PROGRAM POWIATU BRANIEWSKIEGO NA RZECZ POPRAWY WARUNKÓW ŻYCIA SPOŁECZNEGO, ZAWODOWEGO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA

Transkrypt

1

2 2

3 Załącznik do uchwały Nr XVI/91/03 Rady Powiatu Braniewskiego z dnia 29 grudnia roku w sprawie przyjęcia Programu Powiatu Braniewskiego Na Rzecz Poprawy Warunków Życia Społecznego, Zawodowego Osób Niepełnosprawnych na lata oraz zmiany wprowadzone uchwałą Nr XVIII/119/04 Rady Powiatu Braniewskiego z dnia 20 kwietnia 2004 roku PROGRAM POWIATU BRANIEWSKIEGO NA RZECZ POPRAWY WARUNKÓW ŻYCIA SPOŁECZNEGO, ZAWODOWEGO OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH NA LATA BRANIEWO 2003 rok 3

4 WSTĘP W literaturze fachowej spotyka się różne sformułowania i stosuje się różne terminy dla określenia osoby niepełnosprawnej. Wszystkie definicje przyjmują jednak dwojakiego rodzaju kryteria uznawania kogoś za osobę niepełnosprawną, a mianowicie biologiczne (medyczne) czyli uszkodzenie narządów powodujące naruszenie lub obniżenie ich sprawności jak i funkcjonowania całego organizmu oraz społeczne wskazujące na konsekwencje tego uszkodzenia. Mniejsza sprawność psycho-fizyczna często negatywnie wpływa na relacje danej osoby ze środowiskiem, w którym żyje. Człowiek funkcjonuje na trzech poziomach: biologicznym, jednostkowym i społecznym. Poziom funkcjonowania człowieka może jednak być obniżony na skutek stanu zdrowia, a więc na skutek wady wrodzonej, choroby, urazu lub zmian starczych. Istotę niepełnosprawności stanowi odchylenie od normalnego poziomu funkcjonowania na wymienionych trzech poziomach lub na niektórych z nich. Odchylenia w poszczególnych wymiarach mogą przyjąć następujące formy: - na poziomie biologicznym jest to zniesienie, ograniczenie lub zaburzenie przebiegu funkcji organizmu w zależności od stopnia i zakresu uszkodzenia jego organów lub układów, - na poziomie jednostkowym lub osobowym jest to ograniczenie aktywności i działania, - na poziomie społecznym jest to ograniczenie uczestnictwa w życiu społecznym tzw. funkcjonowania społecznego. Pojęcie pomocy osobie niepełnosprawnej obejmuje zakres potrzebnej pomocy, która może ułatwić, usprawnić lub w ogóle umożliwić funkcjonowanie człowieka na wymienionych trzech poziomach. Jest to pomoc osobista i pomoc techniczna. Czynniki środowiskowe mogą ograniczać funkcjonowanie osoby niepełnosprawnej w życiu codziennym i społecznym. Mogą to być zarówno 4

5 cechy środowiska naturalnego jak też sztucznie ukształtowane przez człowieka np. bariery architektoniczne, urbanistyczne, ale również nieprawidłowy system edukacji, rehabilitacji i pomocy osobie niepełnosprawnej czy też negatywne postawy środowiska społecznego. Cechy osobiste mające wpływ na funkcjonowanie człowieka to nie tylko wiek, płeć, wykształcenie, wykonywany zawód, predyspozycje genetyczne, styl życia ale również aktualna sytuacja życiowa, ogólne wzory zachowania się i cechy charakteru. Podsumowując należy podkreślić, że koncepcja powstawania niepełnosprawności uwzględnia w odpowiednich proporcjach zarówno aspekt biologiczny jak też społeczny. Podkreśla znaczenie nie tylko samego uszkodzenia organizmu lecz również czynników środowiskowych i cech osobistych w powstawaniu problemów i ograniczeń osób niepełnosprawnych. Wskazuje i daje podstawę do odpowiednich interwencji w kierunku zmniejszenia tych ograniczeń: - na poziomie uszkodzenia organizmu jest to interwencja w formie odpowiednich zabiegów leczniczych i chirurgicznych, a także zabiegów profilaktycznych zapobiegających pogłębianiu się niepełnosprawności, - na poziomie ograniczenia aktywności i indywidualnego działania jest to interwencja w formie kompleksowej rehabilitacji łącznie z zaopatrzeniem w odpowiedni sprzęt ortopedyczny i pomoce rehabilitacyjne, - na poziomie ograniczenia uczestnictwa w życiu społecznym to oddziaływanie ukierunkowane na zmianę środowiska społecznego i fizycznego. Powinno ono obejmować wprowadzanie ustawodawstwa zapobiegającemu dyskryminacji i edukację społeczeństwa oraz projektowanie środowiska fizycznego (bez barier urbanistycznych i architektonicznych) i adaptowanie go do potrzeb osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Grupą osób, która wymaga szczególnego zainteresowania władz samorządowych są na pewno osoby niepełnosprawne. Od stycznia 1999 roku wiele zadań z zakresu rehabilitacji społecznej i zawodowej osób 5

6 niepełnosprawnych zwłaszcza określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych ( Dz. U. Nr 123, poz.776 z póź. zm.) jest realizowane przez samorząd powiatowy oraz jednostki organizacyjne samorządu powiatowego. Istotną część tych zadań w naszym powiecie realizuje Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych oraz Powiatowy Urząd Pracy. Ustawa ta nakłada obowiązek opracowania powiatowego planu działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i przestrzegania praw osób niepełnosprawnych oraz działań w zakresie rehabilitacji zawodowej i zatrudniania. Zadania te powinny być opracowane przy ścisłej współpracy z instytucjami administracji rządowej, samorządowej i organizacjami pozarządowymi. Efektywne wypełnienie tych zadań wymaga opracowania strategii działań pozwalającej możliwie kompleksowo ocenić istniejące problemy oraz zaplanować sposoby i terminy ich rozwiązania w oparciu o posiadany potencjał lokalny. 6

