PROGRAM STYCZNIA

Transkrypt

1 PROGRAM STYCZNIA

2 Zorza polarna autor: Jacek Bakutis AstroCamera 2012 Centrum Hewelianum Imponujący dorobek życia wybitnego gdańszczanina Jana Heweliusza jest nieśmiertelny i trwa od setek lat. Podobnie my, współcześni Gdańszczanie, nie ustajemy w dążeniach do poszerzenia wiedzy o tym znanym rajcy, mistrzu nauk, astronomie i browarniku. Jak jednak zaprezentować sylwetkę i dorobek człowieka tak wszechstronnego i genialnego jak Jan Heweliusz, ludziom żyjącym prawie 400 lat po nim? Wydaje się, że odpowiedź jest tylko jedna przez odkrywanie najciekawszych zagadnień nauki przy zastosowaniu atrakcyjnej i angażującej formy dostosowanej do współczesności. Odpowiedzią na potrzebę zorganizowania takiego wydarzenia jest Święto Gdańskiej Nauki urodziny Jana Heweliusza. Święto odbywa się każdego roku w styczniu, będąc swego rodzaju hołdem składanym przez mieszkańców Gdańska astronomowi. Obejmuje szereg ciekawych projektów, które pozwalają odkrywać pasjonującą historię naszego miasta. Łączą naukę z zabawą i w ciekawy, a przede wszystkim w bardzo żywy sposób, zapoznają nas z naszym miastem i fascynującymi tajnikami nauki. Nie brakuje wystaw, wykładów, spacerów z przewodnikiem i konkursów oraz licznych, innych atrakcji. Każdego roku idziemy o krok dalej. W końcu Jan Heweliusz nie był jedynym, wybitnym naukowcem wywodzącym się z Gdańska. Wystarczy wspomnieć Daniela Gabriela Fahrenheita czy Daniela Gralatha. Także ich postacie i dorobek chcemy przybliżać jak największej liczbie gdańszczan i naszych gości. Tym samym Święto Gdańskiej Nauki rozwija się w nowych, arcyciekawych kierunkach. Jego ukoronowaniem jest zawsze Koncert Noworoczny Gwiazdy na gdańskim Niebie. Artyści, którzy występują podczas tego wyjątkowego koncertu nie zawsze są popularni w naszym kraju, choć ich kunszt muzyczny zawsze budzi podziw. Podobnie jak Jan Heweliusz odkrywał gwiazdy, tak i my chcemy odkrywać muzyczne talenty przed gdańszczanami. Zapraszam Państwa do udziału w tym świecie nauki i kultury. Życzę Wam dobrej zabawy. Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz 2 2 3

3 Nie od dziś wiadomo, że jednym z najlepszych sposobów na rozsławianie każdego miasta jest przybliżanie sylwetek i dorobku jego najwybitniejszych mieszkańców. Na przestrzeni setek lat Gdańsk obfitował w takowe postacie, a jednak wciąż najjaśniejszą gwiazdą na naszym, gdańskim niebie jest Jan Heweliusz. Znany ławnik, astronom, naukowiec i browarnik jest z nami od ponad 400 lat. Jest patronem wielu wydarzeń, ulicy, nagród i wyróżnień a nawet piwa. Co więcej, rok 2011 został ogłoszony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej rokiem Jana Heweliusza. Tym bardziej dziwne byłoby, gdybyśmy w Gdańsku nie obchodzili najważniejszej daty związanej z Janem Heweliuszem jego urodzin. Organizowanym rok rocznie wydarzeniem upamiętniającym tę okazję jest Święto Gdańskiej Nauki Urodziny Jana Heweliusza. W tym roku aż 10 dni imprezy wypełnią ciekawe warsztaty, spacery tematyczne, spotkania z nauką, interesujące wykłady, konkursy, gry i wiele innych wydarzeń. Impreza skierowana jest do bardzo szerokiego grona odbiorców. Każdy znajdzie tu coś dla siebie, zarówno dorośli, młodzież, jak i dzieci. Święto wykracza przy tym poza utarte schematy. Jan Heweliusz bez wątpienia był wybitnym naukowcem, ale nie był sam. Jak już pisaliśmy, wielu było wspaniałych gdańszczan w ponad 1000 letniej historii naszego miasta. Wystarczy wspomnieć np. Daniela, Gabriela Fahrenheita, Daniela Gralatha czy Artura Schopenhauera. Dzięki temu każdego roku święto otwiera się na nowe, bardzo ciekawe tematy związane z twórczością znanych postaci naszego miasta. Warto przy tym dodać, że z roku na rok święto nauki przechodzi pozytywne zmiany. Jest coraz ciekawiej, aktywności coraz bardziej angażują uczestników i poruszane są coraz liczniejsze tematy. Całe Święto Nauki to nie tylko okazja do poszerzenia swojej wiedzy, ale zarazem prawdziwy hołd składany naszemu Janowi Heweliuszowi. Zachęcamy do zapoznania się z programem rozpisanym na kolejnych stronach i zapraszamy wszystkich do wspólnej nauki poprzez zabawę! ZESKANUJ QR KOD I POBIERZ BEZPŁATNĄ APLIKACJĘ DO EKSCYTUJĄCEJ I PEŁNEJ ZAGADEK GRY MIEJSKIEJ ŚLADAMI JANA HEWELIUSZA. ROZWIĄŻ ŁAMIGŁÓWKI I WEŹ UDZIAŁ W LOSOWANIU ATRAKCYJNYCH NAGRÓD. POBIERZ APLIKACJĘ! Aplikacja dostępna od 25 stycznia 2014 r. Więcej informacji na stronie QR code generated on

