PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA KLASA IV SZKOŁA PODSTAWOWA NR 17 W TORUNIU

Transkrypt

1 PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA KLASA IV SZKOŁA PODSTAWOWA NR 17 W TORUNIU 1. Przedmiotowy system oceniania opracowano w oparciu o: Program nauczania: Wczoraj i dziś. Program nauczania ogólnego historii i społeczeństwa w klasach IV VI szkoły podstawowej. Wewnątrzszkolny System Oceniania. 2. Cele przedmiotowego systemu oceniania. Sprawdzenie poziomu opanowania wiedzy i zdobytych umiejętności. Mobilizowanie ucznia do dalszej pracy. Stymulowanie rozwoju ucznia. Dostarczanie rodzicom i nauczycielom informacji o postępach, trudnościach, specjalnych uzdolnieniach ucznia. Diagnozowanie poziomu nauczania. 3. Cele edukacyjne. 1. Zainteresowanie uczniów przeszłością. 2. Dostarczenie wiedzy, która umożliwi ukształtowanie poprawnych wyobrażeń o życiu w przeszłości, zrozumienie natury ludzkiej i motywów postępowania minionych pokoleń. 3. Pomoc w zrozumieniu złożoności współczesnego świata i odnalezieniu w nim własnego miejsca. 4. Rozwijanie poczucia przynależności do rodziny, społeczności lokalnej, grupy etnicznej, religijnej, narodu, państwa, społeczności europejskiej i światowej. 5. Umożliwienie uczniom zrozumienie innych ludzi i społeczeństw; 1

2 kształtowanie szacunku i przywiązania do własnego państwa i rodzimej kultury, zarazem szacunku i tolerancji dla innych państw i kultur. 6. Dostarczenie wzorców osobowych z przeszłości, wprowadzenie uczniów w świat wartości ogólnoludzkich sprzyjających wychowaniu prawego człowieka i aktywnego i świadomego swych praw i obowiązków obywatela. 4. Obszary aktywności podlegające ocenie. Na lekcjach historii oceniane będą: czytanie mapy i korzystanie z atlasu, czytanie ze zrozumieniem (tekstu z podręcznika), analiza prostego tekstu źródłowego, posługiwanie się podstawowymi pojęciami z zakresu chronologii, obliczanie czasu wydarzeń, długości ich trwania, umieszczenie ich na taśmie czasu, umiejętność łączenia faktów, myślenia przyczynowo skutkowego, porównania epok, ustrojów politycznych, społecznych i gospodarczych na przestrzeni dziejów, wykorzystanie ilustracji, filmu, nagrania audio jako źródła informacji (dokonanie opisu w formie ustnej lub pisemnej), umiejętność narysowania drzewa genealogicznego, wypowiedzi ustne, wypowiedzi pisemne (zadania domowe, wypracowania na tematy historyczne), sprawdziany pisemne (testy, sprawdziany, kartkówki), zaangażowanie i wkład pracy ucznia, udział w konkursach historycznych, konstruowanie prostych zagadek historycznych (krzyżówek, rebusów), praca w grupie rówieśniczej, prowadzenie zeszytu przedmiotowego i zeszytu ćwiczeń. 5. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów. 1. Formy aktywności: 2

3 odpowiedzi ustne samodzielna praca na lekcji praca domowa (krótko lub długoterminowe) zeszyt przedmiotowy prace klasowe (testy) zeszyt ćwiczeń sprawdziany kartkówki przygotowanie do lekcji drzewo genealogiczne analiza tekstu źródłowego praca z mapą historyczną udział w konkursach historycznych Określenie pojęć: wypowiedzi pisemne: praca klasowa, test z określonego materiału poprzedzona powtórzeniem, zapisana w dzienniku i zapowiedziana z tygodniowym wyprzedzeniem, kartkówka niezapowiedziana praca obejmująca materiał z 1 3 ostatnich jednostek lekcyjnych, prace domowe ucznia podlegają sprawdzeniu, ale nie zawsze ocenie w formie stopnia. wypowiedzi ustne: odpowiedzi z ostatnich 3 lekcji, aktywność na lekcji. 3. Sposoby oceniania: stopniem pochwałą oceną opisową plusami/minusami wyróżnienie: eksponowanie prac na wystawkach, gazetkach klasowych 3

