Skrypt do kursu Kwalifikowanej pierwszej pomocy

Transkrypt

1 Centrum Szkoleń Medycznych w Łodzi ul. Łąkowa 7a, Łódź tel Skrypt do kursu Kwalifikowanej pierwszej pomocy Łódź 2013

2 1. Tlenoterapia 1.1. Czynna jest to podawanie tlenu o przepływie l/min poszkodowanemu z wymuszeniem czynności oddechowej Wymagany sprzęt: worek samorozprężąlny z rezerwuarem (PSP R1), źródło tlenu Wskazania: częstość oddechów poniżej 10/min oraz powyżej 30/min Bierna jest to podawanie tlenu o przepływie l/min poszkodowanemu bez wymuszenia czynności oddechowej. Poszkodowany sam jest zdolny do wentylacji płuc Wymagany sprzęt: maska tlenowa z rezerwuarem, dren tlenowy, źródło tlenu Wskazania: częstość oddechów w granicach fizjologicznych 10-20/min oraz w granicach 20-30/min Czas tlenoterapii można obliczyć ze wzoru: Gdzie: T czas tlenoterapii P ciśnienie panujące w butli V objętość butli FGF przepływ świeżych gazów (ang. Fresh Gas Flow) 2. Metody udrożnienia dróg oddechowych 2.1. Metody bezprzyrządowe: a) Rękoczyn czoło-żuchwa Wykonanie: położyć jedną rękę na czole poszkodowanego i dwa place drugiej ręki pod częściami kostnymi żuchwy. Odchylić głowę. Przeciwwskazania: podejrzenie obrażenia kręgosłupa w odcinku szyjnym b) Wysunięcie żuchwy Wykonanie: ratownik staje za głową poszkodowanego, w linii środkowej ciała i umieszcza kłęby swoich kciuków na kościach jarzmowych poszkodowanego chwytając palcami kąt żuchwy, który wypycha do przodu Metody przyrządowe: a) Rurka ustno-gardłowa Wskazania: niedrożność dróg oddechowych Dobór rozmiaru rurki: na podstawie odległości od kącika ust do płatka ucha lub od linii siekaczy do kąta żuchwy Technika założenia: udrożnić drogi oddechowe, wprowadzić rurkę ustnogardłową o rozmiarze dobranym wcześniej jej b) Maska krtaniowa c) Ssak ręczny Wstrząs 3.1. Definicja: jest to zespół objawów wynikający z brak tlenu na poziomie komórki 3.2. Objawy wstrząsu: przyspieszona czynność serca (>100/min), bladość powłok skórnych, zlewne poty, zaburzenia świadomości, wydłużony efekt kapilarny.

3 3.3. Przyczyny wstrząsu: krwotok (wstrząs hipowolemiczny), patologia pracy serca (wstrząs kardiogenny), działanie alergenów (wstrząs anafilaktyczny), działanie jadów bakteryjnych (wstrząs septyczny), uszkodzenie rdzenia kręgowego (wstrząs neurogenny) Postępowanie (procedura strażacka): Tlenoterapia Tamowanie ewentualnych krwawień Pozycja leżąca na płasko Komfort termiczny (koc NRC, folia życia) Komfort psychiczny 4. Zestaw PSP R1 Rurka ustno-gardłowa 6 sztuk. Jednorazowe rurki krtaniowe / maski kraniowe 3 sztuki Jednorazowy wskaźnik dwutlenku węgla w powietrzu 3 sztuki. Ssak mechaniczny, ręczny dla dorosłych i niemowląt 1 sztuka Worek samorozprężalny dla dorosłych z rezerwuarem 1 sztuka Worek samorozprężalny dla dzieci z rezerwuarem 1 sztuka Filtr bakteryjny 5 sztuk Reduktor tlenowy 1 sztuka Komplet 3 masek tlenowych z rezerwuarem 3 komplety (6 sztuk) Przewód tlenowy 10 m 1 sztuka Butla tlenowa 1 sztuka Nosze typu deska z kompletem 4 pasów i stabilizatorami 1 sztuka Zestaw do unieruchomienia pediatrycznego 1 sztuka Kołnierze szyjne dla dorosłych 2 sztuki Kołnierze szyjne dla dzieci 1 sztuka Szyny Kramera w rękawie ochronnym 14 sztuk UWAGA! Zestaw AED nie wchodzi w skład zestawy PSP R1!! 5. Rany 5.1. Definicja: raną nazywamy naruszenie ciągłości tkanek lub ich fizycznej spoistości. Jest o najczęstsze uszkodzenie ciała pod wpływem urazów, które na skutek uszkodzenia uszkadzającego funkcję obronną skóry umożliwia penetrację drobnoustrojów i zakażenie. W zależności od rozmiarów rany uszkodzeniu mogą ulegać naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie, kości oraz narządy wewnętrzne W zależności od rozmiarów rany można wyróżnić: Rany powierzchowne dotyczące powłok Rany głębokie: Powikłane tj. uszkadzające naczynia krwionośne, pnie nerwów Drążące do naturalnych jam ciała Przenikające (In. Przeszywające) narząd lub tkankę Ślepe tj. kończące się w tkance lub narządzie 5.3. Rodzaje ran: Otarcie naruszenie powłok skórnych w wyniku stycznego działania przedmiotu o szorstkiej powierzchni. Charakteryzuje się:

4 Krwawieniem dochodzi do uszkodzenia wielu drobnych naczyń krwionośnych, dlatego też krwawienie początkowo wygląda groźnie i nieadekwatnie do faktycznego zagrożenia. Bólem dochodzi do uszkodzenia wielu zakończeń nerwowych Rana cięta powstaje w wyniku prostopadłego działania na powierzchnię skóry przedmiotu ostrego o równych brzegach. Rana zazwyczaj sięga głęboko i obficie krwawi co powoduje wypłukiwanie bakterii z rany. Brzegi rany ciętej są gładkie, rana jest rozwarta Rany kłute powstają w wyniku przerwania ciągłości tkanki skórnej przez narzędzie ostro zakończone. Ma wąski kanał o zwykle prostym przebiegu. Tego typu rany chociaż wyglądają niegroźnie penetrują w głąb ciała drążąc do jam lub narządów Rany tłuczone powstają w wyniku wyczerpania właściwości sprężystych skóry pod działaniem przedmiotów tępych. Mają charakter nieregularny z odgałęzieniami. Widoczne są tzw. mostki tkankowe będące pojedynczymi włóknami tkanek łączącymi brzegi ran Rana postrzałowa jest to uszkodzenie powstałe w wyniku działania przedmiotu o wysokiej energii kinetycznej (pocisku, strzały itp.). Wyróżnić można: Rany styczne, gdy pocisk otarł się o skórę uszkadzając ją jedynie powierzchownie. Rana przestrzałowa, gdy pocisk wytwarza ranę wlotową, kanał oraz ranę wylotową. Rana wlotowa będąca miejscem wejścia pocisku jest niewielka podczas gdy rana wylotowa będąca miejscem wyjścia pocisku jest znacznie rozleglejsza. Rany ślepe, w których wyróżniamy ranę wlotową oraz ślepo zakończony kanał Zasady opatrywania ran: Rany opatruje się u poszkodowanego znajdującego się w pozycji siedzącej. Należy stosować opatrunki w miarę możliwości jałowe. Nie należy stosować środków antyseptycznych bezpośrednio na rany. Należy przemyć nimi jedynie brzegi ran. Nie należy usuwać ciał obcych z ran. Należy je ustabilizować gdyż pełnią rolę hemostatyczną. Uwaga! Wyjątek sanowi ciało obce w klatce piersiowej w stanie nagłego zatrzymania krążenia. 6. Krwotoki 6.1. Definicja: krwotok jest to stan w którym krew na skutek uszkodzenia naczynia bezpowrotnie opuszcza łożysko naczyniowe. Wyróżnia się: Ze względu na uszkodzone naczynie: krwotok żylny, tętniczy, miąższowy oraz sercowy Ze względu na miejsce wynaczynienia krwi: wewnętrzny lub zewnętrzny 6.2. Zagrożenie dla życia nie wynika rodzaju krwotoki (tętniczy, żylny) a z rozmiaru uszkodzonego naczynia krwionośnego. Przykład może stanowić uszkodzenie żyły szyjnej, która pomimo iż jest naczyniem żylnym posiada dużą średnicę i uszkodzona może prowadzić do wykrwawienia w szybkim czasie Postępowanie: Ucisk bezpośredni na krwawiącą ranę

