INFORMATOR O POWSZECHNEJ SAMOOBRONIE LUDNOŚCI

Transkrypt

1 STAROSTWO POWIATOWE W TARNOBRZEGU SAMODZIELNE STANOWISKO DS. BEZPIECZEŃSTWA I ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO INFORMATOR O POWSZECHNEJ SAMOOBRONIE LUDNOŚCI TARNOBRZEG 2015

2 Spis treści 1. POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI Obrona cywilna Charakterystyka stanów gotowości obronnej państwa Stan stałej gotowości obronnej państwa Stan gotowości obronnej państwa czasu kryzysu Stan gotowości obronnej państwa czasu wojny SYGNAŁY ALARMOWE ORAZ ZASADY ZACHOWANIASIĘ PO ICH OGŁOSZENIU System alarmowy obrony cywilnej Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze Postępowanie po ogłoszeniu sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych Ogłoszenie alarmu Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami lub zakażeniami Odwołanie alarmu POSTĘPOWANIE W REJONIE ZAGROŻENIA BRONIĄ JĄDROWĄ, CHEMICZNĄ I BIOLOGICZNĄ ORAZ W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA INNYCH ZAGROŻEŃ Rejon porażenia bronią jądrową Porażenie bronią chemiczną Porażenie bronią biologiczną Porażenie niebezpiecznymi środkami chemicznymi Porażenie bronią klasyczną PRZYGOTOWANIE LOKALI, BUDYNKÓW MIESZKALNYCH I ŻYWNOŚCI DO OCHRONY Przygotowanie mieszkania (pokoju, piwnicy), budynków gospodarczych do ochrony przed skażeniami i zakażeniami Przygotowanie budynków gospodarczych do ochrony przed skażeniami i zakażeniami Sposoby zabezpieczania żywności Sposoby zabezpieczenia wody

3 4.5 Sposoby zabezpieczania płodów rolnych i pasz INDYWIDUALNE ŚRODKI OCHRONY PRZED SKAŻENIEM Środki ochrony dróg oddechowych Środki ochrony skóry ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI Budowle ochronne Ewakuacja ludności PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA Podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej Wstrząs pourazowy Krwotok Rany Bandażowanie Złamania Uraz kręgosłupa Oparzenia Odmrożenia Wychłodzenie Zatrucie pokarmowe Zaczadzenie Omdlenia Porażenie prądem

4 SZANOWNI PAŃSTWO Powinniśmy zdawać sobie sprawę z tego, że zarówno w czasie wojny, jak i w czasie pokoju mogą wystąpić poważne zagrożenia dla życia i zdrowia ludności. W czasie ewentualnej wojny zagrożenie wynikać może ze skutków użycia przez przeciwnika broni masowego rażenia: jądrowej, chemicznej, biologicznej, a także broni klasycznej. W czasie pokoju zdarzają się awarie w zakładach przemysłowych lub katastrofy transportowe, w wyniku których do atmosfery przedostają się substancje promieniotwórcze, trujące i inne, groźne dla życia i zdrowia ludności będącej w zasięgu ich oddziaływania. Kolejne zagrożenie stwarzają powodzie, wichury, śnieżyce, pożary i inne katastrofy, które mogą wystąpić w różnych postaciach i rozmiarach. Formą przygotowania społeczeństwa do umiejętnego zachowania się w szeroko rozumianych sytuacjach kryzysowych jest edukacja. Dla młodzieży szkolnej nazwana jest edukacją dla bezpieczeństwa, dla osób dorosłych powszechną samoobroną. Edukacja ta powinna przygotować społeczeństwo do umiejętnego zachowania się oraz kolektywnego działania w sytuacjach o znamionach kryzysu. Wczesne i systematyczne edukowanie pozwala w chwili występowania różnorodnych zagrożeń działać skutecznie, zapobiegać oraz minimalizować straty w ludziach i mieniu. W celu przypomnienia wiadomości zamieszczamy i zachęcamy do lektury Informatora o powszechnej samoobronie ludności, w którym znajdą Państwo informacje, propozycje i rady mówiące: jak należy postępować w przypadku zagrożenia, co i kiedy powinniśmy zrobić, jak w razie potrzeby w trudnym okresie pomóc sobie, rodzinie lub sąsiadom. Szef Obrony Cywilnej Starosta Tarnobrzeski Paweł Bartoszek 4

5 1. POWSZECHNA SAMOOBRONA LUDNOŚCI Osoby posiadające obywatelstwo polskie, zdolne ze względu na stan zdrowia podlegają obowiązkowi szkolenia ludności w zakresie powszechnej samoobrony. Szkolenie ludności z zakresu powszechnej samoobrony ma na celu między innymi przygotowanie do samoobrony przed środkami masowego rażenia oraz innymi działaniami nieprzyjaciela. W ramach przygotowania do samoobrony osoby posiadające obywatelstwo polskie mogą być zobowiązane do: przygotowania ochrony budynku lub lokalu mieszkaniowego oraz mienia osobistego i indywidualnego, zabezpieczenia własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed zanieczyszczeniem lub skażeniem, utrzymywania i konserwacji posiadanego oraz przydzielonego sprzętu i środków ochrony, utrzymywania i konserwacji domowych pomieszczeń ochronnych, wykonywania innych przedsięwzięć mających na celu ochronę własnego życia, zdrowia i mienia oraz udzielania pomocy poszkodowanym. 1.1 Obrona cywilna Obrona cywilna ma na celu ochronę ludności, zakładów pracy i urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, ratowanie i udzielanie pomocy poszkodowanym w czasie wojny oraz współdziałanie w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwania ich skutków. Obowiązek obywateli w zakresie obrony cywilnej polega na: 1. odbywaniu: służby w obronie cywilnej, przysposobienia obronnego młodzieży szkolnej, szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony, 2. wykonywaniu zadań przewidzianych w Ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U poz. 461 z późn. zm.). Zadania obrony cywilnej obejmują: wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie i alarmowanie, organizowanie ewakuacji ludności, przygotowanie budowli ochronnych, zaopatrywanie ludności w sprzęt i środki ochrony indywidualnej, zaciemnianie i wygaszanie oświetlenia, organizowanie i prowadzenie akcji ratunkowych, 5

6 udzielanie poszkodowanym pomocy medycznej, walkę z pożarami, przygotowanie oraz prowadzenie likwidacji skażeń i zakażeń, ochrona żywności i innych dóbr niezbędnych do przetrwania, organizowanie doraźnych pomieszczeń i zaopatrzenia dla poszkodowanej ludności, 1.2 Charakterystyka stanów gotowości obronnej państwa Obecnie obowiązujące przepisy prawne, związane z osiąganiem gotowości obronnej państwa, ustalają trzy podstawowe stany gotowości obronnej państwa: stan stałej gotowości obronnej państwa, stan gotowości obronnej państwa czasu kryzysu, stan gotowości obronnej państwa czasu wojny Stan stałej gotowości obronnej państwa Stan stałej gotowości obronnej państwa utrzymuje się w czasie pokoju, gdy nie stwierdza się istotnych zagrożeń zewnętrznego bezpieczeństwa państwa. W stanie stałej gotowości obronnej państwa są realizowane zadania planistyczne, organizacyjne, szkoleniowe i kontrolne, mające na celu utrzymywanie w sprawności systemu obronnego państwa. Obrona cywilna realizuje przedsięwzięcia o charakterze przygotowawczym, planistycznym, organizacyjnym, szkoleniowym, upowszechniającym i zaopatrzeniowym, mającym na celu ochronę ludności, zakładów pracy, urządzeń użyteczności publicznej, dóbr kultury, żywności, wody i innych dóbr niezbędnych do przetrwania. Obrona cywilna może współdziałać w zwalczaniu klęsk żywiołowych i zagrożeń środowiska oraz usuwaniu ich skutków Stan gotowości obronnej państwa czasu kryzysu Stan gotowości obronnej państwa czasu kryzysu wprowadza się w razie zaistnienia zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa wymagającego uruchomienia wybranych elementów systemu obronnego państwa lub realizacji zadań ustalonych dla tego stanu. W stanie gotowości obronnej państwa czasu kryzysu realizowane są zadania zapewniające przygotowanie do przeciwdziałania zewnętrznym zagrożeniom bezpieczeństwa państwa oraz usuwania skutków ich wystąpienia. 6

