Case study. Mszana gmina wiejska. Cieszyn, 2013 r.

Transkrypt

1 Case study Mszana gmina wiejska Cieszyn, 2013 r.

2 Projektodawca: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER ul. Zamkowa 3A/1, Cieszyn tel. (33) , fax: (33) Partner projektu: Miasto Ustroń ul. Rynek 1, Ustroń Tytuł projektu: Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Numer umowy: UDA-POKL E24/11-00 Cieszyn 2013 Projekt Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Strona 2

3 Case study: Mszana gmina wiejska Spis treści: Spis treści: Wstęp Charakterystyka społeczno - gospodarcza Organizacje pozarządowe w dokumentach strategicznych Rola organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych Udzielone wsparcie dla organizacji pozarządowych Liczba i rodzaj organizacji pozarządowych Liczba organizacji pozarządowych System wsparcia organizacji pozarządowych Ocena potencjału i potrzeb NGO Potencjał organizacji pozarządowych Potrzeby organizacji pozarządowych Współpraca samorządu z NGO Przyczyny podejmowania współpracy z NGO przez samorządy Współpraca finansowe Środki finansowe przeznaczane na organizacje pozarządowe w konkursach Kryteria oceny ofert organizacji pozarządowych Współpraca pozafinansowa Podejmowana współpraca pozafinansowa Perspektywy współpracy pozafinansowej Ocena współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Preferowane formy współpracy Ocena procedur otwartych konkursów ofert Mocne i słabe strony współpracy Korzyści dla samorządu wynikające z realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe Bariery we współpracy samorządu z organizacjami Warunki do poprawy efektywności współpracy Strona 3

4 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go 8. Podsumowanie Spis tabel Strona 4

5 Case study: Mszana gmina wiejska 1. Wstęp Przedmiotowe opracowanie zostało wykonane w ramach projektu pt. Kalkulator outsourcingu: generator e-n-go. Projekt ten jest finansowany ze środków budżetu państwa oraz Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (priorytet V Dobre Rządzenie, działanie 5.4. Rozwój Potencjału Trzeciego Sektora, poddziałanie Rozwój Dialogu Obywatelskiego). Przedmiotowy projekt jest realizowany przez Miasto Ustroń wraz ze Stowarzyszeniem Wspierania Inicjatyw Gospodarczych Delta Partner z Cieszyna. Głównym celem projektu jest poprawa warunków do prowadzenia przez jednostki samorządu terytorialnego efektywnej, długofalowej polityki rozwoju lokalnego we współpracy z organizacjami pozarządowymi. W ramach projektu utworzono stronę internetową, na której dostępne są wszystkie szczegółowe informacje ( zakładka: Kalkulator e-n-go). Przedmiotowy dokument opisuje współpracę organizacji pozarządowych oraz samorządu w Mszanie. Podejmuje aspekty finansowe, organizacyjne i administracyjne tej współpracy. Współpraca między samorządem Gminy Mszana a organizacjami pozarządowymi odbywa się na zasadach pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji, rzetelności i jawności. Przebiega ona zarówno w formie finansowej i pozafinansowej. Jednakże w jaki sposób samorząd współpracuje z NGO, jakie odnosi korzyści, to zależy przede wszystkim od uwarunkowań lokalnych i znalezieniu przez NGO i samorząd wspólnego języka. W ramach przedmiotowego opracowania dokonano szczegółowej analizy współpracy samorządu z III sektorem w Mszanie. Analiza posłuży do pozyskania wszechstronnej wiedzy dotyczącej współpracy międzysektorowej oraz pozwoli wskazać jej mocne i słabe strony. Strona 5

