Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych. Raport z badania zrealizowanego przez TNS Polska

Transkrypt

1 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Raport z badania zrealizowanego przez TNS Polska Grudzień 2012

2 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 2 Spis treści I. Informacje na temat badania... 3 II. Polska jako miejsce inwestycji... 4 III. Kontakt oraz źródła informacji... 8 IV. PAIiIZ jako partner biznesowy V. Ocena pracowników PAIiIZ VI. Dodatkowe oczekiwania inwestorów VII. Obszary wymagające poprawy VIII. Główne wnioski z badania... 46

3 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 3 I. Informacje na temat badania Instytut badawczy TNS Polska w terminie 15 listopada grudnia 2012 zrealizował dla Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych (w skrócie PAIiIZ) badanie dotyczące satysfakcji inwestorów z usług świadczonych przez Agencję. Badanie miało charakter ilościowo jakościowy. Realizacja badania odbyła się na dwóch etapach: na etapie ilościowym przeprowadzone zostały trzydzieści dwie ankiety CATI, na etapie jakościowym przeprowadzonych zostało dziesięć indywidualnych wywiadów pogłębionych (IDI). W badaniu wzięły udział osoby reprezentujące firmy współpracujące z PAIiIZ. Wśród uczestników pojawili się przedsiębiorcy korzystający z usług Agencji od kilku lat oraz inwestorzy wprowadzający inwestycję w tym roku. Celem projektu było: zbadanie satysfakcji inwestorów z jakości świadczonych przez Agencję usług, dostarczenie wskazówek i rekomendacji, które umożliwią podniesienie jakości obsługi oraz polepszenie sposobów dotarcia z informacją do potencjalnych inwestorów. W badaniu poruszone zostały poniższe zagadnienia: Polska jako miejsce inwestycji, kontakt oraz źródła informacji, PAIiIZ jako partner biznesowy, ocena pracowników PAIiIZ, dodatkowe oczekiwania i rekomendacje. Analizę TNS opatrzono oryginalnymi cytatami (podanymi w raporcie kursywą).

4 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 4 II. Polska jako miejsce inwestycji Z perspektywy inwestorów Polska jest dobrym miejscem do inwestowania i rozwijania biznesu. Na atrakcyjność kraju składa się kilka istotnych czynników: kapitał ludzki, koszty zatrudnienia, położenie geograficzne, wielkość rynku, stabilna sytuacja polityczno-gospodarcza, dotacje oraz ogólny pozytywny klimat inwestycyjny. Najczęściej motywem wyboru Polski jako miejsca inwestycji jest kombinacja tych elementów. Kilka czynników się na to złożyło: pozycja Polski szczególnie w naszej branży Polska jest znanym i rozpoznawalnym miejscem, gdzie firmy lokują swoje centra. Po drugie rozmiar kraju na tle reszty Europy Środkowo-wschodniej. Po trzecie dostępność kadr, dostępność wykształconych, młodych ludzi ze znajomością języków, systemów informatycznych za stosunkowo bardzo przystępne stawki w porównaniu do Europy Zachodniej. Do tego stabilność polityczno-ekonomiczna to wszystko wpływa na to, że Polska jest dobrym miejscem do lokowania inwestycji, szczególnie w naszej branży. Najważniejszym potencjałem Polski jest kapitał ludzki. Czynnik ten był równie istotny w poprzednich edycjach badania. Inwestorzy postrzegają Polskę jako kraj, który oferuje liczebną, bardzo wykształconą i wykwalifikowaną kadrę pracowników. Podkreślana jest kultura pracy, postawa i zaangażowanie pracowników oraz znajomość języków obcych. Polacy stanowią silną stronę polskiej gospodarki i decydują o konkurencyjności Polski na tle innych krajów europejskich. Dostępność wykwalifikowanej siły roboczej za bardzo rozsądne pieniądze to była kluczowa sprawa, a z resztą się uporaliśmy. Kadry są wykształcone, chętne do pracy to jest główny atut, nie do podważenia, nie do przebicia przez inne kraje. Mamy atrakcyjne koszty zatrudnienia i atrakcyjnych pracowników. Jesteśmy póki co atrakcyjni kosztowo jeżeli chodzi o kadrę. Czynnik ludzki jest najważniejszy. Firmy zagraniczne w pierwszym kontakcie ogarniało niedowierzanie tu jest trochę inne podejście do pracy, do procesów, chociaż rynek jest taki sam. I must emphasize the importance of the human potential and the ease of doing business. The decision to reinvest is based on the position of Poland and the availability of good professional workers. Kadra Dolny Śląsk, Politechnika Wrocławska i inne uczelnie zapewniały to, że firma pozyska odpowiednią kadrę. Dostęp wysoko wykwalifikowanej kadry, znajomość języków obcych, a w szczególności języka angielskiego, a także niemieckiego.

5 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 5 Kolejnym czynnikiem, ściśle związanym z dostępnością wykwalifikowanej kadry, są koszty zatrudnienia. Inwestorzy podkreślają, ze koszty zatrudnienia pracowników są nadal konkurencyjne w stosunku do pozostałych krajów. Balans między jakością kadry a kosztami jej zatrudnienia jest bardzo atrakcyjny. The decision to continue to invest is based on expertise, particularly the life since and the pharmacy sector, highly qualified people, very good availability of the necessarily skills of people working particular in Warsaw area. Głównie firmy duńskie wybierają Polskę ze względu na niższe koszty funkcjonowania biznesu w Polsce, łącznie z kwestiami zatrudnienia. Najbardziej efektywnie pracowało się z freelancerami z Polski. Biorąc pod uwagę oczywiście balans pomiędzy ceną, jakością i zaangażowaniem balans cena przez jakość wyszedł im tutaj najlepiej. Istotnym atutem Polski jest korzystna lokalizacja geograficzna oraz dostęp do morza. Położenie kraju w centrum Europy zapewnia łatwy dostęp do dużych rynków krajów europejskich oraz rynku rosyjskiego. Po pierwsze dobra lokalizacja w Europie, mamy kilka fabryk montujących samochody tu w Europie, geograficznie Polska stanowiła dobre miejsce, żeby ulokować inwestycje. The region has become an increasing importance for American businesses, looking for trading opportunities in Europe and checking the attraction of Poland as: market size - four size bigger as Czech Republic. The location and geographical position is something to promote Poland more. The position of the country with great access to the East, Baltic Sea and South East of Europe. This is the key point. The market size is a major attraction, the fact the Poland is not a landlocked like Ukraine and Slovakia and Czech Republic are. Not to mention the location of Poland which is the centre of Europe and very much close to East, but also very well positioned in the centre of Europe, with access to the market which is very close and has very good access to market company. The group wants to take this opportunity to invest to be close to the strong market and manufacture locally. It was a very good decision because now we manufacture for Polish market but also for the Centre and Eastern European markets.