4 KIM BYŁ PATRON ŚWIĘTA GDAŃSKIEJ NAUKI? fot. Najwspanialsza gwiazda astronomii. Johannes Phocylides Holward o Janie Heweliuszu. IMIĘ I NAZWISKO: Jan Heweliusz URODZONY: 28 stycznia 1611 r. w Gdańsku w domu u zbiegu ul. Straganiarskiej i Grobli IV. POCHODZENIE: mieszczanin. Rodzina ojca Abrahama Hewelke, osiadła w Gdańsku w początkach XVI w., od lat zajmowali się m.in. browarnictwem i handlem zbożem. Matka Kordula z Heckerów, wywodziła się z patrycjuszowskiej rodziny ze Starego Miasta. WYKSZTAŁCENIE: nauka w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, roczne studia prawnicze i ekonomiczne w Lejdzie (Holandia), studiowanie praw miejskich. Znajomość języka niemieckiego, polskiego, łacińskiego, francuskiego i angielskiego. ZAINTERESOWANIA: astronomia, optyka, mechanika, rysunek, edytorstwo, ogrodnictwo. STAN CYWILNY: 21 marca 1635 r. ślub z Katarzyną Rebeschke (zm. 1662), która w posagu wniosła browar i kamienice przy ul. Korzennej sąsiadujące z domem Heweliusza. 4 luty 1663 r. ślub z młodziutką Elżbietą Koopman, która stała się jego partnerką i pomocą zarówno w życiu, jak i zamiłowaniu do astronomii. DOŚWIADCZENIE: podróżowanie po Europie, przebywanie dłuższy czas w Anglii i Francji, nawiązywanie kontaktów z uczonymi matematykami i astronomami. Wraca do Gdańska na wieść o chorobie ojca, 1636 wstąpienie do cechu browarników 1639 przekazanie prowadzenia interesów żonie. Poświęcenie się astronomii, w tym także budowie obserwatorium na dachach swoich kamienic przy ul. Korzennej 1641 ławnik 1651 rajca Starego Miasta Gdańska WAŻNIEJSZE DZIEŁA: 1647 Selenographia, czyli opis Księżyca Cometographia, poświęcona charakterystyce ruchu komet i ich systematyce i 1679 Machina Coelestis, zawierająca historię astronomii, obserwacje Heweliusza z okresu 30 lat jego pracy, a także dokładny opis metod badawczych oraz opis przyrządów z jakich korzystał i całego obserwatorium gdańskiego, które było wówczas najlepiej wyposażonym w Europie dzieła wydane pośmiertnie przez wdowę po Heweliuszu: Prodromus Astronomiae wraz z katalogiem gwiazd oraz Firmamentum Sobiescianum, pięknie ilustrowany atlas nieba, w którym można obejrzeć m.in. Tarczę Sobieskiego, gwiazdozbiór odkryty i nazwany przez Heweliusza na cześć zwycięstwa króla polskiego pod Wiedniem w 1683 r. ZMARŁ: 28 stycznia 1687 r. w Gdańsku w dniu swoich 76. urodzin. 6 7

5 JAN HEWELIUSZ NIE BYŁ JEDYNY... DANIEL GABRIEL FAHRENHEIT fot. 93ce2449fe567bd8bf0046ba2bc0e d1cc7c0bafc/ jpg Gdańsk Haga, fizyk, inżynier. Pochodził z rodziny wywodzącej się z Hildesheim, przybyłej do Gdańska w roku Syn kupca Daniela i Concordii z domu Schumann. Urodził się w kamienicy przy Hundegasse (ul. Ogarna, obecnie nr 95). Pobierał nauki w szkole mariackiej i Gimnazjum Akademickim. Po nagłej śmierci rodziców w 1701 roku, wysłany przez opiekunów do Amsterdamu. Praktykował w kantorach kupieckich, prywatnie studiował fizykę, prowadził doświadczenia z przyrządami do mierzenia temperatury i ciśnienia. Do Gdańska powracał w latach 1709 i 1712, wspólnie z prof. Gimnazjum Akademickiego Paulem Paterem prowadził doświadczenia nad skonstruowaniem mierników temperatury i ciśnienia. Badania kontynuował w roku 1714 w Dreźnie, podczas pracy w hucie szkła. Około roku 1715 jako pierwszy na świecie zastosował rtęć w termometrach. W 1724 roku w czasopiśmie Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie opublikował wyniki badań nad nową konstrukcją termometru, barometru i miernika gęstości cieczy (aerometru). W roku 1725 opracował termometryczną skalę, nazwaną od jego nazwiska (32º F = 0ºC). Początkowo powszechnie stosowana, po nowej (1742) propozycji szwedzkiego astronoma Andersa Celsiusa ograniczona do krajów anglosaskich; obecnie stosowana w USA, Australii i Nowej Zelandii. 30 X 2008 na q Długim Targu (róg z ul. Mieszczańską) ustawiono Kolumnę Meteorologiczną Fahrenheita (projekt Hanny Klementowskiej): w 3-metrowej, stylizowanej na XVII-wieczną kolumnie zamknięta gablota z termometrem o wysokości 1,2 m, obok skale Fahrenheita i Celsjusza. DANIEL I GRALATH Gdańsk Gdańsk, burmistrz. Pochodził z rodziny przybyłej do Gdańska z Regensburga (Ratyzbony), pierwszy obywatelstwo Gdańska uzyskał w 1699 roku kupiec Karl Ludwig, ojciec Daniela I. Ukończył szkołę św. Jana, w latach uczył się w Gimnazjum Akademickim, w 1728 studiował na uniwersytecie w Halle i w Marburgu, w 1729 w Lejdzie na fakultetach związanych z prawem, botaniką, medycyną, chemią, fizyką i matematyką. Po podróżach naukowych do Francji i Holandii od 1734 roku w Gdańsku, gdzie zdobył status prywatnego uczonego. Od roku 1754 ławnik, od 1758 rajca Głównego Miasta. Podczas wojny siedmioletniej ( ) zapobiegł wprowadzeniu wojsk rosyjskich do miasta, co wpłynęło na przyspieszenie jego kariery. W latach burmistrz. Prowadził badania fizyczne z elektrostatyką, pierwszy w świecie wyjaśnił działanie tzw. butelek lejdejskich i odkrył możliwość zwiększania napięcia prądu poprzez łączenie kondensatorów. Założyciel Towarzystwa Przyrodniczego, dla którego zakupił pierwszy sprzęt, w okresie jego prezes. Wydał drukiem 3-tomową historię badań nad elektrycznością oraz bibliografię piśmiennictwa dotyczącego elektryczności. Zajmował się doświadczeniami fizycznymi z ciśnieniem cieczy i powietrza, astronomią oraz biologią. Od roku 1752 członek honorowy Towarzystwa Naukowego w Getyndze. Posiadał jeden z największych księgozbiorów w Gdańsku, obecnie w BG PAN. Założyciel Wielkiej Alei (al. Zwycięstwa). Mieszkał we własnej kamienicy przy Langgasse 40 (ul. Długa). W 1893 roku w Wielkiej Alei umieszczono głaz z okolicznościową plakietą. W roku 1945 usunięto plakietę, w nowej formie zainstalowana W 2010 jego imieniem nazwano pierwszy z nabytych przez władze Gdańska tramwajów PESA Swing. 8 9