7 Rozdział I. Założenia ogólne 1. Skala zjawiska niepełnosprawności w powiecie. Z badań statystycznych wynika, że osoby niepełnosprawne w Polsce stanowią liczną zbiorowość. Obecnie prawie co siódmy Polak czuje się niepełnosprawny, a co ósmy posiada prawne potwierdzenie niepełnosprawności. Niższy poziom wykształcenia osób niepełnosprawnych w porównaniu z ogółem ludności obserwowany jest we wszystkich grupach wiekowych. Stopa bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych jest wyższa niż w zbiorowości ogółem. Trudności w znalezieniu pracy potęguje niski poziom kwalifikacji oraz niższa zawodowa dyspozycyjność osób niepełnosprawnych. Dla większości osób niepełnosprawnych i ich rodzin trudna sytuacja materialna w połączeniu z niewielkimi możliwościami jej zmiany w oparciu o osobistą zaradność i aktywność stanowi barierę nie do pokonania zarówno w samodzielnym zaspokajaniu wielu codziennych potrzeb jak i w rozwiązywaniu problemów jakie rodzi niepełnosprawność. Niepełnosprawność to jeden z poważniejszych problemów społecznych w naszym powiecie, a wpływa na to jego rozmiar i powszechność występowania. Na terenie naszego powiatu zamieszkuje (wg danych na r.) osób niepełnosprawnych, w tym: mężczyźni kobiety dzieci w wieku do 16 lat Osoby niepełnosprawne stanowią 15,8 % naszego społeczeństwa z czego spora cześć zamieszkuje na wsi i na terenach byłych PGR-ach. 7

8 Znaczną cześć osób niepełnosprawnych stanowią dzieci. Często bariery architektoniczne i urbanistyczne w placówkach oświatowych są nie do pokonania i są przyczyną ich izolacji w środowisku domowym. W naszym powiecie znaczna cześć urzędów i placówek użyteczności publicznej nie jest dostosowana do możliwości osób niepełnosprawnych. Wzrost świadomości społeczeństwa powoduje, że coraz większa liczba osób niepełnosprawnych wyraża chęć podjęcia rehabilitacji i nauki w szkołach dostosowanych do ich potrzeb. Istnieje spory nacisk rodziców dzieci niepełnosprawnych by tworzyć klasy integracyjne. Należy stworzyć więc odpowiednie warunki w placówkach oświatowych do poruszania się i przebywania osób niepełnosprawnych w grupach rówieśniczych. Te działania przyczynią się w sposób naturalny do integracji i przygotują młodzież i dzieci niepełnosprawne do pełnienia różnych ról społecznych w przyszłości. 2. Charakterystyka ludności i zbiorowości osób niepełnosprawnych na terenie powiatu braniewskiego. Powiat braniewski leży w zachodnio- północnej części województwa warmińsko mazurskiego i zajmuje obszar o powierzchni 1.204,50 km, swoim działaniem obejmuje 7 gmin: 4 gminy wiejskie Wilczęta, Lelkowo, Płoskinia, Braniewo 2 gminy miejsko - wiejskie Frombork, Pieniężno 1 gminę miejską Braniewo Zamieszkiwany jest przez osób (na dzień r.). W naszym powiecie funkcjonuje Dom Pomocy Społecznej w Braniewie o profilu dla osób chorych psychicznie i upośledzonych umysłowo. Osoby niepełnosprawne otrzymują wsparcie w siedmiu terenowych ośrodkach pomocy społecznej. 8

9 W zakładach pracy chronionej zatrudnionych jest 79 osób, a na otwartym rynku pracy ok. 49 osób. Osób niepełnosprawnych zarejestrowanych jako bezrobotne jest 113, a poszukujących aktywnie pracy osób objętych jest specjalistycznymi usługami opiekuńczymi z tytułu zaburzeń psychicznych i upośledzeń umysłowych w miejscu swego zamieszkania, a poza systemem wsparcia pozostaje około 130 osób. 3. Diagnoza istniejącego stanu w zakresie instytucji, osób i zasobów infrastruktury działających na rzecz osób niepełnosprawnych. Lp. Nazwa jednostki Adres Telefon 1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie ul. Kościuszki Braniewo Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o ul Kościuszki Braniewo Niepełnosprawności 3. Powiatowy Urząd Pracy Pl. Kościuszki Braniewo Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Zakład Opiekuńczo -Leczniczy Ul. Moniuszki Braniewo Powiatowy Dom Pomocy Społecznej ul. Królewiecka Braniewo Dom Dziennego Pobytu Dziecka przy Klasztorze Sióstr Św. Katarzyny ul. Basztowa Braniewo Dzienny Dom Pomocy Społecznej przy MOPS Braniewo ul. Królewiecka Braniewo Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna Gabinet Terapii Zajęciowej ul. Kościuszki 105a Braniewo Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gabinet Rehabilitacyjny ul. Moniuszki Braniewo Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej PULS Ul. Gdańska Braniewo Ośrodek Szkolno Wychowawczy ul. Moniuszki 22e

10 11. w Braniewie Braniewo Ośrodki Pomocy Społecznej: Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Rzemieślnicza 1, Braniewo, tel ; Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Moniuszki 5, Braniewo, tel Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Młynarska 5a, Frombork, tel Miejsko- Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej ul. Generalska 8, Pieniężno, tel Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Lelkowo, tel Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Płoskinia, tel Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej Wilczęta, tel Zakłady Pracy Chronionej: Zakład Pracy Chronionej SKÓRTEX w Braniewie ul. Wileńska 14. Organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych: Stowarzyszenie Pomocy Społecznej Socjal w Braniewie ul. Rzemieślnicza 1, Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło w Braniewie ul. Kościuszki 105 A Związek Inwalidów Wojennych Rzeczpospolitej Polskiej Oddział Braniewo ul. Kościuszki 105 A Towarzystwo Pomocy Niepełnosprawnym RAZEM w Braniewie ul. Sikorskiego 21 Polski Związek Niewidomych Zarząd Koła w Braniewie ul. Kościuszki 111 Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca ZHP w Braniewie ul. Armii Krajowej 9 Stowarzyszenie na Rzecz Ludzi Przewlekle Chorych z Pogłębiającą się 10