6 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 6 Kolejnym ważnym w ocenie inwestorów czynnikiem jest możliwość uzyskania dotacji i dofinansowania. Z perspektywy przedsiębiorców, dostęp do grantów z budżetu państwa oraz ulg podatkowych (zwłaszcza specjalnych stref ekonomicznych), a także możliwość skorzystania z funduszy unijnych, stanowią duże wsparcie dla inwestycji. Są to również czynniki, które w dużym stopniu mogą zachęcać i przyciągać inwestorów zagranicznych. Funds are another attraction with the EU, the cohition structure of funds This I believe is the biggest economic development project in the history. A lot of being directed towards the high technology sectors, energy. I have been working closely with the special economic zones, along with PAIIIZ and other agencies looking at opportunities for projects with EU. Wiadomo, że przynależność do strefy ekonomicznej to duży plus i dodatkowe ulgi podatkowe. Bierzemy to pod uwagę. Zachętą był dostęp do funduszy, grantów, nie tylko dla nas, ale również dla firm przyjeżdzających do Polski jest to rzecz godna do zastanowienia się nad nią. Sam fakt, że Polska ma, a w krajach Europy Zachodniej czegoś takiego raczej nie mają, a w Europie Środkowowschodniej nie proponują takich grantów. Staramy się pozyskiwać wszystkie elementy wsparcia. Atrakcyjne są strefy ekonomiczne oraz granty Unii Europejskiej, a szczególnie te duże granty. Granty rządowe, te jednorazowe w naszym odczuciu są nieadekwatne. Inwestorzy zwracali również uwagę na stabilną sytuację gospodarczopolityczną kraju oraz przynależność do Unii Europejskiej. Stabilność gospodarcza jest dla większości inwestorów warunkiem niezbędnym, aby kraj był w ogóle rozważany jako miejsce inwestycji. Przynależność do UE gwarantuje wspólne ustawodawstwo, upraszcza procedury związane z transportem oraz pozwala na uzyskanie dotacji finansowych. Istotne jest to, że Polska jest w Unii i dobrodziejstwa, które za tym idą: mamy wspólne ustawodawstwo w krajach, gdzie są nasi klienci, czyli w UE, a także możemy podróżować bez reżimu wizowego. The Poland offers first of all by being in EU and this is particularly important in the pharmacy sector, where is a high level of regulations, in terms of very strict manufacture requirements. Because Poland is in the EU, the requirements in Poland are the same as in EU and this is quality approval of the manufacture in Poland and is the same quality as manufacture in EU and meets the same quality of manufacturing as in EU. Po drugie, droga do akcesji do Unii, która w swoim finale doprowadziła do tego, co jest teraz czyli funkcjonowania w UE, co upraszcza sprawy związane z transportem, cłami, itp.

7 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 7 Zdaniem badanych, Polska jest krajem przyjaznym i otwartym na inwestorów. Klimat sprzyjający inwestycjom i przekonanie, że Polska jest dobrym miejscem do życia i rozwijania biznesu stanowią o sile Polski. In my opinion Poland is easy to promote. Big experience in technology and in research. There is a lot potential here. Poland is easy place to work and easy place to live in terms of comparison with my previous experience with Russia. Poland is much easier than years ago, less bureaucracy in Poland now. There is a big improvement since 1999 and The Poland is very pro Europe. I can really feel that it is the very part of Europe as a key player in Europe. I think this is important to help Poland abroad. I would also say that we found that Poland is a very easy place to do business. We found that Poles like to do business with Americans. Young people like yourself who speak English and many ended school in Ireland or UK and came back to Poland to pursued their carriers. The ease of doing business and the concentration of young staff would be an a major attraction to Poland. Wśród innych krajów, w których rozważane było ulokowanie inwestycji, pojawiły się głównie inne kraje europejskie. Zdaniem badanych, krajami najbardziej konkurencyjnymi wobec Polski są Czechy, Słowacja oraz Ukraina. Ponadto, wśród innych wskazywanych jako konkurencję krajów pojawiły się: Bułgaria, Francja, Niemcy, Rosja, Rumunia. Wśród czynników świadczących na niekorzyść Polski na tle pozostałych krajów wymienione zostały utrudnienia formalne oraz nadmiar biurokracji związany z wdrażaniem inwestycji. Bariery administracyjne i czasochłonny proces zakładania firmy mogą zniechęcać inwestorów rozważających inwestycję w Polsce. Słabą stroną Polski jest również infrastruktura drogowa. Berlin wygrywał infrastrukturą i małymi barierami administracyjnymi zakładanie firmy, działalności gospodarczej jest bardzo proste, to bardzo przyjemny proces. Nie ma za granicą takich szaleńczych barier administracyjnych. Było napisane 144,70 w dokumentach i Pan wyciągnął ustawę i powiedział, że musi być 144 albo 145. Tak jakby to miało znaczenie i tak byliśmy gdzieś w środku jakiejś taryfy, to ten błąd nie miał żadnego znaczenia. Ale było jeżdżenia w tą i z powrotem kilka razy Państwo polskie sprawia dużo utrudnień, barier formalnych znaczy inwestorzy przychodzą mimo działań naszego państwa, nie mówię tutaj o PAIiIZie, ale, żeby był tu raj, żeby dobijali się drzwiami i oknami. Wypadamy na tle reszty Europy Zachodniej nieźle, ale dlatego że mamy dodatkową siłę przetargową: logistyka, położenie, duży rynek (bo tego spodziewa się inwestor, że będzie miał rynek).

8 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 8 III. Kontakt oraz źródła informacji Źródła informacji o PAIiIZ Najważniejszymi źródłami informacji o Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych są: kontakty osobiste inwestorów (odsetek respondentów wyniósł 47%), targi handlowe, konferencje, wystawy (22%), oraz poszukiwania w Internecie (22%). Wykres 1. Źródła informacji o PAIiIZ Skąd otrzymał(a) Pan(i) informację o PAIiIZ? (%) kontakty osobiste poszukiwania w Internecie organizacja promująca handel zagraniczny, Izba Handlowa kampania promocyjna PAIiZ ambasada państwa, Polska Ambasada targi handlowe, konferencje, wystawy inne (n=32) 2011 (n=29) 2010 (n=38) Nieco mniejszy odsetek respondentów (16%) uzyskało informację o PAIiIZ od organizacji promującej handel zagraniczny/ Izby Handlowej. Za pośrednictwem

9 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 9 ambasady państwa lub Polskiej Ambasady o PAIiIZ dowiedziało się 16% badanych odsetek ten podniósł się znacznie w porównaniu do roku 2011 (z 3% do 16% badanych). Wśród respondentów wywiadów pogłębionych najczęstszym źródłem informacji o Agencji była ambasada państwa, z którego pochodzi inwestor, a także targi handlowe i konferencje. Część badanych dowiedziała się o agencji za pomocą poczty pantoflowej poprzez polecenie usług PAIiIZ przez inną firmę, inwestora. Polecenie usług agencji przez zaprzyjaźnionych inwestorów oceniane jest jako wiarygodne i rzetelne źródło informacji. Źródłem informacji o Agencji w pojedynczych przypadkach były również firmy consultingowe, które zasugerowały firmie skontaktowanie się z PAIiIZ. Wypowiedzi respondentów: I was given recommendation by somebody from the Irish embassy, who I coincidentally asked about IDA (Industrial Development Association in Ireland), and they informed me to contact PAIiIZ and ask them to see our plan to see our investments because we began to make investments and reinvestments. I can t recall when I first saw it. Probably made the internet research or recommendation by the US embassy in Warsaw. PAIiIZ is pretty well built, it is in the fourth trade industrial area, the key agencies, for American companies doing business in Poland it would be unusual If they didn t know about PAIIIZ. Dowiedzieliśmy się przez jakąś firmę consultingową. Przyjeżdżając do Polski mieliśmy partnera z wielkiej czwórki, który nam doradzał w lokalizacji i oni trafili do PAIiIZu. To było Ernest & Young. Po raz pierwszy zetknąłem się z agencją na konferencji branżowej. We got information about PAIIIZ by talking with Consulate in Polish Embassy in London.