6 ARTHUR SCHOPENHAUER fot Gdańsk Frankfurt nad Menem), filozof. Syn Johanny i Heinricha Florisa Schopenhauerów. W 1793 roku wraz z rodzicami wyjechał z Gdańska do Hamburga. Po śmierci ojca w 1806 roku uczył się w Hamburgu zawodu kupca, następnie studiował w Getyndze medycynę i przyrodoznawstwo, a w Berlinie filologię klasyczną. W 1819 wydał swoje główne dzieło Die Welt als Wille und Vorstellung, na podstawie którego w roku 1820 habilitował się w Berlinie. Tam też pracował jako docent na uniwersytecie, kontynuując badania i rozważania filozoficzne. Zwalczany przez zwolenników filozofii Georga W. Hegla, w 1831 zrezygnował z pracy i wyjechał do Frankfurtu nad Menem, gdzie do końca życia pracował naukowo, nie wiążąc się z żadną uczelnią. Kolejne prace przyniosły mu sławę i uznanie, m.in. O wolności woli ludzkiej (1839) O podstawie moralności (1840), 2 tomy artykułów i przyczynków (1851). Jego filozofia miała duży wpływ na społeczeństwo niemieckie w czasie walki o demokratyczne państwo (Wiosna Ludów, ). Jako filozof i myśliciel głosił programowy ahistoryzm i prezentował skrajnie pesymistyczny pogląd na świat. Jego filozofia wywarła wielki wpływ na kształtowanie osobowości i poglądów wybitnego przedstawiciela niemieckiej filozofii 2. połowy XIX wieku, Friedricha Nietzschego. Wielokrotnie powtarzał, że z pochodzenia nie jest Niemcem, lecz gdańszczaninem. Do roku 1945 nazwę Schopenhauerweg nosiła obecna ul. Kopernika we Wrzeszczu, na froncie domu przy ul. św. Ducha 47 istniała tablica pamiątkowa poświęcona jemu i matce. Nową tablicę zawieszono Obecnie jego imię nosi ul. w Oliwie i tramwaj PESA Swing. BARTŁOMIEJ KECKERMANN 1572 Gdańsk Gdańsk, filozof. Jako stypendysta Rady Miejskiej Gdańska studiował filozofię i teologię w Wittenberdze, Lipsku i Heidelbergu. W latach w Heidelbergu uczył m.in. języka hebrajskiego, od roku 1602 profesor Gimnazjum Akademickiego. Publikował rozprawy i podręczniki z zakresu m.in. logiki (Systema logicae; Gymnasium logicum), teologii (Systema sanctae theologiae), etyki (Systema ethicae), polityki (Systema disciplinae politicae), retoryki (Systema rhetoricae) i homiletyki (Rhetoricae ecclesiasticae), matematyki (Systema compendiosum totius mathematices), wiedzy o morzu i żegludze (Brevis commentatio nautica). Oparł je na wygłaszanych przez siebie na uniwersytecie w Heidelbergu i w Gimnazjum Gdańskim wykładach oraz na ćwiczeniach i dysputach, które organizował. Znany i ceniony w środowiskach naukowych Europy, należał do wąskiego grona autorów, których dzieła były wznawiane i doczekały się edycji zbiorowych. Jego dzieła zebrane ukazały się dwukrotnie: w Hanau (Systema systematum, 1613) i Genewie (Opera omnia, 1614). Nie był oryginalnym myślicielem, zdołał jednak nauczanie takich dyscyplin, jak logika, matematyka, etyka, polityka dźwignąć na wyjątkowo wysoki poziom. Pochowany w q kościele św. Trójcy. W roku 1622 lub 1623 patrycjusze gdański, bracia Johann i Kaspar Zierenbergowie, ufundowali mu pomnik epitafijny z portretem popiersiowym. Portret ze zniszczonego epitafium znajduje się w q Muzeum Narodowym. Jego portret w roku 1673 burmistrz Adrian von der Linde podarował Gimnazjum Akademickiemu. Obecnie jego imię nosi tramwaj PESA Swing