11 Niepełnosprawnością Puls w Braniewie ul. Gdańska 19 Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło we Fromborku ul. Młynarska Stowarzyszenie na Rzecz Osób Niepełnosprawnych w Pieniężnie ul. Rynek 4 Polski Związek Rencistów i Inwalidów Zarząd Rejonowy w Braniewie ul. Kościuszki 105A Oddział Caritas w Pieniężnie ul. Braniewska 3 Polskie Stowarzyszenie Diabetyków Oddział Elbląg Koło w Braniewie ul. Kościuszki 111 Polski Związek Głuchych w Braniewie Ul. Kościuszki 20/19 Na terenie powiatu liczne instytucje i organizacje pozarządowe podejmują działania na rzecz osób niepełnosprawnych mające na celu zminimalizowanie skutków niepełnosprawności. Działania te są realizowane ze środków własnych, ze środków otrzymywanych od sponsorów jak i funduszy pozabudżetowych np. Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Z analizy istniejącego stanu zasobów infrastruktury oraz potrzeb w tym zakresie wynika, że jedynie w pewnej części zaspakajane są potrzeby osób niepełnosprawnych. Należy podejmować określone działania zmierzające do wyrównania szans dziecka niepełnosprawnego poprzez: wczesne rozpoznanie oraz kompleksową specjalistyczną pomoc w zakresie rehabilitacji, terapii, stymulacji oraz wspierania rozwoju osobowości, zapewnienie dziecku nauki w najkorzystniejszych dla niego warunkach, bez odrywania dziecka od rodziny (internaty, domy pomocy społecznej), rozszerzenie form nauczania indywidualnego, umożliwienie dziecku uczestnictwa w zorganizowanych formach spędzania czasu wolnego, leczenie i rehabilitację, zapewnienie dostępu do niezbędnego sprzętu rehabilitacyjnego, pomocniczego oraz pomocy technicznych. 11

12 Natomiast osobie dorosłej wyrównanie szans poprzez: zorganizowanie szkolenia zawodowego, readaptację zawodową, utworzenie warsztatów terapii zawodowej tym osobom, które nie mogą pracować np. z powodu znacznej niepełnosprawności, umożliwienie przebywania w ośrodku wsparcia dziennego jako alternatywę dla domów pomocy społecznej, dbanie o dostęp do kultury, rekreacji w tym turystyki i sportu, zapewnienie wsparcia i pomocy w codziennym funkcjonowaniu w formie usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, zapewnienie sprzętu rehabilitacyjnego, pomocniczego oraz pomocy technicznych. Podsumowując należy stwierdzić, że dzieci potrzebują odpowiedniego systemu nauczania, młodzież przygotowania do pracy, dorośli pracy, a wszyscy wczesnej rehabilitacji i aktywnych form spędzania czasu wolnego. Program ten ma na celu przybliżenie złożonej problematyki osób niepełnosprawnych oraz przyczynić się do ich integracji ze społeczeństwem lokalnym. Celem programu jest kompleksowe ujęcie całokształtu zagadnień niepełnosprawności oraz stwarzanie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym pełne uczestnictwo w życiu społecznym, zawodowym. Program ten ma rozwiązywać problemy życiowe osób niepełnosprawnych i zaspakajać ich różnorodne potrzeby przez powołane do tego instytucje (lecznicze, rehabilitacyjne, społeczne) jak również przez instytucje realizujące potrzeby całego społeczeństwa (zakłady pracy, szkoły, urzędy), których działalność powinna również integrować osoby niepełnosprawne z otoczeniem. Istnieje konieczność stwarzania warunków dla zaspakajania potrzeb osób niepełnosprawnych i to możliwie na tym samym poziomie i w takim samym zakresie jak osoby pełnosprawne. 12

13 Podstawa prawna opracowania programu na rzecz osób niepełnosprawnych Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997r. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998r o samorządzie powiatowym (Dz. U. Nr 91, poz. 578z póz.zm.) Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 z póz zm.) Uchwała Sejmu RP z dnia 1 sierpnia 1997r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych. Ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1998 r.(dz. U Nr 64, poz. 414 z późń. zm). 13

14 KARTA POWIATU PODSTAWOWE INFORMACJE DOTYCZĄCE POWIATU W ZAKRESIE NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI w ROKU L.p Rodzaj danych Liczba w określonych latach Ludność ogółem Ilość osób niepełnosprawnych w tym : ogółem mężczyźni kobiety dzieci Osoby niepełnosprawne pracujące w tym: Ogółem w tym: W zakładach pracy chronionej W zakładach aktywności zawodowej Na otwartym rynku pracy Prowadzący działalność gospodarczą lub rolniczą 3 Osoby niepełnosprawne bezrobotne 4 Osoby niepełnosprawne poszukujące pracy 5 Osoby niepełnosprawne w wieku 16 lat i więcej Ogółem w tym: Ze znacznym stopniem niepełnosprawności Z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności Z lekkim stopniem niepełnosprawności