10 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 10 Źródła informacji o Polsce Wśród głównych źródeł, z których inwestorzy czerpali podstawowe informacje o Polsce zanim skontaktowali się z Agencją były własne doświadczenia i kontakty osobiste (38%), prasa (38%), informacje dostępne w Internecie (34%) oraz organizacje gospodarcze (28%). Wykres 2. Inne niż PAIiIZ źródła informacji o Polsce Jakie były Pana(i) główne źródła informacji o Polsce i inwestowaniu w Polsce, zanim skontaktował się Pan(i) z PAIiIZ? (n= 32, %) własne doświadczenie, osobiste kontakty prasa Internet 34 organizacje gospodarcze (np. Bank Światowy) 28 jestem Polakiem 16 konferencje Ministerstwa, Ambasada, placówki rządowe inne nie pamiętam, nie chce odpowiadać 9 Za najbardziej rzetelne i wiarygodne źródło informacji o Polsce i inwestowaniu w Polsce oceniono: kontakty osobiste i doświadczenia własne, Ambasady Polski w innych krajach, organizacje wspierające firmy i inwestycje (np. PAIiIZ, PARP, ABSL), firm consultingowe (np. Deloitte, Ernest&Young), lokalne instytucje. PAIiIZ dla większości inwestorów był jednym z kluczowych źródeł informacji o Polsce i funkcjonowaniu biznesu w Polsce. Jednakże, zdaniem badanych,

11 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 11 rozważając inwestycję w danym kraju, inwestor nie może ufać informacjom pochodzącym z jednego źródła. Wydaje się konieczne korzystanie z kilku źródeł jednocześnie oraz porównywanie i weryfikowanie danych. Wypowiedzi respondentów: Głównie kontaktowaliśmy z PAIiIZem, firma consultingowa nam pomagała i zbierała informacje przez PAIiIZ, inne agencje nie były w to zaangażowane. The source of information comes from many different sources. We did talk with organizations like PAIiIZ or embassies. We also talked to UK Trade Investment in the UK. We used the internet as the source of technical information. We do have also our own internal systems so that we can investigate to ensure that those countries which we are looking to promote business, work in an ethical manner, so there is no bribing, no corruption in those market. As far as Poland is concerned, I think with the information we were given by PAIIIZ and also by companies which we visited when were there, we have received a lot of information. PAIiIZ nie jest jedynym źródłem informacji, mamy własne bazy, władze lokalne firmy które już są na tym terenie i ludzie mają rozeznanie. Przede wszystkim bierzemy pod uwagę dostępność ludzi z danymi umiejętnościami. Patrzymy, ile osób rocznie kończy daną filologię, ile osób wchodzi na rynek. Patrzymy na koszty zatrudnienia. Bierzemy pod uwagę możliwości lokalowe, infrastrukturę IT, koszty wynajmu. Każdy inwestor stara się pozyskać informacje, którym może zaufać. Z reguły pobiera je z różnych źródeł i porównuje, by wypracować jedną wersję prawdy. Myśmy posługiwali się PAIiIZem i PAIiIZ dostarczał nam informacji na temat rynku pracy, w naszym przypadku szerokość rynku i ceny obowiązujące na rynku to są kluczowe informacje. Duzi doradcy np. Ernest&Young, stowarzyszenia typu ABSL, ale też firmy które świadczą usługi na danych rynkach, np. jeżeli chodzi o rekrutację, nieruchomości, itp. Oczekiwałbym, żeby np. GUS dawał jedną wersję prawdy ale w moim odczuciu niestety jest zupełnie odwrotnie. Mamy dużą wiedzę na temat polskiego rynku. Nie szukaliśmy zbyt dużo informacji, jedynie orientowaliśmy się na rynku lokalnym, w działkach, itp. Myśląc o inwestycji w innym kraju przede wszystkim kładziemy nacisk na bezpośredni kontakt. Szukamy informacji poprzez bezpośredni kontakt z Ambasadą, czy instytucjami m.in. takimi jak PAIiIZ. Przeprowadzamy wstępne rozmowy na tematy ważne z perspektywy naszej inwestycji. Wszystkie te instytucje są wiarygodne: i Ministerstwa, i Ambasady, i PAIiIZ. Natomiast pojawia się tylko pytanie, jak szybko można pozyskać te dane i które organizacje mają w swoich statucie pomoc inwestorom. PAIiIZ rzeczywiście wydaje się być instytucją, która takie informacje powinna mieć gdzieś zgrupowane, zaktualizowane i móc użyć ich na potrzeby inwestorów już funkcjonujących i potrzeby potencjalnych inwestorów.

12 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 12 Pierwszy kontakt z PAIiIZ Inwestorzy pozytywnie oceniają swój pierwszy kontakt z agencją. Większość respondentów wiedziała, jakiego rodzaju pomoc może uzyskać od PAIiIZ zanim zwróciła się z zapytaniem do agencji. Łączny odsetek inwestorów, dla których było to dość oczywiste i jak najbardziej oczywiste wyniósł 60% w 2012 roku. Wykres 3. Pierwszy kontakt z PAIiIZ Czy było jasne jakiego rodzaju pomoc może Pan(i) otrzymać od agencji PAIiIZ zanim zwrócił(a) się Pan(i) z zapytaniem do agencji? (%) tak, to było jak najbardziej oczywiste tak, to było dość oczywiste to nie było oczywiste to było zupełnie nieoczywiste (n=32) 2011 (n=29) 2010 (n=38) Odsetek inwestorów, którzy nie byli zorientowani, jakiego wsparcia mogą od agencji oczekiwać (łączny odsetek osób, dla których to nie było oczywiste i było zupełnie nieoczywiste) wzrósł dwukrotnie (z 21% w 2011 r. do 40% w 2012 r.). Relatywnie wysoki odsetek osób, dla których informacja o działalności i usługach PAIiIZu jest nieoczywista, może być oznaką niewystarczającej komunikacji w zakresie możliwości, usług i charakteru pomocy oferowanej inwestorom. Obszar ten wymaga ulepszenia.

13 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 13 Pojedynczy respondenci wywiadów podkreślili pozytywny charakter pierwszego kontaktu z PAIiIZem. W niektórych przypadkach pierwszy kontakt został nawiązany przez samą agencję. Zaangażowanie PAIiIZu kontaktowanie się i chęć udzielenia wsparcia przy inwestycji postrzegane jest jako pozytywne zainteresowanie firmami i ich planami inwestycyjnymi. Przejmowanie inicjatywy PAIiIZu w tej sferze będzie mocnym atutem utrwalającym pozytywny wizerunek agencji Agencji otwartej na potrzeby inwestora. Ogólna opinia o PAIiIZ Biorąc pod uwagę zarówno wyniki ankiety ilościowej, jak i wywiady przeprowadzone z inwestorami, ogólna opinia i poziom zadowolenia inwestorów ze współpracy z Agencją jest bardzo wysoki. Łączny odsetek badanych, którzy ocenili kontakt z Agencją bardzo pozytywnie i pozytywnie wyniósł 91% (2012). Wykres 4. Ogólna opinia o PAIiIZ (%) bardzo pozytywna pozytywna neutralna negatywna bardzo negatywna 2012 (n=32) 2011 (n=29) 2010 (n=38) Inwestorzy bardzo pozytywnie oceniają działalność Agencji. PAIiIZ postrzegana jest jako instytucja, która pełni ważną rolę w promowaniu inwestycji w Polsce. Jej działalność jest potrzebna dla rozwoju gospodarczego Polski. Zdaniem badanych pełni rolę partnera, który doradza, wspiera i zachęca inwestorów zagranicznych

14 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 14 oraz rolę informatora będącego cennym źródłem informacji o funkcjonowaniu biznesu i o inwestowaniu w Polsce. Wypowiedzi respondentów: PAIiIZ doradza, wprowadza w niuanse gospodarcze. Jest dużym wsparciem jeżeli chodzi o kwestie inwestycji w Polsce. Ma wiedzę o tym, jakie są warunki inwestycji. Udzieliła nam w tej kwestii dużego wsparcia. PAIiIZ była wsparciem w pierwszych krokach, które stawialiśmy na rynku polskim. We have not actually made formal investment decisions. However, what I would say is that as far as PAIIIZ is concerned I do believe that when we make the decision to move into Poland that they will be in a position to fully understand our business and will be able to advice on the most appropriate locations for us to establish our main offices in Poland. We were very impressed with them and certainly we look forward to work with them in few months. It started in 2011 so quite recently that I am having contact with PAIIIZ. The reason that I contacted with PAIIIZ was because at the time when I first came to Poland in , at the time of investments, we didn t really feel as much support as we have now years ago another PAIiIZ existed but we didn t feel they were engaged with. Now they are very open, very supportive and try to accompany investors with different types of issue. They were very quick, literally within days. When I got to Warsaw, PAIIIZ was my first stop, I had probably 5 or 6 meetings, we would have a meeting, the staff would provide an overview at a particular sector or industry that you are working at.