7 Obrona cywilna realizuje zadania związane z ochroną ludności oraz gospodarki narodowej i przekazuje nakazane świadczenia na rzecz obronności kraju. Wykonanie przedsięwzięć przewidzianych dla stanu gotowości obronnej państwa czasu kryzysu zapewnia możliwość szybkiego rozwinięcia jednostek przewidzianych do militaryzacji, rozwinięcia określonych organów OC na stanowiskach kierowania oraz zapewnia sprawne wykonanie przedsięwzięć związanych z rozwinięciem urządzeń specjalnych OC i przygotowaniem budowli ochronnych Stan gotowości obronnej państwa czasu wojny Stan gotowości obronnej państwa czasu wojny wprowadza się w celu odparcia bezpośredniej zbrojnej napaści na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub, gdy z umów międzynarodowych wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. W stanie gotowości obronnej państwa czasu wojny realizuje się zadania umożliwiające przeprowadzenie powszechnej mobilizacji, wprowadzenie stanu wojennego oraz pełne rozwinięcie systemu obronnego państwa do odparcia agresji militarnej. Obrona cywilna w stanie gotowości obronnej państwa czasu wojny realizuje przedsięwzięcia zapewniające możliwość pełnego rozwinięcia sił i środków OC. 7

8 2. SYGNAŁY ALARMOWE ORAZ ZASADY ZACHOWANIASIĘ PO ICH OGŁOSZENIU 2.1 System alarmowy obrony cywilnej Jednym z ważniejszych zadań obrony cywilnej, mającym decydujący wpływ na efektywność prowadzonej akcji ratowniczej i udzielenie pomocy poszkodowanej ludności w wypadku zagrożeń czasu pokoju i wojny jest wykrywanie zagrożeń oraz ostrzeganie i alarmowanie, które polega na: uzyskaniu informacji o zbliżaniu się lub stwierdzeniu faktu zaistnienia na określonym terenie niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi związanego ze stosowaniem środków rażenia, wystąpienia klęsk żywiołowych, awarii obiektów technicznych, skażeń chemicznych (toksycznymi lub bojowymi środkami trującymi), promieniotwórczych (reaktorów jądrowych, broni jądrowej), zakażeń biologicznych, powodzi i pożarów lub innych podobnych zdarzeń; określaniu rodzaju, miejsca, skali i skutków zaistniałych zagrożeń oraz oznaczaniu stref niebezpiecznych; ostrzeganiu i alarmowaniu ludności o zbliżającym się niebezpieczeństwie oraz informowaniu o zalecanych zasadach postępowania (zachowania się) obywateli w określonej sytuacji. OSTRZEGANIE działania mające na celu przekazanie komunikatów i informacji uprzedzających o prawdopodobnych zagrożeniach i zalecających podjęcie działań zabezpieczających i ochronnych oraz instruujące o sposobach wykonywania takich działań. ALARMOWANIE działania mające na celu natychmiastowe przekazanie sygnału do właściwych terytorialnie władz, służb i do ludności na danym terenie, informującego o zagrożeniu skażeniem, skażeniu lub o sytuacji kryzysowej, które zaistniały na skutek katastrofy naturalnej lub awarii technicznej, działań terrorystycznych lub na skutek zagrożenia wojennego lub wojny. Do ogłaszania i odwoływania alarmów wykorzystuje się następujące urządzenia: syreny alarmowe, rozgłośnie radiowe i ośrodki telewizyjne, zastępcze środki alarmowania (syreny ręczne, pojazdy z urządzeniami nagłaśniającymi, gongi, dzwony kościelne, itp.). 8

9 2.2 Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze Sygnały alarmowe i komunikaty ostrzegawcze oraz sposób ich ogłaszania, a także odwoływania przedstawiają poniższe tabele opracowane na podstawie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 stycznia 2013r. (Dz. U. z 2013r. poz. 96) w sprawie systemów wykrywania skażeń i powiadamiana o ich wystąpieniu oraz właściwości organów w tych sprawach. 9

10 2.3 Postępowanie po ogłoszeniu sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych Ogłoszenie alarmu Po usłyszeniu sygnału ogłoszenie alarmu" należy zachowywać się spokojnie, przeciwdziałać panice i lękowi. Osoby znajdujące się w domu powinny: włączyć odbiornik telewizyjny lub radiowy, ustawić odbiornik na stację lokalną, stosować się do zaleceń i informacji przekazywanych w komunikatach. Osoby znajdujące się na terenie otwartym lub w pojazdach powinny: ściśle wykonywać zarządzenia służb porządkowych, stosować się do zaleceń i informacji przekazywanych w komunikatach przekazywanych za pośrednictwem środków nagłaśniających stacjonarnych oraz umieszczonych na pojazdach. Przebywając w obiektach użyteczności publicznej stosować się do poleceń administratora (właściciela) obiektu Uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska Po usłyszeniu komunikatu ostrzegawczego uprzedzenie o klęskach żywiołowych i zagrożeniu środowiska należy: zachowywać się spokojnie, przeciwdziałać panice i lękowi, ściśle wykonywać zarządzenia służb porządkowych, stosować się do zaleceń i informacji przekazywanych w komunikatach. Przebywając na otwartym terenie: opuścić zagrożony rejon stosując się do poleceń zawartych w komunikatach przekazywanych przez ruchome środki nagłaśniające. Przebywając w pomieszczeniach: włączyć odbiornik radiowy lub telewizyjny na jedno z pasm lokalnych, zastosować się do przekazywanych komunikatów i poleceń 10

11 2.3.3 Uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami lub zakażeniami Po usłyszeniu komunikatu ostrzegawczego uprzedzenie o zagrożeniu skażeniami lub uprzedzenie o zagrożeniu zakażeniami należy: sprawdzić posiadane środki indywidualnej ochrony, sprawdzić zabezpieczenia posiadanych zapasów żywności, wody i paszy; sprawdzić szczelność pomieszczeń dla ludzi i zwierząt, jeśli nie ma innych zaleceń, udać się do pomieszczeń ochronnych (ukryć), przestrzegać ogłaszanych zarządzeń oraz wykonywać polecenia organów i służb OC Odwołanie alarmu Po usłyszeniu sygnału odwołanie alarmu należy: opuścić schron (ukrycie), w przypadku wystąpienia skażeń poddać się zabiegom sanitarnym, przeprowadzić dezaktywację (w przypadku skażeń promieniotwórczych) lub odkażania (w przypadku skażeń chemicznych) żywności, sprzętu, zwierząt gospodarskich, paszy oraz pozostałego mienia, przewietrzyć dokładnie wszystkie pomieszczenia, przeprowadzić dezaktywację lub odkażanie odzieży, w której wykonywano wymienione uprzednio zabiegi, poddać się ponownie zabiegom sanitarnym, stosować się ściśle do poleceń organów i służb obrony cywilnej, w przypadku zakażenia biologicznego stosować się ściśle do zasad profilaktyki przeciwepidemicznej, ustalonych przez jednostki służby zdrowia. 11

