Sesja Naukowa. pod redakcją E. J. Godzińskiej i M. Trojana

Transkrypt

1 Sesja Naukowa z okazji Jubileuszu 300 Seminariów Etologicznych! Instytutu Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN!i Polskiego Towarzystwa Etologicznego (PTEtol.)!oraz X-lecia badań terenowych! Zakładu Psychologii Zwierząt Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego pod redakcją E. J. Godzińskiej i M. Trojana

2 2 SPIS TREŚCI #1 Differences between an "ideal" detection dog and dogs used by the police... 3 #2 Czy naiwne paja ki skacza ce potrafia rozroźṅic swoje ofiary i czy polują na nie tak jak dorosłe?... 4 #3 W jaki sposo b niedosẃiadczone paja ki skacza ce rozpoznaja, czy ich ofiara jest w stanie uciec i w jaki sposo b poluja?...4 #4 Wielowymiarowe badania mechanizmoẃ zachowania zwierza t w dosẃiadczeniach biomedycznych... 5 #5 Relation between fearfulness and maternal behaviour in Arabian mares... 6 #6 Observation on chances to recognize signs of the fertile period by stud dogs... 7 #7 The involvement of -opioid receptors in rewarding effects of cocaine... 8 #8 The role of octopamine in the mediation of ant social behaviour... 8 #9 Koniki polskie jako zwierze ta modelowe w badaniach naukowych... 9 #10 Zastosowanie fotopułapek do obserwacji zachowania duzẏch ssakoẃ w warunkach naturalnych na przykładzie Meles meles... 9 #11 Moribund ants may cease to avoid illuminated zones...10 #12 Behaviour of amazon ants (Polyergus rufescens) and their slaves (Formica fusca) when reunited after isolation...11 #13 The effects of age and past and present behavioural specialisation on behaviour of workers of the red wood ant (Formica polyctena) during nestmate reunion tests...12 #14 Behawioralne i neurochemiczne efekty podawania melisy lekarskiej u szczuroẃ...13 #15 Struktura dobowych migracji krukowatych na terenie Warszawy...14 #16 The empathic rats: Neural correlates of imminent and remote information transfer...15 #17 An attempt to better define the needs and expectations of visitors in zoological gardens...16 #18 Czy jednostki kooperuja ce lepiej wykrywaja "oszustoẃ"?...17 #19 Exploratory behavior as a function of environmental novelty and complexity in male and female rats...18 #20 Individual differences in wild (WWCPS) rat - manifested in the exploration box...18 #21 Wpływ zroźṅicowanych warunkoẃ społecznych na zachowania szczuroẃ poddanych oddziaływaniu stresora, na przykładzie szczepoẃ WAG i BN...19 #22 The method of successful live-trapping shrews in winter under snow...20 #23 Captive Bears Welfare Research - Poland #24 Monitoring stress in captive bears using non-invasive fecal immune-assay (EIA) #25 Food choices in adult humans...23 #26 Pamięć przestrzenna nie związana ze śladem zapachowym u mrówek z gatunku Formica polyctena...23 #27 Description and classification of eggs and observations of reproductive behaviour of chosen Heteroptera species.24 #28 The effect of behavioural status on illumination preferences of workers of the ant Formica polyctena...25 #29 The effects of worker behavioural status on responses to homocolonial brood in the red wood ant (Formica polyctena)...26 #30 A new ethological test to study the effects of worker behavioural status on responses of ants to brood...27 #31 Effects of chronic oral octopamine treatment on exploratory behaviour of workers of the red wood ant (Formica polyctena) and on their responses to building material...28 #32 Peculiar nest entrance structures in the ant Myrmica schencki Emery (Hymenoptera, Formicidae)...29 #33 The effects of biogenic amines serotonin, dopamine, octopamine and tyramine on aggressive behaviour of workers of the red wood ant (Formica polyctena)...30 #34 The effect of octopamine treatment on responses of the red wood ants (Formica polyctena) to insect prey is context dependent...31 #35 Elektrycznosć atmosferyczna a samopoczucie i stan zdrowia w aspekcie fizycznym i psychicznym...32 #36 Relationship between atmospheric electricity and psychomotor performance...34 #37 Do dogs have a Theory of Mind?...34 #38 Operant conditioning parameters in cancer detection dogs...35 #39 Behavioural reversion in ants: what is it all about?...36 #40 Behavioural reversion in Hymenoptera: are honeybees and ants alike or different?...37 #41 GABA, glutamate and aggression in ants: exploratory analysis...38 #42 Aggressive behaviour of workers of the red wood ant (Formica polyctena): the effects of past and present behavioural specialisation...39 #43 Detection of velocity and luminance in random dot pattern as a measure of early binocular deprivation outcome. 40 #44 The influence of male sociosexual orientation on female breast size attractiveness assessment...40