4 4. Skala ocen: ocena celująca 6 ocena bardzo dobra 5 ocena dobra 4 ocena dostateczna 3 ocena dopuszczająca 2 ocena niedostateczna 1 5. Ocenę ze sprawdzianów ustala się w skali procentowej. 0% - 39% - niedostateczny 40% - 55% - dopuszczający 56% - 70% - dostateczny 71% - 85% - dobry 86% - 100% - bardzo dobry wymagania ponadprogramowe- celujący 6. Kryteria ocen: ocena opanowane umiejętności i aktywność posiadana wiedza celująca 1. Uczeń spełnia wszystkie wymagania na ocenę bardzo dobrą. 2. Potrafi nie tylko korzystać z różnych źródeł informacji wskazanych przez nauczyciela, ale również umie samodzielnie zdobyć wiadomości. 3.Systematycznie wzbogaca swoją wiedzą poprzez czytanie książek, artykułów o treści historycznej (odpowiednich do wieku). 4. Wychodzi z samodzielnymi inicjatywami 1. Posiada wiedzę wykraczająca znacznie poza zakres materiału programowego np. w odniesieniu do określonej epoki, kraju lub zagadnienia. Dodatkowa wiedza jest owocem samodzielnych poszukiwań i przemyśleń. 2. Zna dzieje własnego regionu 4

5 rozwiązywania konkretnych problemów zarówno w czasie lekcji, jak i pracy pozalekcyjnej. 5. Spełnia jeden z warunków pkt. A lub b: a). Bierze aktywny udział w konkursach, w których jest wymagana wiedza historyczna. Odnosi w nich sukcesy. b). Jest autorem pracy wykonanej dowolną techniką o dużych wartościach poznawczych i dydaktycznych. 6. Potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny skutki), ale również umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznawanymi w czasie lekcji przedmiotu. Umie powiązać dzieje własnego regionu z dziejami Polski lub powszechnymi. 7. Wyraża samodzielny, krytyczny (w stopniu odpowiednim do wieku) stosunek do określonych zagadnień z przeszłości. Potrafi udowodnić swoje zdanie używając odpowiedniej argumentacji będącej skutkiem nabytej samodzielnie w stopniu wykraczającym poza poznany w czasie lekcji. bardzo dobra 1. Sprawnie korzysta ze wszystkich dostępnych i wskazanych przez nauczyciela źródeł informacji. Potrafi również korzystając ze wskazówek nauczyciela dotrzeć do innych źródeł informacji. 2. Samodzielnie rozwiązuje problemy i zadania postawione przez nauczyciela posługując się nabytymi umiejętnościami. 3. Wykazuje się aktywną postawą w czasie lekcji. 4. Bierze udział w konkursach historycznych lub wymagających wiedzy i umiejętności historycznych. 1. Opanował w minimum 86% materiał przewidziany programem. 2. Posiada wiedzę z dziejów własnego regionu w stopniu zadawalającym. 5

