EO HISTORICA ROCZNIK HISTORYCZNO GEOGRAFICZNY

Transkrypt

1 NR STUDIA EO HISTORICA ROCZNIK HISTORYCZNO GEOGRAFICZNY Rocznik Naukowy: Fundacja Centrum GeoHistorii Geohistorii Instytut Geodezji i Kartografii Instytut Historii KUL Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych US Zespół Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN Biblioteka Główna Uniwersytetu Szczecińskiego

2 STUDIA GEOHISTORICA. Rocznik historyczno-geograficzny Redakcja Bogumił Szady redaktor naczelny, Beata Konopska sekretarz redakcji, Radosław Skrycki Redakcja językowa Katarzyna Górkiewicz, Hanna Grygielska-Michalak Rada Naukowa Zdzisław Budzyński (Rzeszów), Andrzej Janeczek (Warszawa), Tomasz Jurek (Poznań), Mariusz Kulesza (Łódź), Andrew Pernal (Brandon / Kanada), Tadeusz Siwek (Ostrawa/Czechy), Rostislav Sossa (Kijów / Ukraina), Grzegorz Strauchold (Wrocław), Robert Šimůnek (Praga/Czechy) Recenzenci tomu 1 Ondrej Felcman, Urszula Myga-Piątek, Henryk Wąsowicz, Andrzej Ciołkosz, Marek Słoń, Zbigniew Wójcik Adres Redakcji Fundacja Centrum GeoHistorii Redakcja Studia Geohistorica Stare Babice, ul. Warszawska 336 Strona internetowa studiageohistorica.pl Wersja drukowana (papierowa) jest wersją pierwotną rocznika Studia Geohistorica Współwydawcy rocznika Biblioteka Główna Uniwersytetu Szczecińskiego, Fundacja Centrum GeoHistorii, Instytut Geodezji i Kartografii, Instytut Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego, Zespół Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN Rocznik współfinansowany przez Esri Polska Sp. z o.o. Projekt okładki: Jacek Młodożeniec Skład i łamanie: Signum CM Cezary Mazur Copyright by Fundacja Centrum GeoHistorii ISSN Nakład 200 egz. Warszawa 2013 r.

3 Spis treści Spis treści Contents Od redakcji From the editors... 6 Tradycje geografii historycznej Traditions of historical geography Stanisław Smolka O przygotowawczych pracach do geografii historycznej Polski (uwagi wstępne Mirosław Filipowicz, opracowanie Jan Kurowiak) On preparatory work for historical geography of Poland, (commentary by Mirosław Filipowicz, elaborated by Jan Kurowiak)... 7 Stanisław Pawłowski Położenie geograficzne Polski (uwagi wstępne Beata Konopska) Geographical location of Poland (commentary by Beata Konopska) Artykuły Articles and theses Bogumił Szady Geografia historyczna w Polsce rozwój i perspektywy Historical geography in Poland development and perspectives Kamil Nieścioruk Archiwalne materiały kartograficzne źródłem do rekonstrukcji przestrzeni dawnych wsi w strefie zabudowy miejskiej Archival cartographic materials as a source to reconstruct the space of old villages in the zone of urban housing Grzegorz Strauchold Kraj znany a państwo jeszcze nie. Rozważania o geografii wolnej Polski na łamach periodyków geograficznych II RP A recognized country but not yet the state. Reflections on the geography of free Poland on the pages of geographical periodicals of the Second Republic of Poland Lucyna Szaniawska Zasady opisu geograficznego i rysowania map w Geografii Ptolemeusza redagowanej przez Nicolausa Germanusa rękopis BOZ 2 Principles of a geographic description and map drawing in Geography by Ptolemy edited by Nicolaus Germanus a manuscript BOZ Teresa Bogacz Symbolic space on the old maps of Silesia (16th 18th c.) Przestrzeń symboliczna na dawnych mapach Śląska (XVI XVIII w.) Waldemar Bukowski, Andrzej Janeczek Mapa józefińska Galicji ( ) w przededniu edycji. Przedmiot i założenia programu wydawniczego Josephine map of Galicia ( ) on the eve of the edition. The subject and assumptions of the publishing plan Studia Geohistorica Nr

4 Spis treści 4 Anna Wrochna Ogólnopolski system udostępniania zasobów geoinformacyjnych OGNIWO The National Geoinformation Science System Integrating Geodetic Knowledge OGNIWO Recenzje i omówienia Reviews and discussions Mariusz Kulesza, Zagadnienia morfogenezy i rozplanowania miast średniowiecznych w Polsce [Problems of morphogenesis and planning of Medieval towns in Poland], Wydawnictwo Ibidem, Łódź 2011, ss. 360 (Jacek Chachaj) Grzegorz Błaszczyk, Geografia historyczna Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stan i perspektywy badań, wyd. 2 poprawione i uzupełnione, [Historical geography of the Grand Duchy of Lithuania. The state and perspectives of research, 2nd edition, corrected and supplemented] Wydawnictwo Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Poznań 2012, ss. 200 (Wojciech Walczak) Marek Słoń, Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, [Double and multiple towns in Medieval Europe] Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2010, ss. 742 (Jacek Chachaj) Praktyczny wymiar historical GIS, [Practical dimension of historical GIS] International Journal of Applied Geospatial Research, vol. 2 (2011), n. 4: Special Issue on the Past Informing the Future: Applied Geospatial Solutions, ed. R. Dobbs, M.B. Ruvane, ss. 108 (Bogumił Szady) Informacja czy dezinformacja? [Information or misinformation] Marek Gędek, Atlas historyczny wojen polskich, [A historical atlas of Polish wars] Bellona, Warszawa 2009, ss. 163 (Grzegorz Strauchold) Winfried Schenk, Historische Geographie (Geowissen kompakt), [Historical geography] Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt 2011, pp. 134 with several b/w images (Markus Naser) Historical Geography in Czechia, Historická geografie/historical Geography, Vol. 38, No. 1, 2012, The Institute of History Academy of Sciences of the Czech Republic, v.v.i., Prague, pp. 232 (Tomáš Burda) Województwa Prawobrzeżnej Ukrainy przed rozbiorami Микола Крикун, Воєводства Правобережної України у XVI XVIII століттях. Статті і матеріали, [Palatinates of Right-Bank Ukraine in the sixteenth through eighteenth centuries: studies and source materials] Український католицький університет. Гуманітарний факультет, Львів, 2012, ss. 702 (Irena Wodzianowska) Studia Geohistorica Nr