3 3 #1 Differences between an "ideal" detection dog and dogs used by the police E. Adamkiewicz, T. Jezierski, A. Górecka-Bruzda & M. Walczak Zakład Zachowania się Zwierząt Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN ewa.adamkiewicz@gmail.com The aim of the study was to analyze the differences in the most important characteristics between an ideal" detection dog according to the opinions of police dog trainers and handlers, and real dogs practically used by the Polish police. Altogether 78 drug detection dogs and 63 explosive detection dogs were analyzed. There were 63 German shepherds, 56 Labrador retrievers and 22 other breeds, mostly English cocker spaniels and fox terriers. Each dog was characterized using a questionnaire completed by its handler and trainer. Questionnaires contained 30 questions concerning demographic information and the most important behavioral and working characteristics of the dog. In the second part of the questionnaire the respondents indicated the level and importance of the traits which in their opinion would characterize an ideal" detection dog. Ratings regarding characteristics were scored on a scale of 1-5, where 5 was the highest. Significant differences between an ideal" detection dog and real dogs were found in motivation to chase an object, excitability, willingness to retrieve an object and playfulness. No significant differences were found in the traits examined between dogs working in drugs and explosives specialty. The most important characteristics of real dogs which differ from ideal" dogs, regardless of the breed, were reaction to sudden loud noises, independence during working, stamina, ability to learn from being rewarded and consistency of behavior from day to day. Characteristics such as friendliness to people, motivation to retrieve an object, reaction to sudden, loud noises, tendency to be distracted when searching, level of aggression, independence, stamina, food motivation and travel ability differed significantly between breeds. Presented results show which parameters could be potentially taken into consideration during the recruitment process.

4 4 #2 Czy naiwne pająki skaczące potrafią rozróżnić swoje ofiary i czy polują na nie tak jak dorosłe? M. Bartos Uniwersytet Łódzki bartos@biol.uni.lodz.pl Poster prezentuje wyniki badań nad taktykami łowieckimi pająków skaczących (Salticidae) na dwie grupy ofiar: ofiary o wysokim prawdopodobieństwie ucieczki (pluskwiaki równoskrzydłe) i ofiary o niskim prawdopodobieństwie ucieczki (gąsienice, przylżeńce). W pierwszej części analizowane są zachowania łowieckie niedoświadczonych pająków. Wyniki tych eksperymentów pokazują, że niedoświadczone pająki potrafią oszacować ryzyko ucieczki ofiary. Dostosowują także sposób polowania do rodzaju ofiary wykorzystując strategię warunkową, która przejawia się w odmiennym kierunku i prędkości podejścia do ofiary, dystansie ataku i innych zachowaniach specyficznych dla polowania na określony typ ofiary. W drugiej części posteru analizowane są reakcje pająków w różnym wieku (różniących się doświadczeniem) na te same typy ofiar. Wyniki tych porównań wykazują duże podobieństwo między sposobem polowania pająków naiwnych i pająków starszych o ponad 14 miesięcy sugerując, że wszystkie podstawowe typy zachowań łowieckich są w pełni ukształtowane już na początku aktywności łowieckiej. #3 W jaki sposób niedoświadczone pająki skaczące rozpoznają, czy ich ofiara jest w stanie uciec i w jaki sposób polują? M. Bartos Uniwersytet Łódzki bartos@biol.uni.lodz.pl Poster prezentuje wyniki badań nad cechami wykorzystywanymi przez pająki skaczące (Salticidae) w identyfikacji ofiar. Spośród analizowanych cech najistotniejszą i wystarczającą do rozróżnienia pomiędzy ofiarami o niskim lub wysokim ryzyku ucieczki była proporcja długości do wysokości ciała ofiary. W eksperymentach zastosowano animacje komputerowe wyświetlane na mikroekranie. Wykorzystanie niedoświadczonych osobników pozwoliło stwierdzić, że mechanizmy odpowiedzialne za identyfikację ofiar mają charakter wrodzony.

5 #4 5 Wielowymiarowe badania mechanizmów zachowania zwierząt w doświadczeniach biomedycznych P. M. Boguszewski Zakład Neurofizjologii, Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN p.boguszewski@nencki.gov.pl Laboratoryjne testy behawioralne dla zwierząt są szeroko stosowanym narzędziem badawczym w wielu dziedzinach nauk biomedycznych, zarówno podstawowych jak i aplikacyjnych. W przypadku tego typu zastosowań celem badań nie jest poznanie zachowania jako takiego. Wykorzystuje się jedynie pewne określone, wybrane wzorce behawioralne traktując je jako narzędzia do obserwacji podstawowych zjawisk i procesów (uczenie się i pamięć, przetwarzanie informacji emocjonalnej, poziom lęku, agresja międzyosobnicza) i bada ich zmienność pod wpływem różnych czynników. Takie uproszczone podejście do zachowania się zwierząt ma swoje zalety - testy behawioralne dzięki standaryzacji i automatycznej analizie stają się doskonałym narzędziem naukowym. Ponadto, kontrolowane warunki eksperymentalne dają możliwość równoległego pomiaru korelatów neurofizjologicznych i stosowania środków farmakologicznych, interwencji chirurgicznych lub metod genetycznych. Jednakże takie podejście może prowadzić do nadmiernej redukcji informacji i braku kontroli zmiennych, co może na przykład skutkować odrzuceniem potencjalnie działających środków farmakologicznych na etapie badań nieklinicznych. Jednym z rozwiązań, które może znacząco podnieść wiarygodność tego typu badań jest stosowanie kilku testów jednocześnie w połączeniu z wielowymiarową analizą statystyczną, co pozwala na określenie profilu zachowania poszczególnych osobników i lepszą kontrolę parametrów behawioralnych.

