Wacław Górski, Andrzej Skowroński

Transkrypt

1 Wacław Górski, Andrzej Skowroński Związek Polskich Artystów Fotografików OKRĘG KUJAWSKO-POMORSKI

2 Toruń miasto nieznane II na fotografiach Wacława Górskiego i Andrzeja Skowrońskiego. Miasta nieustannie się zmieniają. Gdyby tak się nie działo, być może nadal mieszkalibyśmy w gotyckich czy też barokowych kamienicach, bez wody bieżącej i kanalizacji, elektryczności i sieci gazowej. Nawet, gdy kubatury budynków pozostają te same, przeobrażeniom ulegają elewacje frontowe, podział pomieszczeń i traktów wewnątrz. Najbardziej oczywiste wydają się pokoleniowe zmiany wystroju wnętrz. Nie dla wszystkich dostępne są obrazy trwania podwórek kamienic w niemal niezmienionej formie. Osłonięte przed oczyma osób niepożądanych żyją znacznie wolniejszym rytmem trwania i przemijania dzieł ludzkich rąk, zatroskanych przyszłością. Szczególnym rytmem żyły one w Polsce II połowy XX wieku. Stare Miasto w Toruniu było jednym z takich miejsc, które żyły taką siłą przetrwania. Właścicieli prywatnych po 1945 r. często nie stać było na remonty bieżące, w kamienicach skomunalizowanych wszystko było wspólne i każdy starał się, tak jak mógł, mieszkać w przyzwoitych warunkach. Stawały się inspiracją dla wielu fotografów, którzy szukali miejskich klimatów widzianych i odczuwanych inaczej, niż na przebarwionych pocztówkach. Odrębną grupę zafascynowanych niepowtarzalną atmosferą nadwiślańskiego grodu stanowili toruńscy konserwatorzy zabytków, muzealnicy i historycy. Większość z nich fotografowała amatorsko, profesjonalne zdjęcia zamawiali w pracowni fotografii dokumentalnej Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu. W latach jej starszym wykładowcą i kierownikiem był Wacław Górski, jednocześnie opiekun koła naukowego Instytutu w latach 1974/2000. Wacław Górski odbywał ze studentami z koła szereg wypraw badawczych, a zarazem fotograficznych, po znanych tylko wtajemniczonym zakamarkach staromiejskich, których efektem była wystawa fotografii Toruń - miasto nieznane eksponowana w grudniu 1978 r. w toruńskim BWA. Była to jedna z najkrótszych ekspozycji w dziejach fotografii toruńskiej. Ówczesne władze zaproponowały dyrektorowi BWA jej zamknięcie po trzech godzinach od otwarcia. Ale prezentowane na niej fotografie ocalały w archiwum Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, skąd w 2017 r. wypożyczył je Andrzej Skowroński, również fotograf pracowni fotografii dokumentalnej IZK UMK. Jest on autorem projektu ukazującego trwanie i przemiany staromiejskich podwórek Torunia na przełomie XX i XXI wieku, a zarazem współautorem wystawy. Zdjęcia na okładce - Łazienna 18, na stronie obok - Mostowa 14. Andrzej, dysponując analogowymi fotografiami Wacława, które są już wielokrotnie przywoływaną ikonografią Torunia, odwiedził z aparatem cyfrowym te same podwórka, utrwalone przez starszego kolegę w latach Ta wystawa, należąca niewątpliwie do coraz popularniejszego nurtu archeologii fotografii, zdefiniowanego przez Jerzego Lewczyńskiego, zawiera w sobie wiele warstw znaczeniowych. Pierwszą i dla większości odczytywaną warstwą jest zapis historii miasta utrwalonej w murach i na murach, budowanych od średniowiecza. Druga warstwa to klimat poetyckiej tajemnicy przemijania utrwalonej w formach niegdyś podyktowanych potrzebami dnia codziennego, z biegiem czasu już nie tak łatwo wytłumaczalnych praktycznie, stworzonych nie tylko przez człowieka, ale i bezlitosny czas złuszczone tynki, rozwarstwiające się cegły, zatarte napisy, warstwy farb nakładanych jedna na drugą. Jakieś przybudówki, szopki, sterta próchniejących gałęzi. Można te same podwórka zobaczyć na czarno - białych zdjęciach A. Skowrońskiego, co więcej autor starał się wykonywać je z podobnego punktu ustawienia aparatu Wacława Górskiego. Trzecia warstwa to nie łatwo szyfrowana, niemniej widoczna pozostaje na ścianach galerii tajemnica różnicy między profesjonalną fotografią analogową Wacława Górskiego i profesjonalną fotografią cyfrową Andrzeja Skowrońskiego. Na wystawie znalazły się oryginalne powiększenia Wacława Górskiego z 1978 r., oczyszczone jedynie powierzchniowo, a obok nich wydruki cyfrowe Andrzeja Skowrońskiego. To signum temporis, podobnie jak pozytywne i mniej pozytywne zmiany wyglądu podwórek, z których niekiedy bezpowrotnie znikają zabytkowe detale i elementy. Cztery dekady w życiu miasta, o historii sięgającej roku 1233, to nie tak wiele. Zaryzykować można by nawet twierdzenie, że raz na sto lat swego trwania architektura Torunia ulega zasadniczej metamorfozie. W 1945 r. miasto nie uległo zniszczeniu, zaniedbania i zaniechania w okresie PRL nie pozostawiły na niej aż tak widocznego śladu. Nowoczesna architektura, która coraz śmielej wkracza w obręb Starego Miasta, budzi mieszane uczucia. Należy jednak pamiętać, że imponujące XIX-wieczne kamienice często kryją w sobie tajemnicę kilku gotyckich kamienic a gotycki Toruń stawał się już barokowym Toruniem. Każde pokolenie jego mieszkańców pragnie pozostawić po sobie trwały ślad obecności. Często jednak myślę, że aby dorównać gotyckiej katedrze Janów, współcześni musieliby zbudować coś rozmiarów i znaczenia wieży Eiffla! Stanisław Jasiński,