6

7 Case study: Mszana gmina wiejska 2. Charakterystyka społeczno - gospodarcza Mszana to gmina wiejska w województwie śląskim. Podając za GUS gmina Mszana na koniec 2012 roku zamieszkiwana była przez mieszkańców. Powierzchnia gminy wynosi ha. Gęstość zaludnienia wynosi 237 mieszkańców na km 2. Gminę charakteryzuje dodatni bilans migracji. Oznacza to, że więcej osób melduje się w biurze ewidencji ludności Urzędu Gminy w Mszanie niż dokonuje wymeldowania. W latach bilans migracji wyniósł +(plus) 327 mieszkańców. Liczba mieszkańców gminy stale i systematycznie rośnie. Gminę charakteryzuje bardzo niska stopa bezrobocia. Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wyniósł w 2012 roku zaledwie 3,0%. W gminie bardzo intensywnie rozwija się budownictwo mieszkaniowe. w latach oddano w gminie aż 298 budynków mieszkalnych do użytkowania. Na terenie Gminy Mszana zarejestrowanych jest ponad 360 przedsiębiorstw i firm. 35 procent z nich działa w branży budowlanej, 19 procent w dziedzinie mechaniki pojazdowej i lakiernictwa, 18 procent w handlu i gastronomii, a 28 procent to inne branże (m.in. transport, stolarstwo, usługi, ślusarstwo, tapicerstwo). Po stronie Gminy stoi znakomite położenie geograficzne i układ drogowy, z autostradą A1, węzłem autostradowym "Mszana" na ulicy Wodzisławskiej oraz planami budowy Drogi Głównej Południowej, która docelowo ma połączyć Pszczynę z Raciborzem, stając się obwodnicą wielu miast i zbiegając się z węzłem autostradowym. W latach Gmina Mszana znalazła się w Złotej Setce Samorządowych Inwestorów, czyli wśród 100 polskich gmin o największych inwestycjach na 1 mieszkańca. Obecnie, głównie w związku z budową autostrady, znów pojawiają się nowe inwestycje. W Mszanie funkcjonuje Zespół Szkół, w którego skład wchodzą: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum. Przy szkole działa też oddział przedszkolny zerówka. Budynek, w którym obecnie uczą się dzieci, powstał już w 1938 roku. Obecnie w szkole pracuje 38 nauczycieli i 14 pracowników obsługi. W 21 oddziałach zdobywa wiedzę 354 uczniów. Do ich dyspozycji jest 14 sal, sala gimnastyczna, biblioteka i czytelnia multimedialna, gabinet pedagoga szkolnego, gabinet pomocy przedlekarskiej, kuchnia i świetlica. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Połomi składa się ze Szkoły Podstawowej i Przedszkola. Z kolei Na Zespół Szkół w Gogołowej składa się Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcące. Placówka Strona 7

8 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go mieści się w nowoczesnym, dobrze wyposażonym budynku, wybudowanym zaledwie przed 13 laty. Działalność kulturalna skupia się wokół Gminnego Ośrodka Kultury i Rekreacji w Mszanie. Instytucja ta powstała we wrześniu 2012 r. z połączenia wiejskich ośrodków kultury w Połomi i Mszanie. Działalność GOKiR to przede wszystkim stworzenie mieszkańcom warunków do sięgnięcia po kulturę, a także zapewnienie oferty rekreacyjnej. W trzech ośrodkach kultury (Mszana, Połomia i Gogołowa) organizowane są zajęcia stałe - od nauki gry na instrumentach muzycznych, tańca, rytmiki dla najmłodszych czy rękodzieła, po teatr i zespoły wokalne (jest to grupa młodzieżowa "She" (Połomia) i Gminny Zespół Wokalny "Horyzont" działający we wszystkich sołectwach gminy Mszana). Na terenie Gminy Mszana aktywnie można uprawiać wiele dyscyplin sportowych. Działają tu trzy duże kluby sportowe, w tym dwa piłkarskie: LKS "Start" Mszana i "Płomień" Połomia oraz Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowy "Delfin" Gmina Mszana - klub triathlonowy. Do ich dyspozycji są dwa boiska piłkarskie i nowoczesna kryta pływalnia, z której korzystają mieszkańcy nie tylko Gminy Mszana, ale i okolicznych miejscowości. Strona 8

9 Case study: Mszana gmina wiejska 3. Organizacje pozarządowe w dokumentach strategicznych Gmina Mszana w Rocznym Programie Współpracy Gminy Mszana z Organizacjami Pozarządowymi oraz Innymi Podmiotami Prowadzącymi Działalność Pożytku Publicznego na 2013 rok założyła, że głównym celem tego dokumentu jest kształtowanie społeczeństwa obywatelskiego i rozwiązywanie problemów społecznych w środowisku lokalnym, poprzez budowanie i umacnianie partnerstwa między administracją samorządową a organizacjami pozarządowymi. W tym zakresie zakładane są następujące zadania do realizacji: 1. Wszechstronny rozwój Gminy Mszana, 2. Integracja i wzrost poziomu aktywności i świadomości społecznej wśród mieszkańców, poczucia odpowiedzialności za wspólnotę lokalną i regionalną, 3. Wzrost znaczenia partnerów społecznych w realizacji zadań publicznych przez samorząd lokalny. Cel główny zostanie osiągnięty poprzez realizację następujących celów szczegółowych, którymi są: 1) Integracja podmiotów branżowych realizujących różne inicjatywy w sferze zadań publicznych, 2) Poprawa jakości życia poprzez pełniejsze zaspokojenie potrzeb mieszkańców, 3) Wsparcie i wzmocnienie potencjału organizacji pozarządowych służące ich rozwojowi, lepszemu przygotowaniu do współpracy z Gminą w zakresie realizacji zadań publicznych i dla osiągnięcia ważnych celów społecznych, 4) Efektywniejsze zarządzanie społecznościami lokalnymi, poprzez rozpoznanie ich potrzeb, 5) Odciążenie i uzupełnianie działań jednostek samorządowych w zakresie, w jakim nie są one w stanie realizować niektórych zadań publicznych przez własne struktury, 6) Efektywniejsze zarządzanie finansami samorządu, przez dystrybuowanie środków z budżetu samorządowego na realizację zadań, realizacja zadań publicznych taniej i bliżej mieszkańców, 7) Prowadzenie nowatorskich i bardziej efektywnych działań na rzecz mieszkańców, 8) Prezentacja dorobku sektora pozarządowego w Gminie i promowanie jego osiągnięć. Strona 9