5 Wykonanie opatrunku uciskowego: a) Zasada działania: uciśnięcie uszkodzonego naczynia pomiędzy kośćmi a klinem opatrunku. b) Technika założenia opatrunku: ranę należy przykryć jałową gazą a następnie wykonać kilka obwojów opaską elastyczną. Następnie należy do opatrunku przyłożyć klin (może stanowić go druga rolka zwiniętej opaski elastycznej) i przybandażować go do opatrunku. c) Jeśli opatrunek przecieka należy dołożyć dodatkowe obwoje bandaża. Jeśli pomimo tego opatrunek przecieka należy zastosować opaskę zaciskową. d) Opaska zaciskowa: Wskazania: zdarzenia masowe, krwotok niedający się opanować poprzez opatrunek uciskowy, amputacje, zmiażdżenie. Technika wykonania: użyć materiału o szerokości około 5-8 cm oraz krępulca, który posłuży do skręcenia (zaciśnięcia) opaski. Opaskę zakładać na kościach długich tam gdzie znajduje się jedna kość (udo, ramię). Uniesienie kończyny ponad poziom serca Unieruchomienie kończyny 7. Złamania 7.1. Definicja: złamanie jest to przerwanie ciągłości tkanki kostnej 7.2. Podział złamań: Złamania zamknięte przerwaniu ciągłości tkanki kostnej nie towarzyszy naruszenie powłok skórnych Złamania otwarte przerwaniu ciągłości tkanki kostnej towarzyszy naruszenie ciągłości powłok skórnych (występuje rana, w której kość nie musi być widoczna) 7.3. Objawy złamań: Objawy pewne: Obecność odłamów kostnych w ranie Patologiczne ułożenie Tarcie odłamów kostnych Objawy niepewne: Ból w miejscu złamania Zwiększenie obwodu kończyny Wylewy krwawe 7.4. Zasady postępowania w przypadku złamań 8. Oparzenia Nie wolno wykonywać żadnych ruchów w miejscu domniemanego lub pewnego złamania. Może to prowadzić do bólu oraz dodatkowego uszkodzenia okolicznych tkanek. Ranę w miejscu złamania otwartego należy okryć jałowym opatrunkiem. Nie nastawiać złamania. Unieruchomić kończynę zgodnie z zasadą Potta: w przypadku złamań kości długich unieruchomić dwa sąsiednie stawy; w przypadku złamań przechodzących przez staw unieruchomić wszystkie kości tworzące staw.

6 8.1. Definicja: oparzenia są to obrażenia ciała spowodowane przez działanie wysokiej temperatury, energii elektrycznej lub środków chemicznych na organizm ludzki Reguła Wallace a: 8.3. Oparzenie I stopnia: Sprowadza się do rumienia skóry, bez pęcherzy Żywo bolesne zaczerwienienie blednące przy ucisku Czucie zostaje zachowane 8.4. Oparzenie II stopnia: IIa (powierzchowne): Skóra jest zaczerwieniona z wysiękiem, blednie przy ucisku Samoistny czas gojenia od 7 do 20 dni IIb (głębokie): Skóra zabarwiona na kolor perłowo-biały Nie blednie przy ucisku Dochodzi do powstania przerostowej blizny Czas gojenia wynosi 3 tygodnie 8.5. Oparzenie III stopnia: Dochodzi do martwicy Jest sucha i nieelastyczna Nie blednie przy ucisku Nie dochodzi do samoistnego wygojenia Występuje zagrożenie przykurczami spowodowane bliznowaceniem Brak odczuwania bólu Zwęglenie skóry jest niekiedy traktowane jako oparzenie IV stopnia 8.6. Oparzenia termiczne postępowanie: Ewakuować poszkodowanego z miejsca zagrożenia Rozpocząć schładzanie: a) Schładzać wodą o temperaturze pokojowej b) Można stosować opatrunki hydrożelowe c) Duże powierzchnie można przykryć jałowym prześcieradłem zwilżonym wodą Nie przebijać powstałych pęcherzy