6 6 #5 Relation between fearfulness and maternal behaviour in Arabian mares M. Budzyńska & W. Krupa Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie monbudz@wp.pl The aim of this study was to test the hypothesis of a relationship between mares' fearfulness and intensity of maternal behaviour. Twenty Purebred Arabian mares were used in the study. In the first part of the study, fearfulness of mares without foals was assessed by their behavioural reactivity and heart rate in response to rotating black-white squares (fearfulness test). The mares were classified into three groups: (1) fearless, n=8, (2) medium-fearful, n=7 and (3) fearful, n=5. In the second part of the study, maternal behaviour of mares was tested by two sessions of separation test: 3 min dam's separation from foal (mare was out of box, visual, auditory and olfactory contact with foal) and 3 min separation (mare was out of stable, no contact with foal). The indicators such as locomotor activity, vocalisation and defecation frequency and heart rate in mares were recorded during separation test. The results show that there is a relation between mares' fearfulness and their maternal behaviour. Fearless mares vocalised more (10.63±5.32, P<0.05) and showed higher heart rate (138.00±22.66 beats/min, P<0.05) when totally separated from their foals, compared to fearful dams (4.00±3.74 calls; ±20.32 beats/min). Thus, fearless mares generally display improved maternal ability which is vitally important in successful breeding. In conclusion, selecting mares for fearfulness may be used for identifying mares of superior maternal behaviour.

7 #6 7 Observation on chances to recognize signs of the fertile period by stud dogs M. Dzięcioł, M. Ochota, R. Kozdrowski & E. Stańczyk Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Katedra Rozrodu z Kliniką Zwierząt Gospodarskich michald8@gmail.com According to the reports of other authors and many breeders, some dogs are able to determine not just if the bitch is in estrus, but if she is at the optimal time for breeding" (Kustritz 2005). The aim of our studies was to verify those reports. During the experiment eight German Shepherd stud dogs, age 2-7 years were examined. The dogs were presented with bitches in different stages of estrus cycle. Each dog was presented with at least three different bitches (few times during the cycle). The progression of the heat was determined by the routine methods: measurement of the level of progesterone in blood serum (RIA), vaginal cytology and electrical resistance of vaginal mucous. During the contact of the stud dog with the bitches, his reaction to the female was recorded, based on the following criteria: Reaction type I - the male was immediately interested in the bitch, after short contact the male mounted the female and within 3 min. covered the bitch without any complications. Reaction type II - the male showed little interest in the bitch, he smelled her vulva, but he did not cover the bitch (refused mating). The reaction of the male was compared to previously obtained results of laboratory tests (progesterone). The results were analysed by U-MannWhitney test. We found that three of eight dogs in the experiment, showed the ability to recognise the bitches being in the best time for breeding. Those dogs showed the type I reaction, only during the contact, with bitches being in optimal time for breeding, and in other cases they refused the mating (reaction type II). The skill to distinguish the particular phases during the bitch's heat is very useful for the leading stud dogs, which are usually intensively used. Additional studies are indicated to explain the phenomenon, whether the ability to determine the most fertile period caused by changes in concentration of specific pheromone (like methylparaben), (Goodwin, 1979), or by the changes in composition of more complex mixture, consisted of several substances, which are characteristic for the specific parts of estrus.