15 Instytucje wsparcia ośrodki pomocy społecznej 7 domy pomocy społecznej 1 domy środowiskowego wsparcia - organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych 8 Edukacja dzieci i młodzieży 6 Przedszkola ogółem w tym: Z oddziałem integracyjnym specjalne Szkoły podstawowe ogółem w tym: Z oddziałem integracyjnym specjalne Gimnazja i szkoły ponadgimnazjalne ogółem w tym: - Z oddziałami integracyjnymi specjalne Chroniony rynek pracy 9 Zakłady pracy chronionej Zakłady aktywności zawodowej Warsztaty terapii zajęciowej funkcjonujące w powiecie finansowane ze środków PFRON 1 Warsztaty terapii zajęciowej Turnusy rehabilitacyjne przy udziale ze środków PFRON 1 Osoby niepełnosprawne, które otrzymały dofinansowanie ogółem w tym: Dzieci i młodzież Dorośli Kwota środków wydatkowanych na dofinansowanie turnusów Likwidacja barier architektonicznych i urbanistycznych przy udziale środków PFRON 1 Osoby niepełnosprawne, które otrzymały dofinansowanie ogółem w tym: Dzieci i młodzież Dorośli Kwota środków wydatkowanych Likwidacja barier w komunikowaniu się przy udziale środków PFRON 1 Osoby niepełnosprawne, które otrzymały dofinansowanie ogółem w tym: Dzieci i młodzież Dorośli Kwota środków wydatkowanych

16 Instytucje współpracujące przy realizacji programu. 1. Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Braniewie. 2. Publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej z powiatu braniewskiego. 3.Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Braniewie. 4. Placówki oświatowe w tym w szczególności: Ośrodek Szkolno- Wychowawczy w Braniewie, Liceum Ogólnokształcące w Braniewie, Zespół Szkół Zawodowych w Braniewie. 5. Związek Harcerstwa Polskiego. 6. Powiatowy Dom Pomocy Społecznej w Braniewie. 7. Wydziały Starostwa Braniewskiego, a w szczególności: Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych, Wydział Oświaty, Kultury, Sportu i Promocji Powiatu, Wydział Architektoniczno Budowlany. 8. Komenda Powiatowa Policji w Braniewie. 9.Terenowe ośrodki pomocy społecznej. 10. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Braniewie. 11. Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Braniewie. 12. Powiatowe Urząd Pracy w Braniewie. 13. Organizacje pozarządowe i społeczne, w szczególności działające na rzecz osób niepełnosprawnych. 16

17 Rozdział II. Cele, zadania i sposoby realizacji Cele ogólne programu (strategiczne) 1. Zapobieganie niepełnosprawności i ograniczanie jej skutków. 2. Ograniczanie skutków niepełnosprawności przez rozwój rehabilitacji medycznej, zawodowej i społecznej. 3. Integracja osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem lokalnym. 4. Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, zawodowym, kulturze, rekreacji. Cele szczegółowe ( operacyjne) programu 1. Zapobieganie niepełnosprawności. 2. Rozwój usług rehabilitacyjnych. 3. Wyrównywanie szans edukacyjnych. 4. Wspieranie rodzin dotkniętych problemem niepełnosprawności ( pomoc instytucjonalna, wsparcie w formie usług opiekuńczych, formy pomocy półstacjonarnej, środowiskowej). 5. Tworzenie warunków do aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, tworzenie nowych miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych odpowiednich do ich potrzeb i możliwości. 6. Wspieranie aktywnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym (kultura, sport, turystyka, rehabilitacja medyczna, społeczna i zawodowa). Likwidacja barier architektonicznych, komunikacyjnych, transportowych w zakresie umożliwienia osobom niepełnosprawnym poruszania się i komunikowania się integracji społecznej i zawodowej. 7. Inicjowanie powstawania grup samopomocowych, stowarzyszeń i organizacji na rzecz osób niepełnosprawnych oraz wspieranie ich działalności. 17

18 1. Zapobieganie niepełnosprawności Styl życia, zachowania zdrowotne, środowisko społeczne w sposób istotny determinują zdrowie społeczeństwa. Działania skierowane na zapobieganie niepełnosprawności oraz ograniczania ich skutków to zadania stojące przed różnymi organizacjami i instytucjami. Wczesna diagnoza to szybka i skuteczna pomoc, podjęcie odpowiednich działań leczniczych, rehabilitacyjnych, które ograniczają rozwój już występujących dysfunkcji. Propagowanie zdrowego stylu życia ma na celu zapobieganie chorobom i utrwalanie zdrowych nawyków. Profilaktyka niepełnosprawności to również zapobieganie wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym oraz wypadkom komunikacyjnym. Zadania 1. Działania informacyjne, uświadamiające społeczeństwo o przyczynach niepełnosprawności oraz sposobach ich zapobiegania. 2. Objęcie wczesną diagnozą medyczną szczególnie zagrożonych grup społecznych i podjęcie skutecznych działań zapobiegawczych. 3. Prowadzenie poradnictwa oraz oświaty zdrowotnej promującej zdrowy tryb życia. Rozwijanie indywidualnej odpowiedzialności w sprawach zdrowia. 4. Działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie wypadkom przy pracy, chorobom zawodowym oraz wypadkom komunikacyjnym. 5. Zapobieganie niepełnosprawności wynikającej z zatrucia środowiska. Metody, sposoby realizacji 1. Edukacja społeczeństwa lokalnego na temat przyczyn niepełnosprawności celem zwiększenia kontroli nad własnym zdrowiem oraz jego poprawą (prasa lokalna, prelekcje, pogadanki w szkole i przedszkolach). 18

