Młodzieżowe rady. Krótki poradnik. opracowany w ramach projektu: «Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim»

Transkrypt

1 Młodzieżowe rady Krótki poradnik opracowany w ramach projektu: «Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim» tekst i grafika: Anna Jarzębska konsultacje: Krzysztof Florys Jerzy Darowski

2 Czym jest młodzieżowa rada? Młodzieżowa rada to zespół młodych ludzi wybranych w demokratycznych wyborach, którzy zostali powołani przez samorząd lokalny do reprezentowania młodzieży z danego terenu: konsultowania decyzji dotyczących młodzieży podejmowanych przez samorząd, zgłaszania potrzeb i problemów młodzieży oraz realizacji własnych inicjatyw na rzecz lokalnej społeczności. Młodzieżowa rada to sposób na edukację obywatelską w praktyce poprzez działanie. W Polsce działa kilkaset tego typu struktur przy samorządach różnych szczebli od samorządów gminnych, poprzez powiatowe aż do wojewódzkich. Młodzieżowe rady gmin są powoływane na podstawie art. 5b ustawy o samorządzie gminnym, który mówi: Rada gminy na wniosek zainteresowanych środowisk może wyrazić zgodę na utworzenie młodzieżowej rady gminy mającej charakter konsultacyjny oraz Rada gminy, powołując młodzieżową radę gminy, nadaje jej statut określający tryb wyboru jej członków i zasady działania. Przepis ten ma bardzo ogólny charakter, zatem szczegółowy tryb powołania i sposób działania młodzieżowej rady trzeba opracować samodzielnie. Istotne jest jednak, że rada powinna być powołana na wniosek zainteresowanych środowisk, a więc z inicjatywy samej młodzieży, która chciałaby mieć taki organ reprezentacji. W Ukrainie młodzieżowych rad jest jeszcze stosunkowo niewiele, jednak w ramach projektu Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim (realizowanego przez polską Fundację Mapa Pasji i ukraińską Miejską Młodzieżową Organizację STEP w ramach programu RITA Przemiany w regionie, dofinansowanego ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności) udało się stworzyć 3 nowe młodzieżowe rady w gminach: Shyroke, Chernihivka i Kushugum. W ukraińskim ustawodawstwie młodzieżowe rady mogą być tworzone na podstawie przepisów ustawy O samorządzie lokalnym : laws/show/280/97-%d0%b2%d1%80/page. Korzyści z powołania Młodzieżowej Rady Działania młodzieżowych rad przyczyniają się do: Zwiększenia świadomości obywatelskiej, to jest wiedzy i zainteresowania młodzieży działalnością władz, a także rozumienia zasad działania samorządu lokalnego; Wzmocnienia dialogu obywatelskiego mieszkańców z władzami lokalnymi, a przez to do lepszej diagnozy potrzeb i wdrażania skuteczniejszych rozwiązań na poziomie lokalnym; Podejmowania przez młodzież konkretnych działań na rzecz swojej społeczności lokalnej, aktywnego diagnozowania i rozwiązywania miejscowych problemów.