15 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 15 Strona internetowa PAIiIZ Większość respondentów (83%) odwiedziła stronę internetową PAIiIZ. Portal internetowy stanowi dla inwestorów jedno z ważniejszych źródeł informacji o Polsce. Najczęściej wykorzystywany jest do wyszukiwania podstawowych informacji o kraju, sytuacji gospodarczej, czy kosztach prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Wykres 5: Znajomość strony internetowej PAIiIZ Czy był(a) Pan(i) na stronie internetowej PAIiIZ (n=32, %) nie; 16 tak; 84 Strona internetowa traktowana jest również jako główne źródło informacji o usługach i wsparciu oferowanym przez PAIiIZ oraz umożliwia potencjalnym inwestorom zagranicznym wysłanie pierwszego zapytania. Zdaniem badanych, portal i zawarte w nim dane dostarczają argumentów, dla których warto inwestować w Polsce. Strona oceniona jako przejrzysta, transparentna, intuicyjna i bardzo łatwa w obsłudze. Zdaniem badanych struktura strony internetowej jest wyraźna i logiczna łączny odsetek respondentów deklarujących, że struktura jest wyraźna i logiczna lub stosunkowo wyraźna i logiczna wyniósł 85%.

16 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 16 Wykres 6. Ocena struktury strony internetowej PAIiIZ Jak ocenia Pan(i) stronę internetową PAIiIZ pod kątem jej struktury? (n=27, %) struktura wyraźna i logiczna struktura stosunkowo wyraźna struktura niewyraźna nie wiem (n=27) 2011 (n=24) 2010 (n=32) Wypowiedzi respondentów: Strona jest przygotowana w bardzo profesjonalny sposób. Strona i zawarte informacje, raporty pomocne inwestorom są argumentem, dlaczego powinni inwestować w Polsce. Strona jest transparentna, przejrzysta. Są raporty jawne dla wszystkich. It is very easy to find things at the website. When I first began to engage with PAIiIZ and I looked at the website and I think the website is very clear, well presented, in Polish and English. It is very well designed. Very quickly I could find the contact and this is how I initially got to contact with PAIiIZ. I think the website is very good. It is easy to use navigate around. I have no adverse comments to website. It s easy to use and provided information that I needed. Zawartość strony internetowej PAIiIZ również oceniano pozytywnie. Zdaniem większości badanych (52%) na stronie omówione są najistotniejsze zagadnienia dotyczące inwestowania w Polsce. Natomiast dla 41% badanych omówione są tylko niektóre istotne tematy.

17 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 17 Wykres 7. Ocena zawartości strony internetowej PAIiIZ Jak ocenia Pan(i) stronę internetową PAIiIZ pod kątem jej zawartości? (n=27, %) omówione są najistotniejsze zagadnienia 52 omówione są niektóre istotne zagadnienia 41 nie mam zdania 7 Respondenci oceniają stronę jako cenne i zaufane źródło wiedzy o kraju i funkcjonowaniu biznesu w Polsce. Za najbardziej przydatne informacje dostępne na stronie internetowej przedsiębiorcy uznali: dane strukturalne (makroekonomiczne) i analizy gospodarcze dotyczące Polski (41%), usługi oferowane przez PAIiIZ (37%), ogólne informacje o Polsce (30%), dane o bezpośrednich inwestycjach zagranicznych (30%), inicjatywy inwestycyjne (projekty zrealizowane i w toku) (30%). Ponadto, wśród najbardziej interesujących i pomocnych informacji dostępnych na stronie respondenci wywiadów pogłębionych wymienili: elektroniczne wersje publikacji i raportów (tj. raporty płacowe, kompendium o prawie pracy, dane dotyczące wielkości rynku), informacje, poradniki dotyczące funkcjonowania i prowadzenia firmy w Polsce, lista inwestorów działających na terenie Polski oraz lista instytucji, z którymi warto się skontaktować podczas procesu inwestycyjnego, informacje dotyczące stref ekonomicznych,

18 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 18 informacje dotyczące możliwości dofinansowania inwestycji (grantów rządowych, funduszy unijnych) oraz warunków, które trzeba spełniać, aby móc się o nie ubiegać, informacje o zachętach inwestycyjnych, informacje o inwestycjach zagranicznych, informacje na temat wydarzeń biznesowych. Wykres 8. Najbardziej przydatna informacja ze strony internetowej Jaką informację dostępną na stronie internetowej PAIiIZ uznał(a) Pan(i) za najbardziej przydatną? (%) dane strukturalne (makroekonomiczne) i analizy usługi PAIiIZ ogólne informacje o Polsce dane o bezpośrednich inwestycjach zagranicznych (FDI) inicjatywy inwestycyjne publikacje polskie prawo nowości inne (n=27) 2011 (n=29) 2010 (n=38) Dodatkowym atutem jest fakt, że dane, raporty i publikacje są dostępne w językach obcych. Jak twierdzą badani, materiały dostępne na stronie internetowej były pomocne i przydatne w przeprowadzanych inwestycjach. Panuje przekonanie, że są dobrą zachętą dla innych zagranicznych inwestorów.

19 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 19 Wypowiedzi respondentów: Bywam na niej na tyle często, że straciłem trochę świeżość spojrzenia, ale w wielu punktach jest dla mnie kopalnią wiedzy. Jest szczególnie pomocna w mojej roli, kiedy ja odpowiadam za działalność biznesu w Polsce i w ramach wytłumaczenia dlaczego coś robimy tak, a dlaczego nie inaczej to muszę tą wiedzę transferować do WB, np. kompendium dotyczące prawa pracy w Polsce, raporty płacowe. Generalnie wszystkie dokumenty, które są w języku angielskim i dotyczą robienia biznesu w Polsce i różnic pomiędzy tymi, a pozostałymi krajami są dla mnie dostępne i przydatne, dlatego, że nie muszę ich przygotowywać we własnym zakresie. PAIIIZ has internet portal that is easy to access to the national level of resources. As we were discussing with the EU funds, PAIIIZ is the main portal which is for investors looking at information related to EU funds. When you go to the site and look at specific then you find facilities, contact persons and a history of previous projects. To, z czego korzystam, to taka bardzo prosta baza danych dotycząca hal, czyli obiektów, z których można skorzystać. Czasami korzystam z działu z publikacjami, gdzie są różnego rodzaju takie ogólne broszury dotyczące funkcjonowania w Polsce, są listy inwestorów. Czasami informacje dotyczące stref ekonomicznych. Generalnie to, co jest w dziale publikacje. Korzystam, zaglądam, bo są tam przydatne dane. Inwestycje, które się powiodły uważam, że są dobrą zachętą. Inwestycje, do których np. PAIiIZ się przyczynił, np. w przypadku Dolnego Śląska i firmy BASF. Uważam, że szybka i jawna informacja o tym to dobry przykład i zachęta. The EU information are important, it has all been assembled to one portal and you can dig it to that facility: specific EU programs, there is probably 1000 such programs. I think PAIIIZ is the first thing I would go to the website, what funds are available in particular sector of Polish economy. I was looking very much in terms of the business approach within Poland. Information on Poland as a market place, information entertaining to the size of businesses and also the variety of businesses within the market sector. I found in the website information which I was looking for. Szukaliśmy informacji na temat prawa pracy, elastyczności prawa pracy, ceny gruntu są bardzo ważne. Istotne są informacje o zmianach w prawie, wizytach rządowych, ważnych wydarzeniach inwestycyjnych. We ve taken information from the website and used that information in our thinking and also being very fortunate that PAIIIZ has documents that they gave it to us, we read in details and been used as part of our investigations. All the ability to get access to information, it s all been there, it s been available, easy to read and understand.