10 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Na realizację programu założono kwotę w wysokości zaledwie zł. Zakładając, że w 2012 roku łączna kwota wydatków budżetowych Gminy Mszana wyniosła 26,2 mln. zł. to wydatki na konkursy dla organizacji pozarządowych są symboliczne Rola organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych Najważniejszym dokumentem strategicznym w Mszanie jest Strategia Rozwoju Gminy Mszana do roku W Strategii podkreślono, że organizacje pozarządowe są ważnym elementem w budowaniu jednego z ważniejszych czynników rozwojowych jakim jest integracja mieszkańców wokół wydarzeń religijnych, kulturalnych, społecznych, silnej integracji międzypokoleniowej, przekazywaniu tradycji, pielęgnowaniu śląskich tradycji. W Strategii zwrócono również uwagę, na fakt, że jedną ze słabych stron gminy jest malejąca aktywność społeczna mieszkańców. Zjawisko to może być wzmożone na skutek dominacji współczesnych wzorców kultury i prymatu aktywności gospodarczej nad społeczną. Wobec tego problemu zarekomendowano opracowanie programu wsparcia dla aktywności społecznych podejmowanych przez mieszkańców gminy. Jednak opracowania takiego do tej pory nie przyjęto. Jedną z wartości, do których będzie zmierzać Gmina Mszana, z aktywnym wsparciem organizacji pozarządowych jest szeroka oferta aktywnego wypoczynku formułowana na bazie walorów naturalnych oraz posiadanej infrastruktury sportowej, adresowana do mieszkańców gminy i okolicznych ośrodków miejskich. Wysoki poziom kultury fizycznej wśród dzieci i młodzieży stanowiącej ważną składową profilaktyki zdrowotnej. Prężna działalność klubów sportowych tworzących ofertę spędzania wolnego czasu, uczących pracowitości, promujących pozytywne wartości współzawodnictwa. Jedynym celem strategicznym odnoszącym się do prowadzenia działalności przez organizacje pozarządowe jest cel strategiczny nr 4: korzystne warunki zamieszkania, wypoczynku i prowadzenia działalności gospodarczej będące rezultatem: ukształtowania nowej wsi, atrakcyjniejszej od obszarów zurbanizowanych dzięki łączeniu tradycyjnych wartości kulturowych i środowiskowych z nowoczesnymi standardami zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej, precyzyjnego ustalania i komunikowania przez władze gminy kierunków, zasad i narzędzi wsparcia dla podejmowanych aktywności społecznych i gospodarczych. Strona 10

11 Case study: Mszana gmina wiejska Jednym z kierunków działania dla celu operacyjnego 1.3. Podtrzymywanie przywiązania do miejsca zamieszkania, rozwijanie odpowiedzialności za los członków społeczności lokalnej oraz kultywowanie tradycji i historii gminy, jest wspieranie tworzenia organizacji pozarządowych. Rekomendowanym działaniem jest uruchomienie Punktu w Gminnym Centrum Informacyjnym dla osób prowadzących działalność społeczną z informacjami na temat korzyści z powołania organizacji pozarządowych oraz z pełną informacją na temat procedury rejestracyjnej. Mimo zaznaczonej roli organizacji pozarządowych w dokumentach strategicznych, brak zdecydowanych działań finansowych ze strony samorządu dla rozwoju III sektora i jego wpływu na rozwój lokalny Udzielone wsparcie dla organizacji pozarządowych W ramach Programu Współpracy Gminy Mszana z Organizacjami Pozarządowymi i Innymi Organizacjami Prowadzącymi Działalność Pożytku Publicznego w 2012 roku zrealizowano dwie formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi. Współpracę finansową w formie ogłaszanych otwartych konkursów oraz współpracę niefinansową, która polegała na wzajemnym informowaniu się o kierunkach planowanej działalności oraz promocję prowadzonej działalności przez organizacje pozarządowe poprzez umieszczanie informacji na stronie internetowej Urzędu Gminy. Strona 11