8 8 #7 The involvement of -opioid receptors in rewarding effects of cocaine E. Gibuła-Bruzda, A. Pachuta & J. Kotlińska Uniwersytet Medyczny w Lublinie. Wydział Farmaceutyczny Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamiką gibi.24@poczta.onet.pl Endogenous opioid system is known to be engaged in the reinforcing and rewarding effects of cocaine. Therefore the aim of our study was to investigate an influence of -opioid receptors agonists, DELT-6 and DK-4, on the reinstatement of cocaine-induced rewarding effect measured in the conditioned place preference (CPP) test. In addition, an influence of these peptides on locomotor activity and anxiety behavior was investigated. Results of these experiments revealed the involvement of -opioid receptors in rewarding effects of cocaine. Moreover, it seems that anxiolytic-like effects of -opioid peptides do not participate in the reinstatement of cocaine CPP. #8 The role of octopamine in the mediation of ant social behaviour E. J. Godzińska Laboratory of Ethology, Department of Neurophysiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw e.godzinska@nencki.gov.pl Octopamine (OA), a biogenic amine acting as a neurotransmitter, neuromodulator and neurohormone is implicated in the control of many behavioural and physiological processes in various invertebrate phyla. During the last decade numerous studies highlighted crucial role played by OA in the mediation of many features of social behaviour displayed by social Hymenoptera, and in particular the honeybee. I will present a review of recent findings devoted to the role of OA in the mediation of ant social behaviour, focused mostly on current results obtained by my team, but including also the discussion of related findings obtained by other researchers. A particular stress will be laid on the experimental data showing that OA treatment may partly counterbalance diverse behavioural effects of various types of social deprivation, such as complete social isolation, drastic reduction of worker group size and queen removal. These effects include a striking diversity of phenomena (increased readiness to engage in trophallaxis, decreased readiness to retrieve insect prey, decreased aggressiveness towards alien conspecifics), but all of them may be reduced by OA treatment. I will also compare the effects of acute and chronic OA treatment on isolation-induced trophallaxis in carpenter ants. Lastly, I will discuss the dependence of OA levels in ant brain on behavioural status (nurse versus forager) and dominance rank of the individual.

9 9 #9 Koniki polskie jako zwierzęta modelowe w badaniach naukowych A. Górecka-Bruzda & T. Jezierski Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN A.Gorecka@ighz.pl W Polsce, jako zwierzęta modelowe w badaniach nad biologią koni często wykorzystywane są koniki polskie. Jest to rodzima rasa koni w typie prymitywnym, charakteryzująca się odpornością i niewielkimi, jak na konie, rozmiarami ciała. Konie tej rasy, utrzymywane w warunkach zbliżonych do naturalnych w rezerwacie, dostarczają cennych informacji z dziedziny zachowania, rozrodu czy odporności na choroby w porównaniu do koni z chowu stajennego. Prezentowane badania z dziedziny zachowania stanowią jedynie wycinek badań nad biologią koni i nie obejmuje nawet części badań z wykorzystaniem koników polskich. #10 Zastosowanie fotopułapek do obserwacji zachowania dużych ssaków w warunkach naturalnych na przykładzie Meles meles A. Kleyny, M. Unrug, K. Rączy, A. Szabuńko, A. Szulc, A. Fałat, K. Wieczorek, J. Szymańska, J. Pachniewska, A. Kulczyński & M. Trojan Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii, Zakład Psychologii Zwierząt malgorzata_unrug@op.pl Zbieranie danych wideo dotyczących zachowania w terenie jest niezwykle trudne dla badacza zwłaszcza, gdy obserwowane zwierzęta mają duży dystans ucieczki, żyją w trudnym terenie lub prowadzą nocny tryb życia. Kamery automatyczne, odporne na warunki atmosferyczne to często jedyne wyjście w takich sytuacjach. Nasze rozwiązanie pozwala zastosować fotopułapki przeznaczone do wieszania na konarach drzew, w dowolnym terenie, wieszać je na dowolnej wysokości w zakresie od 0 do 3m bez względu na charakter terenu lub podłoża. W badaniu wykorzystano 11 kamer pracujących w trzech różnych formach skupisk. Prezentujemy tu zarówno parametry sprzętu, jak i technikę mocowania i ustawiania kamer, a także zalety i wady pracy ze sprzętem automatycznym w warunkach naturalnych.

10 10 #11 Moribund ants may cease to avoid illuminated zones J. Korczyńska & E. J. Godzińska Laboratory of Ethology, Department of Neurophysiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw A growing number of studies devoted to factors involved in the mediation of behaviour of social insects reports behavioural modifications induced in response to shortened life expectancy. These modifications include increased probability of switching to extranidal activities and of participation in risky tasks. Moribund, wounded and infected individuals are also known to leave their nests to die in isolation. We will report a short review of these recent findings including our own data demonstrating that workers of a nocturnal ant species Campontus melanocnemis show increased photopositivity during the last few days preceding their death. Minor workers of C. melanocnemis were reared in controlled illumination conditions from the stage of an egg. Their illumination preferences were then tested by housing small groups of individually marked ants in H-shaped dark-light choice nests consisting of two test tubes equipped with water reservoirs and connected by a narrow passage. One of the tubes was kept in darkness and the second one was exposed either to 12:12 LD or to constant white light. The ants which survived until the end of the experiment (during 40 or 80 days) were as a rule photonegative, but moribund workers showed increased photopositivity during the last few days preceding their death. Their photopositivity was not related simply to their inability to leave the illuminated zone, as it was observed also in the subset of moribund workers which remained active during the last two days of their life. We also compared the survivorship of ants kept in constant darkness and at 12:12 LD. Exposure to illumination did not lead to increased ant mortality, which implies that increased photopositivity of moribund C. melanocnemis was the effect of physiological changes preceding their death, and not the cause of their mortality. Our findings provide thus an important cue concerning proximate causal factors underlying behavioural modifications observed in moribund ants.