6 dobra dostateczna dopuszczająca 5. Rozwiązuje dodatkowe zadania o średnim stopniu trudności. 6. Potrafi poprawnie rozumować w kategoriach przyczynowo skutkowych wykorzystując wiedzę przewidzianą programem nie tylko z zakresu historii, ale również pokrewnych przedmiotów. 1. Potrafi korzystać ze wszystkich poznanych w czasie lekcji źródeł informacji. 2. Umie samodzielnie rozwiązywać typowe zadania, natomiast zadania o stopniu trudniejszym wykonuje pod kierunkiem nauczyciela. 3. Rozwiązuje niektóre dodatkowe zadania o stosunkowo niewielkiej skali trudności. 4. Poprawnie rozumuje w kategoriach przyczynowo skutkowych. Umie samodzielnie odróżnić przyczyny i skutki wydarzeń historycznych. 5. Jest aktywny w czasie lekcji. 1. Potrafi pod kierunkiem nauczyciela skorzystać z podstawowych źródeł informacji. 2. Potrafi wykonać proste zadania. 3. W czasie lekcji wykazuje się aktywnością w stopniu zadawalającym. Przy pomocy nauczyciela potrafi wykonać proste polecenia wymagające zastosowania podstawowych umiejętności. 1. W minimum 70% opanował materiał programowy. 2. Zna najważniejsze wydarzenia z dziejów własnego regionu. 1. Opanował podstawowe elementy wiadomości programowych pozwalających mu na zrozumienie najważniejszych zagadnień. 2. Zna niektóre wydarzenia i postacie z historii regionu.(minimum 56% wiedzy przewidzianej programem) Jego wiedza posiada poważne braki, które jednak można usunąć w dłuższym okresie czasu. 6

7 niedostateczna Nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi wykonać prostych poleceń wymagających zastosowania podstawowych umiejętności. (minimum 39% wiedzy przewidzianej programem) Braki w wiedzy są na tyle duże, że nie rokują nadziei na ich usunięcie nawet przy pomocy nauczyciela. 6. Zasady PSO. 1. Ocenianie jest: systematyczne rzetelne sprawiedliwe 2. Uczeń ma prawo jednokrotnie w ciągu semestru zgłosić nieprzygotowanie do lekcji, np. brak pracy domowej brak zeszytu brak pomocy potrzebnych do lekcji niegotowość do odpowiedzi 3. Nieprzygotowanie nie dotyczy zapowiedzianych prac klasowych i sprawdzianów. 4. Po wykorzystaniu limitu określonego powyżej, uczeń otrzymuje za każde nieprzygotowanie ocenę niedostateczną. Uczeń nie ponosi żadnych konsekwencji, jeśli zgłosi brak przygotowania, które nastąpiło z ważnych przyczyn, potwierdzonych pisemnie przez rodzica/prawnego opiekuna. 5. Uczeń winien każde nieprzygotowanie zgłosić przed lekcją. 6. Aktywność na lekcji, np. częste zgłaszanie się, udzielanie poprawnych odpowiedzi, aktywna praca w grupach może być oceniana plusami (za 5 uczeń otrzymuje ocenę bardzo dobrą). 7. Uczeń, który opuścił sprawdzian, pisze go w terminie ustalonym przez nauczyciela. 8. Uczeń może poprawić ocenę niedostateczną ze sprawdzianu w terminie 7

8 uzgodnionym z nauczycielem w ciągu 2 tygodni od jej otrzymania. Poprawa nie dotyczy innych stopni oraz kartkówek.. 9. Spisywanie na sprawdzianie jest jednoznaczne z otrzymaniem oceny niedostatecznej. 10. Jeśli uczeń ma trudności w opanowaniu materiału, ma prawo do pomocy ze strony nauczyciela lub innego ucznia. Warunkiem jest aktywna obecność na lekcji lub usprawiedliwiona dłuższa nieobecność. 11. Nie ocenia się ucznia po dłuższej nieobecności w szkole. Okres ten trwa od 3 do 7 dni ( w zależności od długości absencji). 8. Informowanie o ocenach. 1. Wszystkie oceny są jawne i wystawione według ustalonych kryteriów. 2. Wszystkie pisemne uwagi nauczyciela oraz oceny powinny być przez rodzica/prawnego opiekuna podpisane. 3. W przypadku trudności w nauce, częstszego nieprzygotowania do lekcji, lekceważącego stosunku do przedmiotu rodzice informowani będą podczas organizowanych indywidualnych spotkań z nauczycielem. Nauczyciel wówczas wskaże sposoby pomocy uczniowi w nauce. 4. Uczeń ma prawo zapoznać się z uzasadnieniem ustalonej oceny. 5. O przewidywanej ocenie semestralnej lub rocznej uczeń informowany jest ustnie na miesiąc przed klasyfikacyjną radą pedagogiczną. 6. O ocenie niedostatecznej rodzice/opiekunowie ucznia informowani są w formie pisemnej na miesiąc przed klasyfikacyjną radą pedagogiczną. Za pisemne poinformowanie rodziców/opiekunów odpowiada wychowawca. 7. Tydzień przed radą klasyfikacyjną uczniowie informowani są o rzeczywistych ocenach semestralnych/rocznych. 8. Ocena klasyfikacyjna nie jest średnią arytmetyczną otrzymanych ocen. 9. Ustalona przez nauczyciela na koniec roku szkolnego ocena może być zmieniona tylko w wyniku egzaminu zgodnie z zasadami określonymi w WSO. 8