20 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 20 Oczekiwania wobec strony internetowej Ogólna ocena strony internetowej jest bardzo dobra. Nie pojawiły się negatywne opinie dotyczące wyglądu ani struktury. Strona jest przejrzysta i łatwo znaleźć wszystkie potrzebne informacje. Pojawiły się natomiast zastrzeżenia dotyczące zawartości strony internetowej. Użytkownicy oczekiwaliby, aby pojawiały się bardziej szczegółowe dane na temat Polski, z dużym naciskiem na: rynek pracy (koszty zatrudnienia, dostępność kadry w poszczególnych regionach), potencjalną pomoc publiczną (granty rządowe, strefy ekonomiczne, fundusze europejskie), kwestie finansowe (podatki, akcyzy, stawki celne), terminy i czas realizacji inwestycji. Z perspektywy inwestorów bardzo pomocne i przydatne byłoby: umieszczanie informacji na temat ważnych zmian prawnych (zwłaszcza jeżeli chodzi o prawo pracy) i gospodarczych (np. inflacja, perspektywa budżetowa UE), uzupełnienie listy inwestorów działających już na terenie Polski, uszczegółowienie listy kontaktowej instytucji wspierających inwestycje w Polsce, informowanie (np. poprzez wiadomość ) o nowych, ważnych raportach pojawiających się na stronie internetowej. Respondenci zwrócili uwagę, że część informacji i danych dostępnych na stronie internetowej nie jest na bieżąco aktualizowana. Użytkownicy oczekiwaliby, aby dane i analizy na stronie PAIiIZu były aktualne tylko wtedy są przydatne i pomocne w planowaniu inwestycji.

21 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 21 Problem braku uzupełniania danych na bieżąco pojawił się również w zeszłorocznej edycji badania. Jest to jeden z obszarów, który nadal wymaga udoskonalenia. Wypowiedzi respondentów: It is an excellent website. It needs to be kept fully up to date as regulations change, opportunities happen, what is the natural way that PAIIIZ would be doing its business. Informacje o Polsce są niezbędne, ale czasami ostatnie dane są za koniec 2011, a mamy już koniec 2012, więc dane powinny się pojawiać na bieżąco np. dotyczące inflacji. Istotne są dane dotyczące kosztów pracy, How to invest in Poland to wszystko jest fajne, i to, że są te informacje o kodekście pracy, itp. Największą luką są dane powinno być ich więcej, np. jak się spojrzy na zakładkę labour cost to są dwa paragrafy i to koniec. Istotne są szczegółowe informacje na temat potencjalnej pomocy publicznej, grantów rządowych, warunków logistycznych, stref ekonomicznych. Ważne są ceny gruntów to jest dla nas kluczowe. Potrzeba u nas pojawia się non stop, żeby mieć bieżące dane dotyczące rynku pracy, jeżeli chodzi o rynek IT w różnych lokalizacjach w Polsce. Strona powinna być częściej, a nawet na bieżąco aktualizowana. Na bieżąco powinny pojawiać się nowe informacje, zmiany w prawie, itp. Właśnie patrzę i widzę, że np. w dziale Publikacje jest Salary Raport za pierwsze półrocze tego roku i nie wiedziałam o tym. Dobrze byłoby, gdyby taka informacja trafiała do inwestorów, że takie publikacje się pojawiają. Może można byłoby stworzyć formułę, w której te wszystkie informacje, które są na bieżąco potrzebne dla funkcjonowania biznesu w Polsce to mogłyby się tam znaleźć, jeżeli nie w formie otwartej, dostępnej dla wszystkich, to chociaż w takiej formie, że są oddelegowani przedstawiciele inwestorów, którzy mogliby się zalogować i znaleźć informacje o aktach prawnych, umowach międzynarodowych, modułach, które są najważniejsze z perspektywy przedsiębiorstwa. Ważne np. byłoby umieszczanie planów inwestycyjnych, co się dzieje, jakie drogi są budowane i na jakim etapie jest inwestycja. Korzystałem ze strony na etapie robienia różnych analiz, zasięgałem informacji dotyczących kodeksów i to też jest fajne. Ale myślę, że można zrobić wiele więcej np. prawodawstwo unijne.

22 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 22 Opinie na temat materiałów Materiały przygotowywane przez PAIiIZ oceniane są bardzo pozytywnie. Zdaniem inwestorów są: wysokiej jakości, przygotowane w profesjonalny sposób, merytoryczne i konkretne, przejrzyste i zrozumiałe, przydatne i użyteczne z perspektywy firmy, która zamierza zainwestować w Polsce. Materiały są cennym źródłem informacji gospodarczych oraz statystyk dotyczących kondycji Polski. Z perspektywy inwestorów najbardziej użyteczne okazały się: raporty płacowe, poradniki prawne oraz zbiorcze opracowania dotyczące inwestycji. Pojawiły się pojedyncze zastrzeżenia dotyczące wiarygodności przedstawianych informacji. Zdarzało się, że dane z których korzystał inwestor, nie były wystarczająco szczegółowe i nie odzwierciedlały w pełni rzeczywistości. Ze względu na fakt, iż dane i analizy są najbardziej użyteczną informacją dla inwestora, konieczna jest szczególna troska o ich jakość i wiarygodność. Dodatkowo respondenci oczekiwaliby, aby PAIiIZ dzielił się metodologią i sposobem, w jaki dane zostały zebrane. Wypowiedzi respondentów: Materiały są naprawdę dobrej jakości. Zawsze korzystając z dokumentów weryfikuje je pod kątem własnego doświadczenia i jak do tej pory nie znalazłem żadnych nieścisłości. The information is comparable with information that I have seen they prepared from many different countries and it is comprehensive and coverage. When it is market specific it is comprehensive, providing information on companies and opportunities. The information that I obtained from PAIIIZ has been very good. That has all been in a very easy and transparent documentation.

23 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 23 I found it useful in some cases. There is quite a large collection of a various reports, some of which are in English along with the article applications which you can easy get from the website. Materiały są bardzo przejrzyste, transparentne, jawne dla wszystkich. Uważam, że są na wysokim poziomie i nic nie trzeba tutaj zmieniać. Są dużą pomocą dla inwestora. Te materiały są dobre dla zagranicznych inwestorów, np. Finlandczyków, chociaż oni też kładą nacisk na kontakty osobiste, dowiadują się między firmami, co się dzieje, gdzie inwestować. Ogólne materiały, z jakiś korzystaliśmy, ogólnych wiadomości na temat gospodarki, naszego sektora. Ściągaliśmy je ze strony. Znaleźliśmy wszystko to, czego szukaliśmy. Nie są to jednak dane, którym można 100% zaufać. My weryfikowaliśmy i np. nie były odpowiednio uszczegółowione i np. rynek płacił mniej albo więcej w niektórych przypadkach. Warto byłoby dzielić się metodologią kolekcjonowania danych, jaka była próba, skąd to przyszło. Opinie na temat newslettera Newsletter postrzegany jest jako dodatkowe źródło informacji na temat inwestycji w Polsce oraz dodatkowy sposób komunikacji PAIiIZ z firmami. Wśród inwestorów, którzy subskrybują newsletter, większość pobieżnie go przegląda i wyszukuje informacje o sektorze gospodarczym, w którym działa. Newsletter i jego zawartość ocenione zostały pozytywnie. Jednakże, z perspektywy inwestorów, przydatne i pomocne byłoby umieszczenie w newsletterze: dobrze widocznej informacji o pojawiających się na stronie nowych raportach i publikacjach, informacji o istotnych zmianach prawnych, a także np. informacji o postępach pracy nad ustawą ważną z perspektywy inwestora, informacji o nowych i planowanych inwestycjach. Część badanych nie wiedziała o możliwości otrzymywania newslettera. Warto byłoby rozważyć, czy komunikacja w zakresie dostępności tej usługi jest wystarczająca.