7 ŚCIEŻKA EDUKACYJNA ŚLADAMI JANA HEWELIUSZA 1. Biblioteka Gdańska PAN (dzieła Jana Heweliusza) ul. Wałowa 15, Gdańsk 2. Ulica Jana Heweliusza 3. Skrzyżowanie ul. Korzennej i Heweliusza tablica pamiątkowa (miejsce, w którym znajdowały się nieistniejące już dziś kamienice Astronoma) 4. Ratusz Starego Miasta (miejsce urzędowania Jana Heweliusza jako ławnika) ul. Długa 46, Gdańsk 5. Pomnik Jana Heweliusza i malowidło Niebo Północne, nawiązujące do dzieła Astronoma 6. Kościół św. Katarzyny (grób Jana Heweliusza) ul. Profesorska 3, Gdańsk 7. Róg ul. Grobla IV i Straganiarskiej (miejsce urodzin Jana Heweliusza) 8. Kościół św. Jana (miejsce chrztu Jana Heweliusza) ul. Świętojańska 50, Gdańsk 9. Filia Gdańska WiMBP (biblioteczny survival) ul. Mariacka 42, Gdańsk 10. Ratusz Głównego Miasta (miejsce urzędowania jako rajcy miejskiego) ul. Długa 46, Gdańsk 11. Centrum Hewelianum (wystawy astronomiczne) ul. Gradowa 6, Gdańsk źródło: Urząd Miejski w Gdańsku 6 JANHEWELIUSZ.PL 400 wydarzeń na 400-lecie urodzin wielkiego Gdańszczanina Jan Heweliusz jest audycji Audioguide Gdańsk. Wielki astronom - rym Mieście, którego był ławnikiem. Audycji można posłu - chać, wypożyczając urządzenia audioguide Informacji Turystycznej przy ulicy Długi Targ 28/29, codziennie od 9 rano. dla par druga osoba wypożycza audioguide gratis! Audycji najlepiej wysłuchać, stojąc przy pomniku Jana Heweliu - sza niedaleko Ratusza Staromiejskiego przy ulicy Korzennej. SZLAK KULTUROWY ŚLADAM I JANA HEWEL IUSZA (ścieżka edukacyjna) włączyli się przewodnicy Gdańskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. 1. Biblioteka Gdańska PAN (dzieła Jana Heweliusza) 2. Ulica Jana Heweliusza 3. istniejące już dziś kamienice astronoma) 4. Ratusz Starego Miasta (miejsce urzędowania Jana Heweliusza jako ławnika) 5. - ne, nawiązujące do dzieła astronoma 6. Kościół św. Katarzyny (grób Jana Heweliusza) 7. Jana Heweliusza) 8. Kościół św. Jana (miejsce chrztu Jana Heweliusza) 9. Filia Gdańska WiMBP (biblioteczny survival) 10. Ratusz Głównego Miasta (miejsce urzędowania jako rajcy miejskiego) 11. Centrum Hewelianum (wystawy astronomiczne) PROGRAM WYDARZEŃ (NIEDZIELA) 13:00 / 14:00 / 15:00 Spacery Rodzinne Śladami Jana Heweliusza, Zieleniec k/pomnika Heweliusza (więcej informacji na stronie 23). 14:00 / 15:00 / 16:00 Niezwykła wizyta w Browarze Piwna, ul. Piwna 50/51 (więcej informacji na stronie 24). 15:00 Otwarcie wystawy plenerowej: Gdańska Nauka nie tylko Jan Heweliusz, Zieleniec k/pomnika Heweliusza (więcej informacji na stronie 25) (PONIEDZIAŁEK) 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 10:00-13:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32). 18:00 Wykład o browarnictwie w Gdańsku na Dziedzińcu Heweliusza Politechniki Gdańskiej (więcej informacji na stronie 23).

8 (WTOREK) (ŚRODA) 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 8:30-15:30 Ferie z nauką w Hewelianum w Centrum Hewelianum (więcej informacji na stronie 31). 10:00 Warsztaty Badania antropologiczne jako źródło wiedzy na temat dawnych mieszkańców Gdańska, w tym na przykładzie szkieletu Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG (więcej informacji na stronie 27). 10:00-13:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32). Zajęcia Jan Heweliusz i Gdańsk jego czasów najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG(więcej informacji na stronie 27). Prelekcje Gdańska Nauka w budynku Historycznym Biblioteki Gdańskiej PAN (więcej informacji na stronie 25). Wykład Zegar Jana Heweliusza. Godzina do ustalenia przy rezerwacji zajęć w Muzeum Zegarów Wieżowych, MHMG (więcej informacji na stronie 28). 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 8:30-15:30 Ferie z nauką w Hewelianum w Centrum Hewelianum (więcej informacji na stronie 31). 10:00 Warsztaty Badania antropologiczne jako źródło wiedzy na temat dawnych mieszkańców Gdańska, w tym na przykładzie szkieletu Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG (więcej informacji na stronie 27). 10:00-13:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32). Zajęcia Jan Heweliusz i Gdańsk jego czasów najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG(więcej informacji na stronie 27). Wykład Zegar Jana Heweliusza. Godzina do ustalenia przy rezerwacji zajęć w Muzeum Zegarów Wieżowych, MHMG (więcej informacji na stronie 28)

9 (CZWARTEK) (PIĄTEK) 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 8:30-15:30 Ferie z nauką w Hewelianum w Centrum Hewelianum (więcej informacji na stronie 31). 10:00 Warsztaty Badania antropologiczne jako źródło wiedzy na temat dawnych mieszkańców Gdańska, w tym na przykładzie szkieletu Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG (więcej informacji na stronie 27). 10:00-13:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32). Zajęcia Jan Heweliusz i Gdańsk jego czasów najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG(więcej informacji na stronie 27). Prelekcje Gdańska Nauka w budynku Historycznym Biblioteki Gdańskiej PAN (więcej informacji na stronie 25). 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 8:30-15:30 Ferie z nauką w Hewelianum w Centrum Hewelianum (więcej informacji na stronie 31). 10:00 Warsztaty Badania antropologiczne jako źródło wiedzy na temat dawnych mieszkańców Gdańska, w tym na przykładzie szkieletu Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG (więcej informacji na stronie 27). 10:00-13:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32). Zajęcia Jan Heweliusz i Gdańsk jego czasów najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG(więcej informacji na stronie 27). Wykład Zegar Jana Heweliusza. Godzina do ustalenia przy rezerwacji zajęć w Muzeum Zegarów Wieżowych, MHMG (więcej informacji na stronie 28). Wykład Zegar Jana Heweliusza. Godzina do ustalenia przy rezerwacji zajęć w Muzeum Zegarów Wieżowych, MHMG (więcej informacji na stronie 28)