5 Spis treści Komunikaty i sprawozdania Communiques and reports Posiedzenie Komisji Geografii Historycznej Polskiego Towarzystwa Historycznego, Warszawa, 18 października 2012 r. Commission of Historical Geography, Polish Historical Society, Warsaw, 18 October 2012 (Michał Gochna) Zapomniane mosty, drogi i przeprawy w Galicji. Problematyka badań nad systemami komunikacyjnymi XVIII XX w., Rzeszów Przemyśl, września 2012 r. Forgotten bridges, roads and crossings in Galicia. Problems of studies on transportation systems of the 18th 20th centuries, Rzeszów Przemyśl, September 2012 (Zdzisław Budzyński) Sacrum w krajobrazie. Sprawozdanie z XV Interdyscyplinarnego Seminarium Naukowego Komisji Krajobrazu Kulturowego PTG, Lublin, września 2012 r. Sacrum in landscape. A report from the 15th Interdisciplinary Scientific Seminary of the Commission of Cultural Landscape of Polish Geographical Society, Lublin, September 2012 (Sebastian Bernat, Małgorzata Flaga) XXVI Ogólnopolska Konferencja Historyków Kartografii, Warszawa, września 2012 r. XXVI Polish Conference of Cartography Historians, Warszawa, September 2012 (Jerzy Ostrowski) Informacja dla autorów Guidelines for Authors Studia Geohistorica Nr

6 Od redakcji Powołanie czasopisma Studia Geohistorica jest odpowiedzią na zgłaszaną wielokrotnie w polskich środowiskach naukowych potrzebę specjalistycznego periodyku prezentującego badania z pogranicza geografii i historii. Bardzo długa tradycja naukowa związana z geografią historyczną oraz historią geografii i kartografii ulega w ostatnim czasie wyjątkowo szybkim przemianom związanym z rozwojem takich subdyscyplin, jak geografia człowieka, geografia kultury czy też geografia humanistyczna, które odwołują się zarówno do metod historycznych, jak i geograficznych. Współczesna nauka od pewnego czasu dostrzega problem spowolnienia rozwoju zamkniętych dyscyplin, wskazując jako jedno z rozwiązań prace inter- i wielodyscyplinarne. Łączenie kilku warsztatów badawczych staje się możliwe między innymi dzięki nowym narzędziom informatycznym, a zwłaszcza systemom informacji geograficznej. Wspólne narzędzia nie rozwiązują jednak nabrzmiałego przez lata problemu wzajemnej izolacji środowisk historyków, geografów, socjologów, kulturoznawców itp., która doprowadziła do rozproszenia badań. Okazjonalne kontakty i brak wspólnego forum nie sprzyjają rozwojowi zarówno w zakresie poszerzania pól badawczych, jak też wymiany metodologicznej. Szczególnie odczuwalny jest brak ogólnopolskiej konferencji naukowej, która byłaby miejscem ścierania się poglądów, wymiany myśli i doświadczeń oraz naukowej dyskusji między historykami i geografami. Rocznik Studia Geohistorica jest skierowany zarówno do przedstawicieli nauk humanistycznych i społecznych, jak też dyscyplin geograficznych, którzy prowadzą swoje badania w paradygmacie przestrzennego ujęcia przeszłości. Nie chodzi więc o zawężanie lub dookreślanie pól badawczych i stosowanych metod, ale stworzenie platformy do wymiany doświadczeń i wyników badań, a także przedstawiania zróżnicowanych lub uzupełniających się w zakresie przedmiotu i warsztatu ujęć badawczych. W propozycji tej geografia historyczna przestaje być dyscypliną, subdyscypliną, nauką pomocniczą historii lub geografii. Staje się natomiast metodą, a nawet więcej, paradygmatem badawczym odpowiadającym powrotowi do przestrzeni we współczesnych naukach społecznych oraz humanistycznych. Oprócz tekstów z zakresu geografii historycznej, kartografii historycznej, historii kartografii, historii geografii i horyzontu geograficznego, czasopismo przedstawiać będzie prace dotyczące geografii człowieka, w których metody genetyczne są podstawą badań. Niemniej ważne miejsce zajmie w nim dyskusja metodologiczna o badaniach dotychczasowych i ich nowych propozycjach oraz problematyka związana z zastosowaniem systemów informacji przestrzennej i czasowo-przestrzennych baz danych (Historical GIS). W czasopiśmie będą prezentowane polskie osiągnięcia w tej dziedzinie oraz wyniki europejskich i światowych projektów związanych ze spatial humanities. Bogumił Szady Beata Konopska, Radosław Skrycki 6 Studia Geohistorica Nr