12

13 Case study: Mszana gmina wiejska 4. Liczba i rodzaj organizacji pozarządowych 4.1. Liczba organizacji pozarządowych Podając za GUS w Gminie Mszana w 2012 roku w rejestrze Regon zarejestrowanych było 7 organizacji pozarządowych. Dynamika przyrostu podmiotów III sektora jest bardzo niska. Od roku 2007 liczba organizacji pozarządowych utrzymuje się na stałym poziomie. Nie ulega wątpliwości, że zapis w Strategii rozwoju gminy dotyczących konieczności tworzenia nowych organizacji pozarządowych jest zasadny. W Mszanie w 2012 r. liczba organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców wyniosła 9. Jest to wskaźnik bardzo niski. Warto wspomnieć, że średnia wartość liczby organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców w województwie śląskim wynosi 22, a w skali kraju jest to wartość 30. Można zatem stwierdzić, ze sektor pozarządowy wyrażony liczbą podmiotów III sektora jest w Gminie Mszanie bardzo słabo rozwinięty. Na 7 organizacji pozarządowych w Gminie Mszana, 3 to kluby sportowe. Łączna liczba członków klubów sportowych to 231 osób. Tabela 1. Kluby sportowe łącznie z klubami wyznaniowymi i UKS jednostka miary liczba kluby szt. 3 członkowie osoba 231 ćwiczący ogółem osoba 174 ćwiczący mężczyźni osoba 160 ćwiczące kobiety osoba 14 ćwiczący do lat 18 ogółem osoba 110 ćwiczący do lat 18 chłopcy osoba 96 ćwiczące do lat 18 dziewczęta osoba 14 trenerzy osoba 5 instruktorzy sportowi osoba 2 inne osoby prowadzące zajęcia sportowe osoba 0 Źródło: GUS Strona 13

14 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go 4.2. System wsparcia organizacji pozarządowych W Mszanie prowadzi działalność jedynie 7 organizacji pozarządowych. Trzy z nich to kluby sportowe. Wszechstronnego wsparcia wszystkim organizacjom udziela Referat Administracji Edukacji i Informacji Urzędu Gminy w Mszanie. System wsparcia organizacji pozarządowych należy uznać za bardzo skromny, ale dopasowany do ich liczby. Gmina Mszana, zgodnie z obowiązkiem prawnym, posiada Roczny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Przedstawiciel gminy potwierdza, że gmina posiada ujednolicony formularz wniosku o dotację, oraz ogólnodostępny regulamin / dokumentacja opisująca zasady przeprowadzania konkursów. Niestety Gmina Mszana nie planuje współpracy z NGO w okresie wieloletnim. Nie został powołany pełnomocnika ds. organizacji pozarządowych i nie prowadzi działalności Rada Pożytku Publicznego. Strona 14

15 Case study: Mszana gmina wiejska 5. Ocena potencjału i potrzeb NGO 5.1. Potencjał organizacji pozarządowych Samorząd w Mszanie mało intensywnie współpracuje z organizacjami pozarządowymi, oferując w 2013 roku kwotę 30 tys. zł. do rozdysponowania w drodze konkursów. Gmina Mszana, mimo bardzo małej liczby NGO z którymi współpracuje zwraca szczególną uwagę na następujące elementy ich potencjału: jakość działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe, stabilność i trwałość działalności organizacji, współpracę z instytucjami samorządowymi, znaczenie działań organizacji pozarządowych dla społeczności lokalnej. Zdecydowanie większej uwagi wymaga poprawa sytuacji finansowej organizacji pozarządowych. ma to z pewnością silny związek z bardzo małymi środkami przeznaczanymi na konkursy dla NGO. Pracownik Urzędu Gminy w Mszanie ocenia organizacje pozarządowe pod względem wyposażenia w urządzenia, sprzęt oraz sytuacja kadrową jako przeciętną Potrzeby organizacji pozarządowych W opinii przedstawiciela Urzędu Gminy w Mszanie do najpilniejszych potrzeb organizacji pozarządowych, z którymi gmina współpracuje należą: promocja działań organizacji, pozyskanie środków na bieżąca działalność statutową, realizację projektów, rozwój i rozszerzenie działalności. Można wskazać że gmina ma zdecydowanie większe oczekiwania od organizacji pozarządowych w kwestii poszerzenia i profesjonalizacji działań i ich zauważalności w społeczności lokalnej. Gmina przeznaczając środki na realizację zadań publicznych przez organizacje pozarządowe oczekuje zwiększenia ich zakresu lub efektów (poprzez zaangażowanie wkładu własnego) oraz upatruje w tym sposobu na profesjonalizację ich działalności. Strona 15

16 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Gmina w zdecydowanie mniejszym stopniu wskazuje na konieczność poprawy technicznych aspektów prowadzenia działalności organizacji pozarządowych, takich jak: bieżące utrzymanie pomieszczeń, wzrost wykorzystania technologii informatycznych (sprzęt, oprogramowanie). Pracownik Urzędu Gminy w Mszanie wskazał na konieczność wykorzystania Internetu w bieżącej pracy organizacji oraz wskazuje na gotowość do podjęcia szerszej współpracy w oparciu o technologie internetowe. Strona 16