11 #12 11 Behaviour of amazon ants (Polyergus rufescens) and their slaves (Formica fusca) when reunited after isolation J. Korczyńska, A. Szczuka, J. Paw, M. Kieruzel & E. J. Godzińska Laboratory of Ethology, Department of Neurophysiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw The amazon ant (Polyergus rufescens Latr.) is an obligatory social parasite. Amazon ants are incapable of foraging, excavating nests and caring for brood and are wholly dependent on their slaves (ants of the subgenus Serviformica, usually Formica fusca L.) hatched from pupae pillaged by amazon ants. We investigated the behaviour of workers of P. rufescens and F. fusca taken from the same natural mixed colony during the nestmate reunion tests carried out after 3 days of social isolation. A dyad of nestmates (two P. rufescens, two F. fusca, or P. rufescens and F. fusca) was placed together in a set of two connected test tubes for 20 min. Behaviour of the tested ants showed significant interspecific differences and depended also on the species of the other dyad member. F. fusca showed higher readiness to engage in locomotion, interactions with various elements of their physical environment, self-grooming and jerking, whereas P. rufescens showed higher readiness to rest. The dyad of two P. rufescens showed lower readiness to engage in some forms of social contacts (antennal contacts and trophallaxis) than the dyad of P. rufescens - F. fusca and the dyad of two F. fusca. The highest frequency and duration of being licked was observed in P. rufescens licked by F. fusca.

12 12 #13 The effects of age and past and present behavioural specialisation on behaviour of workers of the red wood ant (Formica polyctena) during nestmate reunion tests J. Korczyńska 1, A. Szczuka 1, B. Symonowicz 1, A. Gonzalez Szwacka 1, P. Mazurkiewicz 1,2, A. Wnuk 1 & E. J. Godzińska 1 1 Laboratory of Ethology, Department of Neurophysiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw 2 College of Inter-faculty Individual Studies in Mathematics and Natural Sciences, University of Warsaw, Warsaw j.korczynska@nencki.gov.pl As a rule, social insect workers act first as nurses and then switch to extranidal activities and become foragers. However, worker behavioural development can be accelerated, retarded, and reversed in response to modifications of the social context. Honeybee foragers may switch to brood care behaviour if they are exposed to brood in absence of younger workers. Some elements of behavioural reversion may be induced by absence of younger workers even if foragers are not exposed to brood. We compared the behaviour of 5 groups of workers of the red wood ant Formica polyctena: (1) callows (newly eclosed ants), (2) nurses, (3) foragers kept in laboratory nests housing ants and brood collected from the mound, (4) foragers collected from the trails and kept in absence of brood and younger ants, and (5) reverted nurses created by exposing foragers to brood in absence of younger ants. Dyads of ants from the same group were tested during 10 min nestmate reunion tests. The behaviour of the tested ants was influenced both by their age and by their past and present behavioural specialisation. Callows were the least active. The behaviour of nurses was intermediate in respect to the behaviour of callows and of the remaining ants. The behaviour of the reverted nurses was in most respects closely similar to that of foragers. The behaviour of two groups of foragers showed some differences, and in some cases workers taken from the groups composed solely of foragers were less alike to the reverted nurses than foragers kept together with brood and younger ants.

13 #14 13 Behawioralne i neurochemiczne efekty podawania melisy lekarskiej u szczurów M. Krotewicz, M. Koprowska, M. Strzelczuk & M. Wieczorek Zakład Neurofizjologii, Uniwersytet Łódzki marika@biol.uni.lodz.pl Melisa lekarska (Melissa officinalis L.) jest aromatyczną byliną z rodziny wargowych, uprawianą w celach leczniczych. Lecznicze napary i odwary z liści melisy działają uspokajająco, pomagają w zaburzeniach trawiennych, wykazują również działanie przeciwzapalne. W prezentowanych badaniach analizowaliśmy wskaźniki zachowania lękowego i parametry neurochemiczne u szczurów, którym podawaliśmy wodny napar z liści melisy. Do zbadania zachowania lękowego użyliśmy testów etologicznych: testu otwartego pola i tranzycji. Zaobserwowaliśmy większą aktywność eksploracyjną w teście otwartego pola u szczurów, które piły wodny napar melisy. Ponadto, zwierzęta te chętniej eksplorowały w oświetlonej części kamery doświadczalnej użytej w teście tranzycji, w porównaniu ze zwierzętami pijącymi wodę. Uzyskane zmiany wskazują na zmniejszenie lęku u szczurów po podaniu melisy. Efektom behawioralnym podawania melisy towarzyszyły zmiany w aktywności monoaminergicznych systemów neurotransmisyjnych. Szczury pijące napar melisy miały m.in. obniżony metabolizm serotoniny w obszarze istoty szarej śródmózgowia na co wskazywał zmniejszony obrót tej monoaminy w porównaniu ze zwierzętami pojonymi wodą. Podawanie melisy spowodowało również zmiany w stężeniu dopaminy i noradrenaliny. Uzyskane wyniki wskazują na wyższą odporność na działanie bodźców stresogennych u zwierząt pojonych wodnym naparem melisy.

