Odzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących.

Transkrypt

1 Odzież chroniąca przed gorącymi czynnikami termicznymi Na wielu stanowiskach pracy m.in. w hutach i zakładach metalurgicznych, podczas spawania, akcji przeciwpożarowych pracownik narażony jest na działanie czynników gorących, które mogą występować w jednej lub jednocześnie kilku postaciach tj.: płomienia, ciepła kontaktowego, ciepła konwekcyjnego, promieniowania cieplnego, iskier, dużych ilości stopionych metali lub ich drobnych rozprysków. Konieczne jest wtedy stosowanie odzieży ochronnej zabezpieczającej przed działaniem określonych czynników gorących. Właściwy dobór odzieży ochronnej do zagrożeń występujących na gorących stanowiskach pracy wymaga zidentyfikowanie wszystkich niebezpiecznych i szkodliwych czynników będących źródłem ryzyka, narażonych osób jak również warunków i intensywności ich narażenia. Obecnie polskie normy przedstawiają dla poszczególnych parametrów charakteryzujących właściwości odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi w postaci klas ochrony, opartych na wynikach badań laboratoryjnych materiałów. Efektywna ochrona pracowników przed czynnikami gorącymi może być zapewniona jedynie wtedy, gdy zastosowana odzież ochronna jest dobrana odpowiednio do poziomu zagrożeń jak i rodzaju wykonywanej pracy.

2 Odzież ochronna przeznaczona dla pracowników przemysłu narażonych na działanie czynników gorących. Wymagania dotyczące odzieży ochronnej dla pracowników narażonych na działanie czynników gorących (z wyłączeniem gorących cieczy) są zawarte w normie PN-EN 531:1999. Przedstawiono w niej i metody badań odnoszące się do materiałów odzieżowych oraz podano wskazówki dotyczące konstrukcji odzieży chroniącej przez dużymi rozpryskami płynnych metali. Norma obejmuje swoim zakresem również kaptury i getry, natomiast inne rodzaje ochron głowy, rąk i stóp są z niej wyłączone. Odzież ochronna normy PN-EN 531:1999 jest przeznaczona do ochrony pracownika przed krótkim kontaktem z płomieniem i przynajmniej jednym rodzajem innego czynnika gorącego (ciepło konwekcyjne, promieniowanie cieplne, duże rozpryski płynnego metalu) lub kombinacją tych czynników. Odporność odzieży na każdy rodzaj czynnika jest określona za pomocą kodu literowego (odporność na ciepło konwekcyjne litera B, odporność na promieniowanie cieplne litera C, odporność na duże rozpryski płynnych metali: aluminium litera D, żelazo litera E) i podawana w klasach. Wyższa klasa oznacza wyższy poziom ochronny wyrobu. Każdy rodzaj odzieży chroniącej przed czynnikami gorącymi powinien zawsze charakteryzować się ograniczoną zdolnością do rozprzestrzeniania płomienia i powinien być oznaczony literą A. Oznacza, to że podczas badania odporności na zapalenie próbki materiałów nie powinny się palić (czas palenia i żarzenia nie może być dłuższy od 2 s), topić ani dawać płonących lub stopionych szczątków, nie mogą tworzyć się na nich dziury. Wyroby odzieżowe lub układy odzieżowe, które są przeznaczone do ochrony przed ciepłem konwekcyjnym, powinny charakteryzować się przynajmniej klasą ochrony B1 wg tabeli 1 (HTI w tabeli oznacza wskaźnik przenikania ciepła, badanie wg PN-EN 367:1996 ).