12 3. POSTĘPOWANIE W REJONIE ZAGROŻENIA BRONIĄ JĄDROWĄ, CHEMICZNĄ I BIOLOGICZNĄ ORAZ W PRZYPADKU WYSTĄPIENIA INNYCH ZAGROŻEŃ 3.1 Rejon porażenia bronią jądrową Największe zagrożenie życia ludzkiego występuje w tym rejonie bezpośrednio po wybuchu jądrowym. Jeżeli w momencie wybuchu ludzie znajdowali się w schronie, który nie został uszkodzony, powinni w im pozostać do chwili otrzymania zezwolenia na wyjście. Po wyjściu ze schronu należy zwrócić uwagę na znaki ostrzegawcze, które do tego czasu mogą zostać rozstawione. Szczególną uwagę należy zwrócić na znaki informujące o skażeniu terenu. Przebywając w terenie skażonym, należy przestrzegać następujących zasad: skrócić do niezbędnego minimum czas przebywania, nie wzniecać kurzu, a zimą nie wnosić śniegu do pomieszczeń nieskażonych nie brać do rąk żadnych przedmiotów, omijać kałuże wody, nie pić skażonej wody i nie spożywać skażonych produktów żywnościowych, nie opierać się o drzewa, ściany budynków itp., zwracać uwagę na to, by nie zabrudzić nieosłoniętych części. 3.2 Porażenie bronią chemiczną Po stwierdzeniu występowania bojowych środków trujących ludzie znajdujący się w pomieszczeniach lub budowlach ochronnych, które nie są hermetyczne, powinni założyć maski przeciwgazowe lub zastępcze środki ochrony dróg oddechowych. Osoby opuszczające te pomieszczenia lub osoby, które napad chemiczny zastał poza nimi, powinny założyć odzież ochronną lub zastępczą. W miarę możliwości należy jak najszybciej opuścić teren objęty skażeniami w kierunku skazanym przez odpowiednie organy obrony cywilnej. Zwierzęta, które znalazły się w terenie skażonym środkami trującymi muszą być poddane zabiegom weterynaryjnym. 3.3 Porażenie bronią biologiczną W przypadku stwierdzenia skażenia bakteriologicznego określa się rejon skażenia, izoluje od otoczenia osoby przebywające w nim (kwarantanna), wprowadza stosowne ograniczenia i przystępuje do likwidacji skutków użycia broni 12

13 biologicznej. Do podstawowych obowiązków obywateli znajdujących się w rejonie objętym kwarantanną należy ścisłe przestrzeganie zarządzeń lokalnych władz, a zwłaszcza dotyczących: przebywania i poruszania się w tym rejonie, -utrzymywanie higieny, -wykonywania podstawowych przedsięwzięć profilaktycznych, -uboju zwierząt zakażonych i spożywania mięsa, -współdziałania zdrowej ludności z oddziałami prowadzącymi likwidacji zakażeń. 3.4 Porażenie niebezpiecznymi środkami chemicznymi Skażenie środowiska toksycznymi środkami przemysłowymi może nastąpić z obiektów stałych (zakłady przemysłowe) lub ruchomych (cysterny kolejowe i samochodowe). Należy wtedy zachować się spokojnie, przeciwdziałać panice i lękowi, ściśle wykonywać zarządzenia służb porządkowych. Stosować się do zaleceń i informacji przekazywanych w komunikatach, głownie środkami nagłaśniającymi mieszczonymi na samochodach. Przebywając na terenie otwartym należy: zwrócić uwagę na kierunek wiatru (obserwować unoszące się dymy, pary), opuścić zagrożony rejon (prostopadle do kierunku wiatru) stosując się do poleceń zawartych w komunikatach przekazywanych przez ruchome środki nagłaśniające, udać się do najbliższych budynków mieszkalnych lub publicznych. Przebywające w pomieszczeniach osoby, które z jakichkolwiek przyczyn przed wystąpieniem skażeń nie zdążyły wyjść z rejonu zagrożenia powinny: włączyć odbiornik radiowy lub telewizyjny na jedno z pasm lokalnych, zastosować się do przekazywanych komunikatów i poleceń, pozostać w pomieszczeniach, zamknąć i uszczelnić mokrym papierem, lub szmatami drzwi, okna, otwory wentylacyjne, przebywać w miarę możliwości w pomieszczeniach środkowych, osoby wyposażone w maski przeciwgazowe zakładają je, do chwili odwołania alarmu lub zarządzenia ewakuacji nie opuszczać uszczelnionych pomieszczeń, nie przebywać w pobliżu okien i innych tworów wentylacyjnych, wstrzymać się od spożywania posiłków, palenia tytoniu oraz prac wymagających wysiłku, a więc dużego zapotrzebowania na tlen, 13

14 wyłączyć wszystkie urządzenia elektryczne (oprócz radia i telewizora), wygasić wszystkie płomienie, do ochrony dróg oddechowych stosować zwilżoną w wodzie lub w wodnym roztworze sody oczyszczonej chusteczkę, tampon z gazy, ręcznik itp. 3.5 Porażenie bronią klasyczną W rejonie porażenia bronią klasyczną nie ma potrzeby stosowania środków ochrony dróg oddechowych, oczu i skóry. W czasie prowadzenia prac ratowniczych i udzielania pomocy poszkodowanym w tym rejonie należy uważać na niewybuchy, miny, które stanowią duże zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi. W przypadku natrafienia w ziemi na przedmioty niewiadomego pochodzenia metalowe, zardzewiałe, przypominające swoim wyglądem niewypały lub pociski, rakiety, głowice czy naboje rożnych kalibrów należy zachować szczególną ostrożność oraz o znalezisku poinformować jednostkę policji oraz lokalne władze administracyjne, w przypadku prowadzenia prac budowlanych również inspektora nadzoru inwestorskiego. W zgłoszeniu należy: precyzyjnie określić miejsce znalezienia niewypału lub niewybuchu opisać, co zostało znalezione: wygląd, gabaryty, ilość podać numer telefonu kontaktowego (adres kontaktowy) osoby informującej o znalezisku. Teren wokół podejrzanego przedmiotu trzeba wygrodzić barierami wolnostojącymi, bez konieczności wbijania ich elementów do gruntu. Bariery należy oznaczyć tablicami informującymi o zagrożeniu życia. Do czasu przybycia służb mundurowych, tj. policji lub jednostki saperskiej trzeba wyznaczyć osoby odpowiedzialne za pilnowanie rejonu, w którym znaleziono podejrzany przedmiot. Z rejonu zagrożenia należy usunąć osoby postronne. Po przybyciu służb mundurowych należy podporządkować się ich rozkazom i zaleceniom. Zabrania się: Podejmowania jakichkolwiek prac wykonywanych ręcznie i przy użyciu sprzętu zmechanizowanego w wyznaczonej bezpośredniej strefie zagrożenia oraz w obrębie strefy, w której istnieje możliwość odnalezienia kolejnych niewypałów i niewybuchów. Podejmowania prób dalszego odkopywania czy odsłaniania podejrzanych przedmiotów. 14