14 14 #15 Struktura dobowych migracji krukowatych na terenie Warszawy K. Kucharska, M. Ostrowski & D. Kucharski Zakład Zoologii, Wydział Nauk o Zwierzętach SGGW Zakład Ekologii, Wydział Biologii UW kornelia.kucharska@op.pl Celem pracy jest określenie roli korytarzy ekologicznych w behawiorze kolonii ptaków krukowatych (Corvidae) na podstawie obserwacji zachowań ptaków na terenie aglomeracji warszawskiej. Obserwacje prowadzono w sezonie zimowym 2005 / Punktem wyjścia badań była koncepcja korytarzy ekologicznych M. Ostrowskiego jako struktur funkcjonalnych (form organizacji przestrzeni powiązanych ze swoją funkcją i populacją, a nie fizyczną strukturą środowiska). Podstawą analiz były dane uzyskane z obserwacji głównych ciągów przemieszczeń populacji krukowatych między żerowiskami i noclegowiskami, etapów oraz układu grafów tras przelotów i miejsc zgrupowań ptaków. Badania prowadzone były metodą wybranych punktów obserwacji na trasach przelotu oraz w miejscach zaobserwowanych noclegowisk. Badaniami objęto znaczne fragmenty aglomeracji warszawskiej w promieniu do 15 kilometrów od centrum miasta.

15 #16 15 The empathic rats: Neural correlates of imminent and remote information transfer M. Mikosz 1, E. Knapska 1, E. Nikolaev 2, J. Sadowska 1 & T. Werka 1 1 Department of Neurophysiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw 2 Department of Molecular and Cellular Neurobiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw m.mikosz@nencki.gov.pl Empathy can be defined, in its simplest form, as the capability of an animal to share an emotional state of a conspecific or be affected by it. Tuning one's emotional state to that of another increases the probability of similar behavior, which thereby allows rapid adaptation to environmental challenges. In order to investigate the neural basis of empathy, we designed two models of emotional information transfer. Since threats present in animals' natural environment vary, amongst others, in immediacy, we aimed at modeling information transfer distinguishing between different immediacies of threat. In a imminent danger model, an observer rat was exposed to a demonstrator rat receiving aversive stimulation, whereas in a remote danger model, an observer rat was merely exposed to a demonstrator that had underwent aversive stimulation before the interaction. We found distinctive c-fos expression patterns following both types of emotional stimulation. In the remote danger model, we found specific activation of the central nucleus of the amygdala in observers exposed to the shocked demonstrators. This structure has been implied in triggering fear responses, as well as in attentional processes. Our results show that it might also play an important role in the transfer of emotional states. Additionally, we have detected elevated c- Fos expression in the lateral, medial and cortical nuclei of the amygdala of the observers exposed to the shocked demonstrators. In contrast, in the imminent fear model no specific pattern of expression was observed in the central amygdala. Nevertheless, in observer rats paired with the shocked demonstrators, an elevated c-fos expression was detected in the posteroventral part of the medial nucleus and in the cortical nucleus, as well as in the lateral nucleus of the amygdala. Collectively, our results provide evidence that socially transmitted information about threats that differ in immediacy may evoke different patterns of brain activation.

16 16 #17 An attempt to better define the needs and expectations of visitors in zoological gardens A. Mirecka 1 & R. Zubkowicz 2 1 Laboratory of Ethology, Department of Neurophysiology, Nencki Institute of Experimental Biology PAS, Warsaw 2 Municipal Zoological Garden in Warsaw a.mirecka@wp.pl The aim of this research was to better define the principal needs and expectations of visitors in respect to animal exhibits presented in zoological gardens. We analysed the behaviour of visitors at 4 chosen exhibits in the Municipal Zoological Garden in Warsaw: three newly-built exhibits housing gorillas, jaguars and elephants, and a traditional one (goats exhibited together with a donkey). The visitors were classified into five categories: F (female), F+Ch (female+child), M (male), M+Ch (male+child) and Ch (child). The analysis of the obtained behavioural data (altogether, 234 observations) revealed that the frequency of behavioural category watching animals did not differ significantly between various exhibits and, hence, did not depend on attractiveness of exhibited species. In contrast, frequency of behavioural category watching surroundings showed highly significant differences between various exhibits (Chi-squared Test: P < ) Post-hoc pairwise comparisons (Fisher Exact Probability Test with Bonferroni corrections) revealed highly significant differences between the frequency of that behavioural category in all compared pairs of exhibits with the exception of the comparison between jaguars and elephants. Visitors were watching surroundings most frequently in case of gorillas. No case of such behaviour was recorded at the exhibit of goats and a donkey. Visitors watching modern naturalistic exhibits were making photographs of them even if the animals were hidden from their view. Modern naturalistic settings of animal exhibits are thus clearly more attractive for visitors than traditional ones. The responses of visitors were also influenced by availability of other exhibits and by occurrence of interesting behaviour patterns.

