Rewolucja w rozliczaniu podatku VAT MECHANIZM PODZIELONEJ PŁATNOŚCI

Transkrypt

1 Rewolucja w rozliczaniu podatku VAT MECHANIZM PODZIELONEJ PŁATNOŚCI

2 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE...3 PO CO NAM PODZIELONA PŁATNOŚĆ?...3 NA CZYM POLEGA SPLIT PAYMENT?...3 SPLIT PAYMENT DLA JAKICH TRANSAKCJI?...4 RACHUNEK VAT...5 KTO ZA TO ZAPŁACI?...6 KOMUNIKAT PRZELEWU...6 ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNA...7 OBCIĄŻENIA I UZNANIA NA RACHUNKU VAT...7 UWOLNIENIE ŚRODKÓW Z RACHUNKU VAT...8 CZY WARTO KORZYSTAĆ Z MPP?...9 PYTANIA I WĄTPLIWOŚCI

3 WPROWADZENIE 1 Ministerstwo Finansów konsekwentnie wdraża kolejne rozwiązania mające na celu uszczelnienie podatku od towarów i usług. Nie powinno to nikogo dziwić, bowiem nie od dziś wiadomo, że podatek VAT zapewnia budżetowi państwa największe wpływy spośród wszystkich dochodów podatkowych. Tajemnicą nie jest także fakt, że to właśnie w podatku VAT dochodzi do największych wyłudzeń i oszustw. Dotychczasowe pomysły fiskusa na walkę z nieprawidłowościami w podatku VAT były bardziej kosmetyczne niż rewolucyjne. Przewagą mechanizmu podzielonej płatności nad dotychczasowymi rozwiązaniami (np. odwróconą płatnością) jest długotrwałość i kompleksowość tego rozwiązania. W 2018 roku czeka nas więc rewolucja podatkowa. Mechanizm podzielonej płatności, który będzie obowiązywał od 1 lipca 2018 roku, to zupełna nowość w polskim systemie podatkowym. Nowość, z którą będzie się musiał zmierzyć każdy podatnik. Dlaczego każdy, skoro split payment ma być dobrowolny? Między innymi na to pytanie znajdą Państwo odpowiedź w niniejszej publikacji. PO CO NAM PODZIELONA PŁATNOŚĆ? Zdaniem pomysłodawców split payment znacząco ograniczy zjawisko karuzeli podatkowych. Dzięki temu, że dostawca nie otrzyma całej kwoty brutto na rachunek rozliczeniowy, nie będzie mógł szybko zniknąć, zatrzymując dla własnych korzyści VAT należny fiskusowi. Oznacza to, że mechanizm podzielonej płatności ograniczy oszustwa i wyłudzenia podatkowe już na etapie samej transakcji. NA CZYM POLEGA SPLIT PAYMENT? Mechanizm podzielonej płatności (ang. split payment) to system płatności, w którym kwota podatku VAT, wydzielona z należnej sprzedawcy kwoty brutto, trafia na wyodrębniony rachunek bankowy (rachunek VAT), o ograniczonej dostępności dla sprzedawcy. Pozostała kwota (netto) trafia na rachunek rozliczeniowy przedsiębiorcy. Ministerstwo Finansów jak mantrę powtarza, że stosowanie proponowanego mechanizmu będzie dobrowolne. Dobrowolność wydaje się jednak być jedynie teoretyczna i jednostronna. To od kupującego, który otrzyma fakturę z wykazaną kwotą podatku, będzie zależało, czy przy płatności ureguluje zobowiązanie w sposób dotychczasowy, czy z wykorzystaniem komunikatu przelewu. Nabywca nie będzie potrzebował na to zgody sprzedawcy. Nie będzie musiał go także o tym informować. 2 1 Artykuł opracowano na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2017 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. 2 Takiego terminu używa ustawodawca w proponowanych przepisach. Termin ten odnosi się do specjalnego szablonu wykonywania przelewu, który zostanie udostępniony przez bank (w niniejszej publikacji wyraz "bank" odnosi się także do SKOK). 3

