Ryszard Kukliński nie ma twarzy Marcina Dorocińskiego, a jego historia jest bardziej zagmatwana od fabuły filmu Pasikowskiego.

Transkrypt

1 Wysoka Rado! Nie dziwię się radnym Prawa i Sprawiedliwości, ponieważ ich pojmowanie bohaterstwa i patriotyzmu nie raz zaskakiwało obecnych na tej sali. Dla nich każdy, nawet najbardziej haniebny czyn, jeśli tylko szkodził Polsce przed 89. rokiem, godzien był pochwały. Zdziwienie budzi fakt, że radni Platformy Obywatelskiej takiego obrali sobie bohatera. I obrali go w 25 rocznicę wolnych wyborów. Tak, jakby to dzięki Ryszardowi Kuklińskiemu do nich doszło. Ale tak nie było, co - jak sądzę jest wam dobrze wiadome. Ryszard Kukliński nie ma twarzy Marcina Dorocińskiego, a jego historia jest bardziej zagmatwana od fabuły filmu Pasikowskiego. Pozwolę sobie przytoczyć kilka faktów o tym bohaterze. Ryszard Kukliński szpiegował od zawsze. Najpierw swoich kolegów dla polskich służb, potem dla CIA. Mówi się, że w międzyczasie również dla Związku Radzieckiego. Był szpiegiem, lecz zupełnie innym, niż filmowy Jack Strong. Zresztą sam reżyser Władysław Pasikowski przyznaje, że tę historię napisał na podstawie opowieści byłych oficerów CIA i jego amerykańskich zwierzchników, zainteresowanych gloryfikacją tej postaci. W filmie nie ma opowieści polskich oficerów, którzy pracowali z Ryszardem Kuklińskim w Sztabie Generalnym, byli z nim w Wietnamie i na kursach w Moskwie. Wielka szkoda, bo gdybyśmy znali ich opowieści, być może wnioskodawcy i ci, którzy propozycję uhonorowania Ryszarda Kuklińskiego chcą poprzeć, zastanowili się nad tym głębiej. Biografia ich bohatera pełna jest, bowiem białych plam, zagubionych dokumentów i zaskakujących awansów. Nie wiem, czy państwo wiedzą, lecz już na przełomie lat 1952/53 teczka Kuklińskiego została bardzo mocno przetrzebiona zginęło 20 stron dokumentów. Co takiego wydarzyło się, że w apogeum stalinizmu podrasowano teczkę 22-letniego chłopaka? Czym sobie na to zasłużył? Po zakończeniu wojny Ryszard Kukliński rozpoczął pracę w Straży Ochrony Obiektów we Wrocławiu formacji współpracującej z Urzędem Bezpieczeństwa i Informacją Wojskową. Niedługo potem aresztowano go za napad rabunkowy z bronią w ręku, lecz miesiąc później z aresztu wyszedł. Nie wiemy dlaczego, bo jak wspomniałem część dokumentów w 1953 r. z

2 jego teczki zniknęła. Nie dowiemy się tego z akt sądowych sprawy, bo i te w 1992 roku usunięto nie wiadomo na czyje polecenie. Podobnych zagadkowych epizodów w życiu Kuklińskiego jest dużo więcej. Dwa lata po aresztowaniu rozpoczął naukę w szkole oficerskiej we Wrocławiu, a po dwóch latach go z niej usunięto. O dziwo, dwa tygodnie później decyzją szefa Sztabu Generalnego został on przywrócony do szkoły. Wyrzucono go z PZPR, ale tu również członkostwo szybko mu przywrócono. Takiej błyskawicznej rehabilitacji w tamtych czasach naprawdę wytłumaczyć nie sposób. Szkołę oficerską ukończył Ryszard Kukliński w trybie nadzwyczajnym nie brał nawet udziału w promocji oficerskiej. A zamiast do służby w jednostce został na dwa miesiące skierowany do MON. Dlaczego akurat tam? Tego nie wiemy. Wiemy za to, że dwa miesiące trwało specjalne szkolenie w Oficerskiej Szkole Informacji Wojskowej w Wesołej. Nie zdziwiłbym się, gdyby za jakiś czas okazało się, ze Ryszard Kukliński tam właśnie trafił. Kolejnym etapem kariery była służba w piechocie w Pile. Potem trafił do Kołobrzegu, gdzie służył z ojcem gen. Waldemara Skrzypczaka. Generał wspominał, że ojciec i jego koledzy zachowali złe wspomnienia o Kuklińskim. Już wtedy żył ponad stan, co ich zdaniem było najlepszym dowodem na to, że w latach 50. pracował dla wywiadu radzieckiego. Cały czas współpracował też z polskimi tajnymi służbami, choć sam nigdy o tym epizodzie nie mówił. Zachowała się jednak jego karta operacyjna jako osobowego źródło informacji WSW, co oznacza, że donosił wojskowej bezpiece na kolegów. Odnotowano, że był współpracownikiem pożytecznym, chętnie przekazującym informacje. Zgodnie z obowiązującą dziś w Polsce ustawą lustracyjną Ryszard Kukliński nie mógłby pełnić żadnych funkcji publicznych. Działał na rzecz polskiego wywiadu odbywając rejsy prywatnym jachtem po Bałtyku i Morzu Północnym. Dla wywiadu i kontrwywiadu pracował również w Wietnamie, skąd wrócił z opinią oficera szczególnie zaufanego. Podejrzewa się, że właśnie tam został zwerbowany jako szpieg - tym razem amerykański. Oficjalna propaganda głosi, że był on najcenniejszym agentem CIA w bloku sowieckim. Że przekazał swym mocodawcom 40 tys. stron dokumentów dotyczących najtajniejszych spraw Polski i Związku Radzieckiego. Okrzyknięto go człowiekiem, który uratował świat przed III wojną światową, bo swoimi informacjami zadał śmiertelny cios ZSRR.

