Folia Philosophica 30

Transkrypt

1 Folia Philosophica 30

2 NR 2991

3 Folia Philosophica 30 pod redakcją Piotra Łaciaka Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2012

4 Redaktor serii: Filozofia Andrzej Kiepas Redaktor naczelny Piotr Łaciak Rada Redakcyjna Andrzej J. Noras (historia filozofii), Dariusz Kubok (ontologia), Tomasz Kubalica (epistemologia), Danuta Ślęczek-Czakon (etyka), Maria Popczyk (estetyka), Wojciech Kaute (filozofia polityki), Krzysztof Szymanek (logika) Sekretarze: Aleksander R. Bańka, Agnieszka Wesołowska Rada Programowa Heinrich Badura (Wiedeń), Gerhard Banse (Karlsruhe), Józef Bańka (Katowice), Ľubomír Belás (Prešov), Stanisław Borzym (Warszawa), Czesław Głombik (Katowice), Jan Hartman (Kraków), Adam Jonkisz (Bielsko-Biała), Andrzej Kiepas (Katowice), Jerzy Kopania (Białystok), Nicanor Ursua Lezaun (San Sebastian), Iwona Lorenc (Warszawa), Leon Miodoński (Wrocław), Robert Piłat (Warszawa), Jan Štěpán (Olomouc), Stefan Symotiuk (Lublin), Jan Zouhar (Brno) Zespół Recenzentów Iwona Alechnowicz-Skrzypek, Bolesław Andrzejewski, Agnieszka Kijewska, Jan Krokos, Radosław Kuliniak, Anna Latawiec, Vladimír Leško, Andrzej Lorenz, Marek Maciejczak, Artur Mordka, Marek Papuziński, Zlatica Plašienková, Jacek Rąb, Tadeusz Szubka, Włodzimierz Tyburski, Ryszard Wiśniewski, Kazimierz Wolsza Publikacja będzie dostępna po wyczerpaniu nakładu w wersji internetowej: Central and Eastern European Online Library Śląska Biblioteka Cyfrowa Instytut Filozofii Uniwersytetu Śląskiego

5 Spis treści Przekłady Vladimír Leško: Fenomenologia a dzieje filozofii (tłum. Dariusz Bęben) 15 Studia z historii filozofii starożytnej i średniowiecznej Agnieszka Woszczyk: Własności monady i diady w Theologumena arithmeticae przypisywanych Jamblichowiz Chalkis Jacek Surzyn: Szkotowy projekt nauki transcendentalnej Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse przedstawiciel naukowego środowiska krakowskiego w pierwszej połowie XV wieku Maciej Stanek: Kategoria relacji w rozumieniu Benedykta Hessego. 89 Monika Mansfeld: Komentarze metafizyczne Jana Burydana stan badań Epistemologia Piotr Łaciak: Anonimowość transcendentalnej subiektywności a koncepcja filozofii jako ścisłej nauki Agnieszka Wesołowska: Transcendentalna epoché a problem przemiany Ja Tomasz Kubalica: Gerolda Praussa krytyka poznania jako odbicia. 173

6 6 Spis treści Filozofia i logika Józef Bańka: Czy recentywizm może wystąpić jako horyzont spełnienia logiki nieskończenie wielowartościowej? Szymon Makuła: Rola analizy w Tractatus logico-philosophicus Ludwiga Wittgensteina Krzysztof A. Wieczorek: Logiczne i empiryczne równie pochyłe Krzysztof Szymanek: O teoriach spiskowych Filozofia kultury Dariusz Bęben: Kilka uwag o Logosie, czyli filozofia kultury jako filozofia pierwsza Weronika Chabińska: Mit jako kluczowy element kulturowy filozofii Friedricha W.J. Schellinga Recenzje Dariusz Kubok: Sokratycy przed Sokratesem Jacek Surzyn: Jan Duns Szkot, prekursor koncepcji intuicji Marta Ples-Bęben: Poznać to, co ukryte Marek Wójtowicz: W poszukiwaniu sensu śmierci Agnieszka Wesołowska: Transcendentalizm a twórczość Tischnera. 353 Mirosław Piróg: Filozof o wielu obliczach Noty o Autorach