19 2. Prowadzenie działań zmierzających do ograniczenia spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania oraz inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć zmierzających do ochrony zdrowia przed następstwami używania tytoniu i narkotyków oraz środków odurzających. 3. Organizowanie działalności w zakresie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym. 4. Organizowanie okresowych badań lekarskich. 5. Propagowanie szczepień ochronnych przeciwko chorobom zakaźnym oraz akcji profilaktycznych umożliwiających ludziom świadome podejmowanie decyzji dotyczących własnego zdrowia. 6. Zapobieganie, prewencja chorobom epidemiologicznym, endemicznym i edukacja w zakresie żywienia. 7. Prowadzenie systematycznych szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. 8. Prowadzenie akcji profilaktycznych w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego. 9. Organizowanie szkoleń, akcji policji i straży pożarnej mających na celu zapobieganie wypadkom i zdarzeniom losowym. 10. Szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy oraz zachowania się w sytuacjach szczególnie zagrażających życiu i zdrowiu. Szczególnie wśród dzieci i młodzieży. 11. Podniesienie świadomości proekologicznej społeczeństwa oraz wspieranie i inicjowanie działań w zakresie ochrony środowiska. Efekty 1. Zwiększenie świadomości społecznej o celowości działań profilaktycznych i zapobiegawczych. 2. Zwiększenie wiedzy społeczeństwa o przyczynach i skutkach niepełnosprawności. 19

20 3. Ograniczenie liczby wypadków przy pracy, chorób zawodowych i wypadków komunikacyjnych oraz chorób epidemiologicznych. 4. Zintegrowanie działań różnych podmiotów w zakresie działań na rzecz profilaktyki niepełnosprawności. 5. Zintegrowanie działań różnych podmiotów na rzecz ochrony środowiska. 20

21 2. Rozwój usług rehabilitacyjnych Rehabilitacja i usługi rehabilitacyjne pomagają osiągnąć i utrzymać optymalny poziom niezależności i funkcjonowania osób niepełnosprawnych w środowisku zamieszkiwania. Wczesne wykrywanie, diagnozowanie, interwencja i stymulacja mogą znacznie ograniczyć skutki niepełnosprawności oraz zwiększyć sprawność organizmu. Te zadanie najskuteczniej spełnia opieka medyczna. Rehabilitacja powinna również: przywracać osobom niepełnosprawnym zdolność do wykonywania samodzielnie podstawowych codziennych czynności, przygotować do samodzielnego życia w społeczeństwie, stworzyć warunki i możliwości kontaktów ze środowiskiem społecznym, dostarczyć środki techniczne, przedmioty ortopedyczne, sprzęt rehabilitacyjny, który ułatwia funkcjonowanie w życiu codziennym, przygotować do podjęcia pracy zawodowej, spowodować zatrudnienie stosownie do posiadanych kwalifikacji i stopnia niepełnosprawności. Zadania 1. Podejmowanie działań na rzecz tworzenia sieci placówek rehabilitacyjnych 2. Rozwój poradnictwa specjalistycznego medycznego, socjalnego, psychologicznego w celu: - wczesnego wykrycia, diagnozowania i interwencji, - prawidłowej opieki medycznej, - zapewnienia środków kompensujących utratę danej funkcji organizmu, w tym zwłaszcza środków technicznych m.in. przedmiotów ortopedycznych, pomocniczych, rehabilitacyjnych ułatwiających osobom niepełnosprawnym przystosowanie i readaptację społeczną. 21

22 3. Wspieranie działań instytucji użyteczności publicznej: likwidacja barier w zakładach opieki zdrowotnej, placówkach edukacyjnych i organizacjach prowadzących rehabilitacje społeczna, medyczna w zakresie poruszania się i komunikowania. Wyposażenie obiektów służących rehabilitacji osób niepełnosprawnych w odpowiedni sprzęt rehabilitacyjny, likwidacja barier komunikacyjnych, transportowych. 4. Wspieranie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych. 5. Rozpowszechnianie aktualnych informacji na temat dostępnych w środowisku lokalnym usług rehabilitacyjnych, programów działań i form pomocy osobom niepełnosprawnym w zakresie rehabilitacji społecznej, zawodowej i leczniczej. Metody, sposoby realizacji 1. Uświadamianie potrzeb wdrażania wczesnej rehabilitacji. 2. Stwarzanie możliwości w kontynuowaniu rehabilitacji w domu oraz możliwości korzystania z usług rehabilitacyjnych w miejscu zamieszkania. 3. Inicjowanie i wspieranie działań na rzecz zwiększenia dostępności do usług rehabilitacyjnych, tworzenie nowych stanowisk rehabilitacyjnych. 4. Tworzenie grup psychoterapeutycznych i samopomocowych dla osób niepełnosprawnych i ich rodzin. 5. Promowanie zadań instytucji i placówek zajmujących się rehabilitacją społeczną, zawodową i leczniczą. 6. Utworzenie centrum rehabilitacji i edukacji osób niepełnosprawnych w naszym powiecie. 7. Rehabilitacja zawodowa w zakresie inicjowania i organizowania stanowisk pracy uwzględniających rodzaj niepełnosprawności. 8. Stworzenie warunków do zaspokajania podstawowych potrzeb osób niepełnosprawnych w zakresie dostępności do niezbędnych pomocy technicznych, sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego. 9. Utworzenie poradnictwa dla osób niepełnosprawnych. 22

23 10. Objęcie gimnastyką korekcyjną wad budowy i postawy u dzieci z przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjum. 11. Wyposażenie obiektów służących rehabilitacji, zakładów opieki zdrowotnej i placówek edukacyjnych w sprzęt rehabilitacyjny, likwidacja barier w zakresie poruszania się i komunikowania. Efekty 1. Zwiększenie wiedzy i świadomości wśród osób niepełnosprawnych w zakresie podejmowania wczesnej rehabilitacji oraz przysługujących im praw i uprawnień. 2. Sporządzenie wykazu placówek, instytucji i organizacji prowadzących rehabilitację medyczną, społeczną i zawodową oraz placówek prowadzących poradnictwo specjalistyczne. 3. Sporządzenie wykazu placówek zaopatrzenia ortopedycznego. 4. Zwiększenie dostępności do różnych form usług rehabilitacyjnych. 23