4 Dobrowolność tego systemu pozostaje więc tylko po stronie nabywcy. W praktyce będzie dochodzić do sytuacji, w której sprzedawca (mimo braku zainteresowania tą metodą płatności) otrzymywać będzie zapłatę dzieloną na rachunek rozliczeniowy (kwota netto) i specjalny rachunek VAT (kwota podatku). Wszystko wskazuje także na to, że w kolejnych latach mechanizm ten nie będzie już (nawet pozornie) dobrowolny. NABYWCA komunikat przelewu BANK dzielenie przelewu RACHUNEK ROZLICZENIOWY DOSTAWCY kwota netto RACHUNEK VAT DOSTAWCY podatek VAT SPLIT PAYMENT DLA JAKICH TRANSAKCJI? MOŻNA ZASTOSOWAĆ PODZIELONĄ PŁĄTNOŚĆ NIE MOŻNA STOSOWAĆ PODZIELONEJ PŁATNOŚCI pomiędzy przedsiębiorcami, którzy są podatnikami pomiędzy przedsiębiorcą a osobą fizyczną dla pojedynczej faktury przy regulowaniu całości zobowiązań, jak i ich części przy przelewach i rozliczeniach w walucie polskiej i dla kont polskich dla płatności zbiorowej przy transakcji, dla których nie wystawiono jeszcze faktury przy rozliczeniach gotówkowych, w innych walutach i przy płatności kartą 3 przy zaliczkach, zadatkach, przedpłacie 3 Pod warunkiem otrzymania przez nabywcę faktury na taką płatność. 4

5 RACHUNEK VAT Niezależnie od woli przedsiębiorcy, do każdego rachunku rozliczeniowego, prowadzonego w polskiej walucie zostanie utworzony specjalny, techniczny rachunek VAT. Do rachunku VAT nie będą wydawane żadne instrumenty płatnicze. Dla kilku rachunków rozliczeniowych w jednym banku zasadniczo prowadzony będzie jeden rachunek VAT. Na wniosek przedsiębiorcy bank będzie mógł prowadzić więcej niż jeden rachunek VAT dla jednego posiadacza, w jednym banku. Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca ma trzy rachunki rozliczeniowe w jednym banku, to może zawnioskować o prowadzenie trzech, osobnych rachunków VAT. Każdy rachunek rozliczeniowy będzie powiązany z rachunkiem VAT. Zakładając, że przedsiębiorca nie złoży wniosku, o którym mowa powyżej, w przypadku posiadania kilku rachunków rozliczeniowych w jednym banku i jednego rachunku VAT, do każdego rachunku rozliczeniowego w jednym banku przyporządkowany będzie ten sam, jeden rachunek VAT. Natomiast, jeżeli podatnik posiada kilka rachunków rozliczeniowych, w kilku różnych bankach to niestety, nie będzie możliwości scalenia kilku rachunków VAT między bankami. Właścicielem środków znajdujących się na rachunku VAT będzie dalej przedsiębiorca. Jednak nie będzie on mógł zasadniczo swobodnie dokonywać płatności na poczet innych zobowiązań niż wynikających z przepisów (w szczególności nie będzie uprawiony do regulowania kwoty netto za zakupione towary). Środki zgromadzone na rachunku VAT nie będą podlegać zajęciu na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego innych należności niż VAT. W przypadku wykreślenia podatnika z rejestru VAT środki pozostałe na rachunku VAT zaliczone zostaną w pierwszej kolejności na poczet zaległości podatkowych wraz z odsetkami. Pozostała część zostanie zwrócona na wskazany przed podatnika rachunek (o ile nie będzie toczyło się względem niego postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa lub kontrola celno-skarbowa w zakresie VAT). Wyjątkiem jest sytuacja, gdy przesłanką wykreślenia z rejestru będzie nieistnienie podatnika wówczas środki znajdujące się na rachunku (w oparciu o orzeczenie sądu cywilnego) przepadną na rzecz Skarbu Państwa. 4 4 Kwestia ta nie jest wprost uregulowana w ustawie, jednak wydaje się, że właśnie w taki sposób będzie to funkcjonowało. 5