15 Dotykania, przesuwania, podnoszenia lub przenoszenia podejrzanych przedmiotów. Wchodzenia w ogrodzoną i oznaczoną strefę zagrożenia. 15

16 4. PRZYGOTOWANIE LOKALI, BUDYNKÓW MIESZKALNYCH I ŻYWNOŚCI DO OCHRONY 4.1 Przygotowanie mieszkania (pokoju, piwnicy), budynków gospodarczych do ochrony przed skażeniami i zakażeniami Na wypadek alarmu o skażeniach lub uprzedzenia o zagrożeniu skażeniami czy zakażeniami każda rodzina powinna mieć tak przygotowaną piwnicę, pokój lub mieszkanie, aby stanowić one mogły ochronę przed oddziaływaniem na organizm ludzki opadu substancji promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych środków niebezpiecznych. Przystosowując na takie ukrycie mieszkanie (piwnicę, pokój) należy mieć na uwadze to, że jego podstawową cechą powinna być hermetyczność (szczelność) i możliwość zapewnienia w miarę potrzeby najprostszej wentylacji. W razie potrzeby wykonać następujące prace: uszczelnić okna odpowiednią taśmą lub watą a nawet okleić paskiem papieru (taśmą samoprzylepną, uszczelnić wszystkie drzwi i futryny. W odległości 1 1,5 m od drzwi zewnętrznych zawiesić zasłonę z koca (kołdry), aby stworzyć śluzę, uszczelnić dokładnie wszystkie szczeliny i miejsca, w których przechodzą przewody wodociągowe, centralnego ogrzewania, kanalizacji itp., zakleić papierem kratki wentylacyjne ale tak by w razie potrzeby zapewnić wentylację pomieszczenia. Samoczynną dobrą wentylację mogą zapewnić otwory: nawiewny i wywiewny. Otwór wywiewny powinien być usytuowany 1,5 2 m nad otworem nawiewnym. W przewodzie nawiewnym można umieścić prosty filtr przeciwpyłowy ramkę z rozpiętą wielowarstwową gazą, a poniżej specjalną kieszeń na zbieranie cząstek pyłu opadającego z filtra (gazy). podwyższać walory ochronne ukrycia, jeżeli jest ono na parterze lub w piwnicy. Można wtedy wykonać obsypię ziemią wokół zewnętrznych ścian budynku oraz zabudować lub osłonić workami z piaskiem otwory okienne, nie używane otwory drzwiowe, itp. W mieszkaniu przygotowanym na ukrycie powinny także być: odpowiedni zapas wody pitnej, żywności, przedmioty pierwszej potrzeby, worki foliowe na odpadki, 16

17 lekarstwa dla chorych, apteczka domowa, środki dezynfekcyjne, zapasowe oświetlenie, odbiornik radiowy, sprzęt gaśniczy (np..gaśnica, koc, wiadro z wodą, piasek, łopatka itp.), niezbędne przedmioty osobistego użytku. Pamiętać należy o przygotowaniu oświetlenia zastępczego. Zalecane jest oświetlenie elektryczne (bateryjne, akumulatorowe). Świece paląc się zużywają dużo tlenu oraz zanieczyszczają powietrze dwutlenkiem węgla, dlatego ich używanie jest niewskazane. 4.2 Przygotowanie budynków gospodarczych do ochrony przed skażeniami i zakażeniami Przedsięwzięcie to polega na zwiększeniu walorów wytrzymałościowych oraz właściwości ochronnych stodół, spichlerzy, komórek itp. Zawierających plony, obór i chlewni z bydłem i trzodą przede wszystkim przez ich uszczelnienie i uniemożliwienie przedostawania się środków skażenia i zakażenia do wnętrza. W okresie zagrożenia na wezwanie obrony cywilnej w budynkach gospodarczych, w miarę potrzeb, należy: uszczelnić sufit warstwą z gliny, cementu lub wapna (2 wiadra wapna gaszonego, wiadro wody, 2 kg soli kuchennej) oraz zasypać piaskiem lub żwirem, część okien zamurować cegłami lub obić deskami z obu stron i wypełnić ziemią (torfem, trocinami), a pozostałe zaopatrzyć w izolacyjne okiennice lub zasłonić mocną przeźroczystym plastikiem, pozatykać gliną, pakułami szpary w konstrukcjach drewnianych, uszczelnić futryny i drzwi, od strony wewnętrznej zawiesić zasłonę z materiału, aby szczelnie przylegała do ram drzwi, zasłonić przewody (otwory) wentylacyjne workami z trocinami, sianem itp., obsypać z zewnątrz ziemią ściany drewniane do wysokości okien albo w odległości cm od ściany postawić ściankę z desek lub plecionkę z wikliny i przestrzeń między nimi zasypać ziemią. Nawet w pomieszczeniach niehermetycznych można zapewnić kilkugodzinną ochronę przed przenikaniem do wnętrza niektórych środków trujących, jeżeli zamknięte okna i drzwi zasłonimy od wewnątrz brezentem, tkaniną workową lub inną tkaniną zamoczoną w wodnym roztworze sody. Aby zapewnić zwierzętom bezpieczeństwo, należy także: przygotować wystarczający na 14 dni zapas wody i paszy zabezpieczonej przed skażeniem, 17

18 wietrzyć uszczelnione obory (chlewnie): w lecie przy temperaturze do 20 o C nie później niż po 34 godzinach, w zimie przy temperaturze -20 o C do -25 o C po 34 do 90 godzin (dokładne informacje poda służba weterynaryjna), zapewnić budynkom gospodarczym ochronę przed pożarem (sprzęt przeciwpożarowy). 4.3 Sposoby zabezpieczania żywności Gwarancją izolacji żywności od środowiska zewnętrznego jest zastosowanie właściwych opakowań. Opakowania ochronne mogą być następujące: o Pyłoszczelne z materiałów twardych. Mogą to być puszki metalowe hermetyczne, które można dokładnie i szybko zmyć lub odkazić. Opakowania szklane tzn. słoje i butelki nie przepuszczające pary wodnej i gazu, umożliwiające przeprowadzenie ich sterylizacji. Opakowania drewniane skrzynki wyłożone pergaminem lub kilkoma warstwami papieru pakowego, a także beczki drewniane, hermetyczne beczki metalowe i z tworzyw sztucznych (zabezpieczające w należyty sposób żywność przed działaniem środków promieniotwórczych, chemicznych i biologicznych). Pyłoszczelne z tworzyw miękkich hermetyczne opakowania (worki, woreczki) z folii aluminiowych, plastikowych, Pyłoszczelne papierowe, wielowarstwowe z wkładką parafinową. Jeśli są umieszczone w pojemnikach zbiorczych, to w zasadzie spełniają swoje zadanie. W warunkach domowych bardzo dobrym opakowaniem zbiorczym jest lodówka. Hermetyczność lodówki można zwiększyć za pomocą dodatkowych zasłon z folii lub ceraty na każdej półce. Można też do tego celu przystosować szafkę, kredens itp. lub szczelną piwnicę. Wyjątkowo trwałego i hermetycznego opakowania wymagają takie produkty, jak: sól, cukier, kasza, mąka, przetwory owocowe i wszystkie produkty płynne, miękkie itp., gdyż nie ma możliwości ich odkażania (w razie ewentualnego skażenia). 18

