U Z A S A D N I E N I E

Transkrypt

1 U Z A S A D N I E N I E Przedkładany projekt nowelizacji ustawy z dnia 16 października 1992 r. o orderach i odznaczeniach (Dz. U. Nr 90, poz. 450, z 1999 r. Nr 101, poz. 1177, z 2000 r. Nr 62, poz. 718, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 oraz z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711 i Nr 194 poz. 1432) został opracowany na podstawie analizy przepisów ustawy dokonanej z uwzględnieniem historycznego kontekstu jej powstawania, informacji o niekorzystnych zjawiskach jakie nastąpiły w dziedzinie nadawania odznaczeń pod rządami w/w ustawy, a także z uwzględnieniem nowych wyzwań wynikających z zaangażowania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misje stabilizacyjne poza granicami Kraju oraz nowych kategorii zagrożeń. Analiza wskazała na potrzebę dokonania kompleksowej rewizji i nowelizacji ustawy uchwalonej czternaście lat temu i wydanych na jej podstawie aktów wykonawczych. Jednocześnie wyzwania związane z nowymi zadaniami Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej generują potrzebę ustanowienia, poza Orderem Krzyża Wojskowego, grupy nowych odznaczeń wojskowych. Udział Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misjach poza granicami Kraju oraz nowe kategorie zagrożeń tworzą potrzebę wprowadzenia grupy odznaczeń wojskowych, nadawanych w czasie pokoju, w tym za czyny dokonane podczas działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu w Kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa. Wprowadzenie tych odznaczeń pozwoli przede wszystkim uniknąć dewaluacji Orderu Krzyża Wojskowego na drodze nadmiernej liczby jego nadań, a ponadto stworzy możliwość nagradzania żołnierzy Wojska Polskiego za czyny, które nie kwalifikują się do uhonorowania Orderem. Tym samym pozwoli zachować elitarny charakter Orderu Krzyża Wojskowego, stanowiącego pokojowy odpowiednik Orderu Wojennego Virtuti Militari. W dotychczasowym systemie orderów i odznaczeń brak jest odznaczeń, które mogłyby stanowić

2 2 uzupełnienie dla Orderu Krzyża Wojskowego. Naprzeciw tym oczekiwaniom wychodzi zaproponowane w przedłożonym projekcie ustawy ustanowienie grupy odznaczeń wojskowych: 1) Krzyża Wojskowego, nadawanego w czasie pokoju za czyny męstwa i odwagi dokonane podczas działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu w Kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa, stanowiącego odpowiednik odznaczenia wojennego Krzyż Walecznych, 2) Wojskowego Krzyża Zasługi z Mieczami, Morskiego Krzyża Zasługi z Mieczami, Lotniczego Krzyża Zasługi z Mieczami, jako nagrody za rzetelną i sumienną służbę w czasie działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa w czasie pokoju w warunkach szczególnie niebezpiecznych, nie bezpośrednio w styczności z przeciwnikiem, stanowiących odpowiednik odznaczeń wojennych: Medalu Wojska, Medalu Morskiego, Medalu Lotniczego, 3) Wojskowego Krzyża Zasługi, Morskiego Krzyża Zasługi, Lotniczego Krzyża Zasługi, jako nagrody za dokonany w czasie służby czyn przynoszący szczególną korzyść poszczególnym Rodzajom Sił Zbrojnych, a wykraczający poza normalny obowiązek, 4) Gwiazd, jako odznaczenia wojskowego o charakterze pamiątkowym, za nienaganną służbę pełnioną w operacjach polskich kontyngentów wojskowych poza granicami kraju. Projektowane odznaczenia wojskowe oparte o dwa wzory odznaki: krzyż wzorowany na odznace Orderu Krzyża Wojskowego i gwiazdę, sprawią że nowa grupa odznaczeń z racji niepowtarzalnego w innych odznaczeniach kształtu, będzie rozpoznawalną i czytelną dla ogółu społeczeństwa. Szerokie uwzględnienie polskiej symboliki państwowej i wojskowej powoduje, że grupa nowych odznaczeń wojskowych jest zgodna z polską tradycją odznaczeniową.

3 3 Istotne jest, że ustanowienie krzyży zasługi dla poszczególnych rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz gwiazd za misje poza granicami kraju wpisuje się w europejską wojskową tradycję odznaczeniową. Mimo przeszło dziesięcioletniego zaangażowania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misjach stabilizacyjnych, nie było dotąd możliwości odpowiedniego uhonorowania uczestników misji, wzorem innych armii. Wywoływało to rozgoryczenie żołnierzy Wojska Polskiego, a także stawiało nasze państwo w trudnej sytuacji, bowiem nie można było odznaczać żołnierzy armii sojuszniczych, współdziałających z polskimi kontyngentami wojskowymi. Odznaczenia te będą miały w swej nazwie określenie Gwiazda i nazwę państwa lub nazwę geograficzną terenu działania kontyngentu lub operacji wojskowej. Gwiazda będzie nadawana żołnierzom, funkcjonariuszom Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego i osobom cywilnym, za co najmniej jeden dzień nienagannej służby, rozpoczętej w ramach kontyngentu lub operacji wojskowej na danym terytorium; to odznaczenie może być też nadane obywatelom innych państw współdziałających z polskimi kontyngentami wojskowymi lub w operacji wojskowej, nie będzie nadawane członkom wizyt, inspekcji i kontroli. W projekcie ustawy przewiduje się upoważnienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do określenia, w drodze rozporządzenia, każdorazowo nazwy Gwiazdy właściwą dla danego polskiego kontyngentu wojskowego lub operacji wojskowej poza granicami kraju. Mając na uwadze postępującą dewaluację ustanowionego przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 23 czerwca 1923 roku Krzyża Zasługi proponuje się zaprzestanie nadawania tego odznaczenia za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej. Jednocześnie zaproponowano przywrócenie ustanowionego przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustawą z dnia 8 stycznia 1938 roku trzystopniowego