3 Tworzenie młodzieżowej rady krok po kroku Krok 1: Powołanie grupy inicjatywnej i opracowanie statutu Pracę należy rozpocząć od zebrania grupy młodzieżowej, która jest zainteresowana istnieniem młodzieżowej rady i ewentualnie w razie wyboru - działaniem w niej. Spośród tej grupy powołać należy grupę inicjatywną, która zajmie się procesem powoływania rady. Oczywiście, należy rozpocząć dialog z miejscowym samorządem i przekonać go, że taką radę warto powołać. Statut młodzieżowej rady musi zostać przyjęty przez radę gminy, aby mogła ona zostać oficjalnie powołana, jednak zanim to się stanie, trzeba ten dokument opracować. W tym procesie powinni uczestniczyć młodzi ludzie potencjalni członkowie przyszłej młodzieżowej rady bo to oni będą musieli później musieli go przestrzegać i według niego działać. Dlatego powinni dobrze go rozumieć i dostosować zawarte w nim rozwiązania do oczekiwań i lokalnych potrzeb młodzieży stojącej za inicjatywą powołania rady. Pamiętaj! Statut powinien być dokumentem, który zapewnia demokratyczny charakter młodzieżowej rady, w szczególności: Możliwie szeroką reprezentację miejscowej młodzieży w radzie dostęp osób w różnym wieku, z różnych miejscowości, szkół itp. (dzięki odpowiedniej ordynacji wyborczej); w praktyce członkami młodzieżowych rad najczęściej są młodzi ludzi w wieku lat, ale możliwe jest także dopuszczenie członkostwa osób starszych (maksymalnie do 35 roku życia) Podejmowanie kluczowych decyzji (np. dotyczących strategii działania, zmian w statucie, wyboru organów zarządzających) przez wszystkich członków rady Wybór organów zarządzających radą (np. przewodniczącego, prezydium, rady nadzorczej) w sposób demokratyczny, najlepiej w głosowaniu tajnym Odpowiedzialność organów zarządzających radą przed wszystkimi członkami rady, w tym możliwość ich odwołania z określonych powodów Możliwość zawieszenia lub wykluczenia młodzieżowego radnego z rady, jeśli nie przestrzega określonych zapisów statutu (np. ustalonych zasad członkostwa) Brak dyskryminacji kandydatów i wyborców, którzy funkcjonują w danej społeczności, ale stanowią mniejszość np. ze względu na ich pochodzenie, wyznanie, przynależność etniczną. Jak to zrobić? Ogłosić wśród lokalnej młodzieży, że będzie tworzona młodzieżowa rada (coś na kształt samorządu szkolnego, ale na szczeblu całej gminy) i zaprosić chętnych do udziału w przygotowaniu tego przedsięwzięcia; ważne, by młodzież miała od początku świadomość, że bycie w grupie inicjatywnej nie gwarantuje powołania na członka młodzieżowej rady, ponieważ o tym decydują demokratyczne wybory, które odbędą się później; Zorganizować spotkanie z młodzieżową grupą inicjatywną (najlepiej w formie warsztatów prowadzonych metodami aktywizującymi), podczas którego: zostanie przedstawiona idea działania młodzieżowej rady i dobre przykłady z innych miejscowości lub krajów, zostaną przedyskutowane kluczowe zapisy statutu młodzieżowej rady dotyczące takich kwestii jak sposób wyboru członków rady, zasady członkostwa, cele i sposób działania rady; ważne jest, by zadbać o ustalenie demokratycznych reguł działania młodzieżowej rady (w razie potrzeby zainicjować dyskusję na temat proponowanych rozwiązań i zasad demokracji, które powinny być przestrzegane); Opracować statut młodzieżowej rady na podstawie dostępnych wzorów z już działających rad oraz wniosków ze spotkania z młodzieżową grupą inicjatywną; dobrze, jeśli w tym procesie uczestniczy zainteresowana grupa młodzieży, a także fachowcy (np. radni gminy, radcy prawni), którzy zadbają o poprawność formalno-prawną dokumentu; Przedłożyć władzom samorządowym projekt statutu młodzieżowej rady wraz z wnioskiem o podjęcie uchwały w sprawie jej oficjalnego powołania; warto poinformować radnych wcześniej, czym jest młodzieżowa rada i jakie są korzyści z jej funkcjonowania, by zyskać ich przychylność w momencie głosowania nad uchwałą o powołaniu młodzieżowej rady.