9 WYMAGANIA PROGRAMOWE DLA KLASY IV SZKOŁY PODSTAWOWEJ według programu Wczoraj i dziś autorstwa dr. Tomasza Maćkowskiego (dostosowane do podręcznika o tym samym tytule, którego autorem jest dr Grzegorz Wojciechowski) Wiadomości Badana czynność uczniów Poziomy wymagań I. Ja i moje otoczenie PP 1, 2, wie, na czym polega odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka - potrafi wymienić ludzkie potrzeby - zna sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb - rozumie, jaką rolę odgrywa rodzina w życiu każdego człowieka - tłumaczy, czym jest rodzina niepełna i w jaki sposób ona powstaje - podaje przykłady praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny - wyjaśnia znaczenie terminów: rodzina dwupokoleniowa, rodzina wielopokoleniowa - wymienia osoby, które wchodzą w skład szkolnej społeczności - zna uprawnienia władz szkolnych i statut szkoły - wyjaśnia znaczenie terminów: rada pedagogiczna, rada szkoły, rada samorządu uczniowskiego - wie, czym jest samorząd uczniowski - podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole - zna swoje szkolne prawa i obowiązki - wskazuje przyczyny konfliktów między ludźmi i przedstawia sposoby ich rozwiązywania - rozumie, w czym przejawiają się uprzejmość i tolerancja - wymienia korzyści, jakie można osiągnąć przez uprzejmość i tolerancję - wie, na czym polega sprawiedliwe postępowanie - tłumaczy znaczenie terminów: ojczyzna, mała ojczyzna, naród, patriotyzm, patriotyzm lokalny, herb - omawia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju - zna sposoby zdobywania wiedzy o historii małej ojczyzny - wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny - tłumaczy pochodzenie nazwy Polska - wyjaśnia, co świadczy o tym, że Polacy należą do jednego narodu - rozumie znaczenie terminów: Rzeczpospolita Polska, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, Polonia - podaje przykłady dzieł sztuki i architektury, które należą do polskiego dziedzictwa narodowego - objaśnia, dlaczego wybrane dzieła sztuki i architektury są ważną częścią naszej kultury narodowej - zna daty najważniejszych polskich świąt państwowych - wymienia wydarzenia, na pamiątkę których ustanowiono święta państwowe - zna polskie symbole narodowe i najważniejsze miejsca pamięci narodowej - recytuje tekst Mazurka Dąbrowskiego - omawia okoliczności powstania tekstu Mazurka Dąbrowskiego - wie, jaka jest symbolika barw polskiej flagi narodowej - rozumie, dlaczego powinno się okazywać szacunek symbolom narodowym 9

