Obszar nauczania: IV etap edukacyjny Czas zajęć: 2 godziny lekcyjne (90 minut)

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Obszar nauczania: IV etap edukacyjny Czas zajęć: 2 godziny lekcyjne (90 minut)"

Michalina Markiewicz
6 lat temu
Przeglądów:

1 Temat: Między konformizmem a oporem postawy studentów wobec państwa w latach 70. XX wieku Autor: Paweł Miakota Rodzaj materiału: scenariusz Data publikacji: Obszar nauczania: IV etap edukacyjny Czas zajęć: 2 godziny lekcyjne (90 minut) Treści nauczania zgodne z podstawą programową: - historia w zakresie podstawowym: uczeń charakteryzuje realia życia gospodarczego i społecznego PRL-u; porównuje przyczyny i skutki kryzysów 1956 r., 1968 r. i 1970 r., 1976 r. w zakresie rozszerzonym: uczeń charakteryzuje i porównuje etapy: i ; wyjaśnia przyczyny kryzysów społeczno-politycznych: 1968 r., 1970 r., 1976 r. i 1980 r.; charakteryzuje działalność opozycji w PRL-u; charakteryzuje kulturę i życie codzienne w Polsce Ludowej). Cele - po lekcji uczeń powinien: - umieć porównać sytuację gospodarczą i społeczną lat 60. i 70., - wymienić sposoby, którymi władza starała się zdobyć większą kontrolę nad społeczeństwem, - przedstawić przykłady aktywności studenckiej w pierwszej połowie lat 70., - odpowiedzieć na pytanie: jak doszło do powstania Studenckiego Komitetu Solidarności? Pomoce dydaktyczne: I Załączniki 1-3 II Inne 1. P. Miakota, M. Stachura, Byliśmy studentami w latach 70. ubiegłego wieku. Notes edukacyjny. 2. Ł. Dwilewicz, J. Majewski, Dekady , Warszawa 2006 [album fotograficzny], 3. M. Lizut, A. Zawistowski, Dekady , Warszawa 2006 [album fotograficzny]. 4. leksykon historyczny Przebieg zajęć: Pierwsza godzina lekcyjna: 1. Rozdaj uczniom ilustracje z albumu Dekady Poproś uczniów, by na podstawie wybranych ilustracji przypomnieli sytuację gospodarczą i polityczną na przełomie lat 60. i 70. Uzupełnij odpowiedzi uczniów: odwołaj się do wydarzeń marcowych i grudniowych, zwróć uwagę na niski poziom konsumpcji. Przedstaw w kilku zdaniach okoliczności przejęcia władzy przez Edwarda Gierka, opowiedz o różnicach w sprawowaniu władzy między Edwardem Gierkiem a Władysławem Gomułką.

2 2. Odczytaj (lub poproś o to jednego z uczniów) Załącznik 1. Zanotuj na tablicy pytania: co Krzysztofowi Rutkowskiemu najbardziej kojarzy się z początkiem dekady Edwarda Gierka? jak sądzisz, dlaczego właśnie to? jak, z dzisiejszego punktu widzenia, wygląda ta reakcja? Przeprowadź dyskusję. 3. Podsumuj dyskusję. Przedstaw politykę rządu, która miała na celu z jednej strony przekonanie społeczeństwa do systemu m.in. poprzez zwiększenie konsumpcji, z drugiej zaś starała się bardziej je kontrolować, uzależniając je od partii poprzez organizacje masowe. Rodzi to dwuznaczne pod względem moralnym sytuacje. 4. Podziel uczniów na dwu- lub trzyosobowe grupy i rozdaj im teksty (Załącznik 2) wraz z pytaniami. Celem ćwiczenia jest przedstawienie różnych postaw prezentowanych przez ludzi związanych ze środowiskiem akademickim w latach 70. Po zakończeniu pracy w grupach zadaj klasie pytania dołączone do tekstów: Tekst nr 1 jak sądzisz, dlaczego Zbigniew Gieruń-Banaszewski musiał uzyskać zgodę młodzieżowej organizacji na wyjazd? scharakteryzuj reakcje działacza Socjalistycznego Związku Studentów Polskich [SZSP], dziekana i starosty roku jak sądzisz, jakie były motywacje tych ludzi? Tekst nr 2 dlaczego niektórzy pracownicy naukowi nie mieli wstępu na uczelnie? w jaki sposób Krzysztofowi Rutkowskiemu udało się obejść ten zakaz? Tekst nr 3 jakie społeczne znaczenie miał w omawianym okresie Teatr Ós mego Dnia? Przy jakiej organizacji działał? jakie działania podejmowała władza wobec teatru? 5. Zadaj uczniom pracę domową - napisać maksymalnie jednostronicową notę biograficzną o Stanisławie Pyjasie. Druga godzina lekcyjna: 1. Poproś uczniów o przypomnienie okoliczności powstania Komitetu Obrony Robotników oraz form jego działania. Nauczyciel kieruje rozmową tak, aby uczniowie wskazali na jawne działanie jako jedną z głównych cech odróżniających KOR od innych organizacji opozycyjnych. Fakty, które podają uczniowie, notuj w punktach na tablicy. 2. Poproś wybranego ucznia o odczytanie zadania domowego z poprzedniej lekcji - krótkiej notatkę na temat Stanisława Pyjasa. Jeśli zajdzie potrzeba, uzupełnij wypowiedź. 3. Powiedz uczniom, by pracując z tekstem źródłowym - oświadczeniem o powołaniu SKS - w formie pisemnej odpowiedzieli na pytania: jakie kroki podjęli studenci w reakcji na zabójstwo Stanisława Pyjasa?