24 3. Wyrównywanie szans edukacyjnych Kształcenie osób niepełnosprawnych stanowi integralną część systemu oświaty. Osoby niepełnosprawne bez względu na stopień i rodzaj niepełnosprawności mają prawo do nauki zgodnie ze swoimi oczekiwaniami i możliwościami. Dzieciom, młodzieży należy stworzyć możliwość uczęszczania do ogólnie dostępnych placówek oświatowych. W sytuacjach szczególnych dzieci i młodzież mają zapewnioną naukę w szkolnictwie specjalnym, w szkole życia oraz w trybie nauczania indywidualnego w miejscu zamieszkania. Nauczanie jest obowiązkowe, należy zapewnić je wszystkim bez względu na rodzaj i stopień niepełnosprawności, a więc również z uwzględnieniem najcięższych przypadków. Oświata umożliwia: - naukę dostosowaną do indywidualnej możliwości osoby niepełnosprawnej, - rozwój osobowości, - zdobycie kwalifikacji pozwalających na samodzielne i aktywne życie, - rozwój umiejętności nawiązywania prawidłowych kontaktów międzyludzkich. Zadania 1. Dokonanie diagnozy ilości dzieci niepełnosprawnych: - uczęszczających do przedszkoli, - uczęszczających do szkół, - zakwalifikowanych do szkolnictwa specjalnego oraz korzystających z indywidualnego toku nauczania oraz tych, które nie realizują obowiązku szkolnego z powodu ciężkich uszkodzeń psychoorganicznych. 2. Inicjowanie tworzenia przedszkolnych grup integracyjnych oraz tworzenie w szkołach klas integracyjnych. 24

25 3. Udostępnienie informacji dotyczących poradnictwa szkolnego i zawodowego. 4. Stwarzanie możliwości podejmowania przez osoby niepełnosprawne nauki w szkołach ogólnodostępnych. 5. Inicjowanie likwidacji barier architektonicznych, transportowych i społecznych umożliwiających korzystanie z ogólnodostępnych placówek oświatowych. 6. Wsparcie nauczycieli realizujących nauczanie indywidualne w szkołach ogólnodostępnych poprzez systematyczne, specjalistyczne szkolenie w zakresie pedagogiki specjalnej. 7. Objęcie opieką psychologiczną i zapewnienie wsparcia pedagogicznego dzieciom i młodzieży uczęszczającym do ogólnodostępnych placówek oświatowych. Metody i sposoby realizacji 1. Wystąpienie do gmin, placówek oświatowych o dokonanie diagnozy dotyczącej potrzeby dostosowania placówek oświaty do potrzeb dzieci niepełnosprawnych. 2. Popularyzacja efektów szkół, klas integracyjnych w samorządach gminnych. 3. Popularyzowanie, wspieranie inicjatyw dotyczących integracji oraz wyrównywania szans edukacyjnych. 4. Wsparcie szkolnictwa specjalnego. 5. Rozwój indywidualnego poradnictwa, co do kierunków i form kształcenia, wydanie informatora o różnorodnych formach kształcenia. 6. Tworzenie lokalnych funduszy stypendialnych oraz form pomocy dla uczniów niepełnosprawnych. 7. Przeciwdziałanie izolacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. 8. Wspieranie pedagogów podejmujących kształcenie i doskonalenie zawodowe w zakresie szkolnictwa specjalnego. 25

26 9. Organizowanie warsztatów terapii zajęciowej dla osób z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności. Efekty 1. Rozpoznanie potrzeb w zakresie edukacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. 2. Zwiększenie świadomości społeczeństwa i władz samorządowych w zakresie potrzeb dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. 3. Zwiększenie liczby młodzieży niepełnosprawnej kończącej szkoły ponadpodstwowe i zdobywającej zawód. 4. Zwiększenie kadry pedagogicznej przygotowanej do pracy z osobami niepełnosprawnymi. 26

27 4. Wspieranie rodzin dotkniętych problemem niepełnosprawności Rodziny dotknięte problemem niepełnosprawności często wymagają wsparcia, gdyż nie są w stanie samodzielnie przezwyciężać trudnych sytuacji życiowych. Należy zapewnić pomoc pielęgnacyjną oraz usługi opiekuńcze osobom wymagającym tego rodzaju wsparcia. Rozwijanie form pomocy półstacjonarnej tj. ośrodków wsparcia, środowiskowych domów dla osób niepełnosprawnych spowoduje, że osoby te, a zwłaszcza niesprawne intelektualnie oraz psychicznie chorzy pozostaną w rodzinie i w miejscu swojego zamieszkania. W szczególnie trudnych sytuacjach wynikających z niemożności zapewnienia odpowiednich usług opiekuńczych przez rodzinę i gminę w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej powinni być oni umieszczani w domach pomocy społecznej o odpowiednim profilu. Obecnie obserwuje się proces demograficznego starzenie się społeczeństwa. Należy, więc oczekiwać zwiększenia liczby osób starszych, wymagających pomocy w zakresie zapewnienia im odpowiednich usług pielęgnacyjnych. Świadczenia te udzielane są osobom obłożnie chorym, niezdolnym do samodzielnego prowadzenia gospodarstwa domowego. W ramach tej pomocy świadczona jest zarówno pomoc medyczna, pomoc w prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz organizacji dnia codziennego. Zadania 1. Diagnoza osób niepełnosprawnych wymagających wsparcia w formie usług opiekuńczych, specjalistycznych w miejscu zamieszkania oraz wymagających pomocy instytucjonalnej. 2. Inicjowanie powstawania ośrodków wsparcia: dziennych domów pomocy społecznej, środowiskowych domów pomocy społecznej, hosteli dla osób niepełnosprawnych z powodu schorzeń i podeszłego wieku oraz chorób psychicznych i upośledzenia umysłowego. 27