10 (SOBOTA) (NIEDZIELA) 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza, wernisaż w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). Wykład popularno-naukowy Johann Uphagen naukowiec, bibliofil i erudyta w Domu Uphagena, MHMG (więcej informacji na stronie 28). Zajęcia Jan Heweliusz i Gdańsk jego czasów najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza w Ratusz Głównego Miasta MHMG (więcej informacji na stronie 27). 10:00-16:00 Wielka rozgrywka gry miejskiej, a na mecie zdjęcie z Heweliuszem. Rozpoczęcie w Gdańskim Centrum Informacji Turystycznej ul. Długi Targ 28/29 (więcej informacji na stronie 30). 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). Zajęcia Jan Heweliusz i Gdańsk jego czasów najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG (więcej informacji na stronie 27). 16:00 Spacer Rodzinny Śladami Jana Heweliusza wydanie nocne, Zieleniec k/pomnika Heweliusza (więcej informacji na stronie 23). 17:00 Scena C Piwowar - spektakl plenerowy, Zieleniec k/pomnika Heweliusza (więcej informacji na stronie 29). 18:00 Koncert Noworoczny im. Jana Heweliusza Gwiazdy na Gdańskim Niebie, Filharmonia na Ołowiance (więcej informacji na stronach 33-34). 18:00 Opowieść o Mapie Nieba, Zieleniec k/pomnika Heweliusza (więcej informacji na stronie 23) (PONIEDZIAŁEK) 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32)

11 (WTOREK) 8:00-16:00 Półkolonie zimowe W świecie Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 8:30-15:30 Ferie z nauką w Hewelianum w Centrum Hewelianum (więcej informacji na stronie 31). 10:00 Warsztaty Badania antropologiczne jako źródło wiedzy na temat dawnych mieszkańców Gdańska, w tym na przykładzie szkieletu Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta, MHMG (więcej informacji na stronie 27). 10:00-13:00 Zimowa Akademia Sztuki W przestrzeni Heweliusza w Pałacu Młodzieży (więcej informacji na stronie 26). 11:00-13:00 Gwiazdy w bibliotece spotkania z astronomią w WiMBP (więcej informacji na stronie 32). Uroczystość wręczenia Nagrody Naukowej Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza w Ratuszu Głównego Miasta. 17:00 Urodziny Heweliusza widowisko plenerowe, Zieleniec k/pomnika Heweliusza (więcej informacji na stronie 29). 28 stycznia 2014r. ogłoszenie konkursu AstroCamera 2014, Centrum Hewelianum. Czwarta edycja konkursu astrofotograficznego AstroCamera Konkurs ogłaszany jest zawsze 28 stycznia, w rocznicę urodzin Jana Heweliusza, patrona Centrum Hewelianum. Konkurs zapoczątkowany został w roku 2011, ogłoszonym ogólnopolskim Rokiem Jana Heweliusza i na stałe zagościł w kalendarzu wydarzeń organizowanych przez Centrum. AstroCamera jest jedynym ogólnopolskim konkursem astrofotograficznym, w którym fotografie oceniane są przez profesjonalnych astronomów oraz doświadczonych astrofotografów. W ocenie i wyborze zdjęć brana jest pod uwagę specyfika obiektu: jego jasność, dostępność na niebie czy egzotyka występowania zjawiska. Konkurs zyskuje coraz większą popularność w gronie astrofotografów amatorów, o czym świadczy rosnąca z roku na rok liczba zgłaszanych prac. Mgławica Dusza i serce autor: Bogdan Jarzyna AstroCamera 2013 Centrum Hewelianum 20 21

12 SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE O PROGRAMIE Mgławica Koński Łeb i Płomień autor: Jacek Bobowik AstroCamera 2013 Centrum Hewelianum SPACERY PO GDAŃSKU Spacery śladami jednego z najwybitniejszych gdańszczan. Odwiedzimy miejsca związane z Janem Heweliuszem jako znanym astronomem, biegłym rajcą miejskim, a także miłośnikiem dobrego piwa. TERMINY: 19 stycznia, 13:00 / 14:00 / 15:00 z licencjonowaną przewodniczką Inką Niemczewską 26 stycznia, 16:00 z licencjonowanym przewodnikiem Aleksandrem Masłowskim START SPACERÓW: Zieleniec k/pomnika Heweliusza WYKŁAD O BROWARNICTWIE Piwo to ważny element gdańskiej tradycji. Warzono je nad Motławą od niepamiętnych czasów od prostego i taniego Krollinga, po wysublimowane, mityczne Jopenbier. Piwo i browarnicy gdańscy są obecni w historii tej wielkiej i tej małej, w miejskiej topografii, w opowieściach o ludziach, domach i ulicach, sikorzanka@gmail.com / ibedeker o wojnach i morskich podróżach. O tym wszystkim traktował będzie wykład znawcy Gdańska Aleksandra Masłowskiego. TERMIN: 20 stycznia, godz. 18:00 MIEJSCE: Dziedziniec Heweliusza na Politechnice Gdańskiej OPOWIEŚĆ O MAPIE NIEBA. Przemysław Rudź popularyzator astronomii, autor książek i przewodników, przybliży astronomiczną działalność i dorobek Jana Heweliusza. Prelekcja odbędzie się przed ścianą kamienicy przy ul. Bednarskiej, ozdobionej przez artystów z gdańskiej ASP, powiększoną mapą nieba, stworzoną przez astronoma w XVII wieku. Uczestnicy wykładu pod chmurką usłyszą o konstelacjach wyodrębnionych na niebie przez Jana Heweliusza, w szczególności o tych, które zachowały się do czasów nowożytnych. TERMIN: 26 stycznia, godz. 18:00 MIEJSCE: Zieleniec k/pomnika Heweliusza 22 23