24 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 24 Wypowiedzi respondentów: I don t subscribe newsletter. Specific information I can easy get from the website. Staram się unikać maili, spamu, szkoda po prostu czasu na przebijanie się przez korespondencję. Wolę wejść na stronę i sam znaleźć informacje, których szukam. Newsletter to jest taki informacyjny, jako takie medium informacyjne, co się dzieje, jakieś nowe projekty to jest okej. Mogłoby być coś więcej np. troszeczkę więcej informacji na temat nowych inwestycji, na temat jakiś zmian prawnych, porad. W newsletterze powinny się pojawiać informacje, że np. obecnie trwają prace nad taką i taką ustawą, a np. za 6 miesięcy wejdzie ustawa, która zmienia stawkę ZUS, itp. Informować o tym, czym się PAIiIZ zajmuje na bieżąco, co się dzieje i inwestor powinien wiedzieć. Sięgając po moje dotychczasowe doświadczenie, gdybym mógł otrzymywać informacje o nowych rzeczach, które pojawiają się na stronie PAIiIZu, bo to, że tak jak mówię jestem bardzo zadowolony z raportów płacowych, czy kompendium na temat prawa pracy, to z pewnością mogłoby mi pomóc, bo zamiast przeszukiwać stronę raz na miesiąc i sprawdzać czy coś się nie pojawiło ważnego dla mnie, to taka wiadomość nadawana raz na miesiąc byłby ok czyli z informacją, co nowego. Opinie na temat działań marketingowych Respondenci wywiadów pogłębionych raczej rzadko spotykają się z działaniami marketingowymi promującymi Polskę. Część badanych widziała reklamę telewizyjną promującą Polskę Wschodnią (w CNN) oraz publikacje PAIiIZ w Financial Times. Dla większości badanych kluczowym i najbardziej widocznym elementem promowania Polski są działania marketingowe organizowane bądź współorganizowane przez PAIiIZ przy okazji ważnych wydarzeń gospodarczych (np. konferencji, imprez targowych). Panuje przekonanie, że konieczne jest częstsze i bardziej efektywne promowanie Polski poza jej granicami. Zdaniem inwestorów, najważniejszymi działaniami, które PAIiIZ może podejmować, jeśli chce zachęcić potencjalnych inwestorów, jest dostarczanie poza granicami kraju elementarnej wiedzy o możliwościach inwestycyjnych w Polsce oraz docieranie z tą informacją do osób decyzyjnych poprzez:

25 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 25 regularną obecność i promowanie agencji na sympozjach, targach, konferencjach zagranicznych, spotkaniach branżowych, aktywną współpracę z ambasadami, instytucjami finansowymi, instytucjami gospodarczymi, stowarzyszeniami we wszystkich krajach, promowanie usług agencji w poczytnych i rzetelnych mediach o profilu gospodarczym, np. w Financial Times. Wypowiedzi respondentów: Jakieś telewizyjne spoty były, w CNN, w Internecie, na konferencjach za granicą, na których bywa też PAIiIZ się reklamuje, coś tam się dzieje. To, co było na targach, dwóch ostatnich, gdzie byłem, to zrobili fajną reklamę, nie tylko, ale przy okazji była Polska Wschodnia ze wszystkimi możliwościami, nie tylko przemysłowymi, ale rekreacyjnymi, turystycznymi, to było przeprowadzone naprawdę z rozmachem. PAIiIZ powinien częściej pojawiać się za granicą, ponieważ tam moim zdaniem ma ograniczone możliwości. Dużo PAIiIZu jest w Polsce, a nie pojawia się tak często za granicą. Powinien jak najczęściej pojawiać się na sympozjach, panelach, targach. PAIiIZ powinien uczestniczyć w życiu inwestorów, w życiu kulturalnym, pojawiać się na różnego rodzaju spotkaniach biznesowych zarażać chęcią i możliwościami inwestowania w Polsce. They should be talking to embassies, business, financial institutions, financial conferences to promote Poland as a place for doing business and opportunities for companies to develop. PAIiIZ having to promote a fatalities into the energy market, conferences - like our company can understand the opportunities that exist in Poland. Dobrym punktem zaczepienia będą konferencje dotyczące outsourcingu, takich eventów jest na świecie ok 20, czy 40 w roku, więc trzeba wiedzieć, gdzie warto uderzać dwie firmy wiodą prym: Gartner czyli Management Forum i Forester, która też ma imprezę raz w Europie, raz w Stanach to są największe eventy ( ) Na niektórych forach, żeby przebić się z komunikatem, potrzebny jest spory budżet. To, gdzie ja widzę szanse na jakąś kooperację, to to że takie firmy jak moja, jak i wiele konkurencyjnych, na tych imprezach też bywa przedstawiając swoją ofertę nic nie stoi na przeszkodzie, żebyśmy mogli połączyć budżety, zrobić wspólnie dużą imprezę z PAIiIZem i HP i pojedziemy na największą imprezę Gartnera, zrobimy cały pawilon dotyczący Polski i przy okazji będziemy sprzedawać swoją ofertę ( ) każdy z nas ma jakieś budżety, jeśli to połączymy to będziemy mogli więcej osiągnąć. Financial Times jest tutaj doskonałym medium, żeby to osiągnąć, tak samo te imprezy o których wspominałem. Takie media, które mają jakąś opinię jeśli przeczytam, że Polska jest super lokalizacją i jest taka instytucja, która poprowadzi mnie za rękę to jest dużo bardziej efektywne niż spot reklamowy. Ale najlepsze jest jednak pojawianie się regularne w różnych formach przed decision makerem. There is a lot of material in the Financial Times, particularly special series, special records on Poland and other of EU countries.

26 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 26 Pamiętam, że w październiku był dodatek do FT o inwestycji w Polsce widziałem, że się pojawił. Myślę, że to dobre posunięcie PAIiIZu, to na pewno dobre, buduje świadomość i więcej tego typu inicjatyw na pewno nam nie zaszkodzi Pamiętam artykuł z Financial Times i czytałem go a nawet przesyłałem go do kolegów z zagranicznego oddziału ( ) wiem, że koledzy z Wielkiej Brytanii wyłapują takie publikacje na temat Polski i podsyłają je z kolei do mnie. I have seen publication and my company does and seen market information related to Poland. Particularly what has been published in past two months ( ) PAIiIZ needs to be very proactive. Poland needs to ensure that it promote itself otherwise people will go to other and different countries.

27 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 27 IV. PAIiIZ jako partner biznesowy Zdaniem inwestorów PAIiIZ jest solidnym, profesjonalnym i niezawodnym partnerem biznesowym. PAIiIZ postrzegany jest przez większość badanych jako organizacja przyjazna i otwarta na potrzeby biznesu: PAIiIZ wychodzi do klienta, jest bardzo prorynkowo nastawiony. Mogę nawet powiedzieć, że traktują pracę jako misję. Mają w sobie dużo otwarcia dla potencjalnych inwestorów. PAIiIZ jest dla mnie wzorem, jeżeli chodzi o działanie tego typu instytucji państwowej. Zdecydowana większość respondentów (88%) poleciłaby PAIiIZ innym inwestorom. Wysoki odsetek osób skłonnych polecić Agencję świadczy o wysokim poziomie zadowolenia ze współpracy. Duże znaczenie w ocenie współpracy z PAIiIZ ma kontakt osobisty z pracownikami Agencji. Pozytywny wizerunek budowany jest przede wszystkim dzięki profesjonalnej obsłudze inwestorów zarówno na etapie rozważania inwestycji, jak i w procesie jej wdrażania. Duże znaczenie ma profesjonalizm, kompetencja i zaangażowanie pracowników PAIiIZ. Osoby kontaktowe były zawsze przygotowane i pomocne w rozwiązywaniu problemów. Pozytywnie oceniono dwa najważniejsze obszary współpracy: przygotowanie i zorganizowanie wizyt w terenie, pośredniczenie w kontaktach z centralnymi i lokalnymi władzami zaangażowanymi w proces inwestycyjny. Większość respondentów pozytywnie oceniła poziom przygotowania merytorycznego oraz jakość informacji przekazywanych przez PAIiIZ. Odsetek respondentów, którzy zgadzają się, że zawartość informacyjna pisemnych materiałów była doskonała wyniósł 78%, niewiele większy odsetek (81%) twierdzi, że jakość materiałów pisemnych jest bardzo dobra.