17 Case study: Mszana gmina wiejska 6. Współpraca samorządu z NGO Gmina Mszana spośród wszystkich obszarów wskazanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie organizuje konkursy z zakresu kultury fizycznej i sportu. Spośród ustawowych form współpracy z organizacjami, gmina korzysta jedynie z czterech następujących: zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych w formie wspierania wykonywania zadań publicznych, wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności, konsultowania z organizacjami pozarządowymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym. Gmina nie podejmuje współpracy z NGO w zakresie wykonywania inicjatywy lokalnej. 6.1 Przyczyny podejmowania współpracy z NGO przez samorządy W literaturze przedmiotu jako jedną z głównych barier współpracy sektora pozarządowego z samorządowym jest zbyt mocne uzależnienie organizacji pozarządowych od środków samorządowych. W opinii wyrażonej przez Urząd Gminy w Mszanie, prawdziwą przyczyną współpracy jest wola budowy społeczeństwa obywatelskiego. Ponadto samorządy podejmują współpracę z NGO ponieważ: organizacje pozarządowe dodają wkład własny do środków publicznych, stąd realizowane są zadania o większym zakresie, znaczeniu, efektach, samorządy lepiej realizują swoje cele strategiczne w ramach zadań zleconych NGO. Samorząd w Mszanie podkreśla, że zawsze analizuje potencjalne korzyści / straty, zanim podejmie decyzję o zleceniu zadań publicznych NGO w ramach otwartego konkursu. Strona 17

18 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go 6.2 Współpraca finansowe Środki finansowe przeznaczane na organizacje pozarządowe w konkursach Dla samorządu w Mszanie priorytetowym obszarem współpracy z organizacjami pozarządowymi jest kultura fizyczna i sport. Ma to związek z dobrze rozwiniętą bazą sportową w gminie. Za kluczowe obszary współpracy z punktu widzenia skuteczności realizacji zadań własnych przez samorząd zostały również wskazane: kultura i sztuka, turystyka i rekreacja Kryteria oceny ofert organizacji pozarządowych Na potrzeby niniejszego opracowania podjęto analizę kryteriów oceny ofert złożonych przez organizacje pozarządowe w 2013 roku. Poniżej dokonano analizy pod kątem kryteriów oceny merytorycznej otwartego konkursu ofert na realizację zadań publicznych w dziedzinie wspierania i upowszechniania kultury fizycznej. W ogłoszeniu o konkursie natrafiono na następujące kryteria oceny merytorycznej: merytoryczne zasięg, cykliczność, społeczne uzasadnienie projektu przedsięwzięcia (0-3 pkt.), finansowe koszty realizacji oraz ocena oszczędności i efektywności zadania, udział środków własnych i innych źródeł finansowania (0-3 pkt.), organizacyjne posiadane zasoby kadrowe, lokalowe, sprzętowe, doświadczenie (0-3 pkt.), potencjalni partnerzy i beneficjenci (0-3 pkt.). Powyższe informacje wskazują na to, że przy wyborze ofert decyduje realna konkurencja, oparta o jasne kryteria i wskaźniki oceny Współpraca pozafinansowa Podejmowana współpraca pozafinansowa Roczny Program Współpracy Gminy Mszana z Organizacjami Pozarządowymi na 2013 rok zakłada wiele pozafinansowych form współpracy. Spośród nich najistotniejsza jest możliwość Strona 18

19 Case study: Mszana gmina wiejska konsultowania projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczycących sfery zadań publicznych zapisanych w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Roczny Program identyfikuje następujące pozafinansowe formy wsparcia: wzajemne informowanie się o kierunkach planowanej działalności i współdziałanie w celu ujednolicenia i harmonizowania tych kierunków, konsultowanie z podmiotami Programu projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących statutowej działalności tych organizacji, w trybie określonym w uchwale nr XL /25/2010 Rady Gminy Mszana z dnia 1 lipca 2010r. w sprawie: szczegółowego sposobu konsultacji z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie projektów aktów prawa miejscowego gminy Mszana w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego oraz przedstawicieli Gminy Mszana, promocja działalności organizacji pozarządowych poprzez umożliwienie organizacjom pozarządowym publikowania istotnych wiadomości, komunikatów w gazecie lokalnej oraz na stronie internetowej Gminy, udzielania rekomendacji organizacjom współpracującym z Gminą, które ubiegają się o dofinansowanie z innych źródeł, doradztwo i udzielanie przez samorząd pomocy merytorycznej organizacjom, organizacja otwartych spotkań pomiędzy organizacjami a przedstawicielami samorządu; w zakresie prowadzonej przez organizacje działalności statutowej, przekazywanie informacji o możliwości pozyskania zewnętrznych środków finansowych. W ostatnich 3 latach samorząd w Mszanie współpracował z organizacjami pozarządowymi: przy tworzeniu nowych rozwiązań prawnych, programów, strategii; przy realizacji zadania publicznego w formie współpracy pozafinansowej; w ramach nieformalnych kontaktów, wzajemnego, bezinteresownego wsparcia. Strona 19