3 jak demonstrujący studenci ocenili SZSP? Dlaczego? dlaczego został powołany SKS? jakie zadania stawiał sobie SKS? Po wykonaniu pracy poproś o odczytanie odpowiedzi; w razie problemów uzupełniaj wypowiedzi o niektóre fakty. 4. Odczytaj uczniom tekst z Załącznika 3 i rozpocznij dyskusję na temat: Gdzie przebiega granica przyzwoitości w państwie autorytarnym? 5. Podsumuj lekcję zapytaj uczniów, jak studenci reagowali na zastaną rzeczywistość, w jaki sposób przeciwstawiano się działaniom władzy i czy wszyscy się jej przeciwstawiali? 6. Zadaj uczniom pracę domową rozprawkę na temat Gdzie przebiega granica przyzwoitości w państwie autorytarnym?" z wykorzystaniem informacji zaczerpniętych z notesu (objętość: 2 strony). Załącznik 1 Było gigantyczne przeżycie, jak po raz pierwszy pojawiła się coca-cola w puszkach. Nawet nie sam smak coca-coli, tylko to, że jest puszka. I potem tę puszkę było można na przykład przerobić na piórnik i to mogło stać na biurku. Słuchało się Beatlesów, Deep Purple, Rolling Stonesów. Pamiętam, że były adaptery Bambino, potem magnetofony kasetowe takie grundigi się pokazały, jeszcze przedtem było coś takiego większego, takie bydlę polskie - Dzierżoniów [magnetofon produkowany w fabryce Diora w Dzierżoniowie]. Byłem strasznie dumny, ponieważ dostałem spodnie biodrówki - wtedy były modne - modne były też koszule rozchełstane, jakieś takie hippie-green albo yellow, krzyczące w oczy. Na prywatkach rzeczą obowiązkową była sałatka jarzynowa w ogromnej ilości i na przykład szynka konserwowa. Z puszki, takie Polish ham. Załącznik 2 Krzysztof Rutkowski Tekst nr 1 W kwestionariuszu paszportowym było napisane że dziekan musi to podpisać. Idę do dziekanatu i pani mówi- Najpierw musi pan pójść do organizacji młodzieżowej po opinię ja mówię - Ale do jakiej organizacji? - No, jakiej? jedna jest organizacja, tam na Szewskiej, na górze [SZ SP1. No, to poszedłem i mówię - Słuchajcie, podpiszcie ten wniosek. A właśnie pojawił się taki skubaniec, on był starszy o dwa lata i też studiował prawo. On mówi - No, dobra, tu jest deklaracja, zapisz się do organizacji. Ja mówię - Nie, ja przyszedłem, żebyście mi to podpisali, ale ja się zapisać nie chcę - jak nie chcesz, to ja ci nie podpiszę - jak mi nie podpiszesz, to ja nie dostanę paszportu. - To jest twój problem. Poleciałem wtedy do dziekana, a on mówi- Niech pan pójdzie do starosty roku i niech on panu napisze, że jest pan miły i uprzejmy. Rzeczywiście, poszedłem i znalazłem człowieka, to był Adaś Gierak. On mi napisał różne głupoty w stylu,,uczynny", itd. i wszystko załatwiłem. jednak jak człowiek chciał ten durny system obejść, to się obeszło.