3 Tabela 1. Klasy ochrony odzieży chroniącej przed ciepłem konwekcyjnym Klasa ochrony Zakres wartości HTI [s] min. max. B1 3 6 B B B B5 31 Wyroby odzieżowe i/lub układy odzieżowe, które są przeznaczone do ochrony przed promieniowaniem cieplnym, powinny charakteryzować się przynajmniej klasą ochrony C1 wg tabeli 2, przy gęstości promieniowania cieplnego równego 20 kw/m2 (badanie wg PN-EN 366:1995 ).Odporność odzieży na promieniowanie cieplne jest definiowana za pomocą stopnia przenoszenia ciepła t2. Tabela 2. Klasy ochrony odzieży chroniącej przed promieniowaniem cieplnym Średni czas dla poziomu t2 [s] Klasa ochrony min. max. C C C C4 151 Wyroby odzieżowe i/lub układy odzieżowe, które są przeznaczone do ochrony przed rozpryskami stopionego aluminium, powinny charakteryzować się przynajmniej klasą ochrony D1 wg tabeli 9.4 (badanie wg PN-EN 373 ). Tabela 3. Klasy ochrony odzieży chroniącej przed rozpryskami stopionego aluminium [1] Wskaźnik rozprysku płynnego Klasa aluminium [g] ochrony min. max. D1 100 < 200 D2 200 < 350 D3 350 Wyroby odzieżowe i/lub układy odzieżowe, które są przeznaczone do ochrony przed rozpryskami stopionego żelaza, powinny mieć przynajmniej klasę ochrony E1 wg tabeli 4, klasy ochrony odzieży chroniącej przed rozpryskami innych metali powinny być przedstawione w podobny sposób.

4 Tabela 4. Klasy ochrony odzieży chroniącej przed rozpryskami stopionego żelaza Wskaźnik rozprysku płynnego żelaza Klasa [g] ochrony min. max. E1 60 < 120 E2 120 < 200 E3 200 Właściwości ochronne odzieży przeznaczonej dla pracowników narażonych na działanie czynników gorących uzyskuje się, stosując w zależności od ryzyka pojedyncze materiały, materiały wielowarstwowe lub układy materiałów. Jeżeli przy niskim poziomie promieniowania cieplnego (do 2 kw/m 2 ) i temperaturze poniżej 50 C istnieje ryzyko zapalenia odzieży, można stosować tkaniny z przędz aramidowych itp. (np. Nomex ) lub tkaniny chemicznie modyfikowane: odporną na zapalenie bawełnę czy wełnę (impregnacja technologią Pyrovatex ) lub Proban ). Przykład odzieży wykonanej z bawełny odpornej na zapalenie przedstawiono na rys. 1.

5 Rys. 1. Odzież wykonana z bawełny odpornej na zapalenie przykład W środowisku pracy, w którym występuje wyższy poziom promieniowania cieplnego (do 20 kw/m2), stosowana jest odzież wykonana z materiałów aluminizowanych, odbijających promieniowanie podczerwone (cieplne). Konstrukcja tego typu odzieży jest dostosowana do zagrożenia i warunków pracy (fartuch, ubranie, ochrony głowy i karku). Na stanowiskach pracy, na których natężenie promieniowania jest wyższe niż 20 kw/m2, jest stosowana odzież z wielowarstwowych materiałów lub układów materiałów, np.: --zewnętrzna warstwa aluminizowany materiał z włókien szklanych, aramidowych, wełny, bawełny lub wiskozy impregnowanej niepalnie, --wewnętrzna warstwa wełna lub bawełna impregnowane niepalnie. Szczególne konstrukcyjne stawiane są odzieży przeznaczonej do ochrony przed rozpryskami stopionych metali. Jedną z ważniejszych jej cech jest konstrukcja, która zapewnia, że bluza odzieży jest na tyle długa i szeroka, że pokrywa górę spodni nawet wtedy, gdy użytkownik się pochyla, a nogawki spodni są na tyle długie, by zachodziły na obuwie. Wszystkie metalowe zapięcia w zewnętrznym wyrobie odzieżowym powinny być przykryte, aby zapobiec adhezji stopionego metalu. Przykłady takiej odzieży przedstawiono na rys. 2 i 3.

6 Rys. 2. Odzież wykonana z tkaniny aluminizowanej przykład Rys. 3. Wyroby odzieżowe wykonane z tkanin aluminizowanych Odzież ochronna PN-EN 531:1999 [1] powinna być oznakowana znakiem graficznym przedstawionym na rysunku 4. Rysunek 4. Znak graficzny dla odzieży spełniające normy PN EN 531:1999

7 Na znaku graficznym umieszczony jest zawsze kod A gdyż właściwości związane z rozprzestrzenianiem płomienia są zawsze badane i ten typ odzieży musi charakteryzować się niepalnością. Ponadto na znaku graficznym przy pomocy kodu literowego (A, B, C, D, E) charakteryzowane są te właściwości które są istotne dla danego wzoru odzieży i zostały przebadane. W tabeli 5 podano przykłady doboru odzieży w zależności od poziomu ryzyka na stanowiskach gorących.