20 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go Perspektywy współpracy pozafinansowej Spośród wielu form współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Gmina Mszana nie zakłada w przyszłości opracowania wieloletniego programu współpracy oraz powołania Rady Pożytku Publicznego. Urząd Gminy w Mszanie dopuszcza możliwość konsultacji dla radnych, którzy potrzebowali specjalistycznych kompetencji lub opinii ze strony organizacji pozarządowych. Strona 20

21 Case study: Mszana gmina wiejska 7. Ocena współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi W opinii przedstawiciela Urzędu Gminy w Mszanie samorząd bardzo dobrze ocenia współpracę z organizacjami pozarządowymi w tzw. wymiarze merytorycznym. Bardziej sceptycznie oceniana jest współpraca w wymiarze technicznym. Słaba ocena współpracy w dziedzinie finansowej oddaje fakt, przekazywania przez Gminę bardzo skromnych środków na organizacje Formy współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi W Mszanie organizacje pozarządowe we współpracy z samorządem uczestniczą w: konsultacjach zapisów rocznego programu współpracy z NGO, ocenie wniosków składanych przez NGO w ramach otwartych konkursów ofert. Z drugiej strony gmina nie podejmuje inicjatyw skierowanych na tworzenie i konsultowanie wieloletnich programów współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz nie są realizowane projekty partnerskie z samorządem Preferowane formy współpracy Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje paletę możliwych form współpracy samorządu i organizacji pozarządowych. W przypadku Gminy Mszana najczęściej realizowanymi formami współpracy, w hierarchii ważności są: 1) Zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych w formie wspierania wykonywania zadań publicznych, 2) Konsultowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych z radami działalności pożytku publicznego, 3) Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności, 4) Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym. Gmina Mszana nie zleca organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych w formie powierzania. Ponadto nie realizuje umów o wykonanie inicjatywy lokalnej. Gmina w kolejnych latach deklaruje rozpoczęcie działań w zakresie uruchamiania procedury inicjatywy lokalnej oraz współpracy wieloletniej. Strona 21

22 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go 7.3. Ocena procedur otwartych konkursów ofert Procedury otwartych konkursów są ścisłe związane z procedurami administracyjnymi, które stosuje każda jednostka samorządu terytorialnego. Zasadniczo ocena taka przebiega w dwóch fazach: ocena formalna (dotycząca prawidłowości złożenia oferty i załączników) oraz merytoryczna (ocena jakości oferty). Art. 14. Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje, że oferta złożona przez organizację pozarządową powinna zawierać kalkulację przewidywanych kosztów realizacji zadania publicznego. Z kolei art. 15 wprost wskazuje, że organ administracji publicznej przy rozpatrywaniu ofert: ocenia przedstawioną kalkulację kosztów realizacji zadania publicznego, w tym w odniesieniu do zakresu rzeczowego zadania, uwzględnia planowany przez organizację pozarządową udział środków finansowych własnych lub środków pochodzących z innych źródeł na realizację zadania publicznego, uwzględnia planowany przez organizację pozarządową lub podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, wkład rzeczowy, osobowy, w tym świadczenia wolontariuszy i pracę społeczną członków. Jednakże ustawodawca nie reguluje w jaki sposób ma przebiegać taka ocena, w oparciu o jakie kryteria. Brakuje narzędzi do oceny ofert składanych przez organizacje pozarządowe z punktu widzenia korzyści jakie odniesie w wyniku jego realizacji. Zasadniczą kwestią, która zyskała najbardziej krytyczną ocenę samorządu w Mszanie jest wykorzystanie Internetu do składania i rozliczania ofert on line. Z pewnością sytuacja ta jest spowodowana brakiem odpowiedniego, dostępnego narzędzia. Gmina za bardzo dobre uznała następujące elementy procedur otwartych konkursów: dostępność informacji o konkursach na realizację zadań publicznych, jakość, kompletność, przejrzystość tej informacji, wykorzystanie Internetu do upowszechniania informacji i bezpośrednio komunikowania się samorządu z organizacjami pozarządowymi, poziom wymagań związanych z formalną oceną oferty możliwości uzupełnienia/ poprawy oferty, wsparcie urzędników w tym zakresie, przejrzystość i informacja nt. kryteriów oceny wniosków, zaangażowanie samorządu na etapie realizacji projektu (np. uczestnictwo przedstawicieli samorządu w wydarzeniach, wsparcie pozafinansowe), Strona 22