3 Rynek Staromiejski 4 Rynek Staromiejski 19

4 Chełmińska 4 Mikołaja Kopernika 5

5 Łazienna 6 Mostowa 6

6 Piekary 4 Podmurna 7

7 Szewska 12 Żeglarska 2

8 Andrzej R. Skowroński Urodzony i mieszkający w Toruniu od 1949 roku. Fotografią zajmuję się od 12-go roku życia. Z czasem pasja przerodziła się w pracę zawodową. Dyplom czeladniczy w 1970 roku, mistrzowski w 1976 roku. W latach 60 i 70 członek Toruńskiego Towarzystwa Fotograficznego. Pracował w pracowni fotografii dokumentalnej ( ) Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa - UMK w Toruniu. Dokonania fotograficzne to dokumentacje prac konserwatorskich, fotografie do katalogów, albumy o Toruniu, współpraca z Muzeum Okręgowym w Toruniu. Jest współautorem dokumentacji fotograficznej zespołu starego miasta Torunia (1997) i Zamku Krzyżackiego w Malborku (1997) do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Pracował w zespole historyków sztuki wykonując fotografie do książki DZIEJE SZTUKI TORUNIA. Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Wystawy zbiorowe: TTF, ZPAF i ZPFP Wystawy indywidualne: (okres zapisu cyfrowego) Bankowa r. - O czy szepcze piach i woda (Mała Galeria Fotografii ZPAF w Toruniu); Toruń w obiektywie A.R. Skowrońskiego (Dwór Artusa w Toruniu); 2009 r. - Wystawa indywidualna, Festiwal Fotografii Przyrodniczej Sztuka Natury (Toruń - gość festiwalu); 2010 r. - Maki (Dwór Artusa w Toruniu); 2015 r. - Wystawa zbiorowa poplenerowa (Gruczno); Wystawa indywidualna Święci i Świecy (Bazylika Katedralna śś Janów w Toruniu); 2016 r. - Wystawa 50 lat z fotografią (Mała Galeria Fotografii ZPAF Toruń). Katalogi muzealne, książki: (wybór) r. - TORUŃ Mikołaja Kopernika, album; r. - Skarby Dawnego Torunia, album; r. - Kanał Augustowski, album; r. - Złote Lata Jazzu, album autorski; r. - TORUŃ Światowe Dziedzictwo Kultury, album; r. - TORUŃ, album autorski; r. - Dzieje Sztuki Torunia; r. - TORUŃ pod skrzydłami anioła, album autorski; r. - TORUŃ JAKI JEST - wizja miasta zależy od ciebie; r. - Kościoły Drewniane Diecezji Toruńskiej, album autorski tom 19; r. - Gwido Chmarzyński i jego dzieło Sztuka w Toruniu. Nagrody: (okres zapisu cyfrowego) r. - Kolej w fotografii w Bydgoszczy III nagroda; r. - Wyróżnienie zespołowe Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego za rok 2008 w dziedzinie Kultura, za album Dzieje Sztuki Torunia ; r. - Złota Kareta NOWOŚCI nagroda zespołowa za Dzieje Sztuki Torunia ; r. - Złota odznaka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Za Opiekę nad Zabytkami ; r. - Festiwal Foto Natura - kategoria inne zwierzęta IZABELIN, 1 miejsce; r. - Ogólnopolski Konkurs Fotografii Przyrodniczej FOTO EKO Poznań, wyróżnienie; r. - Ogólnopolski Konkurs Fotograficzny MORZE Gdańsk, III nagroda za 4 prace; r. - VI Olsztyński Dni Techniki konkurs fotograficzny Praca Naukowca I miejsce za cykl fotograficzny p.t. Pokaz Chemiczny i III miejsce za cykl Szczęśliwy doktor chemii ; i 2009 r. - Fotograf Roku Z P F P Okręg Toruński w ramach konkursu wewnętrznego; r. - Nagrody Rektora UMK w Toruniu ostatnia; r. - Medal Zasłużony dla Diecezji Toruńskiej. Wacław Górski