10 Umiejętności Wiadomości - wyjaśnia, kim był Józef Wybicki - wymienia regiony Polski - podaje nazwy mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce - wylicza prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce - wie, gdzie znajdują się główne skupiska Polaków na świecie - wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce - potrafi określić sposoby zaspokajania różnych potrzeb człowieka - wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny - porównuje prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny - omawia zalety i wady rodziny współczesnej oraz rodziny wielopokoleniowej - charakteryzuje społeczność szkolną z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków - określa szkołę jako wspólnotę uczniów, nauczycieli i rodziców - ocenia, które prawa i obowiązki uczniów są najważniejsze - potrafi opisać sytuację konfliktową i znajduje dla niej rozwiązanie - omawia różnice między szkołą dawną a współczesną - proponuje sposoby rozwiązania problemów własnej miejscowości - odszukuje informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń związanych z historią swojej małej ojczyzny - wskazuje na planie swojej miejscowości siedzibę władz lokalnych - zbiera informacje o władzy lokalnej i jej zadaniach - prezentuje informacje związane z ważnymi postaciami i wydarzeniami z dziejów regionu - opisuje wygląd herbów wybranych miejscowości - analizuje tekst hymnu Polski i wyjaśnia znaczenie wybranych zwrotów - odnajduje na mapie główne regiony Polski - opisuje główne regiony Polski - analizuje, w jaki sposób mniejszości narodowe i etniczne mogą zachować swoją odrębność - przedstawia na wybranych przykładach mniejszości narodowe zamieszkujące współczesną Polskę - opisuje kulturę i tradycje wybranej mniejszości narodowej bądź etnicznej żyjącej w Polsce - wskazuje główne skupiska Polonii na mapie świata - porównuje strukturę narodowościową II Rzeczypospolitej i współczesnej Polski - omawia na przykładach pochodzenie nazwisk i przydomków II. Z historią na ty PP wie, czym zajmuje się historia jako nauka - wymienia główne zadania historii - wyjaśnia, kim jest historyk - zna sposoby badania wydarzeń z przeszłości przez historyków - wymienia przykłady postaci historycznych oraz bohaterów baśniowych i legendarnych - zna podstawy myślenia przyczynowo-skutkowego dotyczącego wydarzeń historycznych 10

11 Umiejętności Wiadomości - wskazuje przebieg, przyczyny i skutki wybranych wydarzeń historycznych - podaje przykłady efektów pracy historyków - wymienia filmy i książki o tematyce historycznej - objaśnia znaczenie powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia - wie, czym są źródła historyczne, i podaje ich przykłady - dokonuje podziału źródeł historycznych na materialne i niematerialne oraz wyróżnia wśród źródeł materialnych pisane i niepisane - wymienia informacje, jakie można zdobyć na podstawie poszczególnych źródeł historycznych - określa, czym zajmuje się archeologia - zna sposoby badania wiarygodności źródeł historycznych - wyjaśnia znaczenie terminów: zabytek, muzeum, archiwum, skansen, ród, archeolog, pamiątka rodzinna, genealogia, drzewo genealogiczne - wie, gdzie gromadzi się źródła historyczne - wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem - rozpoznaje znak Zabytek chroniony prawem i wie, co on oznacza - wyjaśnia, kim był prawdziwy święty Mikołaj - zna legendy związane z Mikołajem, biskupem Miry - przedstawia postać Henryka Schliemanna - potrafi na wybranych przykładach zaprezentować myślenie przyczynowo-skutkowe - opowiada o wybranym wydarzeniu z życia klasy w sposób potwierdzający opanowanie umiejętności myślenia przyczynowoskutkowego - przedstawia na przykładzie przenikanie się faktów historycznych z legendą - odróżnia postacie historyczne od bohaterów baśniowych i legendarnych - ocenia, jakie znaczenie dla współczesnej nauki mają odkrycia archeologiczne - kwalifikuje różne źródła historyczne zgodnie z podziałem na źródła materialne (pisane, niepisane) i niematerialne - uzasadnia, dlaczego należy dbać o źródła historyczne i chronić obiekty zabytkowe - wymienia zasady prawidłowego zachowania się w muzeum - potrafi zaplanować wycieczkę prezentującą najważniejsze miejsca i obiekty w najbliższej okolicy - przedstawia pamiątki rodzinne i określa ich znaczenie - odczytuje informacje o przodkach na podstawie poszczególnych pamiątek rodzinnych - prezentuje swoją opinię na temat podtrzymywania tradycji rodzinnych - wyjaśnia, w jaki sposób podtrzymywanie tradycji rodzinnych umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie - dociera do rodzinnych źródeł, które pozwalają mu sporządzić drzewo genealogiczne - przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny - znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu drzewa genealogicznego III. Czas i mapa w historii PPI,II, rozumie znaczenie terminów: chronologia, data, era, rok, wiek, tysiąclecie, epoka historyczna, okres przed naszą erą i naszej ery 11