28 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 28 W porównaniu do poprzedniej edycji badania lepiej oceniono wybór ofert dostępnych w bazie danych PAIiIZ oraz przejrzystość materiałów o zachętach inwestycyjnych. Wykres 9. PAIiIZ, jako partner biznesowy Proszę powiedzieć, w jakim stopniu zgadza się Pan/Pani z następującymi stwierdzeniami używając skali: Zawartość informacyjna pisemnych materiałów od PAIiIZ była doskonała Ogólne wrażenie dotyczące układu i struktury przygotowanych ulotek było bardzo negatywne. 81 Zawartość ustnych informacji, które Pan(i) otrzymywał(a) podczas spotkań osobistych była bardzo dobra. Za pomocą PAIiIZ, miał(a) Pan(i) łatwy dostęp do wszystkich informacji, których Pan(i) potrzebował(a) dla swojego projektu inwestycyjnego. PAIiIZ jest niezawodnym i bardzo profesjonalnym partnerem biznesowym Osoba kontaktowa z PAIiIZ nie była dobrze przygotowana i nie była pomocna. 97 Treść ustnych informacji, które Pan(i) otrzymywał(a) podczas bezpośrednich rozmów telefonicznych była nieodpowiednia Wizyty w terenie organizowane przez PAIiIZ były bardzo pomocnicze i dobrze przygotowane (oglądanie działek inwestycyjnych) Wybór ofert w bazie danych PAIiIZ jest bardzo ograniczony. 41 Pomoc PAIiIZ w znalezieniu partnerów biznesowych i podwykonawców była bezcenna Informacje o zachętach inwestycyjnych (dostępnych w Polsce), które Pan(i) otrzymał(a) od PAIiIZ nie była przejrzysta. PAIiIZ była nieefektywna jako pośrednik w kontaktach z centralnymi i lokalnymi władzami zaangażowanymi w proces inwestycyjny w Polsce Zarekomendowałbym(łabym) innym inwestorom współpracę z PAIiIZ całkowicie zgadzam się + zgadzam się nie zgadzam się + całkowicie nie zgadzam się

29 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 29 Większość respondentów wywiadów pogłębionych zwróciła uwagę, że działanie i funkcjonowanie PAIiIZ odpowiada potrzebom biznesu. Bardzo szybkie i efektywne działanie oraz zaangażowanie pracowników jest bardzo mocnym atutem PAIiIZ na tyle innych urzędów i instytucji: Jak ktoś chce działać, to działa. Z tych działań PAIiIZ to były takie działania, jak prywatnego przedsiębiorstwa. Tak działał, jak działa się w firmach, a nie w urzędach. Po prostu pełne zaangażowanie w swoją działalność. Nie urzędowanie, a działanie. Pozostałe wypowiedzi respondentów: Działalność PAIiIZu umożliwia drobniejszym zaistnienie na szerszych polu. Sprawy wyjazdów, wydania dokumentów, wsparcia typu dofinansowania, granty. Patrząc z punktu widzenia bezpośredniej współpracy z PAIiIZem, to bardzo sobie to chwalę i cenię. Tą ich funkcję po części przejmują też inne agencje, które mają dużo szerszy zakres działania. Mam wrażenie, że nie wykorzystaliśmy pomocy PAIiIZu w 100%, ale w rozwiązaniu tego problemu, w tej interwencji PAIiIZ był bardzo pomocny. Szybko i w dobrym momencie zareagował i zachował się odpowiednio. In Warsaw the PAIiIZ quickly emerged the key of national level contacts. PAIiIZ has been extremely helpful in terms of information, arranging meeting and interviews, putting in contacts with key companies and individuals form this companies. The staff is young, well trained and English speaking, very business, extremely helpful. It started in 2011 so quite recently that I am having contact with PAIiIZ. The reason that I contacted with PAIiIZ was because at the time when I first came to Poland in at the time of investments we didn t really feel as much support as we have now years ago another PAIiIZ existed but we didn t feel they were engaged with. Now they are very open, very supportive and try to accompany investors with different types of issue. In one case, one of the contact with PAIIIZ within 48 hours, gave me a long list of particular individuals, telephone numbers and addresses. In some cases they actually made some phone calls on my behalf so that helped me with these meetings. Zabrakło nam promowania nas w Polsce jako pracodawcy i z taką prośbą zwróciliśmy się do PAIiIZu. Jestem tego 100% pewny, bo reakcja PAIiIZu była prawie że natychmiastowa jako jednej z kilku instytucji, do których się zwracaliśmy o pomoc. Zrobiliśmy notatkę i staraliśmy się rozpropagować. PAIiIZ był jedyną instytucją, która pozytywnie odpowiedziała i zainteresowała się nami. Po spotkaniu z przedstawicielami PAIiIZ, w ciągu paru dni notatka pojawiła się na stronie. Współpraca była raczej proaktywna z naszej strony, czyli jeżeli potrzebowaliśmy pomocy, rady, to staraliśmy się do PAIiIZu zwracać, czy to w przypadku rozwiązania problemu, czy pozyskania informacji.

30 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 30 PAIiIZ jako partner w procesie inwestycyjnym PAIiIZ jest postrzegany przez większość inwestorów jako ważny partner w procesie inwestycyjnym. Pełni przede wszystkim funkcję informacyjną i doradczą. Jest kopalnią wiedzy : źródłem danych makroekonomicznych, statystyk i informacji dotyczących Polski oraz możliwości uzyskania dofinansowania. Wykres 10. PAIiIZ, jako partner w procesie inwestycyjnym Jakie znaczenie miało dla Pana(i) partnerstwo z PAIiIZ? Czy PAIiIZ była ważnym partnerem w procesie inwestycyjnym w Polsce? strategiczny, bardzo ważny 12 ważny 7 średnio ważny 3 mało istotny, 2 w ogóle nie ważny 3 nie skończyłem procesu, trudno powiedzieć 4 PAIiIZ pełni również rolę partnera, który pomaga i wspiera w działaniach inwestycyjnych. W procesie inwestycyjnym szczególnie doceniane są: porady, z kim inwestor powinien się kontaktować, pomoc w nawiązaniu kontaktów i asystowanie w rozmowach z lokalnymi władzami/instytucjami. Zdaniem nielicznych inwestorów PAIiIZ była mało lub średnio ważnym partnerem ze względu na brak możliwości realnego oddziaływania na administrację i organy odpowiedzialne za podejmowanie decyzji.

31 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 31 Wypowiedzi respondentów: PAIiIZ pojawił się dosyć wcześnie i rzeczywiście pomagał, informował, instruował nas z tym grantem i było to dobre. Myślę, że przyjeżdżając do Polski można mieć takiego opiekuna, który doradzi, podpowie, porozmawia o danych obszarach myślę, że to jest bardzo dobre i PAIiIZ dobry kawał roboty w tym obszarze robi. Później trafiliśmy w ręce mniejszej, lokalnej agencji na Pomorzu, która pomagała, przekazywała informacje, pomagała znaleźć się na tym rynku. Współpraca z PAIiIZem była dobra. The macroeconomic data it is very easy to combine but not so easy if you are investor, gaining access to companies. Sometimes it is difficult getting access to key decision makers and private companies unless you have a reference. In that respect the staff of PAIIIZ was extremely helpful in terms of connecting with a specific individuals. Really short, the process- couples of days, but it would take a weeks in time to do it by myself. PAIIIZ was able to connect us to the very serious level people and the major Polish energy companies. We have enjoyed talking with PAIIIZ both in the UK and when we visited Poland few weeks ago. We found the advice that that was given and progressing in our decision making. PAIiIZ has said, that once we have made a decision to move into Poland that they will be delighted to assist us with an investment decisions. We look forward to continuing relationship with PAIiIZ once we make our decision.