7 Table of contents Translations Vladimír Leško: Phenomenology and the history of philosophy (trans. Dariusz Bęben) Studies in the history of ancient and medieval philosophy Agnieszka Woszczyk: Characteristics of the monad and dyad in Theologumena arithmeticae attributed to Iamblichus Chalcidensis Jacek Surzyn: Scotus s project of transcendental science Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse as a representative of Cracow academic community of the first half of 15th century Maciej Stanek: The category of relation in Benedykt Hesse Monika Mansfeld: Metaphysical commentaries by Jean Buridan the state of research Epistemology Piotr Łaciak: Anonymity of transcendental subjectivity and the idea of philosophy as a strict science Agnieszka Wesołowska: Transcendental epoché and the problem of the transformation of ego

8 8 Table of contents Tomasz Kubalica: Gerold Prauss s critique of cognition taken as reflection Philosophy and Logic Józef Bańka: Can recentivism become a horizon of fulfilment of infinitely-valued logic? Szymon Makuła: The role of analysis in Tractatus logico-philosophicus by Ludwig Wittgenstein Krzysztof A. Wieczorek: On logical and empirical slippery slopes. 239 Krzysztof Szymanek: On conspiracy theories Philosophy of culture Dariusz Bęben: Some remarks on Logos, or philosophy of culture as first philosophy Weronika Chabińska: Myth as key element of Friedrich W.J. Schelling s philosophy Reviews Dariusz Kubok: Socratics before Socrates Jacek Surzyn: John Duns Scotus as precursor of the concept of intuition Marta Ples: To get to know what is hidden Marek Wójtowicz: In search of sense of death Agnieszka Wesołowska: Transcendentalism and Tischner s work Mirosław Piróg: Philosopher of many faces Notes on authors

9 Inhaltsverzeichnis Übersetzungen Vladimír Leško: Die Phänomenologie und die Geschichte der Philosophie (Dariusz Bęben) Studien zur Geschichte der Philosophie des Altertums und des Mittelalters Agnieszka Woszczyk: Die Eigenschaften von Monade und Dyade in dem dem Iamblich von Chalkis zugeschriebenen Werk Theologumena arithmeticae Jacek Surzyn: Das Projekt einer transzendentalen Lehre von Johannes Duns Scotus Hanna Wojtczak: Benedykt Hesse Vertreter des wissenschaftlichen Krakauer Milieus in der ersten Hälfte des 15.Jhs Maciej Stanek: Die Kategorie Relation nach Benedykt Hesse.. 89 Monika Mansfeld: Johannes Buridans metaphysische Kommentare Wissensstand Epistemologie Piotr Łaciak: Die Anonymität der transzendentalen Subjektivität und die Konzeption der Philosophie als einer strengen Wissenschaft. 125 Agnieszka Wesołowska: Transzendentale Epoché und das Problem des Ich-Wandels

10 10 Inhaltsverzeichnis Tomasz Kubalica: Gerold Prausses Kritik der Erkenntnis als einem Abbild Philosophie und Logik Józef Bańka: Kann der Rezentivismus ein Horizont der Verwirklichung von der unendlich vielwertigen Logik werden? Szymon Makuła: Die Rolle der Analyse im Tractatus logico-philosophicus von Ludwig Wittgenstein Krzysztof A. Wieczorek: Logische und empirische schiefe Ebenen. 239 Krzysztof Szymanek: Zu Verschwörungstheorien Kulturphilosophie Dariusz Bęben: Ein paar Bemerkungen über Logos, d.h. die Philosophie der Kultur als erste Philosophie Weronika Chabińska: Mythus als Hauptelement der Philosophie von Friedrich W.J. Schelling Rezensionen Dariusz Kubok: Die Sokratiker vor dem Sokrates Jacek Surzyn: Johannes Duns Scotus als Wegbereiter für die Konzeption der Intuition Marta Ples: Das Versteckte erfahren Marek Wójtowicz: In der Suche nach dem Sinn des Todes Agnieszka Wesołowska: Der Transzendentalismus und Tischners Werke Mirosław Piróg: Ein Philosoph mit vielen Gesichtern Autorenverzeichnis