7 W przypadku oparzeń jamy ustnej (podejrzenie oparzenia dróg oddechowych) można podać do ssania kostki lodu W przypadku wtopionych ubrań nie wolno ich zrywać 8.7. Oparzenia chemiczne: Oparzenia kwasami prowadzą do powstania martwicy skrzepowej na skutek denaturacji białek. Towarzyszy im piekący ból, mają wyraźnie odgraniczone brzegi, skóra oparzona jest zabarwiona przy czym barwa zależy od rodzaju kwasu. W przypadku oparzenia jamy ustnej może dochodzić do: piekącego bólu w jamie ustnej, gardle, przełyku, fusowatych wymiotów, smolistych stolców, szybko występuje obrzęk krtani Oparzenia zasadami prowadzą do martwicy rozpływnej co umożliwia penetrację wodorotlenku głębiej. Powstaje miękki, biały strup Postępowanie w przypadku oparzeń: Nie należy stosować zasady przeciwne na przeciwne, czyli roztworów słabych wodorotlenków na oparzenia kwasami oraz słabych kwasów na oparzenia zasadami. Postępowanie to, wobec braku możliwości dobrania odpowiedniego stężenia molowego może prowadzić do powstania soli kwaśnych, które dysocjując uwalniają jony wodorowe nadal zakwaszające środowisko. Należy spłukać substancje chemiczną bieżącą wodą w taki sposób aby popłuczyny (zawierające kwas) miały możliwie najmniejszy kontakt z powierzchnią skóry. Uwaga!! Wyjątek stanowi oparzenie wapnem palonym (tlenkiem wapnia), którego reakcja jest egzoenergetyczna i przebiega z wydzieleniem ciepła. Jeśli substancja chemiczna ma charakter stały (np. granulki wodorotlenku sodu) należy ja mechanicznie usunąć ze skóry. 9. Odmrożenia 9.1. Definicja: jest obrażeniem ciała powstałym w wyniku działania niskie temperatury na powierzchnię ciała Stopnie odmrożeń: I stopnia: a) Zaczerwienienie, następnie skóra blada lub woskowa. b) Po około 10 godzinach dochodzi do obrzęku, po około 5 dniach występuje złuszczanie skóry. c) Konsekwencją długoterminową odmrożenia są parestezje (mrowienie) odmrożonego miejsca oraz nadmierne pocenie II stopnia: a) Objawy podobne jak w stopniu I, a dodatkowo przekrwienie i obrzęk. Pęcherze powstają w przeciągu 2 tygodni przechodzące w czarne strupy ulegające demarkacji po około 3 tygodniach. b) Ból, mrowienie oraz nadwrażliwość mogą utrzymywać się przez kilka miesięcy III stopnia: a) Powstają pęcherze przechodzące w strupy, które po oddzieleniu pozostawiają ubytki tkanek pokrywające się ziarniną.

8 b) Proces gojenia pozostawia po sobie przebarwienia a uczucia palenia, kłucia i mrowienia utrzymują się przez wiele miesięcy IV stopnia: a) Dochodzi do martwicy suchej lub rozpływanej całej grubości skóry, tkank podskórnej oraz mięśni (nawet kości). b) Powstają trudno gojące się owrzodzenia 10. Hipotermia Definicja: hipotermia (wychłodzenie) jest to skutek ogólnoustrojowego działania niskiej temperatury na organizm człowieka Objawy: Dreszcze uruchomienie termo genezy drżeniowej, poprzez którą organizm próbuje produkować energię termiczną. Tętno trudno wyczuwalne. Dochodzi do zjawiska centralizacji krążenia. Spowolnienie procesów życiowych, apatia. Niezborność ruchów, zaburzenia mowy. Spowolnienie czynności oddechowej oraz tętna aż do jego zaniku. Utrata przytomności NZK występuje przy temperaturze 29 stopni Postępowanie: Ewakuować poszkodowanego z miejsca narażenia na niską temperaturę Ogrzewanie bierne: a) Usunąć mokre ubrania z powierzchni skóry poszkodowanego. b) Osuszyć skórę poszkodowanego c) Okryć kocami, folią NRC Ogrzewanie czynne: podanie ogrzanego tlenu Ograniczyć aktywność fizyczną poszkodowanego, nie unosić kończyn. 11. NZK w sytuacjach szczególnych: Kobieta ciężarna Od trzeciego trymestru ciąży rozwija się zespół aortalno-żylny spowodowany uciskiem dziecka na aortę brzuszna oraz żyłę głowną dolną. Stan ten prowadzi do utrudnienia powrotu krwi żylnej do serca oraz dopływu krwi aortą do płodu. Postępowanie: umieszczenie klina pod prawym biodrem poszkodowanej lub przesunięcie macicy w lewą stronę Podtopienie i hipoermia Każdego podtopionego poszkodowanego należy traktować jak osobę z podejrzeniem urazu odcinka szyjnego kręgosłupa. Modyfikacje RKO: a) Ocena tętna i oddechu powinna trwać 60 sekund b) Tlenoterapia powinna trwać 3 minuty i być prowadzona ogrzanym tlenem. Jeśli po tym czasie brak jest tętna i oddechu należy rozpocząć RKO 30: Dziecko W przypadku dzieci główną przyczyną NZK jest niewydolność oddechowa. Odpowiednio wczesne podanie tlenu może uchronić dziecko przed wystąpieniem NZK.

9 11.4. Urazy Modyfikacje RKO: a) Po stwierdzeniu braku oddechu i tętna rozpocząć 5 oddechów ratowniczych b) RKO należy prowadzić w sekwencji 15:2 (w przypadku 2 ratowników) W pierwszej kolejności tamuj krwawienia