Urodził się 28 września 1935 roku w Poznaniu. Od 1946 roku mieszka w Toruniu, gdzie jego ojciec, wybitny historyk Karol Górski ( ) był profesorem Wydziału Historii UMK, którego był współtwórcą. Jego syn ukończył historię już na Wydziale Humanistycznym UMK w Toruniu. Należał do studenckiej toruńskiej grupy fotograficznej OKO, założonej w 1961 roku. W latach 1956/1960 pracował w pracowni fotografii dokumentalnej Towarzystwa Naukowego w Toruniu. W latach 1960/1972 kierownik pracowni fotografii dokumentalnej Pracowni Konserwacji Zabytków w Warszawie. W latach 1972/2000 kierownik i starszy wykładowca pracowni fotografii dokumentalnej Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu oraz v-ca dyr. ds. studenckich od 1994 do 2000 roku. Opiekun Koła Naukowego Fotografii dokumentalnej IZK UMK w latach 1974/2000. Współautor z A. Skowrońskim dokumentacji fotograficznej miasta Torunia i Zamku Krzyżackiego w Malborku do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO, 1997 rok. Ważniejsze wystawy: 1966 r. - Grupa OKO, wraz z R. Kuziemskim i J. Robakowskim, Toruń KMPiK; 1969 r. - Cerkiewki i chaty, wraz z J. Szandomiskim i W. Szulcem, Rzeszów, Łańcut; 1970 r. - Zbliżenia, wystawa indywidualna, Warszawa, siedziba Stowarzyszenia Historyków Sztuki; 1975 r. - Kanał Augustowski, wraz z J. Szandomiskim, Białystok BWA, Warszawa Muzeum Techniki; 1976 r. - Tkaniny i Koronki z klasztoru Wizytek w Warszawie, wraz z B. Olechnickim, SHS. Warszawa; 1978 r. - Zabytki sztuki złotniczej i tkaniny ze skarbca Kolegiaty Zamojskiej, wraz B. Olechnickim, SHS. Warszwa; 1978 r. - Toruń miasto nieznane, wraz z kołem naukowym IZK UMK, BWA w Toruniu; 1990 r. - Rzeźba Gotycka w Toruniu, wystawa indywidualna, Mała Galeria Fotografii ZPAF, Toruń. Bankowa 4 Albumy i publikacje: 1973 r. - K. Górski, Dzieje Malborka, wyd. Morskie; 1974 r. - M.E. Gąsiorowscy, Toruń, wyd. Arkady; 1974 r. - M. Karpowicz Baltazar Fontana, Wydawnictwo Naukowe, Semper Szwajcaria; 1977 r. - W. Górski, Fotograficzna dokumentacja obiektów sztuki złotniczej, Ochrona Zabytków nr 30/3-4 ( ), s Warszawa; 1977 r. - K. Górski, Zakon Krzyżacki,wyd. Ossolineum; 1983 r. - M. Karpowicz, Artisti Ticinesi In Polonia Nel 500, wyd. Lugano; 1987 r. - M. Karpowicz, Artisti Ticinesi In Polonia Nel 600, wyd. Lugano; 1987 r. - K. Naliwajek, Złotnictwo gotyckie na Pomorzu, wyd. Ossolineum; 1998 r. - M. Karpowicz, Barok w Polsce, wyd. Arkady; 1990 r. - J. Łoziński, Skarby sztuki polskiej, wyd. Arkady; 1990 r. - M. Karpowicz, Baltazar Fontana, wyd. Arkady; 1992 r. - J. Łoźiński, Pomniki Sztuki w Polsce tom 2 Pomorze, wyd. Arkady; 2000 r. - W. Batura, Kanał Augustowski, wraz z A. Skowrońskim, wyd. K. Młotkowski; 2008 r. - K. Górski, Państwo Zakonu Krzyżackiego w Prusach wyd. PWN; 2012 r. - M. Woźniak, Złotnictwo Sakralne Prus Królewskich wyd. Naukowe UMK.

9 KATALOG DO WYSTAWY Toruń miasto nieznane II AUTORZY WACŁAW GÓRSKI ANDRZEJ R. SKOWROŃSKI PROJEKT I OPRACOWANIE TEKSTÓW, REDAKCJA JADWIGA ELŻBIETA CZARNECKA WYDAWCA ZWIĄZEK POLSKICH ARTYSTÓW FOTOGRAFIKÓW OKRĘG KUJAWSKO-POMORSKI ul. Różana 1, Toruń mała galeria PARTNER GALERII fotografii ISBN