13 ul. Piwna 50/51 tel , tel. kom / browarpiwna ul. Wałowa 15, Gdańsk tel do 54 wew / pages/polska-akademia-nauk-biblioteka-gdańska NIEZWYKŁA WIZYTA W BROWARZE PIWNA Spotkanie z głównym piwowarem Browaru Piwna. Wspólne zwiedzanie browaru gdzie tworzymy nasze unikalne piwo, czyli Browar Piwna od kuchni. Prezentacja multimedialna, której elementem będzie pokaz surowców do warzenia piwa. TERMIN: 19 stycznia, 14:00 / 15:00 / 16:00 MIEJSCE: Browar Piwna PREMIERA NOWYCH, GDAŃSKICH CIASTEK HEVELIANEK Zapraszamy na premierę Hevelianek ciastek, których głównym składnikiem będzie młóto browarniane, inaczej wysłodziny z naszego Browaru Piwna. Młóto to produkt uboczny przy produkcji piwa jest doskonałym źródłem białka. Hevelianki podamy w dwóch wersjach słodkiej i słonej. Dostępne już od 19 stycznia w Browar Piwna. WYSTAWA PLENEROWA Zaznajomimy się z osiągnięciami przedstawicieli nauk medycznych, przyrodniczych, astronomicznych, matematycznych, fizycznych i humanistycznych. Przedstawione zostały sylwetki takich uczonych jak Jan Heweliusz i jego nauczyciel Piotr Krüger, medycy Joachim Oelhaff i Jan Adam Kulmus, przyrodnicy Jakub Breyne i Jakub Teodor Klein, a także uczony Bartłomiej Keckermann i historycy Reinhold Curicke i Michał Krzysztof Hanow. Nie mogło zabraknąć miejsca dla niezwykłych gdańszczanek, które również zasłużyły się na polu nauki. Oprócz najsławniejszej z nich Elżbiety Koopmann Heweliusz, miejsce poświęcono również Dorocie Julianie Klein oraz wdowom po gdańskich drukarzach, które po śmierci mężów przejmowały stery oficyny wydawniczej. TERMIN: od 19 stycznia MIEJSCE: Zieleniec k/pomnika Heweliusza PRELEKCJE W BG PAN GDAŃSKA NAUKA Zapraszamy na wykłady przybliżające gdańskie środowisko naukowe między XVI a XVIII wiekiem. Prelegenci-pracownicy PAN Biblioteki Gdańskiej przybliżą słuchaczom naukę gdańską między XVI a XVIII wiekiem jej źródła, ważniejszych przedstawicieli, ich osiągnięcia naukowe oraz przedstawią książki naukowe, które znalazły swoje miejsce w prywatnych księgozbiorach gromadzonych przez gdańskich patrycjuszy. TERMIN: 21 i 23 stycznia, godz. 12:00 MIEJSCE: budynek Historyczny Biblioteki Gdańskiej PAN 24 25

14 ul. Ogarna 56, Gdańsk tel ; / pages/pałac-młodzieży-w-gdańsku ul. Długa 46/47, Gdańsk tel / MuzeumHistoryczneGdansk ZIMOWA AKADEMIA SZTUKI Proponujemy działania i zabawę w dziedzinie fotografii, malarstwa i technik mieszanych, ceramiki, rysunku i instalacji przestrzennej pod wspólnym hasłem Podróże w przestrzeni Heweliusza. Podążając śladami odkryć wielkiego, gdańskiego astronoma spróbujemy obserwować i penetrować przestrzenie nieba, poznawać narzędzia i instrumenty astronomiczne, śledzić mapy ciał niebieskich. Uświadomimy sobie przestrzeń miasta, w którym mieszkał i pracował oraz poznamy atmosferę i styl życia mieszkańców tamtej epoki. Finałem akademii, szóstego dnia będzie wspólna wystawa przedstawiająca dorobek artystyczny poszczególnych warsztatów oraz prezentacja prowadzących przybliżająca proces twórczy podejmowanych działań. TERMIN: stycznia w godzinach 10:00-13:00 oraz 25 stycznia na wernisaż, godz. 11:00 MIEJSCE: Pałac Młodzieży KOSZT UDZIAŁU W AKADEMII: 50 zł PÓŁKOLONIE ZIMOWE W ŚWIECIE HEWELIUSZA Pałac Młodzieży w Gdańsku zaprasza dzieci z gdańskich szkół podstawowych do udziału w półkoloniach zimowych od poniedziałku do piątku w godzinach Proponujemy zajęcia plastyczne, ceramiczne, sportowe, muzyczne, komputerowe, gry i zabawy logiczne pod wspólnym tytułem W świecie Heweliusza. Ponadto zorganizujemy wyjścia do gdańskich muzeów oraz wycieczki po Gdańsku. TERMIN: I turnus stycznia 2014r., godz. 8:00-16:00 II turnus stycznia 2014r., godz. 8:00-16:00 MIEJSCE: Pałac Młodzieży KOSZT udziału w jednym turnusie: 130 zł ZAJĘCIA JAN HEWELIUSZ I GDAŃSK JEGO CZASÓW. Podczas zajęć uczestnicy poznają najważniejsze fakty z życia Jana Heweliusza. Dowiedzą się również o tym, jak wyglądało nasze miasto w czasach odkryć Jana Heweliusza. Całość prowadzona w formie zabawy w zależności o wieku uczestników. TERMIN: stycznia, godz. 12:00 MIEJSCE: Ratusz Głównego Miasta KOSZT od poniedziałku do piątku: 8 zł / weekend: 10 zł REZERWACJA ZAJĘĆ: WARSZTATY BADANIA ANTROPOLOGICZNE JAKO ŹRÓDŁO WIEDZY NA TEMAT DAWNYCH MIESZKAŃCÓW GDAŃSKA, W TYM NA PRZYKŁADZIE SZKIELETU JANA HEWELIUSZA. Jest to wykład na temat badań antropologicznych materiałów kostnych i roli tych badań w poznawaniu życia dawnych mieszkańców Gdańska od średniowiecza do nowożytności, zawierający takie analizy jak: paleodemograficzne, morfologiczne i zdrowotne. Jest to dość dobrze scharakteryzowana opowieść o życiu dawnych gdańszczan przez samych mieszkańców spisana. Jednym z osobliwych przypadków będzie szczegółowe zapoznanie się ze szkieletem Jana Heweliusza. Warsztaty zapoznanie się z elementami szkieletu, wpływu trybu życia i warunków życia na jego stan (nauka poszczególnych kości szkieletu, różnych zmian patologicznych, rekonstrukcja wysokości ciała i inne). TERMIN: stycznia (z wyłączeniem 25 i 26 stycznia), godz. 10:00 MIEJSCE: Ratusz Głównego Miasta KOSZT: 8 zł REZERWACJA ZAJĘĆ:

15 ul. Pilotów 11, Gdańsk tel , / PlamaGAK WYKŁAD ZEGAR JANA HEWELIUSZA Wykład poświęcony odkryciu słynnego astronoma, a także późniejszym konstrukcjom, dla których stał się inspiracją. TERMIN: stycznia MIEJSCE: Muzeum Zegarów Wieżowych w kościele św. Katarzyny KOSZT: 8 zł REZERWACJA ZAJĘĆ: tel WYKŁAD POPULARNO-NAUKOWY: JOHANN UPHAGEN ( ) NAUKOWIEC, BIBLIOFIL I ERUDYTA. Prelegent: dr Ewa Barylewska-Szymańska. Wykład poświęcony postaci Johanna Uphagena gdańszczanina będącego nie tylko naukowcem, bibliofilem i erudytą, ale też niezwykłym, nietuzinkowym człowiekiem z interesującą wizją świata i swego w nim miejsca. TERMIN: 25 stycznia 2014 r., godz MIEJSCE: Dom Uphagena, ul. Długa 12 SCENA C PIWOWAR Historia świata opowiedziana przez pryzmat... piwa. Od Sumerów przez Cesarstwo Rzymskie i państwo Piastów, aż po czasy współczesne. Wreszcie wspólna próba wybudowania machiny, która dostarczy Graala piwowarstwa Piwo Idealne. Piwowar to kameralny spektakl uliczny, na pograniczu storytellingu, kabaretu i performance w towarzyszeniu muzyki na żywo (live looping) utalentowanego kompozytora multiinstrumentalisty. TERMIN: 26 stycznia, godz. 17:00, MIEJSCE: Zieleniec k/pomnika Heweliusza URODZINY HEWELIUSZA, WIDOWISKO PLENEROWE Plenerowa akcja teatralna upamiętniająca dokonania wielkiego astronoma, gdańszczanina Jana Heweliusza. Artyści, naukowcy, gdańszczanie w dniu jego urodzin oddają Heweliuszowi hołd i wspominają jego dokonania. TERMIN: 28 stycznia, godz. 17:00, MIEJSCE: Zieleniec k/pomnika Heweliusza 28 29