28 3. Podejmowanie działań popularyzujących rozwijanie usług opiekuńczych przez samorządy gmin. 4. Udzielanie szerokiego wsparcia osobom niepełnosprawnym przez instytucje pomocy społecznej. 5. Kształcenie i dokształcanie kadry pomocy społecznej w zakresie problemów osób niepełnosprawnych. 6. Działanie na rzecz likwidacji barier architektonicznych, urbanistycznych i w komunikowaniu się w miejscu jej zamieszkania. 7. Wsparcie socjalne przez zapewnienie świadczeń należnych osobom niepełnosprawnym, gdy posiadany dochód uniemożliwia zabezpieczenie podstawowych potrzeb. 8. Inicjowanie zadań na rzecz wyrównywania szans osób niepełnosprawnych w społeczności lokalnej. 9. Pomoc dzieciom niepełnosprawnym ofiarom przemocy w rodzinie przez aktywną działalność instytucji strzegących prawa i porządku publicznego. 10. Inicjowanie działań organizacji pozarządowych w kierunku tworzenia instytucjonalnych form opieki nad niepełnosprawnymi. 11. Pomoc i współdziałanie stosownych instytucji w wypadku zaniedbań i lekceważenia obowiązków rodzicielskich wobec dzieci niepełnosprawnych fizycznie i umysłowo. 12. Przyśpieszenie procedury umieszczania w placówkach opiekuńczych, opiekuńczo-wychowawczych, resocjalizacyjnych dzieci i młodzieży niepełnosprawnej ze środowisk, w których istnieje patologia w funkcjonowaniu rodziny. 13. Stały monitoring środowiska osób niepełnosprawnych przez terenowe ośrodki pomocy społecznej celem podjęcia działań przynoszących poprawę warunków ich życia. 14. Udzielanie informacji i pomocy prawnej osobom niepełnosprawnym przez odpowiednie instytucje. 28

29 Metody i sposoby realizacji 1. Wystąpienie do terenowych ośrodków pomocy społecznej w celu dokonania diagnozy infrastruktury na rzecz osób niepełnosprawnych oraz potrzeb tej grupy osób. 2. Popularyzacja idei powstania placówek wsparcia dziennego w naszym powiecie, podejmowanie w tym zakresie współpracy z samorządami gminnymi. 3. Organizowanie szkoleń kadry pomocy społecznej w zakresie metod pracy socjalnej i potrzeb osób niepełnosprawnych. 4. Udzielania informacji o prawach i uprawnieniach osób niepełnosprawnych oraz o formach zabezpieczenia potrzeb tej grupy osób w powiecie. 5. Umieszczanie w placówkach pomocy społecznej osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji. Efekty 1. Szersze zaspokajanie potrzeb socjalno-bytowych osób niepełnosprawnych. 2. Rozszerzenie zakresu usług opiekuńczych i specjalistycznych. 3. Poprawa warunków życia osób niepełnosprawnych. 4. Pozostanie osób niepełnosprawnych w miejscu swego zamieszkania. 29

30 5. Tworzenie warunków do aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych Osoby niepełnosprawne mają prawa do podjęcia zatrudnienia z uwzględnieniem ich indywidualnych predyspozycji wynikających z rodzaju niepełnosprawności oraz kwalifikacji. Praca zawodowa zapewnia pełne uczestnictwo w życiu społecznym gdyż: - zapewnia niezależność materialną, - wzmacnia poczucie własnej wartości, - zapewnia kontakty społeczne i udział w życiu społeczności lokalnej. Zatrudnianie osób niepełnosprawnych w naszym powiecie wymaga utrzymania sprawdzonych i istniejących już rozwiązań w tym zakresie ale również rozwój nowych form szkolenia, kształcenia i zatrudnienia dostosowanych do ciągle zmieniającego się rynku pracy. Należy podjąć również wysiłek w celu utrzymania pracy przez już zatrudnionych niepełnosprawnych. Zadania 1. Opracowanie diagnozy w zakresie bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych, 2. Popularyzowanie warunków i zasad korzystania ze środków PFRON przy tworzeniu stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych. 3. Propagowanie wśród osób niepełnosprawnych uzyskania pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. 4. Rozszerzenie pośrednictwa i poradnictwa zawodowego dla osób niepełnosprawnych. 5. Szkolenia i przekwalifikowania osób niepełnosprawnych, przygotowanie ofert szkoleniowych. 6. Podejmowanie działań ułatwiających zatrudnienie, tworzenie i wyposażanie nowych miejsc pracy osobom niepełnosprawnym na korzystnych warunkach dla zakładów pracy. 30

31 7. Tworzenie zakładów aktywności zawodowej, warsztatów terapii zawodowej dla osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. 8. Szkolenie i zatrudnianie asystentów osobistych osób niepełnosprawnych. Metody, sposoby realizacji 1. Bieżąca analiza stanu bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Braniewie. 2. Zbadanie oczekiwań osób niepełnosprawnych w zakresie: - zatrudnienia, - szkolenia, - przekwalifikowania. 3. Opracowanie informatora o preferencyjnych warunkach zatrudnienia z udziałem środków z Funduszu Pracy. 4. Opracowanie informatora dla osób niepełnosprawnych o warunkach korzystania ze środków PFRON przy podejmowaniu działalności gospodarczej. 5. Opracowanie oferty szkoleniowej dla osób niepełnosprawnych pod kątem potrzeb i możliwości lokalnego rynku pracy. 6. Wypracowanie zasad współpracy wszystkich podmiotów zajmujących się rehabilitacją zawodową. 7. Zainicjowanie stałych cyklicznych spotkań z doradcą zawodowym. Efekty 1. Zwiększenie liczby zatrudnionych osób niepełnosprawnych. 2. Zwiększenie liczby osób przeszkolonych. 3. Zwiększenie liczby stanowisk pracy organizowanych przy udziale środków PFRON. 4. Zwiększenie liczby osób niepełnosprawnych korzystających z doradztwa zawodowego. 5. Wzrost szans osób niepełnosprawnych na zatrudnienie zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami i posiadanymi predyspozycjami. 31

