Aneta Franc, Maciej Kowalczyk OSTRÓW WIELKOPOLSKI ZARYS DZIEJÓW SAMORZĄDU MIASTA

Transkrypt

1 Aneta Franc, Maciej Kowalczyk OSTRÓW WIELKOPOLSKI ZARYS DZIEJÓW SAMORZĄDU MIASTA Ostrów Wielkopolski 2010

2 Publikację wydano ze środków budżetu Miasta Ostrowa Wielkopolskiego oraz Biblioteki Publicznej im. Stefana Rowińskiego w Ostrowie Wielkopolskim w dwudziestą rocznicę odrodzenia samorządności Zespół Redakcyjny Przewodnicząca Beata Podsadna Aneta Franc, Włodzimierz Grabowski, Maciej Kowalczyk, Andrzej Leraczyk (sekretarz) Redakcja Włodzimierz Grabowski

3 Szanowni Państwo! Jesienią 2010 roku kończy się kolejna kadencja samorządu Ostrowa Wielkopolskiego. Wydarzenie to zbiega się z listopadowym Świętem Miasta Ostrowa Wielkopolskiego i uroczystą Sesją Rady Miejskiej. Zamykając piątą kadencję, możemy równocześnie podsumować dwadzieścia lat samorządowych instytucji. Ułatwia to przygotowana publikacja. Pokazuje ona, jak z mozołem dochodzono do kolejnych sukcesów, jak wypracowywano kompromisowe rozwiązania, które do nich prowadziły. Stały, systematyczny rozwój zagwarantował miastu przodujące miejsca w wielu konkursach i rankingach w różnych dziedzinach życia społecznego. Z dumą możemy przywoływać przykłady naszych nowatorskich inicjatyw, które zyskały w całym kraju rangę modelowych. Stąd też słynne już w kraju powiedzenie gospodarka po ostrowsku. Imponuje na pewno duża liczba przedsięwzięć, w których uczestniczyć mogą mieszkańcy. Są więc imprezy kulturalne, w trakcie których usłyszeć można różne odmiany muzyki, występują chóry i orkiestry. Odbywa się wiele wystaw plastycznych, fotograficznych. Z pewnością otwarcie gruntownie zmodernizowanego Ostrowskiego Centrum Kultury i planowane na cele społeczno-kulturalne w najbliższym czasie naszej perły architektury synagogi, zintensyfikuje podejmowanie przedsięwzięć kulturalnych. Dzięki systematycznie rozbudowywanej bazie (Stadion Miejski, stadion przy ul. Kusocińskiego, hale sportowe i boiska szkół ostrowskich oraz trzy Moje Boiska Orlik 2012 ) rozwija się sport i co szczególnie cieszy działalność sportowa wśród dzieci i młodzieży. Nowe oblicze uzyskał ośrodek rekreacyjny Piaski-Szczygliczka i nowe osiedlowe dziecięce place zabaw. Aktualne jest nadal hasło gospodarka po ostrowsku prężnie działająca gospodarka komunalna, nowoczesne inwestycje w mieszkalnictwie. Unowocześniany jest konsekwentnie układ komunikacyjny (nowe ulice, wiadukty i oświetlenie), zwłaszcza na obrzeżach miasta. Mieszkańcy korzystają z nowoczesnych autobusów. Jest to ważny czynnik wpływający na rozwój gospodarczy, gdyż pomaga przyciągnąć inwestorów. Naturalnie nie zapominamy też o zachowaniu tożsamości lokalnej, o integracji mieszkańców. Dni Ostrowa i Patrona Miasta (nowa formuła Festynu Miejskiego majostaszki, plenerowe przedsięwzięcia artystyczne dla dzieci i młodzieży) oraz koncerty i widowiska historyczne z okazji Święta Miasta 10 listopada to ukazanie współczesnego obrazu i dokonań miasta, ale też przypomnienie korzeni. Samorządność sprawdziła się więc w działaniu.

4 Dwadzieścia lat temu dokonał się w kraju ustrojowy przewrót, dzięki któremu nadano samorządom status gospodarzy na swoim terenie. Równocześnie nałożono na nie wiele obowiązków i tylko entuzjazm i optymizm mogły zagwarantować sprostanie im. Popularne i prawdziwe jest stwierdzenie, że przyszłość Polski to Polska samorządów. Postęp powoduje, że kolejne pokolenia naszych samorządowców nie będą wprost naśladowały swoich poprzedników, realizując stojące przed nimi zadania, ale dzięki tej publikacji znajdą wzorce obywatelskiej postawy i społecznikowskiego działania dla dobra mieszkańców Ostrowa Wielkopolskiego. Mieszkańcy natomiast otrzymują tom zawierający bogaty ładunek wiedzy o przeszłości swojego miasta, z której mogą być dumni. Radosław Torzyński Prezydent Miasta Ostrowa Wielkopolskiego Ostrów Wielkopolski, wrzesień 2010 r.