16 ul Długi Targ 28/29, Gdańsk tel / KartaTurysty ul. Gradowa 6, Gdańsk tel / CentrumHewelianum ul. Nowe Ogrody 8/ Gdańsk / Gdansk GRA MIEJSKA Z WYKORZYSTANIEM ROZSZERZONEJ RZECZYWISTOŚCI Zapraszamy do zapoznania się z sylwetką najbardziej oświeconego browarnika Gdańska lub jak nazywali go inni, do szczególnego spotkania z księciem astronomów Janem Heweliuszem! Gra miejska Śladami Jana Heweliusza to propozycja na ciekawe spędzenie czasu i poznanie sylwetki, czasów i dokonań wielkiego Gdańskiego uczonego. Proponowana przez Gdańską Organizację Turystyczną gra to połączenie szlaku spacerowego z najnowszymi technologiami. Dzięki specjalnej, darmowej aplikacji na smartfony, pobranej po zeskanowaniu kodu QR uczestniczymy w spacerze śladami Jana Heweliusza i odsłuchujemy kolejne audycje radiowe opisujące miejsca związane z tym gdańskim uczonym. A słuchać należy bardzo uważnie, gdyż z każdym z 8 prezentowanych miejsc związana jest zagadka. Prawidłowe rozwiązanie łamigłówek pozwoli na odgadnięcie hasła biorącego udział w losowaniu atrakcyjnych nagród! Ale to nie wszystko na wytrwałych, którzy odwiedzą wszystkie punkty i dotrą do celu gry czeka Jan Heweliusz w rozszerzonej rzeczywistości! Będzie to jedyna taka okazja, aby zrobić sobie zdjęcie z Janem Heweliuszem i przesłać je za pomocą internetu do znajomych! KOD QR DOSTĘPNY NA STRONIE 5. TERMIN: od 25 stycznia 2014 do 25 stycznia 2015 MIEJSCE rozpoczęcia: Gdańskie Centrum Informacji Turystycznej ul. Długi Targ 28/29 START: rejestracja uczestników 25 stycznia 2014 roku, godz. 10:00-13:00 ZAKOŃCZENIE gry i losowanie nagród: Centrum Hewelianum, Koszary Schronowe, 25 stycznia 2014, godz. 16:00 FERIE Z NAUKĄ W CENTRUM HEWELIANUM Jak co roku Centrum Hewelianum zaprasza na niezwykły program przygotowany na cały okres ferii zimowych. Oprócz interaktywnych wystaw, samodzielnie przeprowadzanych doświadczeń i widowiskowych eksperymentów na adeptów nauki czekają także warsztaty przygotowujące do. lotów w Kosmos! Przymierzanie skafandra astronauty, zaliczanie ćwiczeń fizycznych, wybór miejsca lądowania na Księżycu oraz zadania do wykonania w przestrzeni kosmicznej to tylko część atrakcji, jakie czekają podczas zajęć Pan Kleks w Kosmosie. Warsztaty Pan Kleks w Kosmosie codziennie oprócz poniedziałków, o godzinie 12:00! TERMIN: stycznia (z wyłączeniem poniedziałku 27 stycznia), godz. 08:30-15:30. MIEJSCE: Centrum Hewelianum KOSZT WARSZTATÓW: bezpłatne KOSZT WYSTAWY: 5 zł NAGRODA NAUKOWA MIASTA GDAŃSKA IM. JANA HEWELIUSZA Nagroda im. Jana Heweliusza ustanowiona została w 1987 roku, natomiast pierwszych laureatów wyłoniono w roku Przez kilkanaście lat nagroda przyznawana była jedynie w dziedzinie nauk ścisłych, ale w 2001 r. po raz pierwszy przyznano ją także w dziedzinie nauk humanistycznych. Zgodnie z regulaminem Nagrody o wyborze laureata decyduje Kapituła Nagrody Naukowej, na której czele stoją prezes Gdańskiego Oddziału Polskiej Akademii Nauk i prezes Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W skład Kapituły Nagrody wchodzą także rektorzy państwowych wyższych uczelni Gdańska, przedstawiciel Prezydenta Miasta Gdańska, dotychczasowi laureaci Nagrody oraz przedstawiciel niepublicznych uczelni wyższych. TERMIN: 28 stycznia 2014, godz. 12:00 MIEJSCE: Ratusz Głównego Miasta 30 31

17 Targ Rakowy 5/6, Gdańsk tel / BibliotekaPublicznaGdansk UCZEŃ HEWELIUSZA, KOMIKS Scenariusz Maciej Jasiński, rysunki Krzysztof Trystuła Co łączyło Jana Heweliusza z Janem III Sobieskim? Gdzie mieściło się obserwatorium mistrza Jana? Co robił w Gdańsku angielski astronom Edmund Halley? Odpowiedzi na te pytania i dużo więcej informacji o słynnym gdańskim astronomie znajdziesz w naszym komiksie. A opowie Ci o tym uczeń Heweliusza niezwykle utalentowany i oddany mistrzowi Staszek. GWIAZDY W BIBLIOTECE Cykl zajęć warsztatowych dla dzieci w gdańskich bibliotekach publicznych, w trakcie których uczestnicy poznają sylwetkę Jana Heweliusza, dokonają niezwykłych astronomicznych odkryć i przeniosą się do XVII wiecznego Gdańska. Zajęcia będą się odbywać w 9 wybranych filiach WiMBP w Gdańsku a finał za bawy będzie miał miejsce w Bibliotece Manhattan. Idealna propozycja na ferie w mieście. TERMIN: 20 do 28 stycznia (z wyłączeniem 25 i 26 stycznia), godz. 11:00-13:00 MIEJSCE: Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna (lista bibliotek gdzie odbywają się zajęcia dostępna przy zapisach) ZAPISY na zajęcia przyjmujemy mailem marketing@wbpg.org.pl

18 KONCERT NOWOROCZNY IM. JANA HEWELIUSZA SANDRA NKAKE Mansaadi to album poświęcony miłości, szczerości, dialogowi i wszystkim tym wartościom, które tworzą artystkę. Piosenkarka i autorka tekstów, Sandra Nka- Koncert Noworoczny im. Jana Heweliusza ke dorastała w Kamerunie oraz we Francji. To sprawiło, iż była przyzwyczajona do 2 różnych kultur z niejednokrotnie zupełnie innymi zasadami i hierarchią wartości. Jej ucieczką od codzienności okazały się kino, muzyka i literatura. Kiedy była nastolatką, jej pokój wypełniała muzyka Leonarda Cohena, Sisters of mercy i Toma Waitsa. W 2008 roku zdecydowała się wydać swój pierwszy album Mansaadi. W tym czasie była już dorosłą artystką i performerką z wyjątkowym, głębokim głosem. Głosem jednocześnie mocnym i delikatnym, którym zawsze uwodzi publiczność na koncertach. 34 to tradycyjne już dla miasta Gdańska wydarzenie, które jest podsumowaniem obchodów Święta Gdańskiej Nauki urodzin Jana Heweliusza. Co roku Koncert organizowany jest w Filharmonii Bałtyckiej znajdującej się na Ołowiance miejscu historycznym i niezwykle ważnym dla wszystkich Gdańszczan. Organizatorzy: Partnerzy: Koncert Noworoczny im. Jana Heweliusza to wspaniałe muzyczne wydarzenie rozpoczynające każdy Nowy Rok w Gdańsku. BILETY: do nabycia na TICKETPRO.PL i w kasach Filharmonii Bałtyckiej REZERWACJA TELEFONICZNA:

19 / JanHeweliusz