8 Tabela 5 Przykłady doboru odzieży w zależności od poziomu ryzyka na stanowiskach gorących2) Zagrożenie Przykładowa sytuacja Niski poziom ryzyka: ograniczona ekspozycja na czynniki gorące Małe płomienie kontakt przypadkowy Większe płomienie i ciepło konwekcyjne Promieniowanie cieplne Iskry i drobne rozpryski stopionych metali fartuch laboratoryjny w kontakcie z płomieniem z palnika Bunsena kontakt z małym ogniem (proces produkcyjny), praca w bliskiej odległości od pieca (proces produkcyjny) -spawanie i cięcie, -odlewnictwo aluminium i żelaza Proponowany rodzaj odzieży ochronnej, rękawic i obuwia ochronnego odzież wykonana z materiałów spełniających normy PN-EN 533 i rękawice spełniające normy PN-EN 407 odzież normy PN-EN 531, poziomy: A, B1 i C1, odzież normy PN-EN 531 od poziomu C1 w zależności od natężenia promieniowania cieplnego spełniając a wymagani a normy PN-EN spełniając a wymagani a normy PN-EN 531, poziom D1 i E1,

9 Średni poziom ryzyka: ekspozycja na wysokie poziomy czynników gorących Promieniowanie cieplne Promieniowanie cieplne i przypadkowy płomień -praca w bliskiej odległości od pieca, -obróbka cieplna prace wewnątrz pieców normy PN- EN 531, poziom B2 i C2, normy PN- EN 531, poziom B1, C3, E1, odzież normy PN-EN 531, poziom B2 i C2. Wysoki poziom ryzyka : ekspozycja na gorąco i/lub płomień oraz duże ilości płynnego metalu Intensywne ciepło i płomień oraz duże ilości płynnego metalu -hutnik, -odlewnik, rdzeniarz normy PN- EN 531, poziomy: A, B2, C2, E3, normy PN- EN 531, poziomy: A, B2, C1, E3.

10 Tabela jest oparta na aktualnych wersjach norm (lipiec 2005 r.). Niektóre z wymienionych norm podlegają obecnie rewizji. Literatura 1. PN-EN 531:1999 Odzież ochronna dla pracowników narażonych na działanie czynników gorących. 2. PN EN 367: 1996 Odzież ochronna. Ochrona przed ciepłem i płomieniem. Metoda wyznaczania przenikania ciepła przy działaniu płomienia. 3. PN-EN 366:1995 Odzież ochronna - Ochrona przed gorącem i ogniem - Metoda badania - Ocena materiałów i zestawów materiałów poddanych działaniu promieniowania cieplnego. 4. PN-EN 373:1999 Odzież ochronna -- Ocena odporności materiału na działanie rozprysków płynnego metalu 5. PN EN 470-1:1999 Odzież ochronna dla spawaczy i osób wykonujących zawody pokrewne Wymagania. 6. PN EN 469:2006(U) Odzież ochronna dla strażaków - Wymagania dotyczące odzieży ochronnej przeznaczonej do akcji przeciwpożarowej. 7. PN-EN ISO 6942:2005 Odzież ochronna -- Ochrona przed gorącem i ogniem -- Metoda badania: Ocena materiałów i zestawów materiałów poddanych działaniu promieniowania cieplnego. 8. PN EN 31092:1998 Tekstylia - Wyznaczanie właściwości fizjologicznych - Pomiar oporu cieplnego i oporu pary wodnej w warunkach stanu ustalonego (metoda pocącej się zaizolowanej cieplnie płyty) 9. PN EN 471:2005 Odzież ostrzegawcza o intensywnej widzialności do użytku profesjonalnego -- Metody badania i. 10. PN-EN 1486:2001 Odzież ochronna dla strażaków. Metody badania i dla odzieży odbijającej promieniowanie cieplne do specjalnej akcji przeciwpożarowej 11. PN-EN ISO 11611:2007 (U) Odzież ochronna dla spawaczy i pracowników w zawodach pokrewnych. Materiał jest kopią materiałów ze strony CIOP