4 Krok 2: Wybory do młodzieżowej rady Krok 3: Działanie młodzieżowej rady Wybory do młodzieżowej rady można przeprowadzić dopiero, kiedy jej statut został już zatwierdzony przez władze samorządowe. Wybory powinny mieć charakter demokratyczny i być przeprowadzone zgodnie z ze statutem. Kandydaci na młodzieżowych radnych powinni mieć możliwość przeprowadzenia swoich kampanii wyborczych, a całe przedsięwzięcie powinno być szeroko promowane wśród młodzieży z całej gminy. Jak to zrobić? Sprawdzić w statucie młodzieżowej rady, kto i kiedy powinien ogłosić wybory na jej członków, a następnie zadbać, by zgodnie z tymi zapisami wybory zostały ogłoszone; Przeprowadzić we wszystkich szkołach akcję informacyjną wśród młodzieży, zachęcającą młodych ludzi zarówno do kandydowania jak i głosowania na młodzieżowych radnych; Stworzyć warunki do tego, by kandydaci na młodzieżowych radnych mogli zaprezentować swoje pomysły i programy wyborcze (np. zorganizować wystawę plakatów wyborczych, czas na prezentację kandydatów w szkołach itp.) Przeprowadzić wybory do młodzieżowej rady zgodnie z zapisami statutu, z zachowaniem reguł demokracji, przyjętej ordynacji wyborczej itp.; Po wyborach ogłosić wśród młodzieży, kto został młodzieżowym radnym. Kiedy członkowie młodzieżowej rady zostali już wybrani, rada powinna rozpocząć swoje działanie zgodnie z zapisami statutu. Rada może realizować własne pomysły i inicjatywy na rzecz lokalnej społeczności, nie powinna jednak zapominać, że jej podstawowym zadaniem jest prowadzenie dialogu z lokalnymi władzami oraz konsultowanie decyzji dotyczących młodzieży podejmowanych przez samorząd. Ważną rolę w funkcjonowaniu rady odgrywa jej opiekun / animator osoba dorosła będąca łącznikiem pomiędzy młodzieżą a samorządem, wspierająca na co dzień działanie rady. Jak to zrobić? Zadbać o uroczyste rozpoczęcie działania młodzieżowej rady jeśli to możliwe, warto zorganizować pierwsze posiedzenie w siedzibie lokalnego samorządu (w miejscu, gdzie odbywają się sesje rady gminy), zaprosić na nie przedstawicieli władz samorządowych, by powitali młodzież i przyjęli ślubowanie młodzieżowych radnych, przygotować dla młodzieży dodatkowe symbole znaczenia ich funkcji takie jak legitymacje młodzieżowych radnych, karty do głosowanie podczas posiedzeń rady, certyfikaty wyboru na radnego itp. Zgodnie ze statutem młodzieżowej rady przeprowadzić wybory organów zarządzających (np. przewodniczącego, prezydium, rady nadzorczej, sądu koleżeńskiego itp.); Wypracować wspólnie z członkami młodzieżowej rady (najlepiej w formie warsztatowego spotkania) plan działania młodzieżowej rady na najbliższy rok; Dowiedzieć się od władz samorządowych, jakie decyzje dotyczące młodzieży będzie podejmować w najbliższej przyszłości i uzgodnić tryb ich konsultowania z młodzieżową radą; Jeśli młodzieżowa rada chce realizować własne inicjatywy, przeprowadzić warsztaty edukacyjne, podczas których zostaną młodzieży przedstawione zasady przygotowania i realizacji projektów, a następnie zachęcić młodzież do pracy nad własnymi pomysłami na działania młodzieżowej rady i wspierać wdrażanie wspólnie podjętych inicjatyw; Dbać o komunikację z otoczeniem i edukację obywatelską informować mieszkańców zarówno tych młodszych jak i starszych czym jest młodzieżowa rada i w jaki sposób można włączyć się w jej działanie oraz jakie inicjatywy obecnie realizuje i planuje podjąć w przyszłości. Pamiętaj! Wybory do młodzieżowej rady powinny być praktyczną lekcją demokracji. Dobrą praktyką jest: zorganizowanie kampanii wyborczej kandydatów (umożliwienie młodzieży zaprezentowania siebie i swoich programów wyborczych rówieśnikom) tworzenie komisji wyborczych, w których zasiadają zarówno dorośli jak i młodzież, głosowanie na specjalnie przygotowanych kartach wyborczych, głosowanie do urn wyborczych, tworzenie warunków do głosowania w sposób tajny, komisyjne liczenie głosów oddanych na poszczególnych kandydatów, dokumentowanie przebiegu i wyniku wyborów w formie protokołów. Pamiętaj! Młodzieżowa rada jest organem lokalnego samorządu, a nie samodzielną organizacją współpraca z lokalnymi władzami i konsultowanie decyzji dotyczących młodzieży to jej kluczowe zadania; Warto przypominać młodzieżowym radnym, że w radzie reprezentują nie tylko siebie, ale całą miejscową młodzież, dlatego powinni na bieżąco badać potrzeby i zasięgać opinii innych młodych ludzi przed podjęciem ważnych decyzji; Ważną rolę w działalności młodzieżowej rady pełni jej opiekun / animator powinna to być osoba, która lubi pracować z młodzieżą i chętnie wspiera ją w realizacji własnych pomysłów nie narzuca swojego zdania, ale regularnie wspiera i motywuje młodzież do działania, a także dba o przestrzeganie statutu i demokratycznych procedur; w praktyce opiekunami są najczęściej nauczyciele, działacze lokalnych organizacji młodzieżowych lub urzędnicy samorządowi; rola i zadania opiekuna młodzieżowej rady powinny być określone w statucie.