23 Case study: Mszana gmina wiejska wysokość środków, które są przyznane jako dotacja, do wysokości środków, które zostały określone w ofercie, poziom komplikacji na etapie zawarcia umowy wymagania odnośnie dokumentów i ich formy, terminów dostarczenia Mocne i słabe strony współpracy W opinii pracownika Urzędu Gminy w Mszanie do najważniejszych korzyści (mocnych stron) współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi należą: większa aktywność mieszkańców, promocja gminy, promocja aktywności społecznej. Natomiast wśród słabych stron zostały wymienione: słabe przygotowanie prawne i merytoryczne organizacji pozarządowych przystępujących do otwartych konkursów, mała liczba organizacji pozarządowych spełniających wymagania konkursowe, mała liczba pracowników urzędu ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi Korzyści dla samorządu wynikające z realizacji zadań publicznych przez organizacje pozarządowe W opinii samorządu do najważniejszych realnych korzyści, wynikających z faktu, że organizacje pozarządowe realizują zadania publiczne należą: organizacje pozarządowe mogą osiągać te same efekty przy mniejszych nakładach finansowych, realizacja zadania publicznego przez NGO wzmacnia ich kompetencje (np. księgowość, zarządzanie projektami), zadania zlecone organizacjom angażują i aktywizują społeczność lokalną, realizacja zadań publicznych przez NGO podnosi jakość życia mieszkańców. Gmina Mszana nie zgadza się tezą, że organizacje pozarządowe realizując zadania publiczne odciążają urzędników z codziennej pracy. Strona 23

24 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go 7.6. Bariery we współpracy samorządu z organizacjami W opinii przedstawiciela samorządu do najpoważniejszych barier, które wpływają negatywnie na jakość i efektywność współpracy samorządu w Mszanie z organizacjami pozarządowymi należą: niski poziom środków przeznaczony na dofinansowanie wielu projektów, nadmierna biurokracja w samorządach, niski poziom dofinansowania zadań, skomplikowane procedury składania i rozliczania wniosków Warunki do poprawy efektywności współpracy Biorąc pod uwagę perspektywy rozwoju współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi, samorząd Mszanie stoi na stanowisku, że efektywność współpracy wzrośnie jeżeli organizacje będą bardziej kreatywne i aktywne. Samorząd z kolei powinien w większym stopniu zachęcać do aktywności obywatelskiej i pomagać NGO w zawiłych procedurach administracyjnych. Gmina Mszana jest najbardziej zainteresowana możliwością konsultowania rocznych programów współpracy przez Internet oraz informacją nt. skwantyfikowanych (policzalnych) korzyści społeczno - ekonomicznych, które przynosi realizacja przez organizacje konkretnego zadania publicznego. Strona 24

25 Case study: Mszana gmina wiejska 8. Podsumowanie Mszana to gmina wiejska w województwie śląskim, licząca 7,4 tys. mieszkańców. Gminę charakteryzuje bardzo niska stopa bezrobocia. Liczba zarejestrowanych organizacji pozarządowych w gminie wynosi zaledwie 7. Liczba organizacji pozarządowych na 10 tys. mieszkańców w 2012 r. wyniosła 9. Jest to wskaźnik bardzo niski, ponieważ na poziomie województwa wynosi on 22. Zakres współpracy Priorytetowymi obszarami współpracy gminy z organizacjami pozarządowymi są kultura fizyczna i sport, kultura oraz turystyka. Obszary współpracy samorządu z organizacjami pozostają od ostatnich 5 lat niezmienne. Mimo tego, że samorząd uzyskuje korzyści ze współpracy z organizacjami, to od kilku lat wysokość środków przeznaczonych na konkursy dla NGO nie zwiększa się. Odsetek wydatków budżetowych na organizacje pozarządowe nie przekracza 1%. Jedyną finansową formą współpracy samorządu z NGO jest realizacja zadań publicznych w formie wspierania wykonywania zadań publicznych. Nie stosuje się formy powierzenia zadania publicznego oraz inicjatywy lokalnej. Samorząd podejmuje współpracę z organizacjami pozarządowymi ponieważ uzyskuje realne korzyści z tej współpracy. Korzyści te należy rozpatrywać w trzech wymiarach: dla administracji organizacje pozarządowe mogą osiągać te same efekty przy mniejszych nakładach finansowych, dla organizacji pozarządowych - realizacja zadania publicznego przez NGO wzmacnia ich kompetencje (np. księgowość, zarządzanie projektami), dla społeczności lokalnej - zadania zlecone organizacjom angażują i aktywizują społeczność lokalną oraz podnoszą jakość życia mieszkańców. Perspektywy współpracy Spośród wielu form współpracy samorządu z organizacjami pozarządowymi Gmina Mszana nie zakłada opracowania wieloletniego programu współpracy oraz powołania Rady Pożytku Publicznego. Urząd Gminy w Mszanie dopuszcza możliwość konsultacji dla radnych, którzy Strona 25