4 Zbigniew Gieruń-Banaszewski Tekst nr 2 Zostałem przewodniczącym Warszawskiego Koła Polonistów. Z kilkoma kolegami i koleżankami zaczęliśmy się buntować. jak to?! My mamy książki i tam jest napisane tak: Jan Sławiński, Michał Głowiński, Maria Janion [pracownicy instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk, oskarżani przez partyjnych naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego o rewizjonizm! No, gdzie oni są? Bardzo szybko się dowiedzieliśmy, gdzie oni są. Obok, w Pałacu Staszica [siedziba PAN]. Tylko, że nie mają prawa wstępu na uniwersytet. No to zapraszamy! Kogo zapraszamy? Michała Głowińskiego! A ponieważ ja rzeczywiście uchodziłem za kogoś w rodzaju niesłychanie zdolnego człowieka, więc nikt nie powie mi, że koło polonistów nie może zaprosić Michała Głowińskiego! Opiekunem naukowym był taki marcowy docent. Ubek, to jasne! Nie wiedziałem wtedy, że on jest ubek, bo nie wiedziałem, co to jest ubek. To ja do niego idę i mówię, że w ramach koła polonistów to pana docenta serdecznie zapraszamy na nasze spotkanie z Michałem Głowińskim, powiedzmy. Panie Krzysztofie, a dlaczego ten? Tyle jest ciekawych pisarzy - pyta. Tak jest, to drugim razem zrobimy z innym, a teraz właśnie postanowiliśmy zrobić z tym. Krzysztof Rutkowski Tekst nr 3 Bez dwóch zdań Teatr Ósmego Dnia to w Poznaniu był ważnym fenomen dla przełamywania barier, dla stawiania pewnych kroków, decydowania, na ile się jeszcze godzić, a na ile - nie jego znaczenie było zupełnie niebywałe w sensie pewnego miejsca, w którym uzyskiwało się oddech, uzyskiwało się otworzenie głowy, gdzie spotykać można było ludzi, którzy mają dosyć. Tylko trudne do zrozumienia dla kogoś, kto nie zna tamtych czasów, będzie z pewnością, kiedy usłyszy, że Teatr Ósmego Dnia działający w opozycji, jednocześnie funkcjonował w ramach istniejących struktur komuny, czyli był zakotwiczony przy ZSP [SZSP], miał swoje pomieszczenie dzięki zrzeszeniu - w Od Nowie, że w pewnym momencie był przyczepiony, czy też przydzielony do Estrady Poznańskiej". Bo taka też była intencja władzy: chciano ich oswoić, wtopić w system, załagodzić, dać etaty. A czasami było jeszcze inaczej, czasami ktoś porządny był w tym ZSP (Zrzeszenie Studentów Polskich), ktoś kto, znając ich i lubiąc, po prostu chciał pomóc. I to jest właśnie bardzo istotne, że można tworzyć teatr tak naprawdę opozycyjny, w ramach struktur, które były w komunie Myślę że niektórym trudno to dziś to zrozumieć. Załącznik 3 Andrzej Maszewski Część studentów traktowała mnie jako dziwaka, część pukała się po głowie, część mi sprzyjała, ale mówiła, że się boi podjęcia takiej działalności, część mówiła mi - Stary, ja się muszę zapisać do PZPR-u, bo dzięki temu będę miał stypendium, dostanę od razu pracę, a ty co będziesz robił? Część uważała, że to, co my robimy, jest kompletnie bez jakichkolwiek perspektyw. Było bez perspektyw: w 1979 myślenie, że za kilka lat upadnie PRL, ZSRR,

5 wejdziemy do NATO, upadnie Układ Warszawski, wejdziemy do Unii Europejskiej i tak dalej jak mogliśmy to przewidzieć? Adam Lipiński

Podobne dokumenty

www.filmotekaszkolna.pl

www.filmotekaszkolna.pl Temat: Jak zbudować dobre relacje z rodzicami? Rozważania na podstawie filmu Ojciec Jerzego Hoffmana Opracowanie: Lidia Banaszek Etap edukacyjny: ponadgimnazjalny Przedmiot: godzina wychowawcza Czas: 2