17 #18 17 Czy jednostki kooperujące lepiej wykrywają "oszustów"? J. Osiński Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii, Zakład Psychologii Zwierząt Według teorii umowy społecznej u człowieka wyewoluował mechanizm psychiczny (mechanizm wykrywania oszustów) specjalizujący się w wykrywaniu przypadków łamania zasad wymiany społecznej. Działanie tego mechanizmu uwidaczniać ma się m.in. w efekcie treści, występującym w zadaniach selekcyjnych - zadania w wersji umowy społecznej rozwiązywane są lepiej niż zadania abstrakcyjne. Interpretacja efektu treści na gruncie teorii umowy społecznej budzi jednak liczne kontrowersje. Teoretyczna analiza wartości adaptacyjnej mechanizmu wykrywania oszustów prowadzi do wniosku, że użyteczność takiego mechanizmu psychicznego jest większa w przypadku altruistów niż egoistów. Z kolei na gruncie teorii dominacji można przewidywać wyższą użyteczność mechanizmu wykrywania oszustów u mężczyzn. W przeprowadzonym badaniu testowano więc następujące hipotezy: (1) osoby wybierające kooperację w dylemacie więźnia (DW) będą lepiej rozwiązywały zadanie deontyczne niż osoby wybierające zdradę, efekt ten nie wystąpi dla zadania abstrakcyjnego, (2) przewidywana zależność wystąpi w grupie mężczyzn. Uczestnicy badania dokonywali wyboru w nierównoczesnym DW, a następnie rozwiązywali dwa zdania selekcyjne - deontyczne i abstrakcyjne. Nie stwierdzono związku między wyborem w DW a poprawnością rozwiązania zadań selekcyjnych. Wystąpił natomiast związek między wyborem dokonywanym przez mężczyzn w DW a czasem rozwiązania zadań selekcyjnych. Mężczyźni wybierający kooperację rozwiązywali szybciej zarówno zadanie deontyczne jak i abstrakcyjne. Uzyskane wyniki nie wskazują więc na zaangażowanie procesów modularnych w rozwiązywanie zadań deontycznych.

18 18 #19 Exploratory behavior as a function of environmental novelty and complexity in male and female rats W. Pisula Instytut Psychologii PAN wojciech.pisula@wp.pl Laboratory rats show a positive response to low- or non-stressful novel events. The novel event may involve a number of aspects of the actual stimulus field. It is usually associated with a change of the level of environment complexity. Most studies concerning novelty-related behavior involve the introduction of novel objects or the rearrangement of familiar objects. The purpose of the present study was to determine the relationship between the level of complexity of the environment and the novelty of the environment itself. A two-way manipulation was applied in this study: increasing and decreasing the complexity of the environment. Rats of both sexes showed increased locomotor activity after the occurrence of a novel event, no matter which manipulation was applied. The analysis of object interactions showed different responses of female and male rats to the two types of novelty. First, males responded more eminently to novelty than did females. Secondly, this response was especially clear in the case of novelty resulting from the introduction of an unfamiliar object. The results obtained in this study provide the basis for the theoretical statement that novel stimulation plays a role of an attractive and rewarding stimulus. The qualitative properties of novel events determine the sex specific behavioral actions that serve an adaptive function. #20 Individual differences in wild (WWCPS) rat - manifested in the exploration box W. Pisula Instytut Psychologii PAN wojciech.pisula@wp.pl Thirty nine WWCPS rats were tested in the exploration box throughout fifteen sessions. Factor analysis was run to extract the main dimensions describing rat behavior. Two factors were extracted, confirming the validity of two dimensional structure of individual differences in rats. Hierarchical cluster analysis run on factor scores showed that only three out of a possible four types of factor combinations are actually present within observed group of animals. In terms of individual differences structure, the study provide support for the view that laboratory rats are still rats.