6 KTO ZA TO ZAPŁACI? Zobowiązanym do utworzenia i prowadzenia rachunku VAT będzie każdy bank (lub SKOK). Bank będzie miał obowiązek poinformować posiadacza rachunku rozliczeniowego o numerze rachunku VAT. Otwarcie i prowadzenie rachunku VAT nie będzie wymagało zawarcia odrębnej umowy i nie będzie pociągało za sobą dodatkowych opłat dla przedsiębiorców. Rachunek VAT ma być zakładany automatycznie zarówno do już istniejących kont rozliczeniowych (do r.), jak i rachunków otwieranych w przyszłości. Banki będą mogły pobierać opłaty za dokonywanie przelewów w podzielonej płatności. Opłata ta jednak nie będzie mogła być wyższa od opłaty za dokonanie tradycyjnego przelewu na koncie podstawowym przedsiębiorcy. Jeżeli więc opłata za normalny przelew wynosi dla przedsiębiorcy 3 zł, to za przelew przy mechanizmie podzielonej płatności przedsiębiorca zapłaci maksymalnie 3 zł. 5 Środki na rachunku VAT będą mogły być oprocentowane, jeżeli tak umówi się bank z przedsiębiorcą. KOMUNIKAT PRZELEWU 6 Zapłata z wykorzystaniem mechanizmu podzielonej płatności będzie dokonywana jednym przelewem, przy użyciu specjalnego komunikatu przelewu udostępnionego przez bank (lub SKOK). Kwota brutto (lub jej część) ELEMENTY KOMUNIKATU PRZELEWU Numer NIP KOMUNIKAT PRZELEWU Kwota podatku VAT (lub jej część) Numer faktury 5 Początkowo zakładano, że muszą. 6 To bank będzie odpowiedzialny za rozdzielenie jednego przelewu i odpowiednie obciążenie/uznanie rachunku VAT. 6

7 ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNA W przypadku, gdy płatność zostanie dokonana przy użyciu komunikatu przelewu na rzecz przedsiębiorcy innego niż dostawca towarów, podatnik, na rzecz którego dokonano takiej płatności, będzie odpowiadał solidarnie wraz z dostawcą tych towarów za niezapłacony przez dostawcę podatek. Odpowiedzialność solidarna będzie wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów wskazanego na fakturze w kwocie odpowiadającej wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT. Przepis ten umożliwia również wyłączenie odpowiedzialności w przypadkach otrzymania pomyłkowych wpłat. Wówczas możliwy jest zwrot otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę nienależną płatność, co również uwolni od odpowiedzialności solidarnej. OBCIĄŻENIA I UZNANIA NA RACHUNKU VAT Rachunek VAT może być uznany wyłącznie środkami z tytułu: zapłaty kwoty odpowiadającej całości lub części VAT przez kontrahenta, wpłaty kwoty VAT na poczet WNT paliwa na rzecz płatnika, z innego rachunku VAT w tym samym banku (lub SKOKu), zwrotu kwoty VAT wynikającej z faktury korygującej wystawionej przez kontrahenta, zwrotu VAT. Rachunek VAT może być obciążony wyłącznie w celu: zapłaty podatku VAT na rachunek VAT kontrahenta, zwrotu kwoty VAT wynikającej z wystawionej faktury korygującej na rachunek VAT nabywcy, zapłaty odsetek za zwłokę oraz dodatkowych zobowiązań w podatku VAT, na rachunek US, wpłaty kwoty VAT na poczet WNT paliwa na rzecz płatnika, zwrotu nienależnego VAT na rachunek VAT, przekazania środków na inny rachunek VAT podatnika w tym samym banku, przy użyciu komu nikatu przelewu tzw. przekazanie własne, realizacji zajęć na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego dotyczącego egzekucji z podatku VAT, przekazania środków pieniężnych na wskazany rachunek na podstawie postanowienia Naczelnika US - tzw. uwolnienie środków. 7