4 4 Medalu za Długoletnią Służbę. Odznaczenie to stanowić będzie nagrodę za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej w służbie Państwa. Pozwala to zakończyć inflacyjne nadawanie Krzyża Zasługi, wzmacniając pozycję tego odznaczenia, a jednocześnie nagradzać przywróconym Medalem za wieloletnią sumienną pracę zawodową na polu szeroko rozumianej działalności propaństwowej. Proponowana kompleksowa nowelizacja ustawy o orderach i odznaczeniach nie narusza polskiej tradycji orderowej i odznaczeniowej, a poprzez ustanowienie grupy odznaczeń wojskowych wprowadza czytelny podział polskich orderów i odznaczeń na: cywilne, wojskowe i wojenne, dodatkowo chroniąc tradycję tych ostatnich. Wprowadzenie nowych odznaczeń powoduje, że współczesny polski system wyróżniania zasług umożliwi sprawiedliwe nagradzanie zarówno za czyny szczególne, jak i za wzorową, sumienną służbę i pracę dla dobra Państwa. W związku z tym, że proponowana nowelizacja ustawy ma charakter kompleksowy, zaistniała potrzeba uporządkowania kwestii starszeństwa orderów i odznaczeń oraz ustalenia kolejności noszenia ich odznak. Zatem w projekcie ustawy przewidziano przepisy upoważniające Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do określenia, w drodze rozporządzenia, starszeństwa orderów i odznaczeń, wynikających z tradycji narodowych z wyróżnianiem zasług oraz kolejności noszenia odznak orderów i odznaczeń wynikających z ich starszeństwa, uwzględniając ordery i odznaczenia ustanowione po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., których nadawanie zostało zakończone. Przedłożony projekt ustawy zakłada, że Order Krzyża Wojskowego i odznaczenia wojskowe będą nadawane w czasie działań bojowych przeciwko aktom terroryzmu w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami kraju i nie później niż przez trzy lata od zakończenia tych działań, z zastrzeżeniem obejmującym działania prowadzone w Iraku i Afganistanie w latach Mając na uwadze udział żołnierzy polskich w

5 5 operacji Enduring Freedom i Iraqi Freedom oraz skalę zaangażowania Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w misje w Iraku i Afganistanie zaproponowano, aby okres nadawania odznaczeń wojskowych za działania w tych operacjach i misjach zakończyć z dniem 31 grudnia 2010 roku. Wzory rysunkowe odznak nowych odznaczeń wojskowych oraz Medalu za Długoletnią Służbę, ich opis, materiał, wymiary oraz sposób i okoliczności noszenia, określi Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w drodze rozporządzenia. Upoważnienie do wydania tego aktu normatywnego zawiera art. 9 ustawy o orderach i odznaczeniach. W związku z tym, do przedłożonego projektu ustawy załącza się wstępny projekt rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zmieniającego rozporządzenie z dnia 10 listopada 1992 r. w sprawie opisu, materiału, wymiarów, wzorów rysunkowych oraz sposobu i okoliczności noszenia odznak orderów i odznaczeń. Rozporządzenie to wejdzie w życie w dniu wejścia w życie ustawy o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach. Skutki społeczne wejście w życie proponowanej ustawy umożliwi: - nagradzanie żołnierzy za rzetelną i sumienną służbę w czasie działań bojowych przeciwko aktom terroru w kraju lub podczas użycia Sił Zbrojnych poza granicami państwa w czasie pokoju oraz żołnierzom różnych Rodzajów Sił Zbrojnych za dokonane w czasie służby czyny przynoszące szczególną korzyść Siłom Zbrojnym; - nagradzanie obywateli za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej. Skutki finansowe : - według szacunku Ministerstwa Obrony Narodowej przewiduje się, że w pierwszym roku funkcjonowania tej ustawy odznaczeniami wojskowymi: Krzyżem Wojskowym, Wojskowym, Morskim, Lotniczym Krzyżem Zasługi z Mieczami (i bez mieczy) odznaczonych byłoby osób. Przyjmując koszt wykonania jednej odznaki około 80 zł, ogólna kwota wydatków z budżetu państwa wyniesie ok zł. Kwota ta mieści się w budżecie

6 6 Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na 2008 rok; - ustanowienie nowego odznaczenia Medalu za Długoletnią Służbę nie rodzi nowych skutków finansowych dla budżetu państwa. Przewidziane na 2008 r. środki w budżecie Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na koszty wytworzenia odznaki Krzyża Zasługi, który przestanie być nadawany za wzorowe, wyjątkowo sumienne wykonywanie obowiązków wynikających z pracy zawodowej, pokryją wydatki na wytworzenie odznak Medalu za Długoletnią Służbę. Zakres przedmiotowy proponowanej ustawy nie jest objęty przepisami prawa wspólnotowego Unii Europejskiej.