19 4.4 Sposoby zabezpieczenia wody Sieć wodociągową zabezpieczać się będzie przez odcięcie poboru wody na okres niebezpiecznego skażenia w miejscu jej czerpania. Ponowny jej pobór nastąpi po ustąpieniu niebezpieczeństwa. W związku z powyższym należy: przygotować indywidualne zapasy wody nieskażonej, zabezpieczyć posiadane indywidualne studnie. Studnie kopane (z kołowrotem) zabezpiecza się przez: wykonanie obudowy w postaci budki obitej papą lub blachą, uszczelnienie wierzchniej części cembrowiny, wykonanie w promieniu 1,5 2 m wokół studni utwardzonej powierzchni z cegieł, cementu lub asfaltu z niewielkim spadkiem na zewnątrz. Zamiast cementu można ułożyć 50 cm warstwę gliny, a na niej cm warstwę żwiru i piasku. W studni kopanej (z ręczną pompą) należy dodatkowo uszczelnić właz i przejście rury przez pokrywę studni sznurem smołowanym lub lepikiem, a pompę osłonić kapturem z materiału izolującego. Najprostszym sposobem zabezpieczenia studni abisynki jest okrycie całej pompy workiem uszytym z materiału wodoszczelnego (ceraty, brezentu, plastyku). Kilkumetrowa warstwa ziemi ochroni płytkie wody podziemne przed skażeniami. Najprostszym sposobem zabezpieczenia studni abisynki jest okrycie całej pompy workiem uszytym z materiału wodoszczelnego (ceraty, brezentu, plastyku). Kilkumetrowa warstwa ziemi ochroni płytkie wody podziemne przed skażeniami. Wodę do celów konsumpcyjnych należy przechowywać w szczelinie zamkniętych szklanych, metalowych lub plastikowych pojemnikach np. w butelkach, słojach, bańkach itp. 4.5 Sposoby zabezpieczania płodów rolnych i pasz Uprawy polowe w zasadzie będą pozostawione samoczynnemu odkażaniu. Skutki skażeń łagodzone będą odpowiednimi przedsięwzięciami agrotechnicznymi. W uprawach warzywnych należy wykorzystać do ochrony roślin tunele i przykrycia foliowe. Główny wysiłek należy skierować na ochronę przed skażeniami płodów rolnych i pasz już zebranych. Ziarno i pasze treściwe należy z zasady przechowywać w zamkniętych i uszczelnionych pomieszczeniach. Na okres 19

20 opadania pyłu promieniotwórczego zamyka się także wentylację. Zboża i siano w stogach i stertach powinny być przykre np. słomą nie przeznaczoną na paszę, wikliną, brezentem, folią. Wokół stogów wykopuje się rowki odpływowe. Rośliny okopowe oraz niektóre warzywa przechowuje się w kopcach przykrytych warstwą słomy i suchej ziemi (podobnie jak na okres zimowy). Najlepiej jednak przechowywać je w piwnicach. Kiszonka znajdująca się w silosach zamkniętych nie wymaga dodatkowego zabezpieczenia. Silosy odkryte należy uszczelnić folią. 20

21 5. INDYWIDUALNE ŚRODKI OCHRONY PRZED SKAŻENIEM Indywidualne środki ochrony przed skażeniami zabezpieczają przed bojowymi środkami trującymi, toksycznymi środkami przemysłowymi, biologicznymi oraz pyłem promieniotwórczym i częściowo przed działaniem promieniowania cieplnego powstającego podczas wybuchów jądrowych. Należą do nich środki ochrony dróg oddechowych i środki ochrony skóry. 5.1 Środki ochrony dróg oddechowych Do indywidualnych środków ochrony dróg oddechowych zalicza się: maski przeciwgazowe filtracyjne, w skażone powietrze oczyszcza się w czasie przepływania przez pochłaniacz, izolacyjne, które umożliwiają oddychanie powietrzem lub tlenem zawartym bądź wytworzonym w urządzeniach wchodzących w skład tych masek. W przypadku braku etatowych środków ochrony można wykonać w prosty sposób zastępcze środki ochrony dróg oddechowych w postaci tamponów, opasek i masek przeciwpyłowych. Dla sporządzenia opaski bierze się: kawałek tkaniny (najlepiej białe płótno), składa się na pół i do środka wkłada takie materiały włókniste, jak: filc, wata, tkaniny z włókien naturalnych lub sztucznych. Grubość tej warstwy powinna wynosić około 1,5 cm, a długość i szerokość opaski powinna zapewnić swobodne zakrycie ust i nosa. Opaskę utrzymuje się na twarzy za pomocą wiązanych z tyłu głowy tasiemek lub na stałe przymocowanych taśm gumowych. Do chwilowego zabezpieczenia dróg oddechowych może służyć również ręcznik czy kilkakrotnie złożona chustka. Zastępcze środki ochrony dróg oddechowych nie chronią przed działaniem bojowych środków trujących, ale zabezpieczają drogi oddechowe przed skażeniami, pyłem promieniotwórczym i pyłem nietoksycznym, a częściowo przed bakteriami chorobotwórczymi Środki ochrony skóry Bojowe środki trujące przedostają się nie tylko drogami oddechowymi, ale i przez skórę. Należy zatem zadbać o osłonę całego ciała. Do tego służą indywidualne środki ochrony skóry, do których zalicza się: ogólnowojskową odzież ochronną (płaszcz ochronny, pończochy i rękawice ochronne) i lekką odzież ochronną. Przed pyłem promieniotwórczym zabezpieczają także zastępcze środki ochrony skóry. Niestety w stosunku do bojowych środków chemicznych i biologicznych 21

22 mają one ograniczone zdolności ochronne. Zastępczymi środkami ochronnymi skóry mogą być: wszelkiego rodzaju płaszcze i peleryny przeciwdeszczowe z gumy i podgumowane, z płótna impregnowanego, tkanin z włókien sztucznych, folii itp.; fartuchy ochronne gumowe, z tkanin podgumowanych i impregnowanych, skórzane i z tworzyw sztucznych; kombinezony skórzane i ubiory z folii metalizowanej; buty gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych; okulary ochronne (przemysłowe, motocyklowe, narciarskie); nakrycia głowy gumowe, skórzane i z tworzyw sztucznych. Z wymienionych przedmiotów można skompletować odzież ochronną, która - wraz ze środkami ochrony dróg oddechowych - umożliwi wykonanie krótkotrwałych czynności ratowniczych, niezbędnych prac gospodarczych, a także przejście krótkiego odcinka terenu skażonego. 22