8 W celu realizacji przelewu, czyli zapłaty faktury bank, który prowadzi rachunek rozliczeniowy nabywcy, w pierwszej kolejności obciąży kwotą podatku od towarów i usług rachunek VAT nabywcy i uzna tą kwotą jego rachunek rozliczeniowy. W przypadku braku środków na rachunku VAT przelew z tytułu zapłaty faktury będzie realizowany z rachunku rozliczeniowego nabywcy do wysokości odpowiadającej wartości sprzedaży brutto, wskazanej w komunikacie przelewu. W przypadku posiadania środków na rachunku VAT w wysokości niewystarczającej do zapłaty należności VAT, bank obciąży rachunek VAT do wysokości salda na tym rachunku i uzna tą kwotą rachunek rozliczeniowy nabywcy. W razie braku środków na rachunku rozliczeniowym, w wysokości wystarczającej na zapłatę kwoty brutto, bank nie zrealizuje dyspozycji przelewu. Istotne jest także, że bank (lub SKOK) nie będzie zobowiązany do sprawdzenia prawidłowości obliczenia kwoty podatku od towarów i usług. UWOLNIENIE ŚRODKÓW Z RACHUNKU VAT Zgodnie z proponowanymi przepisami przedsiębiorca będzie miał możliwość uwolnienia środków ze swojego rachunku VAT na wskazany rachunek bankowy, dla którego prowadzony jest rachunek VAT. Ustawodawca nie określa na co środki te będą mogły być przeznaczone. 7 W jaki sposób będzie można uzyskać środki z rachunku VAT? Konieczne będzie złożenie wniosku o wyrażenie zgody na uwolnienie środków. Wniosek, w którym podatnik wskaże kwotę o jaką się ubiega, będzie wszczynał postępowanie o uzyskanie zgody na uwolnienie środków. W przypadku pozytywnego rozpatrzenia wniosku Naczelnik Urzędu Skarbowego wyda postanowienie w terminie 60 dni od dnia otrzymania wniosku. W postanowieniu organ podatkowy określi wysokość środków, jakie mają zostać uwolnione. Następnie, Naczelnik Urzędu Skarbowego przekaże do banku (lub SKOKu) drogą elektroniczną, informacje niezbędne do realizacji postanowienia (numer rachunku bakowego, wysokość środków). Bank niezwłocznie zrealizuje zleconą dyspozycję. W praktyce podatnik będzie wskazywał we wniosku górną granicę kwoty, ponieważ złożenie wniosku do Urzędu Skarbowego nie będzie blokowało możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT np. do zapłaty podatku kontrahentom. Oznacza to, że kwota zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia, może być inna, niż kwota na dzień złożenia wniosku. 8 7 W obecnych regulacjach nie przewiduje się możliwości skrócenia tego terminu.

9 Gdyby się okazało, że na rachunku VAT w dniu realizacji postanowienia, będzie mniej środków niż określono w dokumencie, to bank przekaże kwotę do wysokości dostępnego salda. W tym wypadku uznaje się, że obowiązek wynikający z postanowienia, został wykonany w całości. Organ podatkowy będzie mógł także wydać decyzję, w której odmówi zgody na uwolnienie środków. 8 W jakich przypadkach podatnik nie otrzyma zgody na uwolnienie środków? w przypadku posiadania zaległości podatkowych, w wysokości odpowiadającej tym zaległościom, w przypadku, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane (szczególnie, gdy podatnik trwale nie uiszcza podatku lub zbywa majątek), w przypadku, gdy występuje obawa, że może wystąpić zaległość podatkowa lub może być ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe. CZY WARTO KORZYSTAĆ Z MPP? Ustawodawca przewidział system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Do zachęt tych należeć będą: brak odpowiedzialności solidarnej i sankcji podatkowych przy niektórych transakcjach, do wysokości kwoty podatku odpowiadającej kwocie podatku wynikającej z otrzymanej faktury, zapłaconej z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, brak ewentualnych, podwyższonych odsetek, jeżeli mechanizm podzielonej płatności zostanie wykorzystany w min. 95 % transakcji, korzystanie ze split paymentu ma być traktowane jako zachowanie należytej staranności. Powyższe zachęty nie będą stosowane w przypadku, gdy podatnik wiedział, że faktura zapłacona z zastosowaniem MPP: została wystawiona przez podmiot nieistniejący; stwierdza czynności, które nie zostały dokonane; podaje kwoty niezgodne z rzeczywistością. Pozostałe zachęty, to: obniżenie podatku VAT do zapłaty, w przypadku gdy podatek zostanie uregulowany przed terminem płatności 9 szybszy zwrot podatku - na wniosek składany wraz z deklaracją US będzie zobowiązany tego, zwrotu podatku VAT na rachunek VAT w terminie 25 dni. Naczelnik Urzędu Skarbowego nie będzie mógł tego terminu wydłużyć. O zwrot na rachunek VAT będzie mógł wnioskować każdy podatnik, niezależnie od tego, czy faktury, z których wynika podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, czy nie. Podatnik, w uaktualnionym formularzu 10 deklaracji VAT, będzie decydował, czy US ma przelać zwrot podatku na rachunek VAT czy na rachunek rozliczeniowy. Projekt nie zmienia ogólnych, pozostałych zasad zwrotu podatku 11 naliczonego. 8 Przykładowo: roku podatnik składa wniosek o przekazanie 100 tys. ze swojego konta VAT (tyle dokładnie ma na tym koncie) r. Naczelnik US wydaje postanowienie o wyrażeniu zgody na uwolnienie środków. Postanowienie przekazuje do banku, w celu realizacji przelewu. Na koncie w tym dniu znajduje się jednak tylko 50 tys. W takiej sytuacji bank przeleje 50 tys. i uzna, że obowiązek wynikający z postanowienia został spełniony. Jeżeli podatnik chce kolejne 50 tys. to niestety musi złożyć nowy wniosek, na którego rozpatrzenie organ podatkowy znów będzie miał 60 dni. 9