12 Umiejętności Wiadomości - wyjaśnia, dlaczego mierzenie czasu jest ważne w pracy historyka - wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery - wie, jakie jest pochodzenie słowa kronikarz - zna przyczyny powstawania kronik i dostrzega w nich źródło ważnych informacji - tłumaczy zasadę tworzenia osi czasu i sposób umieszczania na niej dat - posługuje się cyframi rzymskimi i arabskimi w celu oznaczania jednostek czasu - wymienia epoki historyczne oraz podaje ich daty graniczne - wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych - rozumie, że daty graniczne poszczególnych epok mają charakter umowny - dostrzega umowność rachuby czasu w kontekście przykładów z różnych kręgów kulturowych - przedstawia, w jakich okolicznościach narodziła się tradycja zabaw sylwestrowych - wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, plan, legenda mapy - wie, czym zajmuje się kartografia - wymienia elementy, z jakich składa się mapa historyczna - tłumaczy, czym są legenda i skala mapy - rozumie, jaką rolę odgrywa mapa w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych - podaje przykład zastosowania GPS - odczytuje skróty: p.n.e. i n.e. - umie narysować linię chronologiczną i zaznaczyć na niej daty - porządkuje daty na linii chronologicznej - krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne - oblicza upływ czasu między poszczególnymi wydarzeniami - ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie - określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego wieku - dostrzega różnice w określaniu, do której połowy wieku należą daty przed naszą erą i naszej ery - zapisuje cyframi rzymskimi liczby arabskie i na odwrót - odczytuje z mapy podstawowe informacje - porównuje mapy historyczną i geograficzną - odróżnia mapę od planu - rysuje plan najbliższej okolicy - przedstawia ewolucję znaczenia terminu mapa - opisuje, jak dawniej wyglądały mapy, i na tej podstawie określa, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości - wyjaśnia różnice w określaniu dat za pomocą kalendarzy juliańskiego i gregoriańskiego - omawia pochodzenie polskich nazw miesięcy IV. Z najdawniejszych dziejów PPI,II,III 9.3, wie, jak zmieniał się wygląd człowieka - rozumie, jakie znaczenie dla praludzi miała umiejętność rozpalania ognia - tłumaczy, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mową 12

13 Umiejętności - przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia - zna dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza - wyjaśnia znaczenie terminów: pięściak, ziemianka, dymarka, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza, cywilizacja, miasto-państwo, mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający, Sumerowie, Babilon, Mezopotamia, Bliski Wschód - wie, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad wielkimi rzekami - podaje najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę, kalendarz - przedstawia podział ludności starożytnego Egiptu na warstwy społeczne - wymienia najważniejsze zabytki starożytnych Mezopotamii i Egiptu - rozumie znaczenie terminów: pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne - wskazuje, jakie znaczenie dla rozwoju cywilizacji miał wynalazek pisma - tłumaczy, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki - wyjaśnia, dlaczego ludzie tworzyli malowidła naskalne - wymienia materiały pisarskie, których używano od starożytności do współczesności - wie, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie - wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego - tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu stosuje się je współcześnie - opowiada, w jakim celu wznoszono piramidy i w jaki sposób one powstawały - podaje najważniejsze fakty z życia faraona Ramzesa II - umieszcza na linii chronologicznej przybliżoną datę pojawienia się człowieka rozumnego oraz daty powstania pierwszych państw sumeryjskich - wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i zaznacza kierunki ich wędrówki - odnajduje na mapie starożytne Egipt i Mezopotamię, rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon - charakteryzuje koczowniczy i osiadły tryb życia - ocenia, który tryb życia człowieka koczowniczy czy osiadły był korzystniejszy dla praludzi - porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka - wskazuje różnice między stosowanymi dawniej i obecnie sposobami wytopu żelaza - ocenia dokonania ludów starożytnej Mezopotamii - omawia sposób działania kanałów nawadniających - dostrzega związek między umiejętnością budowy piramid a wysokim poziomem nauk ścisłych w starożytnym Egipcie - charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu - ocenia znaczenie odkrycia grobowca faraona Tutenchamona dla współczesnej nauki - umieszcza na linii chronologicznej przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma alfabetycznego - rozpoznaje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne - charakteryzuje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne, a także 13