23 6. ZBIOROWE ŚRODKI OCHRONY LUDNOŚCI Do zbiorowych środków ochrony ludności przed działaniem broni masowego rażenia i niebezpiecznych środków chemicznych zalicza się budowle ochronne i ewakuację. 6.1 Budowle ochronne Ze względu na właściwości ochronne budowle dzielą się na: schrony ukrycia: o typu I zabezpieczające przed czynnikami wybuchu jądrowego, o typu II zabezpieczające przed opadem promieniotwórczym. Schrony i ukrycia la załóg pracowniczych powinny być przewidziane we wszystkich zakładach pracy, które będą kontynuowały działalność w okresie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny. Ukrycia to piwnice i podpiwniczenia. Ukrycia mają służyć do krótkotrwałej ochrony ludności przed środkami konwencjonalnymi, pyłem promieniotwórczym, bojowymi środkami trującymi i toksycznymi środkami przemysłowymi. Ukrycia powinny być wyposażone w: ławki do siedzenia, zapas żywności i wody do picia, sprzęt gaśniczy i sprzęt do odgruzowania, apteczkę, latarki na baterie. Zasady zachowania się w ukryciu. Udając się do ukrycia należy zabrać ze sobą: dokumenty tożsamości, leki i środki opatrunkowe, żywność i wodę, środki indywidualnej ochrony, ciepłą odzież lub koc, latarkę. Przebywając w ukryciu: należy całkowicie podporządkować się poleceniom służby schronowej, zachować spokój, ograniczyć rozmowy i zbędne czynności, 23

24 nie wolno palić, biegać itp., nie wolno mieć ze sobą substancji łatwopalnych, żrących i cuchnących, ostrych narzędzi, ukrycie można opuścić tylko po ogłoszeniu sygnału odwołania zagrożenia. 6.2 Ewakuacja ludności Ewakuacja polega na zorganizowanym przemieszczeniu się ludności i transporcie mienia z rejonów, w których przebywanie może zagrażać życiu lub zdrowiu do miejsc bezpieczniejszych. Z uwagi na uwarunkowania związane z rodzajem i skalą zagrożenia wyróżnia się ewakuację I, II i III stopnia. Informacja o przeprowadzeniu ewakuacji ludności przekazywana jest poprzez rozplakatowanie obwieszczenia, przy wykorzystaniu ruchomych środków nagłaśniających PSP, OSP, Policji, komunikatów przekazywanych za pomocą alarmowych syren elektronicznych oraz przez lokalne media. Ewakuacja I stopnia polega na niezwłocznym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z obszarów (miejsc), w których wystąpiło nagłe, nieprzewidziane bezpośrednio zagrożenie, poza strefę zagrożenia. Realizuje się ją natychmiast po zaistnieniu zagrożenia dla życia, zdrowia i mienia. Organizuje się ją na polecenie wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub wojewody. Ewakuację I stopnia może także zarządzić osoba kierująca akcją ratunkową na terenie objętym tą akcją. Można ją także realizować w oparciu o dokumentację przygotowaną dla ewakuacji II stopnia. Ewakuacja II stopnia polega na uprzednio przygotowanym planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z rejonów przyległych do zakładów pracy, obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności, zwierząt lub mienia w przypadku ich uszkodzenia lub awarii. Realizuje się ją w sytuacji wystąpienia symptomów takiego zagrożenia. Organizuje się ja na polecenie wójta, burmistrza (prezydenta miasta), starosty lub wojewody. Ewakuacja III stopnia polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia podczas podwyższania gotowości obronnej państwa. Prowadzona jest w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny. W przypadku ewakuacji III stopnia decyzje o jej przeprowadzeniu podejmują terenowe organy obrony cywilnej (wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta, wojewoda) lub organy wojskowe (w strefie bezpośrednich działań wojennych), we współdziałaniu z właściwymi organami obrony cywilnej, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 2002 roku o stanie wojennym oraz 24

25 kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r., Nr 156, poz z zm.). W ramach ewakuacji I, II i III stopnia należy przewidzieć zarówno ewakuację zorganizowaną, jaki samoewakuację ludności. Samoewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności z rejonów, w których może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia, poza strefę zagrożenia. Prowadzona jest przede wszystkim w oparciu o własne możliwości transportowe, zakwaterowania, wyżywienia i inne. Ewakuacji podlegają wszyscy, którzy znajdują się w rejonie zagrożenia. Pierwszeństwo ewakuacji powinno objąć m.in.: matki i dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne, osoby przebywające w zakładach opiekuńczych, domach dziecka, szpitalach dla przewlekle i nieuleczalnie chorych, podopiecznych opieki społecznej itp. Ewakuacji nie podlegają, w zależności od jej rodzaju: osoby wchodzące w skład organizacji ratowniczych, ochrony ludności i służb porządku publicznego, osoby niezbędne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania życia lokalnej społeczności, osoby mające przydziały mobilizacyjne do sił zbrojnych lub formacji uzbrojonej nie wchodzącej w skład w skład sił zbrojnych, funkcjonariusze formacji uzbrojonych nie wchodzących w skład sił zbrojnych (ABW, Straży Granicznej, BOR, itp.) osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji lub jednostki zmilitaryzowanej, osoby które otrzymały przedział organizacyjno-mobilizacyjny do formacji obrony cywilnej, osoby niezbędne w danym rejonie, ze względu na realizację zadań przez siły zbrojne. Ewakuację ludności opiera się o transport samochodowy, dopuszcza się również ewakuację mieszkańców własnymi pojazdami (samoewakuacja kierowana). Dla sprawnego przebiegu procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności tworzy się następujące elementy organizacyjne: w rejonach objętych ewakuacją: o zespoły ewidencyjno-informacyjne (ZEI), 25

26 o zespoły zbiórki (ZZb), o zespoły załadowcze na środki transportu (ZZ), o zespoły pomocy medycznej (ZPM); na trasach ewakuacji: o zespoły pomocy medycznej (ZPM), o zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej (ZPL); w docelowym miejscu przeznaczenia: o zespoły wyładowcze (ZW), o zespoły rozdzielcze (ZR), o zespoły pomocy medycznej (ZPM). ZEI jest początkowym ogniwem procesu ewakuacji ludności. Zespół ten koordynuje sprawy rejestracji i wydawania kart ewakuacji. Karta ta wraz z dokumentem tożsamości stanowi podstawę do wydania przysługujących świadczeń, zakwaterowania w rejonie rozmieszczenia, przebywania w tym rejonie i poruszania się. W ZEI udziela się zezwolenia na opuszczenie rejonu ewakuacji własnymi środkami transportu. ZZb ten organizuje się w przypadku ewakuacji pieszej. Zespół ten prowadzi ewidencję ilościową ewakuowanej ludności oraz formuje kolumny i kieruje na wyznaczone drogi przemarszu z przewodnikiem na czele. ZZ rozwija się na stacjach kolejowych, przystankach, placach gdzie rozdziela się ludność do poszczególnych środków transportowych, jednocześnie prowadzi ewidencję ilościowa ludności przybyłej do miejsc funkcjonowania tych zespołów. ZPM organizuje się na bazie personelu jednostek służby zdrowia. Ich zadaniem jest udzielanie doraźnej pomocy medyczno-sanitarne oraz kierowanie osób wymagających pomocy kwalifikowanej i specjalistycznej do odpowiednich jednostek służby zdrowia. ZPL organizuje się w celu logistycznego zabezpieczenia procesu ewakuacji. Tworzy się na bazie stacji obsługi i warsztatów samochodowych rozmieszczonych na trasach ewakuacji ludności oraz innych miejscach pozwalających na skuteczna realizacje przedsięwzięć logistycznych takich jak żywność, zaopatrzenie w wodę i inne. ZW organizuje się w przypadku ewakuacji z wykorzystaniem środków transportu. Zespół ma zapewnić sprawne opuszczenie środków transportu prze ludność oraz niezwłocznie skierowanie jej do ZR lub miejsc zakwaterowania. 26

