TERCO Europejska współpraca terytorialna jako czynnik wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i jakości życia. 27 listopada 2011, Warszawa

Transkrypt

1 TERCO Europejska współpraca terytorialna jako czynnik wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i jakości życia Dr hab. Katarzyna Zawalińska, EUROREG 27 listopada 2011, Warszawa Department of Planning and Regional Developement University of Thessaly, School of Engineering

2 Główne cele TERCO AT2020: Współpraca ma istotne znaczenie dla wspierania inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz spójności terytorialnej w UE Identyfikacja i typologia istniejących form współpracy terytorialnej w Europie Ocena wpływu współpracy terytorialnej na wzrost gospodarczy, zatrudnienie i jakość życia Analiza współpracy terytorialnej na różnych poziomach oddziaływania: programu, projektów, beneficjentów, regionów. Adekwatność zasięgu geograficznego i tematycznego współpracy terytorialnej w Europie; Identyfikacja głównych elementów odpowiadających za sukces współpracy Zarządzanie współpracą terytorialną i dobre praktyki

3 Wybrane elementy TERCO Identyfikacja różnych typów współpracy terytorialnej w Europie i dogłębna analiza 5 z nich Główne rodzaje współpracy terytorialnej Stworzenie unikalnej pan-europejskiej bazy danych o miastach partnerskich ze źródeł internetowych (Wikipedia ) Analiza sieciowa INTERREGów i miast partnerskich Regionalna Typologia współpracy Studia przypadków (19 krajów): Współpraca transgraniczna: dwu i trzystronne studia przypadków ankiety internetowe i PAPI Wywiady z władzami lokalnymi biorącymi udział w projektach współpracy Miasta partnerskie Transgraniczna (Interreg A) Transnarodowa (Interreg B) Międzyregionalna (Interreg C) Międzykontynentalna Inne inicjatywy i projekty Source: Adam Płoszaj

4 Typologia współpracy Reykjavik Oslo Stockholm Helsinki Tallinn Canarias Guadeloupe Guyane Martinique Réunion -Nowe Kraje Członkowskie: przeważa najłatwiejszy typ współpracy porzez miasta partnerskie Lisboa Madrid Dublin London Paris El-Jazair Amsterdam Bruxelles/Brussel Luxembourg Bern EUROREG, ESPON TERCO Project, 2012 Vaduz Tounis København Territorial cooperation in different types of regions Berlin Roma Praha Type 1: Twinning city oriented territorial co-operation Ljubljana Zagreb Warszawa WienBratislava Budapest Valletta Sarajevo Riga Beograd Podgorica Type 2: INTERREG oriented with high cooperation beyond the ESPON area Type 3: Relatively low range and intensity of territorial cooperation Tirana Vilnius Skopje Minsk Sofiya Bucuresti Type 4: Hubs of territorial cooperation (resulting from specific administrative divisions) Athina Kyiv Kishinev Madeira Acores This map does not necessarily reflect the opinion of the ESPON Monitoring Committee Ankara Nicosia Type 5: Medium range and intensity of territorial co-operation (constituting the ESPON area average) No data Źródło: Maciej Smętkowski km - W krajach na południowych obrzeżach UE (Hiszpania, Grecja ): dominują INTERREGI i inne formy współpracy z partnerami spoza UE - W regionach problemowych (południowe Włochy, wschodnie Niemcy, Benelux, wschodnia Finlandia) małe zaangażowanie niezależnie od form współpracy - Duże ośrodki miejskie centra intensywnej współpracy - Pozostałe nie wyróżniają się współpracą, stanowią średnią unijną

5 Wpływ europejskiej współpracy terytorialnej na rozwój społecznoekonomiczny istotny choć niewielki za to b. duży wpływ na instytucje. Wzrost gospodarczy Nowe miejsca pracy Jakość życia

6 Domeny tematyczne europejskiej współpracy terytorialnej Domeny współpracy zależą od rodzaju współpracy W obecnej współpracy terytorialnej przeważają takie domeny jak: wymiana kulturalna, turystyka, działania związane z ochroną środowiska, ekonomią, edukacją i projekty infrastrukturalne W przyszłości (w.g. aktorów zaangażowanych we współpracę) wzrośnie znaczenie projektów w zakresie: turystyki, współpracy gospodarczej i ochrony środowiska, a zmaleje w zakresie: wymiany kulturalnej, edukacyjnej i infrastruktury.