3 Nie jest to prawdą, bo Kukliński dostępu do najtajniejszych sekretów ZSRR nie miał. Nie mieli go nawet polscy generałowie. Mógł przekazywać tylko informacje dotyczące naszego kraju. Ale ciekawsze jest coś innego. Kontrwywiad wojskowy widział, że Kukliński żyje ponad stan. Przyłapano go również na kopiowaniu dokumentów, a mimo to raporty w tej sprawie gdzieś utknęły, a potem zaginęły. Dlaczego? Bo ktoś Kuklińskiego chronił. Możemy jedynie domyślać się kto w tamtych czasach mógł to robić tak skutecznie. W 1975 r. wojska północnowietnamskie wkroczyły do Sajgonu i zajęły archiwa CIA, których tamtejsza placówka nie zdążyła zniszczyć. Wiele wskazuje na to, że wówczas Rosjanie wpadli na trop współpracy Kuklińskiego z CIA i postanowili wykorzystać go do podwójnej gry. Taką wersję przedstawił wiele lat później późniejszy attaché wojskowy Rosji w Warszawie. Według niego Kukliński nie tylko był okiem i uchem służb radzieckich w polskiej armii, ale jednocześnie był wykorzystywany do gry z amerykanami. To w Moskwie zadecydowano, że Kukliński przekaże do Waszyngtonu informację o stanie wojennym i podkreśli, że operację tę Polacy chcą przeprowadzić własnymi rękami. O tym, że Kukliński ewakuował się do USA za wiedzą Rosjan świadczy też ich zachowanie. Gdy trzy tygodnie wcześniej zdezerterował płk Włodzimierz Ostaszewicz, w Sztabie Generalnym wybuchła awantura. Po ucieczce Kuklińskiego, nic takiego się nie stało. Kukliński nie zmienił amerykańskich planów, za to pomógł w ich doprecyzowaniu. W typowaniu celów do ataku jądrowego. O to go zresztą pytano i tak go zadaniowano, bo wbrew temu co się mówi i wierzy, Ameryka traktowała go jak każdego innego informatora. Janusz Onyszkiewicz, gdy w 1992 r. był ministrem obrony, tak mówił o działalności płk. Kuklińskiego: Płk. Kukliński nie miał bo nie mógł mieć dostępu do generalnych planów operacyjnych całego Układu Warszawskiego, a jedynie dojście do pewnej ich części, która dotyczyła zaangażowania naszych sił zbrojnych. W związku z tym wydał niejako plany operacyjne Wojska Polskiego. Jaki byłby tego efekt łatwo się domyślić. To nasze siły stałyby się głównym przedmiotem ataku. Warto tu dodać, że cele uderzeń jądrowych w Polsce wskazane przez Kuklińskiego zdjęto z map NATO dopiero w 1990 roku. Była jeszcze jedna szpiegowska specjalność Kuklińskiego sporządzanie charakterystyk osobowych polskich generałów i oficerów dowodzenia, w tym m.in. Wojciecha Jaruzelskiego.