32 6. Wspieranie możliwości aktywnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym ( kultura, sport, turystyka) Osoby niepełnosprawne mają prawo do zagwarantowania im pełnego uczestnictwa w życiu społeczności lokalnej tak by miały możliwości wykorzystania swego potencjału. Należy umożliwić im dostęp do biur, instytucji, ośrodków kultury i usług z nią związanych oraz zapewnić możliwość uprawiania sportu i rekreacji. Zadania 1. Podejmowanie działań zmierzających do przestrzegania prawa budowlanego w zakresie budownictwa bez barier w obiektach użyteczności publicznej i budynkach mieszkalnych. 2. Podejmowanie działań na rzecz likwidacji już istniejących barier transportowych, architektonicznych, urbanistycznych w budynkach i instytucjach użyteczności publicznej oraz w miejscu zamieszkania osoby niepełnosprawnej. 3. Wspieranie i popularyzacja osiągnięć kulturalnych, sportowych, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych. 4. Upowszechnianie informacji o różnych formach wypoczynku i rehabilitacji osób niepełnosprawnych przez udział w turnusach rehabilitacyjnych. 5. Stworzenie możliwości pełnego i aktywnego udziału w życiu kulturalnym, sporcie, rekreacji i turystyce osób niepełnosprawnych popularyzacja aktywności wśród tej grupy osób. 6. Inicjowanie działań na rzecz budowy tras i ciągów komunikacyjnych dla pieszych i pojazdów. Metody sposoby realizacji 1. Opracowanie informatora o obiektach bez barier w budynkach użyteczności publicznej, instytucjach, urzędach, placówkach służby 32

33 2. zdrowia, obiektach kultury i sportu. 3. Opracowanie informacji o możliwościach korzystania ze środków PFRON na likwidacją barier urbanistycznych i architektonicznych oraz zasad uzyskania dofinansowania do turnusów rehabilitacyjnych. 4. Przypominanie i egzekwowanie obowiązku prawa budowlanego w zakresie budowania bez barier budynków mieszkalnych i obiektów użyteczności publicznej. 5. Opracowanie kalendarza imprez dla osób niepełnosprawnych z ich udziałem zarówno w naszym powiecie jak i poza (udostępnienie wszystkim organizacjom i stowarzyszeniom w celu rozpropagowania go w środowisku osób niepełnosprawnych). 6. Organizowanie imprez rozrywkowych i sportowych integrujących osoby niepełnosprawne ze społeczeństwem lokalnym. 7. Przeciwdziałanie izolacji dzieci i młodzieży niepełnosprawnej przez organizowanie odpowiednich imprez na terenie szkoły. 8. Organizowanie wystaw i koncertów z udziałem osób niepełnosprawnych. 9. Promowanie aktywnego trybu życia osób niepełnosprawnych, wspieranie i rozwijanie talentów i uzdolnień tej grupy osób. Efekty 1. Wzrost ilości obiektów pozbawionych barier w powiecie braniewskim. 2. Wzrost ilości mieszkań pozbawionych barier, przystosowanych do potrzeb osób niepełnosprawnych. 3. Wzrost ilości osób niepełnosprawnych skierowanych na turnusy rehabilitacyjne. 4. Większa liczba osób niepełnosprawnych korzystających z aktywnych form spędzenia czasu oraz integracja społeczeństwa. 5. Wyzwolenie inicjatyw środowiska lokalnego (rozwój wolontariatu) oraz instytucji na rzecz pomocy osobom niepełnosprawnym. 33

34 7. Inicjowanie powstania grup samopomocowych, stowarzyszeń i organizacji na rzecz osób niepełnosprawnych oraz wspieranie ich działalności i aktywności Stowarzyszenia i organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych to ważny element dopełniający działalność instytucji powołanych do realizacji zadań dotyczących osób niepełnosprawnych. Należy uznać doradczą rolę organizacji osób niepełnosprawnych do reprezentowania i monitorowania potrzeb tego środowiska. Organizacje pozarządowe zapewniają swoim członkom wzajemne wsparcie i wymianę informacji oraz przyczyniają się do podnoszenia poziomu świadomości społeczeństwa w zakresie integracji. Zadania 1. Inspirowanie społeczności lokalnej do organizowania, tworzenia grup samopomocowych, stowarzyszeń i organizacji pozarządowych 2. Tworzenie systemu informacji o istniejących i działających grupach samopomocowych, stowarzyszeniach i organizacjach pozarządowych. 3. Wspieranie finansowe i merytoryczne organizacji pozarządowych działających na rzecz osób niepełnosprawnych. 4. Inicjowanie działań celem nawiązywania współpracy pomiędzy istniejącymi już organizacjami, stowarzyszeniami czy grupami samopomocowymi a instytucjami samorządu powiatowego i gminnego. Metody, sposoby realizacji 1. Ustalenie zasad współpracy i wsparcia finansowego organizacji pozarządowych działających na terenie powiatu. 2. Utworzenie punktu informacyjnego dla grup i organizacji samopomocowych. 34

35 3. Wydanie informatora o działających organizacjach pozarządowych, fundacjach, stowarzyszeniach oraz grupach samopomocowych. 4. Uczestnictwo w opracowywaniu realizacji programów lokalnych na rzecz rozwiązywania najczęściej występujących problemów w środowisku osób niepełnosprawnych. Efekty 1. Rozszerzenie form współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi. 2. Wypracowanie sprawnego przepływu informacji o problemach środowiska osób niepełnosprawnych i możliwościach ich łagodzenia i rozwiązywania. 3. Uaktywnianie społeczności lokalnej, wzrost istniejących grup samopomocowych, stowarzyszeń i organizacji. 4. Większe zaspokojenie potrzeb środowiska osób niepełnosprawnych. Program został opracowany przez: Małgorzatę Dunajską - Kierownika Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Braniewie, Jadwigę Wójcik Naczelnika Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych Starostwa Powiatowego w Braniewie 35