27 ZR powinien być przygotowany do przyjęcia kolumn pieszych z ZZb i osób przybyłych z ZW. Zespół ten informuje ludność o zasadach pobytu w nowym miejscu zakwaterowania (żywienie, pomoc materialna, itp.) Każda ewakuowana osoba może zabrać nie więcej niż 50 kg bagażu, w tym powinna zabrać żywność na okres 3 dni. Zasady postępowania podczas ewakuacji z obszarów szczególnego ryzyka: Gdy zostaniesz powiadomiony o ewakuacji, nie wpadaj w panikę! Jak najszybciej opuść zagrożony teren - Twoje życie jest najważniejsze. Stosuj się do wskazówek podanych przez służby ratownicze lub władze gminy. Nie narażaj własnego życia w celu ratowania mienia, nawet gdy znajdzie się ono w strefie zagrożenia. Słuchaj lokalnych rozgłośni radiowych, które będą przekazywały informacje na temat ruchu na drogach. 27

28 7. PIERWSZA POMOC PRZEDMEDYCZNA Gwałtowne przerwanie najważniejszych funkcji życiowych: krążenia krwi (pracy serca) i oddychania to najbardziej niebezpieczne zagrożenie dla życia i zdrowia. W wypadku stwierdzenia u poszkodowanego braku oznak krążenia (do których zaliczamy: oddech, poruszanie się, kaszel) należy natychmiast rozpocząć resuscytację krążeniowo oddechową. Oddech możemy uznać za efektywny jedynie wtedy, gdy zauważamy wyraźne ruchy klatki piersiowej podczas oddychania. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne algorytm. Zabezpieczenie miejsca zdarzenia przed podejściem do poszkodowanego sprawdź czy miejsce zdarzenia jest bezpieczne (ruch uliczny, pracujące urządzenia mechaniczne, prąd elektryczny, głęboka woda). Przemyśl sposób i kolejność postępowania, przygotuj sprzęt dodatkowy (rękawiczki, maski, chusty). ocena stanu świadomości poszkodowanego podejmij próbę nawiązania kontaktu z poszkodowanym, np. potrząśnij delikatnie jego barkami i zapytaj, czy wszystko w porządku. Jeżeli poszkodowany reaguje, pozostaw go w dotychczasowej pozycji (jeśli jest bezpieczna), zapytaj czy potrzebuje pomocy i wezwij ją, jeżeli jest taka potrzeba. Regularnie oceniaj stan poszkodowanego. Jeżeli poszkodowany nie reaguje, poproś o pomoc osoby znajdujące się w pobliżu. Udrożnienie dróg oddechowych i ocena oddechu jeżeli poszkodowany leży na brzuchu, odwrócić go na plecy, ułóż jedną dłoń na czole poszkodowanego, a dwa palce drugiej (wskazujący i środkowy) na jego żuchwie, odegnij głowę poszkodowanego do tyłu i podciągnij żuchwę ku górze w ten sposób spowodujesz udrożnienie jego dróg oddechowych. Pochyl się nad poszkodowanym, tak aby twój policzek i ucho znajdowały się tuż nad jego ustami i nosem; patrz na jego klatkę piersiową, trzema zmysłami: wzrokiem, słuchem i dotykiem staraj się ocenić, czy poszkodowany oddycha prawidłowo: o zobacz ruchy klatki piersiowej o usłysz szmer wydychanego powietrza o poczuj strumień wydychanego powietrza na swoim policzku. 28

29 Wezwanie zespołu ratownictwa medycznego Jeżeli poszkodowany nie oddycha prawidłowo, należy wezwać zespół ratownictwa medycznego. Osoba wzywająca pomocy powinna: określić miejsce zdarzenia, wyjaśnić, co się stało, podać liczbę poszkodowanych, określić zagrożenia (czy potrzebne będą inne służby ratownicze), przedstawić się, odpowiadać precyzyjnie na pytania zadawane przez dyspozytora pogotowia ratunkowego i podać numer telefonu, z którego dzwoni nie odkładać słuchawki, zanim nie zrobi tego dyspozytor. Uwaga! Jeśli nie potrafisz podjąć odpowiednich działań ratowniczych, możesz poprosić dyspozytora o telefoniczny instruktaż. Uciskanie klatki piersiowej Resuscytację rozpocznij od uciskania klatki piersiowej. Wykonaj 30 uciśnięć z częstotliwością, co najmniej 100 na minutę, na głębokość przynajmniej 5 cm. Po każdym uciśnięciu pozwól, aby klatka piersiowa wróciła do pierwotnego kształtu, staraj się zminimalizować przerwy w uciskaniu. Klęknij z boku ratowanego. Ułóż nadgarstek pośrodku jego klatki piersiowej, a następnie połóż na nim swoją drugą dłoń. Spleć palce. Twoje ramiona powinny być wyprostowane, a barki powinny znajdować się dokładnie nad środkiem klatki piersiowej poszkodowanego. Dzięki temu będzie możliwe wykorzystanie masy ciała do wykonywania uciśnięć klatki piersiowej. W celu zachowania odpowiedniego rytmu licz głośno: 1i, 2i, 3i 10i, 11, Jeżeli z jakiegoś powodu nie chcesz lub nie możesz wykonywać oddechów ratowniczych, ogranicz się do uciskania klatki piersiowej. W takiej sytuacji wskazane, aby drugi ratownik utrzymywał drożność dróg oddechowych poszkodowanego poprzez odchylenie jego głowy do tyłu i uniesienie żuchwy. Oddechy ratownicze Po wykonaniu 30 uciśnięć klatki piersiowej wykonaj 2 oddechy ratownicze. Udrożnij drogi oddechowe poszkodowanego poprzez odchylenie jego głowy do tyłu i uniesienie żuchwy. Kciukiem i palcem wskazującym dłoni leżącej na czole ściśnij nos poszkodowanego. Wykonaj normalny wdech. Obejmij szczelnie ustami usta poszkodowanego i spokojnie wykonaj wdech, jednocześnie obserwując jego klatkę piersiową. 29