5 Społeczeństwo polskie nie akceptowało w dużej mierze sprzecznej z zasadami demokracji formy funkcjonowania państwa polskiego, jakie powstało po II wojnie światowej. Jednakże wszelkie protesty społeczne i formy dezaprobaty były do początku lat 80. skutecznie tłumione przez silny wówczas aparat państwowy pozostający pod protektoratem ZSRR. Dopiero załamanie ekonomiczne gospodarki socjalistycznej zmieniło postać rzeczy. W sierpniu 1980 roku powstał wielomilionowy Ruch Społeczny Solidarność, którego działania przyczyniły się do odrodzenia demokracji w Polsce. Solidarność powstała na bazie licznych komitetów strajkowych, które z czasem przekształciły się w komisje założycielskie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność, zarejestrowanego 10 listopada 1980 roku przez Sąd Okręgowy w Warszawie. Ruch solidarnościowy w Ostrowie Wielkopolskim odegrał dużą rolę nie tylko w skali regionu Południowej Wielkopolski, ale także w skali kraju lipca 1980 roku w Zakładach Sprzętu Mechanicznego URSUS w Ostrowie wybuchł pierwszy strajk w ówczesnym województwie kaliskim. 19 lipca rozpoczął się protest strajkowy w Zakładach Automatyki Przemysłowej MERA- 236 Dzieje Solidarności w Ostrowie Wielkopolskim i południowej Wielkopolsce najobszerniej zostały przedstawione w publikacjach G. Schlender: NSZZ Solidarność w Ostrowie Wielkopolskim w latach , [w:] Ostrów Wielkopolski. Ilustrowane dzieje miasta, red. W. Banach, Ostrów Wielkopolski 2009, s ; NSZZ Solidarność w województwie kaliskim w latach , Kalisz 1992; Solidarność Wielkopolski Południowej w latach Zarys dziejów, Kalisz 2001.

6 -ZAP, który trwał trzy dni. 23 lipca rozpoczął się strajk w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego 237. Ostrów zasłynął również za sprawą Posłania do ludzi pracy Europy Wschodniej jednego z ważniejszych dokumentów Solidarności, którego twórcą był ostrowski lekarz i działacz solidarnościowy Henryk Siciński 238. Solidarność blisko współpracowała z Kościołem katolickim. W 1982 roku, pomimo trwającego stanu wojennego, proboszcz parafii farnej ks. Alfred Mąka zawiązał wraz z historykiem Jerzym Pietrzakiem Komitet Odbudowy Pomnika Kardynała Ledóchowskiego. Pomnik kardynała przy ostrowskiej farze został zburzony w czasie II wojny światowej, staraniem powstałego Komitetu został odbudowany i uroczyście odsłonięty 30 września 1984 roku, z licznym udziałem mieszkańców miasta i przedstawicieli Episkopatu 239. Z początkiem 1989 roku zaczęto odbudowywać struktury Solidarności w całym kraju. Oprócz fali strajków toczyły się rozmowy przy Okrągłym Stole, pomiędzy obozem rządzącym a Solidarnością. Wynikiem rozmów Okrągłego Stołu była decyzja o wyborach kontraktowych do parlamentu, które zaplanowano na 4 czerwca 1989 roku. Były to pierwsze częściowo wolne wybory w powojennej historii Polski. Ustalono, że 65% w Sejmie przypadnie przedstawicielom Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej (PZPR), Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (ZSL), Stronnictwa Demokratycznego (SD) oraz innych stronnictw prorządowych, natomiast o pozostałe 35% ubiegać się będą mogli kandydaci bezpartyjni. Całkowicie wolne miały być natomiast wybory do Senatu 240. Działacze Solidarności, przygotowując się do wyborów, powołali Komitet Obywatelski przy Lechu Wałęsie, który objął następnie cały kraj. 1 kwietnia 1989 r. powstał Komitet Obywatelski Solidarność w Ostrowie Wielkopolskim, którego założycielem był Jerzy Pietrzak. Był to pierwszy Komitet Obywatelski w województwie kaliskim. W jego skład weszli członkowie Komitetu Odbudowy Pomnika Kardynała Ledóchowskiego oraz inni działacze Solidarności, w tym wiele osób młodego pokolenia. Przewodniczącym Komitetu Obywatelskiego w Ostrowie Wielkopolskim wybrano Jerzego Pietrzaka, wiceprzewodniczącym inżyniera Jerzego Koralewskiego, a sekretarzem Aleksandrę Kierstein 241. W sobotę 20 maja 1989 roku odbył się wiec przedwyborczy w Ostrowie Wielkopolskim zor- 237 G. Schlender, NSZZ Solidarność w województwie kaliskim, s Ibidem, s Henryk Siciński został radnym Miasta Ostrowa Wielkopolskiego w I kadencji ( ). Zobacz biogram w niniejszej publikacji. 239 E. Kotowska-Rasiak, Pomnik kardynała wolnościowym zrywem, Gazeta Ostrowska nr 39(1382) z 30 września G. Schlender, NSZZ Solidarność w województwie kaliskim, s Ibidem, s