4 To na ich podstawie nastąpiła zmiana nastawienia amerykanów do Jaruzelskiego z apogeum w postaci namawiania go przez Georga Busha w 1989 roku do kandydowania na prezydenta Polski. CIA odtajniła jedynie część z 40 tys. stron raportów Kuklińskiego. Można się z nich m.in. dowiedzieć, że w naczelnym dowództwie Układu Warszawskiego krytykowano m.in. gen. Jaruzelskiego za bierną postawę wobec polskiej kontrrewolucji. W innym raporcie z 24 czerwca 1981 Kukliński donosił, że ZSRR podejmuje intensywne przygotowania do interwencji zbrojnej. O tych raportach wielu chciałoby zapomnieć. Wysoka Rado! Przypadek Ryszarda Kuklińskiego jest - delikatnie mówiąc - bardzo kontrowersyjny. Nie zdziwiłbym się, gdyby na Łubiance roześmiano się na wieść, że nadajemy ulicy imię człowieka, który był współpracownikiem tajnych służb radzieckich. Nie wiemy nawet, jak bliskim. Przez wiele lat udawało się tego uniknąć. Nie zrobił tego Lech Kaczyński, gdy był prezydentem Warszawy. Nie zrobiło tego Prawo i Sprawiedliwość, gdy przez cztery lata rządziło Warszawą. Ciekawe dlaczego teraz radni tej formacji tak bardzo tego żądają? Pomysłowi nadania fragmentowi południowej obwodnicy Warszawy imienia Kuklińskiego skutecznie sprzeciwiali się członkowie Towarzystwa im. Jana Karskiego z Nowego Jorku, uznając, że sąsiedztwo ulicy Karskiego z ulicą informatora CIA im nie odpowiada. W liście do Rady Warszawy napisali: Dzieło jednego i drugiego jest nieporównywalne. Jana Karskiego jednoznacznie niekontrowersyjne i tak oceniane. Drugiego z nich budzące ostre spory i kontrowersje. Znane są także poglądy samego Jana Karskiego na czyny Ryszarda Kuklińskiego. Uznając dramatyzm wyboru pułkownika Wojska Polskiego i cel, jakiemu ów wybór miał służyć, prof. Karski nie lokował go w kategorii narodowego bohaterstwa. Legendarny kurier mówił wprost, że Niepodległości nie odzyskaliśmy dlatego, że Kukliński przekazywał tajne plany Paktu Warszawskiego Stanom Zjednoczonym. Wysoka Rado! Kuriozalne wydaje się fetowanie obcego szpiega i myślenie, że każdy, nawet najbardziej

5 haniebny czyn, jeśli tylko szkodził Polsce Ludowej, godzien jest pochwały. Od trzydziestu lat w Stanach Zjednoczonych odbywa karę wiezienia Jonathan Pollard, cywilny analityk wywiadu morskiego, który w połowie lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku przekazywał tajne informacje Izraelowi. Pięciu izraelskich premierów i trzech prezydentów tego kraju zabiegało o jego uwolnienie. Bezskutecznie. Oto jak Amerykanie traktują, tych, którzy jak Ryszard Kukliński dopuścili się zdrady. Warto przytoczyć słowa Adama Michnika, który mówił, że: Sam fakt pracy dla amerykańskich służb specjalnych nie jest jeszcze żadnym tytułem do chwały w Polsce. Przecież wielu było u nas amerykańskich szpiegów. Z niektórymi z nich siedziałem w więzieniu. Byli to zwykle wstrętni i podli ludzie. Natomiast oczywiście byli oni użyteczni dla CIA. (...) Błądzą ci, którzy porównują pracę oficerów AK dla brytyjskiego wywiadu z tym, co zrobił Kukliński. Oficerowie AK działali na polecenie swoich przełożonych. Natomiast Kukliński cały czas działał na własną rękę albo na polecenie swych amerykańskich przełożonych. Oddawał amerykańskim służbom wywiadowczym usługi i nie miał żadnego wpływu na to, jaki z tego Amerykanie zrobią użytek". Sprawę pułkownika Kuklińskiego trafnie ujął też Lech Wałęsa były Prezydent RP, Honorowy Obywatel Warszawy, który mówił: szpiegując na rzecz Amerykanów, Kukliński dał dowód odwagi w słusznej sprawie, ale teraz nie chcemy mieć szpiegów w polskim wojsku, nie będziemy więc stawiać go na piedestale. Bo trudno stawiać na piedestale oficera, który na własną rękę decyduje, kto jest wrogiem, a kto sojusznikiem. Oficera, który złamał przysięgę wojskową i sprzeniewierzył się swojemu państwu bez względu na to, jakie ono było. Nadanie imienia Kuklińskiego, będzie uświęceniem szpiegostwa na rzecz obcego państwa, które w historii Polski nigdy nie było dotąd nagradzane i honorowane. Stanowi obrazę dla munduru i słów przysięgi, którą wojskowi składają. Zdają sobie z tego sprawę również Amerykanie, którzy odznaczyli Kuklińskiego jedynie podrzędnym odznaczeniem CIA. Skoro był taką gwiazdą, to dlaczego nie dostał Medalu Wolności, jak inni Polacy, których zasług nie kwestionuje nikt: Jan Karski, Jan Nowak Jeziorański, Lech Wałęsa, Zbigniew Brzeziński czy Jan Paweł II? Platforma Obywatelska tworzy dziś niebezpieczny precedens i dziwię się jego pomysłodawcom, bo przewodnicząca Komisji Nazewniczej Anna Nehrebecka jak dotąd skutecznie tego unikała, za co chciałbym Pani Przewodniczącej bardzo serdecznie

6 podziękować. Z tych powodów chciałbym zgłosić poprawkę, która pozwoli wyjść z tej przykrej sytuacji z twarzą i w rocznicę odzyskania pełnej suwerenności uhonorować ulicą kogoś, dzięki komu rzeczywiście ta prawdziwa wolność w Polsce nastała. W imieniu klubu SLD zgłaszam poprawkę do uchwały w sprawie nadania imienia ulicy w dzielnicy Białołęka. Proponujemy aby zamiast Ryszarda Kuklińskiego ulica ta nosiła imię Bronisława Geremka.