30 Wydech powinien trwać około 1 s. a objętość powietrza wtłoczona do płuc poszkodowanego powinna spowodować uniesienie się jego klatki piersiowej jak przy normalnym oddechu. Odsuń usta od ust poszkodowanego i obserwuj opadanie jego klatki piersiowej podczas wydechu. Powtórz cała procedurę, aby wykonać 2 oddechy ratownicze. Jeżeli oddech ratowniczy nie spowodował uniesienia się klatki piersiowej poszkodowanego, to przed kolejnym należy: o zajrzeć do jego jamy ustnej i usunąć ewentualne widoczne ciała obce mogące być przyczyną niepowodzenia, o ponownie prawidłowo udrożnić jego drogi oddechowe, o wykonać oddech ratowniczy, pamiętając o zapewnieniu szczelności miedzy swoimi ustami a ustami poszkodowanego. Kontynuacja resuscytacji Wykonaj na zmianę 30 uciśnięć klatki piersiowej i 2 oddechy ratownicze. Jeżeli ratowników jest więcej to powinni oni zmieniać się co 2 minuty co 5 cykli. Wykazano, że po mniej więcej 2 minutach jakość uciskania klatki piersiowej stopniowa zaczyna spadać. Kontynuuj resuscytację: o do przyjazdu zespołu ratownictwa medycznego o do pojawienia się u poszkodowanego prawidłowego oddechu, jeżeli stwierdzisz u poszkodowanego obecność prawidłowego oddechu, to ułóż ratowanego w pozycji bezpiecznej i regularnie oceniaj stan lub o do wyczerpania twoich sił. Prawidłowy oddech Jeżeli oddech jest prawidłowy należy poszkodowanego ułożyć w pozycji bezpiecznej, zapewnić pomoc pogotowia ratunkowego i cały czas kontrolować czynności życiowe poszkodowanego oraz chronić go przed utratą ciepła. Należy sprawdzać oddech do czasu przybycia pomocy. 30

31 Pozycja boczna bezpieczna o Zdejmij okulary poszkodowanemu. o Uklęknij przy poszkodowanym i upewnij się, że obie nogi są wyprostowane. o Rękę bliższą Tobie ułóż pod katem prostym w stosunku do ciała, a następnie zegnij w łokciu pod kątem prostym tak, aby dłoń ręki była skierowana do góry. o Dalszą rękę połóż w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj stronę grzbietową przy bliższym Tobie policzku. o Drugą swoją rękę złap za dalszą kończynę dolną tuż powyżej kolana i podciągnij ku górze, nie odrywając stopy od podłoża. o Przytrzymaj dłoń dociśniętą do policzka, pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, aby ratowany obrócił się na bok w twoim kierunku. o Ułóż kończynę, za którą przetaczałeś poszkodowanego w taki sposób, aby staw kolanowy, jak i biodrowy były zgięte pod kątem prostym. o Odegnij głowę ratowanego ku tyłowi, aby drogi oddechowe były drożne. o Przytrzymaj dłoń dociśniętą do policzka, pociągnij za dalszą kończynę dolną tak, aby ratowany obrócił się na bok w twoim kierunku. o Gdy jest to konieczne, ułóż rękę ratowanego pod policzkiem tak, by utrzymać głowę w odgięciu. 31

32 Sztuczne oddychanie metoda. usta - usta i usta -nos Aby przeprowadzić sztuczne oddychanie metodą usta - usta należy: o zapewnić drożność dróg oddechowych Brak drożności dróg oddechowych u nieprzytomnych ofiar wypadków jest częstą przyczyną zgonu. Udrożnienie dróg oddechowych polega na usunięciu palcami ciał obcych (szlam, kęsy jedzenia, protezy zębowe) z jamy ustnej. W razie podejrzenia uszkodzenia kręgów szyjnych nie wolno poruszać głową. Na czole ratowanego ułożyć jedną dłoń, palce drugiej pod brodą i odchylić głowę ratowanego do tyłu. Udrożnienie dróg oddechowych jest czynnością ratującą życie. Zapadający się język blokuje drożność dróg oddechowych. Odgięcie głowy, uniesienie podbródka lub (uraz) wysunięcie żuchwy otwiera drogi oddechowe. o sprawdzić obecność oddychania (zbliżyć swój policzek do ust i nosa ratowanego tak, aby wyczuć podmuch wydychanego powietrza), Nie pomyl oddechu agonalnego z PRAWIDŁOWYM oddechem. Oddech agonalny występuje tuż po zatrzymaniu pracy serca w 40% nagłych zatrzymań krążenia. Opisywany jest jako słaby, głośny oddech lub łapanie powietrza. Wyczuwalny oddech oznacza jednocześnie obecność krążenia krwi. o ułożyć ratowanego na plecach, o klęknąć obok poszkodowanego i utrzymując głowę w odchyleniu, palcami ręki zacisnąć nos ratowanego, objąć własnymi ustami usta ratowanego, dokonać wdechu powietrza z własnych płuc do płuc ratowanego, obserwując jednocześnie kątem oka, czy w czasie wdmuchiwania powietrza unosi się klatka piersiowa ratowanego, o po każdym wdmuchiwaniu odsłonić usta ratowanego i obserwować czy klatka piersiowa opada, o zachować częstotliwość rytmicznego wdmuchiwania powietrza około 20 razy na minutę, o jeżeli poszkodowany zacznie oddychać należy go ułożyć w pozycji bezpiecznej. 32

33 Stosując metodę usta - nos wykonuje się te same czynności z tym, że wdmuchuje się ratowanemu powietrze przez nos zatykając jednocześnie dłonią lub swoim policzkiem usta ratowanego. W przypadku, gdy ratowane jest niemowlę lub małe dziecko szeroko przykładamy swoje usta do dziecka tak, aby szczelnie objąć jednocześnie nos i usta ratowanego. Powietrze należy wdmuchiwać około 20 razy na minutę. Pośredni masaż serca Pośredni masaż serca jest zabiegiem reanimacyjnym ratującym życie ludzkie. Polega on na miarowym zgniataniu serca między mostkiem a kręgosłupem przez naciskanie dolnej 1/3 części mostka rękami w rytmie około 100 razy na minutę. Nacisk wywierany jest głównie przez nadgarstki rąk ułożonych jedna na drugiej, palce plecione i powinien wywołać przemieszczenie mostka w kierunku kręgosłupa wynosząc około 4 5 cm. Podczas przeprowadzania masażu serca należy wykonać jednocześnie sztuczne oddychanie w stosunku 30 uciśnięć klatki piersiowej dmuchnięcia sposobem usta - usta lub usta - nos. Po wezwaniu pomocy należy przystąpić do resuscytacji krążeniowo - oddechowej, którą należy przeprowadzić na twardym, stabilnym podłożu. Zgodnie z wytycznymi ERC resuscytację krążeniowo oddechową rozpoczynamy od pośredniego masażu serca. Uciskanie klatki piersiowej należy rozpocząć od wykonania czynności w następującej kolejności: o należy uklęknąć obok poszkodowanego, o usunąć zbędne ubranie z klatki piersiowej, o nadgarstek jednej ręki ułożyć na środku klatki piersiowej, o nadgarstek drugiej ręki ułóż na pierwszym, o spleć palce obu rąk i unieść je w górę tak, by nie uciskać nimi żeber poszkodowanego, 33

34 o ustaw się pionowo nad klatką piersiową poszkodowanego, wyprostuj kończyny górne w łokciach i uciskaj mostek z taką siłą, by obniżył się on o 4-5 cm, o zwolnij ucisk bez odrywania rąk od mostka i powtarzaj takie uciskanie z częstotliwością około 100 razy na minutę (nieco mniej niż 2 uciśnięcia na sekundę; pomocne może być przy tym głośne liczenie. Ucisk i zwolnienie ucisku powinny trwać jednakowo długo. Wykonujemy 30 takich ucisków. Łączne wykonywanie pośredniego masażu serca i oddechów ratowniczych: o po 30 uciśnięciach odegnij głowę ratowanego, unieś jego żuchwę i wykonaj 2 skuteczne oddechy ratownicze, o natychmiast ponownie ułóż ręce we właściwej pozycji na środku klatki piersiowej i wykonaj kolejne 30 uciśnięć. 34

35 35

36 36