26 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go będą potrzebować specjalistycznych kompetencji lub opinii ze strony organizacji pozarządowych. Co skłania samorząd do współpracy z NGO W Mszanie najważniejszą przyczyną współpracy jest idea budowy społeczeństwa obywatelskiego. Ponadto samorząd w Mszanie podejmuje współpracę z NGO ponieważ właśnie NGO dokładając wkład własny do środków publicznych realizują zadania o większym zakresie, znaczeniu i efektach. Ponadto samorząd podejmuje współpracę z organizacjami ponieważ lepiej realizuje swoje cele strategiczne w ramach zadań zleconych NGO. Samorząd zawsze analizuje potencjalne korzyści / straty, zanim podejmie decyzję o zleceniu zadań publicznych NGO w ramach otwartego konkursu. Bariery dla współpracy Współpraca samorządu w Mszanie z organizacjami pozarządowymi napotyka poważne bariery. Do słabych stron należą przede wszystkim niewielkie przygotowanie prawne i merytoryczne organizacji pozarządowych przystępujących do otwartych konkursów oraz mała liczba organizacji pozarządowych spełniających wymagania konkursowe. Do najpoważniejszych barier, które wpływają negatywnie na jakość i efektywność współpracy samorządu w Mszanie z organizacjami pozarządowymi należą: nadmierna biurokracja w JST, konieczność wypełniania bardzo licznych wymagań administracyjnych, które wymagają dużego zaangażowania zarówno organizacji pozarządowych, jak i samorządu (skomplikowane procedury składania i rozliczania ofert), brak wiedzy (argumentów) dotyczących wskaźników pozwalających na uzasadnienie dalszego rozwoju outsourcingu usług publicznych, współpraca samorządu z organizacjami oparta jest o tradycyjną formę, oparta o stosowanie tradycyjnych form, metod współpracy niedostosowanych do wymagań w zakresie rozwoju cyfryzacji (e-administracji). Samorząd w Mszanie jest zainteresowany wdrożeniem systemu składania ofert i rozliczania zadań publicznych w ramach organizowanych konkursów przez Internet, konsultowaniem rocznych programów współpracy on - line oraz informacją nt. skwantyfikowanych Strona 26

27 Case study: Mszana gmina wiejska (policzalnych) korzyści społeczno - ekonomicznych, które przynosi realizacja przez organizacje konkretnego zadania publicznego. Tabela 2 Zestawienie danych o współpracy samorządu z NGO Mszana środki na NGO w procedurze konkursowej i małych grantów , , , , ,00 liczba NGO liczba NGO na 10 tys. mieszkańców % wydatków na organizacje w stosunku do ogółu wydatków budżetowych 0,42% 0,36% 0,58% 0,85% 0,65% wydatki na NGO w konkursach na 1 mieszkańca w zł udział osób w gospodarstwach domowych korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej w ludności ogółem w % wydatki na pomoc społeczną na mieszkańca w zł wydatki bieżące na wynagrodzenia w administracji na mieszkańca w zł wydatki na administrację na mieszkańca w zł wpływ z podatku dochodowego od osób fizycznych na mieszkańca gospodarstwa domowe korzystające ze środowiskowej pomocy społecznej podmioty wpisane do rejestru REGON na 10 tys. ludności jednostki nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 10 tys. ludności jednostki wykreślone z rejestru REGON na 10 tys. ludności osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 100 osób w wieku produkcyjnym udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wg płci 15,74 13,83 23,74 25,967 23,032 4,2 4 3,9 3,4 3,5 223,80 226,47 290,10 294,50 282,14 0,62 0,66 0,67 0,59 0,36 414,27 423,78 444,56 520,43 819,30 558,36 451,09 477,67 546,77 590, ,4 3,5 3,5 3,7 3,9 Strona 27

28 Kalkulator outsourcingu: Generator e-n-go dochody podatkowe - podatek od działalności gospodarczej osób fizycznych, opłacany w formie karty podatkowej udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa razem udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych wpływy z innych lokalnych opłat pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych ustaw , , , , , , , , , , , , , , , , , ,37 312, , ,79 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS oraz Strona 28

29 Case study: Mszana gmina wiejska Spis tabel Tabela 1. Kluby sportowe łącznie z klubami wyznaniowymi i UKS Tabela 2 Zestawienie danych o współpracy samorządu z NGO Strona 29