32 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 32 Silne strony PAIiIZ Inwestorzy najbardziej cenią PAIiIZ za: dobrą sieć kontaktów (53%), szeroką wiedzę na temat rynku i programów pomocowych (31%), elastyczne podejście oraz szybkość kontaktu (28%) Mocnym atutem Agencji jest profesjonalna kadra: zaangażowana, solidna, rzetelna, otwarta i życzliwa. Wśród innych silnych stron PAIiIZ ankietowani wymienili: sam fakt obecności tego typu instytucji jak PAIiIZ i oferty, która jest odpowiednio przygotowana do potrzeb inwestorów, prestiż, który ułatwia nawiązywanie kontaktów, profesjonalna znajomość języków obcych, odpowiedni poziom i konkretność informacji, przejrzyste procedury. Wykres 11. Silne strony PAIiIZ Jakie są według Pana(i) silne strony PAIiIZ jako partnera biznesowego. Proszę wymienić: (n=32, %) dobra sieć kontaktów 53 wiedza o rynku i programach pomocowych 31 kadra, konsultanci 22 elastyczne podejście, szybkość kontaktu, dostępność 28 zaangażowanie, profesjonalizm, solidność, rzetelność nastawienie na pomoc, otwartość, życzliwość inne 34 nie wiem 13 nie ma nic pozytywnego 9

33 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 33 Wypowiedzi respondentów: Bardzo dobrze oceniam PAIiIZ. Cechują się dużą wiedzą na poziomie eksperckim. Mają dużą możliwość wskazywania i przekazywania inwestorom różnych kontaktów, posiadają wiedzę która daje możliwość odpowiedzi na nurtujące pytania, możliwość przesłania programów pomocowych, ogromna pomoc w realizacji inwestycji. Mam wrażenie, że PAIiIZ robi znacznie więcej niż musi. We enjoyed talking with the Embassy and PAIiIZ. We also found that they were very approachable, they listened very carefully to the questions that we had. They were able to provide the advice that we believed and still believe to be highly professional and very accurate information and suited to our particular business needs. Yes, I have contact with agencies in Hungary, Czech Republic, couple agencies. As far as to quality and dedication of staff, there is no risk to believe that the people in Hungarian can compare to PAIIIZ in terms of quality. I found the PAIIIZ are available, we had issues with land and PAIIIZ was available when necessarily. They attended the ceremony and helped us to create more awareness and more visibility around the investment in Poland. Since then we had some meetings with them. They invited me to participate in the round table discussion with investors in Poland. Some meetings with them about economy. I found it useful because it gives me the broader perspective on investors in Poland of issues they face, the beneficial they see. It helps me with different industries to compare. Słabe strony PAIiIZ Niezmiennie, najczęściej wymienianą słabą stroną PAIiIZ jest niewielka decyzyjność oraz brak wpływu na decyzje instytucji i organów administracyjnych. Bardzo słabe umocowanie PAIiIZ w administracji państwowej powoduje, że PAIiIZ nie pełni aktywnej roli w procesie inwestycyjnym. W dużej mierze sprowadza się do roli informacyjnej. Wśród słabych stron PAIiIZ respondenci wymienili: brak aktywnego udziału w rozmowach, negocjacjach zdaniem badanych samo pośredniczenie w kontaktach nie jest wystarczające (19%), zbyt małą aktywność pracowników (16%) inwestorzy oczekiwaliby większej aktywności i zainteresowania przebiegiem inwestycji.

34 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 34 Podobnie jak w zeszłorocznej edycji badania, pojawiły się zastrzeżenia dotyczące danych, często są: nieaktualne, za mało szczegółowe, nieporównywalne w kontekście regionów. Wykres 12. Słabe strony PAIiIZ A jakie są słabe strony PAIiIZ jako partnera biznesowego. Proszę wymienić: (n=32, %) brak udziału w rozmowach, negocjacjach (samo pośrednictwo to za mało) 19 za mała aktywność 16 za mało indywidualne i szczegółowe informacje 13 duża biurokratyzacja 3 nic 13 inne 19 nie wiem 28 Nadal pojawiły się pojedyncze zastrzeżenia dotyczące kontaktu: brak indywidualnego podejścia do inwestora niewystarczające zainteresowanie i troska ze strony project managera, częste zmiany osoby kontaktowej, brak informacji, z kim inwestor powinien się kontaktować pojedynczy inwestorzy, którzy nie mają przydzielonego project managera (ze względu na zakończenie procesu inwestycyjnego) nie wiedzą do kogo mogą zwrócić się o pomoc.

35 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 35 Wypowiedzi respondentów: Jedynym minusem jaki widzę jest to, że PAIiIZ nie posiada mocy decyzyjnej. Pomimo szczerych chęci, nie jest w stanie wpłynąć na rząd, terminy i tego rodzaju rzeczy. Dodatkowo na pewno ma pewne ograniczenia budżetowe. I can t see any weaknesses In the work that PAIIIZ does. There is sometimes a lack of coordination between the various region agencies. Krakow is not very far away and you have separated developed organizations there, special economic zones and they have little idea what each is doing. That is not a very good coordination between these various national region agencies. There is a kind of a friendly competition between various regions in terms of resources, dating for EU. That s understandable,but I would be surprised how to deal with all these agencies, in some cases I would have a better understanding what was going on at the national level when another region when they would. There is a proliferation agencies at the national region level to the extend it is not adequate and sufficient cooperation between these agencies. We were just a little bit disappointed because we thought that the PAIIIZ would have been able to have made some appointments on our behalf and because of the knowledge of the market they would have been able to expedite those decisions quickly and easily. However, when we visited Poland, PAIIIZ made it very clear that their activity is back sent around companies that have made decision to invest in Poland and they will then facilitate those investment. PAIIIZ is very much like the organization in Britain which is called Invest in Britain but only when the decision has been made. They are not an organization that looks to develop and prosper strong trading s between companies. I would like that PAIiIZ have more engagement either with Ministry of Economy or Ministry of Health so there is a very much partnership approach between the industry and the decision makers. If we had this type of help from PAIiIZ, it would be much appreciated. PAIiIZ był pomocny, tutaj muszę oddać kredyt, bo z PAIiIZem miałem kontakt dosyć wcześnie, pewnie po paru miesiącach rozpoczęcia inwestycji wykorzystywaliśmy PAIiIZ do uzyskania danych o rynku pracy, rozważania kolejnych lokalizacji, i ta współpraca była przyjemna osoby po stronie PAIiIZu były responsywne, dawały nam dane, którym można było zaufać. Zabrakło mi jednak proaktywności żeby ktoś przyszedł i powiedział, ok Panie Łukaszu takie mamy możliwości, to jeszcze moglibyśmy zrobić, jakie ma pan jeszcze potrzeby? Co moglibyśmy jeszcze zrobić? Takie konwersacje się nie wydarzyły i wydaje mi się, że ich brakuje w ogóle.

36 Badanie satysfakcji inwestorów z usług Polskiej Agencji Informacji i Inwestycji Zagranicznych Strona 36 V. Ocena pracowników PAIiIZ Pierwszy kontakt z pracownikami PAIiIZ Na ogólną ocenę i zadowolenie ze współpracy z instytucją w ogromnym stopniu wpływają doświadczenia z kontaktu z jej pracownikami. Opinie inwestorów na temat kontaktu z pracownikami PAIiIZ we wszystkich falach badania są bardzo pozytywne pracownicy stanowią niezaprzeczalny atut Agencji. Pozytywnie oceniono pierwszy kontakt z pracownikami PAIiIZ. Odpowiedź z Agencji na pierwsze zapytanie, podobnie jak w roku ubiegłym, była: adekwatna do pytania (75% wskazań), zrozumiała (66%), przygotowana profesjonalnie (66%) oraz dostarczona w krótkim czasie (66%). Pojawiające się pojedyncze zastrzeżenia dotyczące kontaktu z pracownikami dotyczyły dalszych etapów współpracy w trakcie lub po zakończeniu inwestycji. Wykres 13. Odpowiedź z PAIiIZ na pierwsze zapytanie (n=32, %) wolna szybka niepełna niezrozumiała wyczerpująca zrozumiała przygotowana nieprofesjonalnie nieadekwatna do pytania przygotowana profesjonalnie adekwatna do pytania