19 #21 19 Wpływ zróżnicowanych warunków społecznych na zachowania szczurów poddanych oddziaływaniu stresora, na przykładzie szczepów WAG i BN A. Reinholz-Trojan Uniwersytet Warszawski, Wydział Psychologii, Zakład Psychologii Zwierząt areinholz@psych.uw.edu.pl Przy pracy ze zwierzętami istnieje konieczność ich przewożenia, łączenia w grupy, czy separowania. Wszystko to może powodować u nich stres, którego niejednokrotnie po prostu nie da się uniknąć. Znajomość faktu jak izolacja i przegęszczenie może wpływać na zachowanie zwierząt o różnej charakterystyce genetycznej, dodatkowo poddanych stresorowi fizycznemu, może mieć zasadnicze, praktyczne znaczenie odnośnie utrzymywania, hodowli i transportu zwierząt laboratoryjnych, czyli dla szeroko rozumianego dobrostanu. Celem eksperymentu było zbadanie, w jaki sposób na zachowanie zwierząt poddanych oddziaływaniu stresora wpływa fakt ich przetrzymywania w warunkach izolacji bądź przegęszczenia i czy będzie to mieć obserwowalne konsekwencje we wskaźnikach behawioralnych. Oczekiwano, że czynnik genetyczny oraz warunki hodowli (stopień zagęszczenia osobników) wpłyną różnicująco na poziom zachowań eksploracyjnych i emocjonalnych zwierząt poddanych stresowi. Zbadano dwa szczepy szczurów homozygotycznych (BN i WAG), razem 96 osobników (48+48) Wyniki potwierdzają hipotezę o wpływie czynnika genetycznego ("szczep") na zachowania eksploracyjne i emocjonalne u szczurów. Wybrane przeze mnie szczepy różnią się znacząco. Szczury szczepu WAG przejawiały generalnie większą aktywność w obydwu testach niż szczury szczepu BN, które to można uznać za bardziej lękliwe, na co wskazuje choćby krótszy czas przebywania i mniejsza liczba wejść do ramion otwartych labiryntu krzyżowego. Przebywanie w ramionach otwartych uważane jest bowiem za przejaw niskiego natężenia lęku (Roy i Chapillon, 2004). Efekt działania "czynnika społecznego" nie był już tak wyraźny, aczkolwiek ujawnił się w wielu wskaźnikach co sugeruje, że sposób przetrzymywania zwierząt doświadczalnych ma duże znaczenie dla wyników badań. Ze względu na to, że efekt główny działania czynnika "stres" ujawnił się jedynie w zakresie trzech wskaźników można by przypuszczać, że zastosowany stresor fizyczny był zbyt słaby, jednak ze względu na liczne interakcje w jakie wchodził ten czynnik z pozostałymi dwoma, stwierdzić należy, że jednak ujawnia swój wpływ na zachowania zwierząt, choć niekiedy odmienny niż wynikałoby to z analizy wyników innych badaczy (np. Thomasa i in., 2005).

20 20 #22 The method of successful live-trapping shrews in winter under snow Leszek Rychlik 1, Sara Churchfield 2, Jan R. E. Taylor 3, Paweł Kardynia 1 & Łukasz Ołdakowski 3 1 Department of Systematic Zoology, Faculty of Biology, Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland, 2 Department of Anatomy & Human Sciences, King s College London, London, UK, 3 Institute of Biology, University of Białystok, Białystok, Poland rychliklesz@gmail.com So far, only a few live-trapping studies of small mammals have been carried out in winter under snow because snow-fall conceals traps, blocks their entrances or closing mechanisms, and low temperature caused high mortality. Consequently, many aspects of winter ecology and behaviour of shrews and other non-hibernating small mammals remain unknown. During our studies of the winter survival strategies of soricine shrews, we developed a method for a live-trapping protocol, which allowed us to maximise capture and re-capture rates and minimise mortality of shrews. We used wooden box traps with a nest-chamber, which we set in plywood chimneys with removable roofs. Chimneys facilitated localisation of traps and protected them from being blocked by snow. They measured 30 x 31 cm and 50 cm high, and were supplied with gaps at the base to allow access by small mammals from the surrounding litter layer. The chimney walls were attached to each other by strips of tough plastic tape (at three edges) and strips of velcro. This provided flexibility during assembly and allowed the chimneys to be folded flat for carriage and storage. Traps measured 22 x 8 x 10 cm, containing a nest-chamber of size 8 x 8 x 10 cm, and could be opened from either end by means of a sliding metal strip. Polartec fleece (as insulating bedding) and fly pupae (as bait and food) were placed in the nest-chamber. The study area comprised reed-sedge swamp in the Narewka river valley close to Białowieża village, eastern Poland. One hundred chimneys, each containing 2 box traps, were placed in a grid with intervals of 5 m (10 rows of 10 trap points) covering an area of 4900 m 2. Traps were usually open day and night, and checked at 2-3 hour intervals. Trapping lasted 2 weeks each winter (January-February ). Among the three winters mean ambient temperatures in the litter layer during trapping periods ranged from -0.7 o C to +2.6 o C. We captured small mammals (all species pooled) 468 times and only 4 of them were dead. Thus, total mortality was only 0.85%. Common shrews Sorex araneus were captured 249 times and 3 of them (1.20%) were dead. Mortality was slightly higher (2.78%) in pygmy shrews S. minutus: 36 captures and 1 individual died. No mortality occurred among rodents (bank vole Myodes glareolus and root vole Microtus oeconomus) which were captured 183 times. Our method, though laborious (frequent checking of traps), proved to be effective and causing little mortality. Thus, we recommend it for studies of behavioural ecology of shrews and other small mammals under snowy and frosty winter conditions.