10 PYTANIA I WĄTPLIWOŚCI?? Na jakie cele będą mogły być przeznaczone środki "uwolnione" na podstawie postanowienia Naczelnika US? Ustawa nie określa, w jakim celu mogą być użyte uwolnione środki, więc przypuszczalnie będą mogły być użyte na dowolny cel. Czy w przypadku wniosku podatnika o posiadanie więcej niż jednego rachunku VAT w jednym banku, bank również ma obowiązek prowadzić taki rachunek bezpłatnie? Sytuacja ta nie jest wprost określona w ustawie. Ponieważ, zgodnie z uzasadnieniem do proponowanych przepisów czynnik finansowy nie może być czynnikiem zniechęcającym podatników do korzystania z mechanizmu podzielonej płatności. Można przypuszczać, że bank będzie prowadził te rachunki także bezpłatnie. Czy jeżeli spółka posiada dwa rachunki bieżące i jeden rachunek VAT w danym banku, to w przypadku zastosowania MPP będzie mogła płacić netto z dowolnego z tych dwóch rachunków? Czy może ten jeden rachunek VAT będzie skojarzony tylko z jednym z dwóch posiadanych rachunków bieżących? Tej sytuacji także nie uregulowano wprost w ustawie. Można przypuszczać, że skoro do każdego rachunku rozliczeniowego ma być prowadzony rachunek VAT, to w przypadku posiadania więcej niż jednego rachunku rozliczeniowego (oraz jednego rachunku VAT w jednym banku) rachunek VAT będzie powiązany z każdym rachunkiem rozliczeniowym. Wydaje się więc, że płatność netto będzie mogła się odbywać z dowolnego rachunku rozliczeniowego. Czy będzie jakakolwiek możliwość zapłaty zaliczki w sytuacji kiedy nie ma faktury zaliczki? Ustawodawca dopuszcza możliwość płacenia zaliczek, zadatków itp. tylko na podstawie faktury. Nie przewiduje się w tej sytuacji żadnych wyjątków. 9 Według określonego w ustawie wzoru. Kwota będzie uzależniona od kwoty zobowiązania, stopy referencyjnej NBP oraz terminu, w jakim zobowiązanie zostanie uregulowane. Przykładowo, jeżeli wartość podatku do zapłaty do Urzędu Skarbowego wynosi zł, a podatnik zapłaci go na 21 dni przed terminem to zyska na tym, aż 85 zł. Kwota ta, nie będzie stanowiła dla podatnika przychodu. Co ważne, podatek będzie musiał być zapłacony w całości, a dopiero później US zwróci na rachunek ewentualną różnicę. 10 To oznacza, że nawet jeżeli podatnik w ogóle nie będzie płacił w danym okresie rozliczeniowym z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności, to i tak będzie mógł wnioskować o zwrot całej różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT w przyspieszonym terminie, bez dodatkowych warunków. 11 Wynikających z art. 87 ustawy o VAT. 10