ProLog 2(2)/

Transkrypt

1 ProLog 2(2)/

2 ProLog 2(2)/2014 ProLog. Interdyscyplinarne Czasopismo Humanistyczne ISSN X Nr 2(2)/2014: Kiedy rozum śpi REDAKTOR NACZELNA: Aleksandra Szwagrzyk REDAKTOR MERYTORYCZNY: dr hab. Paweł Tański REDAKTOR, KOREKTOR: Łukasz Grajewski REDAKTOR JĘZYKOWA (J. ANGIELSKI): Emilia Leszczyńska Barbara Trokowska przedstawiciel KLLF UMK RECENZENT NUMERU: dr Tomasz Dalasiński RYSUNKI NA OKŁADCE I WEWNĄTRZ NUMERU: Michał Narewski (FB: Michal Narewski Art) KOREKTA: Łukasz Grajewski SKŁAD: zespół redakcyjny Wydawca Koło Lektury Filologiczno-Filozoficznej Instytut Literatury Polskiej UMK Ul. Fosa Staromiejska Toruń Mail: prolog.czasopismo@gmail.com Adres: 2

3 Kiedy rozum śpi Spis treści 5 ZAMIAST WSTĘPU: Kamil M. Wieczorek, Rozum zawsze do szczęścia (nie)potrzebny Artykuły 16 Hanna Zwara, Rozum nierozbudzalny stereotyp kobiety głupiej z przyrodzenia utrwalony w twórczości satyrycznej Krzysztofa Opalińskiego 32 Aleksandra Szwagrzyk, Postmodernizm, romantyzm, nowość o innym odczytaniu Balladyny Juliusza Słowackiego 42 Łukasz Grajewski, Funkcje kryptoautocytatów w prozie Leopolda Buczkowskiego na przykładzie Oficera na nieszporach i Kąpieli w Lucca 57 Jakub Osiński, Dzienniki snów prolegomena (na marginesie różnych zapisków) 71 Łukasz Lipiński, Aspekt irracjonalny narracji w Pałacu Wiesława Myśliwskiego 77 Julia Śliwińska, Afektywne strategie radykalne na przykładzie pracy Spectrum Roberta Liska 84 Emilia Leszczyńska, The Body s Way from Oppression to Freedom in Margaret Atwood s Surfacing 91 Lidia Urbańczyk, Kiedy rodzic śpi, rodzą się horrory dla dzieci twórczość Clive a Barkera 104 Joanna Roś, Kilka uwag w oczekiwaniu na Zaślubiny i Lato 110 Katarzyna Ebbig, Świat do ułożenia. Memento Christophera Nolana w kontekście współczesnej kultury Recenzje 123 Dominik Borowski, Opowieść o mało znanym świecie literatury dziecięcej 3

4 Kiedy rozum śpi Dominik Borowski Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Opowieść o mało znanym świecie literatury dziecięcej Książki adresowane do odbiorcy dziecięcego czy młodzieżowego niejednokrotnie są traktowane jako podkategoria literatury, której daleko do sztuki wysokoartystycznej. Podobnie bywają traktowane badania naukowe poświęcone piśmiennictwu dla dzieci i młodzieży. Zajmują się nimi nieliczni naukowcy, którzy wynikami swojej pracy dzielą się na konferencjach czy w sporadycznie wydawanych książkach (wciąż na polskiej scenie naukowej brak czasopisma naukowego zajmującego się książka dla dzieci i młodzieży). Naprzeciw tym niekorzystnym tendencjom wyszła Krystyna Zabawa z niedawno wydaną monografią Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej, będącą jej rozprawą habilitacyjną. Książka składa się z trzech części, które zostały poświęcone najważniejszym obecnie działom polskiej literatury dziecięcej. Otwierają ją refleksje nad integralnością tekstów literackich kierowanych do młodych czytelników. Autorka rozpatruje różne aspekty oddziaływania i odbioru literatury za pomocą różnych kanałów sensorycznych. Zwraca uwagę na to, że książki dla dzieci oprócz zapisanego tekstu i ilustracji zawierają coraz częściej nagrania czytanego utworu. Z drugiej strony badaczka zaobserwowała tendencję do rozbudowy warstwy granicznej, która poza ozdabianiem narracji tworzy osobne dzieło. Stąd też podaje ona propozycję, aby tego typu pozycje wydawnicze określać książkami ikonicznymi. Integralność współczesnych tekstów dla dzieci literaturoznawczyni rozpatruje na poziomie odbiorcy. Coraz powszechniejsza staje się dwuadresatywność, dzięki czemu utwory przeznaczone dla najmłodszego 123

