1,57 V/m. Taki jest rezultat przeprowadzonych pomiarów w pionie 32, podobnie w każdym innym. Wynika z tego jednak, że nawet jeżeli podany wynik jest zaniżony nawet o 24%, to i tak rzeczywista wartość natężenia pola elektrycznego w pionie 32 (na balkonie najwyższego piętra bloku) nie przekracza 1,6 V/m, a zatem jest daleka od wartości dopuszczalnej dla miejsc przebywania ludności. Poniższa ilustracja pokazuje wartości zmierzone w tych pionach, w których przekroczona była czułość przyrządu pomiarowego 0,5 V/m. Znaczki o kształcie podwójnej litery T pokazują zakres wartości rzeczywistych w danym pionie, czyli uwzględniają przedział niepewności rzeczywista wartość natężenia pola mieści się z pewnością w zakresie objętym takim znaczkiem podwójne T. Kropki na środku każdego znaczka podwójne T to wartości zmierzone w pionie, podawane w sprawozdaniu w punkcie 3.2. Czerwona linia na poziomie 7,5 V/m oznacza taką wartość, której zmierzenie podczas badania oznaczałoby stwierdzenie przekroczenia dopuszczalnego poziomu natężenia pola elektrycznego w środowisku. Zasady ustalania tego limitu są podane w rozporządzeniu [2]. 8 Wartości E w poszczególnych pionach pomiarowych ,34 0,47 0,55 0,40 0,42 0,35 0,38 0,74 0,65 0,43 0,65 0,42 0,61 0,68 0,87 0,68 0,52 0,50 0,53 0,53 0,54 0,64 0,57 0,32 0,37 0,32 0,32 0, Gdyby jednak laboratorium uzyskało wynik bardzo bliski wartości granicznej 7 V/m, taki pomiar należałoby potraktować ze szczególną uwagą i doprecyzować tak, by wyeliminować nierozstrzygnięcie stanu prawnego (przekroczono wartość dopuszczalną czy nie przekroczono)? 3. W pięciu pionach pomiarowych stwierdzono wartości na tyle małe, że w rubryce wynikowej znalazł się zapis poniżej 0,5 V/m. Oznacza to, że wartości rzeczywiste są niższe niż czułość przyrządu pomiarowego podana w punkcie 1.6. Zgodnie z zasadami akredytacji laboratorium nie ma prawa posługiwanie się oficjalnie wartościami, które leżą poza zakresem udokumentowanym podczas wzorcowania, gdyż oznacza to podawanie wyników niewiarygodnych, a to jest sprzeczne z istotą akredytowania laboratoriów badawczych. Czułość 0,5 V/m oznacza przy tym zdolność do zmierzenia natężenia pola elektrycznego o wartościach 15-krotnie mniejszych od wartości wynikającej z przepisu [2], której zmierzenie oznacza stwierdzenie przekroczenia dopuszczalnej wartości natężenia pola elektrycznego w środowisku. Jest to zatem czułość znacznie większa niż konieczna do prawidłowego wykonania badania i nie ma możliwości przeoczenia granicy obszaru, w którym przebywanie ludności byłoby zabronione. Ponieważ, jak wspomniano, zagadnienie wyników odczytywanych przez personel podczas badania wzbudziło duże zainteresowanie (choć wyniki te są bardzo niskie w porównaniu z granicą prawnie dopuszczalną), poniżej zestawiono przybliżone wyniki pomiaru natężenia pola elektrycz-

12 nego w pięciu pionach, w których wartości te były niższe od czułości przyrządu. Ponieważ poruszamy się tu tylko po przybliżonych wartościach współczynników korekcyjnych, podanie dokładniejszych (nieprzybliżonych) wartości natężenia pola elektrycznego nie jest możliwe (nie jest też do niczego potrzebne). Pion nr Wartość odczytana z przyrządu Przybliżona wartość współczynnika dynamicznego Wartość współczynnika częstotliwościowego Przybliżona wartość rzeczywista 24 0,31 0,397 0, ,32 0,410 0, ,25 0,320 0, ,40 0,512 0, ,40 0,512 0,21 4. Ponieważ do wyobraźni najbardziej przemawia obraz, poniżej zamieszczamy wykonaną we własnym zakresie mapę rozkładu natężenia pola elektrycznego wokół innej stacji telefonii mobilnej. Wysokości zawieszenia anten wynosi tu ok. 25 m, jest zatem znacznie mniejsza niż w przypadku stacji w Wieleniu. W konsekwencji w tym przykładzie pole elektromagnetyczne powinno być raczej większe na powierzchni gruntu niż wokół stacji wieleńskich. W tej stacji położonej na osiedlu typu blokowego (do 11 konsygnacji) anteny umieszczone są na wieży kościoła. Mapa jest wynikiem obliczeń teoretycznych dla wysokości 2 m nad podłożem (nad gruntem Lub dachem) uwzględniających rzeczywiste moce emisji z anten, charakterystyki promieniowania anten, wysokości zawieszenia anten, ukształtowanie okolicznego terenu oraz wysokości budynków (od dwóch do 11 kondygnacji). Jak widać na mapie natężenie pola o wartościach większych od dopuszczalnych (kolory czerwony i pomarańczowy) występują tylko tuż przy antenach na wieży, a także na wysokim spadzistym dachu budynku kościoła, to znaczy w miejscach całkowicie niedostępnych dla ludzi i na wysokości zbliżonej do wysokości zawieszenia anten (ok. 25 m). Na pozostałym terenie zgodnie z legendą barw mapki przeważa pole elektryczne o natężeniu mniejszym od 0,7 V/m (kolory ciemniejszy zielony i niebieski). Miejscami w pewnym oddaleniu od wieży pojawia się pole elektryczne o wartościach większych od 0,7 a mniejszych od 2,2 V/m (jaśniejszy zielony). Mapka pokazuje więc bardzo dużą zgodność prognozy rozkładu pola z wokół stacji z tymi rezultatami, które uzyskano podczas akredytowanego pomiaru w Wieleniu. Wyniki z punktu 3.2 (przedstawione tez na wykresie dwie stronice wcześniej) są typowo w przedziale 0,4 0,6 V/m, tylko w pewnym oddaleniu od wież nieco wzrastają (np. w pionie nr 8 do wartości 0,74 ±0,18 V/m). Podobnie dzieje się na mapie w naszym przykładzie, przy czym ze względu na niżej zawieszone anteny, niż na wieżach w Wieleniu, wzrost jest nieco większy. Także na dachach sąsiednich 5-kondygnacyjnych bloków pole elektryczne ma na przykładowej mapie natężenie nieprzekraczające 2,2 V/m.

13 Sprawozdanie z badania rozkładu pól EM środowisko w otoczeniu stacji bazowych t.m. WIELEŃ - OŚ 7 V/m 2,2 V/m 0,7 V/m 0,2 V/m 0,07 V/m 0,02 V/m Część poza zakresem akredytacji opracował Jacek Jarzina