14 Wiadomości wskazuje różnice między nimi - opisuje materiały pisarskie od starożytności do czasów współczesnych - dostrzega podobieństwa i różnice między dawnym i obecnym sposobem przekazywania informacji - przedstawia ewolucję materiałów pisarskich - tworzy własne pismo obrazkowe oraz przedstawia zalety i wady takiego sposobu przekazywania informacji V. W starożytnej Grecji zna warunki geograficzne Grecji - rozumie wpływ położenia geograficznego Grecji na zajęcia zamieszkującej ją ludności - wyjaśnia znaczenie terminów: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, polis - wymienia przyczyny i skutki wielkiej kolonizacji - wie, kim był Perykles - wymienia najważniejsze osiągnięcia Peryklesa - podaje cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej - tłumaczy znaczenie terminu demokracja - przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy - wie, czym jest teatr, i wskazuje Grecję jako miejsce narodzin tej dziedziny sztuki - zna genezę starożytnego teatru - wyjaśnia, czym były Wielkie Dionizje - podaje imiona najważniejszych tragedio- i komediopisarzy greckich (Sofokles, Arystofanes, Eurypides) - wymienia rodzaje sztuk granych w greckim teatrze (tragedia, komedia) - omawia różnice między tragedią i komedią - opisuje, jaki był przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji - rozumie, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie - tłumaczy znaczenie terminów: filozofia, bogowie olimpijscy, mit, politeizm, heros, igrzyska olimpijskie, olimpiada - wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes) - wie, jakimi dziedzinami życia opiekowali się poszczególni bogowie greccy oraz jakie były ich atrybuty - zna postacie Heraklesa i Odyseusza jako bohaterów mitów greckich - opowiada co najmniej jeden mit grecki - podaje przykłady prac Heraklesa - wie, kim był Homer - wymienia dzieła Homera - wyjaśnia, co oznaczają wyrażenia: koń trojański, pięta Achillesa i stajnia Augiasza - wymienia najważniejszych filozofów greckich (Sokrates, Platon, Arystoteles) - przedstawia poglądy Sokratesa, Platona i Arystotelesa - wie, czym jest gimnazjon - rozumie, jakie znaczenie miały gimnazjony dla sprawności fizycznej antycznych Greków - podaje rok pierwszych igrzysk olimpijskich 14