5 ProLog 2(2)/2014 odbiorcy znajdują zainteresowanie wśród dorosłych. Druga część monografii została poświęcona poezji dla dzieci. Badaczka pokazuje tutaj na licznych przykładach, jak liryka dziecięca otwiera się na tematy powszechnie uznawane za trudne, w których można wskazać chociażby śmierć, przemijanie czy cierpienie. Jest to odpowiedź na niepokoje, jakich doświadcza współczesny człowiek. Odrębne miejsce zostało poświęcone nurtowi lingwistycznemu. Autorka monografii zauważa, że współczesna poezja dla dzieci eksperymentuje z językiem w celach dydaktycznych, zbliżając się w ten sposób ku literaturze użytkowej. Brak tutaj igrania ze słowem, będącego wyrazem sprzeciwu wobec nadużyć czy utrwalonych konstrukcji językowych, co cechuje poezję nurtu lingwistycznego dla dorosłych. Ważnym zjawiskiem w tej gałęzi piśmiennictwa jest autotematyzm, który polega zarówno na odkrywaniu warsztatu pracy, jak i postaci samego autora. W ostatniej części Rozpoczętej opowieści Zabawa omawia przemiany najnowszej prozy dziecięcej. Szczególna uwaga należy się tutaj omówieniu twórczości z perspektywy genderowej, cieszącej się w ostatnim czasie dużym zainteresowaniem. Badaczka zarysowuje możliwości wykorzystania wspomnianej kategorii kulturowej w badaniach nad literaturą dla dzieci (między innymi obecność płci w narracji). Na przykładzie Maleńkiego Królestwa królewny Aurelki Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel i Jona Junga wskazuje, że perspektywa genderowa pozwala na formułowanie nowych, interesujących interpretacji. W tej części książki zostają przedstawione jeszcze strategie narracyjne, jakie funkcjonują w najnowszej prozie dla dzieci. Z jednej strony jest to narracja z punktu widzenia dorosłego, z drugiej zaś fabułę prezentuje narrator bohater dziecięcy. Książka krakowskiej badaczki tworzy panoramę polskiej literatury dla dzieci po 1989 roku. Podjęto w niej refleksję wokół najważniejszych przemian i zjawisk literatury osobnej na tle piśmiennictwa wysokoartystycznego i dotychczas prowadzonych badań literaturoznawczych. Trzeba tutaj zauważyć, że autorka nie ogranicza się wyłącznie do polskiego podwórka. Chętnie odwołuje się do zagranicznych rozpraw naukowych z różnych dziedzin, co niewątpliwie świadczy o orientacji w tematyce prowadzonych badań i dużej erudycji. Imponujące są również dość liczne cytowania różnorodnych tekstów literackich, które stanowią cenną egzemplifikację omawianych zagadnień. Poza tym książkę czyta się bardzo przyjemnie, na co pozwala tematyczne uporządkowanie materiału i przyciągająca 124

6 Kiedy rozum śpi uwagę narracja. Rozpoczęta opowieść to pozycja interdyscyplinarna, która odpowiada stopniowemu wzrastaniu pozycji badań nad literaturą dziecięcą i młodzieżową w dyskursie naukowym. Jej tematyka może zainteresować zarówno literaturoznawcę, pedagoga, ale też rodzica, zmagającego się z doborem książek dla swoich dzieci. Monografia Zabawy zachęca do przyjrzenia się najnowszym zjawiskom i dalszych badań nad nimi. Krystyna Zabawa, Rozpoczęta opowieść. Polska literatura dziecięca po 1989 roku wobec kultury współczesnej, Wydawnictwo WAM, Kraków 2013, ss Dominik Borowski Doktorant w Ośrodku Badań Literatury Dziecięcej i Młodzieżowej na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Jego zainteresowania badawcze obejmują najnowszą prozę, szczególnie tą skierowaną do młodzieży, czytelnictwo nastolatków i język ciała w komunikacji międzyludzkiej. Wydał dotychczas m. in. następujące artykuły: Podróż jako metafora doświadczania świata wokół Podróży Teo C. Clément, O przyjaźni między mężczyznami w świetle powieści Do następnych mistrzostw Eshkol Nevo, Narkotyczne uczty i ich konsekwencje na podstawie wybranych powieści młodzieżowych, Wpływ reklamy na współczesną polską frazeologię na podstawie czasopisma Polityka (2010/2011) - zarys problematyki, Literackie nawiązania do "Małego Księcia" Antoine'a de Saint- Exupéry'ego spojrzenie intertekstualne