7 Ulotka Solidarności Komitet Obywatelski Solidarność w Ostrowie Wielkopolskim, czerwiec Stoją od lewej: Michał Matyśkiewicz, Cezary Nowakowski, Jerzy Grzegorski, Jerzy Minta, Tadeusz Pluciński, Bolesław Długaszewski, Bogdan Gibasiewicz, Antoni Majka, Jerzy Sówka, Płocharz (członek KO w Odolanowie), Witold Banach, Andrzej Pawłowski, Andrzej Szeląg, Marek Czemplik. Siedzą od lewej: Aniela Mikołajczyk, Feliks Orzeł, Maria Kornaszewska-Stawik, Jerzy Pietrzak, Aleksandra Kierstein, Jerzy Koralewski, R. Dybol (członek KO w Odolanowie), J. Mruc, Lech Górski Wiec przedwyborczy w Ostrowie Wielkopolskim, 20 maja Od lewej: Jerzy Koralewski, Jerzy Pietrzak, Edward Wende, Aleksandra Kierstein, Zbigniew Bujak, Anna Nehrebecka Wiec przedwyborczy w Ostrowie Wielkopolskim, 20 maja 1989

8 ganizowany przez Komitet Obywatelski Solidarność. Ostrowskich kandydatów do parlamentu wspierali: Anna Nehrebecka i Zbigniew Bujak. Wybory parlamentarne 4 czerwca 1989 roku zakończyły się bezprecedensowym zwycięstwem Solidarności. Na 161 miejsc przewidzianych dla kandydatów Solidarności w Sejmie wprowadzono 160 kandydatów, a na 100 miejsc w Senacie 92. Udział w wyborach wzięło 62% uprawnionych do głosowania 242. Do parlamentu dostało się także dwóch działaczy z Ostrowa Wielkopolskiego: Jerzy Koralewski do Sejmu oraz Jerzy Pietrzak do Senatu 243. Należało się spodziewać, że w przyszłych wyborach samorządowych działacze Solidarności również przejmą władzę. Aby przygotować się do nowej roli, członkowie Komitetu Obywatelskiego zapoznawali się zarówno z przepisami formowanego prawa samorządowego, jak i z zasadami funkcjonowania miasta. W tym celu członkowie Komitetu brali udział w sesjach Miejskiej Rady Narodowej, w charakterze obserwatorów. Przygotowania do przyszłych wyborów samorządowych koordynowali nowo wybrani parlamentarzyści: Jerzy Pietrzak i Jerzy Koralewski, którzy na skutek pełnienia nowych obowiązków zrzekli się w grudniu 1989 roku przewodniczenia w Komitecie Obywatelskim. Zastąpili ich: Cezary Nowakowski na stanowisku przewodniczącego, Aleksandra Kierstein i Jerzy Sówka na stanowisku wiceprzewodniczących. Sekretarzem został Andrzej Pawłowski, późniejszy kandydat na prezydenta miasta Ostrowa Wielkopolskiego z ramienia Komitetu Obywatelskiego Solidarność Ibidem, s Ibidem, s Ibidem, s Na temat udziału przedstawicieli Komitetu Obywatelskiego na sesjach Rady Miejskiej w Ostrowie Wielkopolskim w charakterze Obserwatorów zob. Akta Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Ostrowie Wielkopolskim z lat Protokoły i uchwały Miejskiej Rady Narodowej w Ostrowie Wielkopolskim, jak i wszystkich organów administracji rządowej do 1990 z obszaru byłego województwa kaliskiego, przechowywane są w Archiwum Państwowym w Kaliszu. 77