11 Szanowni Czytelnicy Mamy przyjemność oddać Państwu do rąk jubileuszowy, trzydziesty tom wydawnictwa ciągłego Folia Philosophica. Prezentowany tom zamyka nie tylko kolejny rok redakcyjnej pracy nad naszym pismem, lecz także stanowi asumpt do rozważań nad domykającym się trzydziestoleciem wydawnictwa Folia Philosophica. Prezentacja numeru jubileuszowego stanowi okoliczność sprzyjającą uwyraźnieniu ważniejszych zmian, jakie zaznaczały się w wydawniczym rozwoju pisma, którego pierwszy tom ukazał się w 1984 roku pod redakcją Józefa Bańki w ramach 14. tomu wydawnictwa ciągłego Prace z Nauk Społecznych. Status autonomicznego wydawnictwa ciągłego Instytutu Filozofii Uniwersytetu Śląskiego Folia Philosophica zyskała dopiero w 1993 roku począwszy od 11. tomu i jako samodzielne wydawnictwo ukazuje się aż do dziś. W odniesieniu do zmian oraz innowacji w procedurze wydawniczej, wśród których warto wspomnieć między innymi o tym, że od 24. tomu Folia Philosophica jest w całości dostępna w formie internetowej, wskazujemy, że jeśli chodzi o obecny status oraz wysoki poziom merytoryczny naszego pisma rozstrzygającym było powołanie (również począwszy od 24. tomu) Rady Redakcyjnej, której członkowie od bieżącego tomu są zarazem redaktorami tematycznymi (w zakresie historii filozofii, ontologii, epistemologii, etyki, estetyki, filozofii polityki i logiki) oraz powołanie międzynarodowej Rady Programowej. Ukazanie się tomu jubileuszowego stanowi okazję do wyrażenia wdzięczności. Serdecznie dziękujemy w tym miejscu Autorom, zarówno z kraju, jak i z zagranicy, których twórczość stanowi o wartości naszego pisma. Nasze podziękowania składamy również wszystkim członkom Rady Programowej oraz Recenzentom, którzy zadali sobie

12 12 Szanowni Czytelnicy trud oceny przesyłanych im artykułów. Szczególne wyrazy wdzięczności kierujemy pod adresem Pani Małgorzaty Pogłódek (redaktora językowego), której wieloletnie zaangażowanie i praca nad językową oraz stylistyczną formą tekstów, począwszy od pierwszego tomu, znajdują wyraz w jakości oraz językowych walorach pisma. W imieniu Rady Redakcyjnej Piotr Łaciak (redaktor naczelny)

13 Noty o Autorach Vladimír Leško, prof. dr hab., kierownik Katedry Filozofii i Historii Filozofii na Uniwersytecie Jozefa Šafárika w Koszycach. Jest jednym z najważniejszych animatorów życia filozoficznego na Słowacji. Jego zainteresowania koncentrują się wokół refleksji nad historią filozofii, gdzie głównie wykorzystuje rozważania Hegla, Heideggera, Gadamera, Finka oraz Patočki. Jest autorem oraz redaktorem licznych monografii. Wiele z nich tłumaczono na język polski, angielski oraz czeski. Do najważniejszych publikacji należą: Filozofia dejín filozofie. Hlavné modely a výsledky (1999); Philosophy of the History of Philosophy. The Main Models and Results (2003); Filozofia dejín filozofie. Silné a slabé modely (2004); Úvod do filozofie (2007). Agnieszka Woszczyk, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jacek Surzyn, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Hanna Wojtczak, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Maciej Stanek, mgr, doktorant w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Monika Mansfeld, mgr, doktorantka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu

14 364 Noty o Autorach Piotr Łaciak, prof. UŚ dr hab., profesor w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Agnieszka Wesołowska, dr, adiunkt w Zakładzie Antropologii Filozoficznej i Filozofii Cywilizacji Instytutu Filozofii Uniwersytetu Tomasz Kubalica, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Józef Bańka, prof. zw. dr hab., emerytowany profesor Instytutu Filozofii Uniwersytetu Szymon Makuła, mgr, doktorant w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Krzysztof A. Wieczorek, dr, adiunkt w Zakładzie Logiki i Metodologii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Krzysztof Szymanek, dr hab., adiunkt w Zakładzie Logiki i Metodologii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Dariusz Bęben, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Weronika Chabińska, mgr, doktorantka w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Dariusz Kubok, prof. UŚ dr hab., profesor w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Marek Wójtowicz, dr, adiunkt w Zakładzie Nauk o Rodzinie Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Mirosław Piróg, dr hab., adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Marta Ples-Bęben, dr, adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej Instytutu Filozofii Uniwersytetu

15 Redaktor Małgorzata Pogłódek Projektant okładki Grzegorz Nowak Redaktor techniczny Barbara Arenhövel Korektor Danuta Stencel Skład i łamanie Edward Wilk Copyright 2012 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN ISSN Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, Katowice wydawus@us.edu.pl Wydanie I. Nakład: egz. Ark. druk. 23,0. Ark. wyd. 24,5. Papier offset. kl. III, 90 g Cena 30 zł (+ VAT) Druk i oprawa: PPHU TOTEM s.c. M. Rejnowski, J. Zamiara ul. Jacewska 89, Inowrocław