15 Umiejętności Wiadomości - wskazuje, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa - wymienia dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju olimpijskiego - opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - tłumaczy, jaka była rola sportu w życiu starożytnych Greków - rozumie, jaką rolę odgrywają igrzyska we współczesnym świecie - wie, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on współcześnie - wymienia zalety i wady wychowania spartańskiego - umieszcza na linii chronologicznej daty: wojny trojańskiej, ukształtowania się greckich polis, rządów Peryklesa w Atenach, narodzin teatru greckiego, pierwszych igrzysk olimpijskich - odnajduje na mapie starożytne Grecję i Ateny - wskazuje na mapie główne kierunki wielkiej kolonizacji - opisuje na przykładzie starożytnych Aten wygląd greckiej polis - tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy - wskazuje cechy, które wyróżniały Peryklesa jako dowódcę i polityka - omawia podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a współczesną demokracją przedstawicielską - porównuje demokrację ateńską ze sposobem sprawowania władzy w starożytnym Egipcie - opisuje wygląd teatru greckiego i występujących w nim aktorów - ocenia znaczenie teatru dla starożytnych Greków - porównuje teatr współczesny ze starożytnym teatrem greckim - dostrzega rolę Iliady i Odysei jako inspiracji dla literatury i sztuki greckiej - wskazuje na rolę sportu w starożytnej Grecji jako tematu sztuki - porównuje starożytne igrzyska olimpijskie ze współczesnymi olimpiadami - ocenia osiągnięcia starożytnych Greków - wyjaśnia, co oznaczają powiedzenia: wrócić z tarczą i wrócić na tarczy - tłumaczy, kim byli Spartanie VI. W starożytnym Rzymie wyjaśnia znaczenie terminów: Imperium Rzymskie, legionista, języki romańskie, bazylika, gladiator, prowincja, barbarzyńca, zgromadzenie ludowe, senat - podaje rok założenia Rzymu opisanego w legendzie - zna legendarne początki Rzymu - tłumaczy, czym jest Wilczyca kapitolińska - wie, że państwo rzymskie najpierw było królestwem, następnie republiką, a na końcu cesarstwem - wymienia grupy tworzące społeczeństwo starożytnego Rzymu - omawia drogę państwa rzymskiego do potęgi oraz określa zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego - nazywa poszczególne elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty - wie, co to jest Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukt, droga, łuk triumfalny, terma - wyjaśnia, w jakim celu starożytni Rzymianie budowali drogi i 15

16 Umiejętności wodociągi - wskazuje cechy rzymskiego budownictwa - wie, dlaczego starożytni Rzymianie budowali łuki triumfalne i termy - rozumie znaczenie terminów: prawo rzymskie, prawo XII tablic, kodeks, Kodeks Justyniana - przedstawia prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa - wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian, z których korzystamy współcześnie - objaśnia znaczenia terminów: mesjasz, apostoł, Ewangelia, Biblia, Stary i Nowy Testament, poganin - wskazuje Palestynę jako miejsce narodzin chrześcijaństwa - wiąże początki chrześcijaństwa z postacią Jezusa z Nazaretu - wie, że chrześcijanie wierzą w jednego Boga - rozumie, na czym polega różnica między wiarą w jednego boga a wiarą w wielu bogów - podaje najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu - zna przyczyny prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim - wymienia symbole pierwszych chrześcijan chrystogram i rybę - omawia genezę chrześcijańskich symboli - wie, kim był Konstantyn Wielki - opisuje okoliczności zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim w okresie panowania Konstantyna Wielkiego - dostrzega związki chrześcijaństwa z religią judaistyczną - wie, że w czasach późniejszych doszło do podziałów chrześcijaństwa - wymienia różne odłamy chrześcijaństwa - wskazuje Watykan jako współczesną siedzibę Kościoła katolickiego - tłumaczy, czym był szlak bursztynowy - umieszcza na linii chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara, ukrzyżowania Jezusa z Nazaretu, wydania edyktu mediolańskiego i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, a także określa, w którym wieku odbyły się poszczególne wydarzenia - wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę, Półwysep Apeniński (Italię), Palestynę i obszary objęte chrześcijaństwem u schyłku starożytności - omawia różnice między republiką a cesarstwem - charakteryzuje różne typy ustroju państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo - opisuje grupy tworzące społeczeństwo rzymskie - wymienia zasługi Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa, używając terminów: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy - objaśnia, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie - rozpoznaje na ilustracjach budowle wznoszone przez starożytnych Rzymian: akwedukty, łuki triumfalne, amfiteatry - porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian - określa znaczenie szlaku bursztynowego dla starożytnych Rzymian - omawia przyczyny i skutki funkcjonowania szlaku bursztynowego - ocenia dokonania Juliusza Cezara Uwaga: aby otrzymać ocenę wyższą należy spełnić wymagania na oceny niższe. opracowanie: mgr Kinga Stanisławska 16