7 Czy EWT powinna wspierać projekty inwestycyjne? Nowe Kraje Członkowskie Infrastruktura w EWT Jakiego typu inwestycje powinny być realizowane w ramach EWT? Stare Kraje Członkowskie W ramach którego typu współpracy powinno się wspierać inwestycje? Kraje spoza UE 7

8 Przykład jednego typu współpracy w ramach miast partnerskich Sieć miast partnerskich w obszarze ESPONa Źródło: Adam Płoszaj

9 Sieć miast partnerskich poza obszarem ESPONa Source: Adam Płoszaj

10 Jaki poziom współpracy osiągają miasta partnerskie? Wspólne rozwiązywanie wzajemnych problemów Wdrażanie wspólnych strategii terytorialnych Podejmowanie wspólnych akcji Dzielenie się narzędziami w celu rozwiązywania swoich problemów Doradzanie sobie nawzajem jak rozwiązywać problemy Wymiana doświadczeń w zakresie swoich problemów Theme Twinning Cities Exchanging experience Advising to solve similar problems Sharing tools to tackle a common problem Common actions to solve local problems Implementing a spatial strategy Solving cross-border Źródło: problems Ankieta elektroniczna w 19 krajach BELGIUM - FRANCE FINLAND - RUSSIA POLAND-UKRAIN. - SLOVAK. POLAND-GERMANY- CZECH. R. BULGARIA-GREECE- TURKEY UK-SWEEDEN- NORWAY LATIN AMERICA - SPAIN Total 63,6 90,0 78,0 88,9 79,3 94,3 70,0 83,9 27,3 30,0 62,0 55,6 58,6 64,2 60,0 57,3 0,0 30,0 60,0 50,0 55,2 56,6 50,0 51,3 9,1 60,0 70,0 66,7 55,2 30,2 40,0 51,3 0,0 10,0 34,0 22,2 34,5 17,0 10,0 23,1 0,0 20,0 22,0 27,8 48,3 28,3 10,0 26,6

11 Wpływ współpracy miast partnerskich na rozwój Economic growth Job creation Quality of life Quality of natural environment Service provision Old MS New MS Non EU International trade FDI Commuting for work Tourism Migration Źródło: Ankieta elektroniczna z 19 krajów Old MS New MS Non EU

12 Modele zarządcze współpracy terytorialnej Bottom up - Top down Centralised - Locally driven Centrally driven Odgórne 100% Both 100% Oddolne Locally driven Both 50% Highly Wysoce institutionalised zinstytucjonalizowane 0% Norway Scotland Sweden Closely Wysoce uregulowane managed/regulated Level of formality 100% Narrow Mała liczba aktorów zaangażowanych involvement 50% Joint structures Te same struktury 0% partnerskie Norway Scotland Sweden Top down Bottom up 0% Both Highly institutio nalised Loosely organised 100% 50% 0% Loosely Luźno zorganizowane organised Norway Scotland Sweden Otwarte, elastyczne Level of regulation Open/flexible arrangements Szerokie Broad partnerstwo partnership Osobne struktury Parallel partnerskie structures Norway Scotland Sweden Centralis ed Locally Driven Both Closely regulated Open and flexible

13 Wnioski dla EWT z TERCO Wpływ EWT na rozwój socio-ekonomiczny jest większy pośrednio niż bezpośrednio poprzez rozwój instytucji, wymianę know-how, technologii, etc. Projekty w ramach EWT powinny koncentrować się na wspólnym rozwiązywaniu wzajemnych problemów bo prosta wymiana doświadczeń jest już niewystarczająca dla Partnerów współpracy. Rośnie znaczenie współpracy gospodarczej, ochrony środowiska i turystyki. Jednak współpraca z krajami sąsiedzkimi nadal będzie się opierać na wymianie kulturalnej i edukacyjnej. Inwestycje infrastrukturalne w ramach EWT: a) TAK jeśli rozwiązują konkretne problemy na poziomie Europejskim, (np. brakujące połączenia transportowe), b) w NMS wciąż przeważają preferencje w stronę infrastruktury transportowej; c) w OMS - infrastruktura społeczna Zarządzanie i koordynacja działań EWT bardzo ważne dla synergii. Nie ma jednego modelu zarządczego. Np. zarządzanie oddolne generalnie jest preferowane ale w przypadku dużego udziału finansowego się nie sprawdza Dobre praktyki: jest ich coraz więcej w miarę skomplikowania projektów.

14

15 Preliminary results EU peripheral rather than central NUTS2 regions tend to have a higher number of territorial cooperation projects. Cooperation ranges significantly from sporadic consultation involving limited resources, e.g. city twinning arrangements, to wide-ranging and well-resourced programmes with accompanying institutional frameworks. Cooperation emerging across the EU s external borders is complicated by stark institutional and administrative asymmetries. Where cooperation expand into new areas of activity, efforts have to be made to ensure the planned activities complement existing initiatives, as opposed to overlapping or conflicting. The institutional and financial resources available for cooperation fluctuate and economic crisis contributes to this in particular

16 Model SEM pokazujący jakie czynniki zwiększają prawdopodobieństwo sukesu współpracy tj. przełożenia współpracy na rozwój determinants, factors impacts, outcomes Experience Funds Euroregions / Experts Factors Scope National/EU / Agencies Governance Local/ Regional/NGO Successful TC Involvement of Stakeholders Economic growth Job creation Quality of life Quality of natural environment Service provision International trade Socio- economic development c Environmental Physical Infrastructure Resources Current Domains Engagement Future Domains: non-investment Domains Future Domains: investment type Tourism FDI Social commuting Migration Education exchange International flows c Prawdopodobieństwo zwiększa się : jeśli inicjatorami są NGOs, local or regional government, funding comes from own or EU sources, co-operation is based on simple forms of collaboration, and it relates to culture, economy, tourism, natural environment or physical infrastructure.