5 Przykłady inicjatyw młodzieżowych Czernihivka Młodzieżowa grupa inicjatywna z Chernihivki (obwód zaporoski, Ukraina) jeszcze przed powołaniem młodzieżowej rady w lecie 2017 roku zorganizowała na swoim terenie edukacyjną grę terenową o tematyce patriotycznej, na którą zaprosiła wszystkich mieszkańców. Uczestnicy zabawy nie tylko ciekawie spędzili czas, ale także zwiększyli swoją wiedzę na temat historii Ukrainy oraz nawiązali nowe relacje z innymi graczami. Gra cieszyła się ogromnym powodzeniem. Organizatorzy przygotowali także opis metodyki organizacji gry, dzięki czemu może ona zostać przeprowadzona także w innych miejscowościach. (Inicjatywa została zrealizowana w ramach projektu Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim, współfinansowanego z programu RITA Przemiany w regionie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności). Kuszugum Młodzieżowa rada z Kushugum (obwód zaporoski, Ukraina) wpadła na pomysł zorganizowania w lecie 2017 roku w pobliżu szkoły miasteczka ruchu drogowego, dzięki któremu miejscowe dzieci i młodzież mogą w praktyce uczyć się przepisów dotyczących poruszania się po drogach i zwiększać w ten sposób swoje bezpieczeństwo. W miasteczku odbyła się seria zajęć i animacji edukacyjnych dla dzieci i młodzieży szkolnej z udziałem wolontariuszy z młodzieżowej rady, którzy otrzymali do tego celu specjalne mundurki służb drogowych. Plac jest regularnie wykorzystywany do celów edukacyjnych. (Inicjatywa została zrealizowana w ramach projektu Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim, współfinansowanego z programu RITA Przemiany w regionie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności). Bałtów Młodzieżowa rada gminy Bałtów (woj. świętokrzyskie, Polska) w 2015 roku zrealizowała inicjatywę pod nazwą Akcja SMILE i eksplozja kolorów w Bałtowie, w ramach której zorganizowała festiwal dla okolicznej młodzieży, w którym wzięło udział ponad 2000 osób. W ramach festiwalu odbyły się dwa biegi (dla dzieci o ługości 1 km i dla dorosłych o długości 3 km), gry i zabawy dla uczestników, w tym zabawa SMILE i bitwa wodna, a także konkurs talentów. Młodzież zorganizowała także Flash Mob, a na koniec odbyła się Eksplozja Kolorów, po której wszyscy nabrali kolorów tęczy. Podczas festiwalu młodzież prowadziła zbiórkę pieniędzy na leczenie chorego kolegi.

6 Fundacja Mapa Pasji Osoby lub organizacje potrzebujące bardziej szczegółowych wyjaśnień, konsultacji lub zainteresowane realizacją wspólnego projektu, mającego na celu powołanie młodzieżowej rady, ożywienie jej działalności, czy też ogólnie pracę z młodzieżą prosimy o kontakt: Fundacja MAPA PASJI ul. Stańczyka 12/4, Kraków tel , biuro@mapapasji.pl Młodzieżowe rady. Krótki poradnik jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa - Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe (CC BY-SA 4.0). Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Fundacji Mapa Pasji. Utwór powstał w ramach projektu Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim, realizowanego przez Fundację Mapa Pasji, przy wykorzystaniu środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności. Zezwala się na dowolne wykorzystanie treści pod warunkiem zachowania niniejszej informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, posiadaczach praw oraz o projekcie Młodzieżowe rady w obwodzie zaporoskim. Treść licencji jest dostępna na stronie: Projekt współfinansowany ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności w ramach programu RITA Przemiany w regionie, realizowanego przez Fundację Edukacja dla Demokracji.