Indywidualizacja nauczania. Warsztaty Kraków, grudnia 2014 r.

Transkrypt

1 Indywidualizacja nauczania Warsztaty Kraków, grudnia 2014 r.

2 Program 1. Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I III szkół podstawowych wnioski z badań ewaluacyjnych (IBE) 2. Zasoby centralne i przykłady dobrych praktyk (ORE) 3. Zobowiązania prawne i rekomendowane kierunki działań (MEN) 4. Wyzwania dyskusja

3 Kilka wniosków nt. indywidualizacji procesu nauczania i wychowania uczniów na przykładzie ogólnopolskiego projektu systemowego PO KL Agnieszka Rybińska, IBE

4 Ewaluacja projektu systemowego Indywidualizacja procesu nauczania i wychowania uczniów klas I-III szkół podstawowych Etap I Identyfikacja sposobu realizacji projektu w szkołach i analiza czynników utrudniających przystępowanie organów prowadzących do projektu systemowego Etap II Etap III Etap IV Ocena stanu przygotowania szkół do prowadzenia projektu, sposobów realizacji oraz zarządzania projektem. Pilotaż narzędzi badawczych (skala postaw i ankiety nt. środowiska szkolnego) Rozpoznanie postaw nauczycieli nauczania wczesnoszkolnego nt. indywidualizacji nauczania oraz zebranie opinii dyrektorów o realizowanych projektach Analiza efektu netto projektu systemowego

5 Wyniki - Zarządzanie projektem Wyniki zarządzanie projektem 1. Różne rozwiązania organizacyjne, różne zaangażowanie 2. Trudności w opracowywaniu wniosków 3. Problemy z zasadami wyboru i zatrudniania osób do prowadzenia zajęć 4. Brak możliwości pokrycia kosztów związanych z zarządzaniem projektem 5. Niejasna komunikacja lub brak zrozumienia zapisów dokumentu programowego Zasady 6. Trudności z postępowaniami o udzielenie zamówienia publicznego

6 Wyniki działania w szkołach diagnoza potrzeb 1. Charakter nieformalny 2. Narzędzia nauczycieli dokumentacja, obserwacja uczniów, gotowe narzędzia wydawnictw lub samodzielnie przygotowywane 3. Zaangażowanie rodziców bardzo zróżnicowane 4. Problem diagnozy uczniów klasy pierwszej

7 Wyniki działania w szkołach organizacja zajęć dla uczniów ze specyficznymi trudnościami w pisaniu i czytaniu (87%) oraz z trudnościami w matematyce (78% szkół) dydakt.-wyrównawcze rozwijające zainteresowania uczniów uzdolnionych (73%), logopedyczne (68%) oraz dla dzieci z wadami postawy (57%) najwięcej grup dla zajęć rozwijających zainteresowania (średnio 3 na szkołę), logopedyczne (2,5), dydakt.-wyrównawcze z jęz. polskiego (2,6) najliczniejsze grupy dla dzieci z wadami postawy (średnio 10 uczniów) i rozwijające zainteresowania (9) największy nacisk (60% godzin) na pisanie, czytanie, rozwijające uzdolnienia i matematykę Problem minimalnej liczby godzin na ucznia (30 dla każdego typu)

8 Wyniki działania w szkołach doposażenie bazy 1. Przetarg, zapytanie o cenę, zamówienie z wolnej ręki 2. Starano się pozyskiwać materiały o długiej trwałości ale część zajęć wymagała dużej ilości materiałów ćwiczeniowych jednorazowych (plastyka, pisanie i czytanie) tj. zeszyty ćwiczeń, kolorowanki, wycinanki. Zajęcia logopedyczne sprzęt (dyktafony), gry i zabawy wspomagające ćwiczenia logopedyczne, laptopy.

9 Wyniki - modele realizacji projektu Rozdźwięk w podejściu do celów projektu różne modele realizacji Zbadanie potrzeb, Wybór uczniów, Zajęcia dostosowane do stwierdzonych potrzeb (węższa grupa uczniów, niewielkie grupy) Pobieżna diagnoza, Wszyscy uczniowie, Zajęcia odbywające się w dużych grupach, głównie poszerzona oferta edukacyjna

10 Stosunek szkół do indywidualizacji nauczania Zakres indywidualizacji w szkołach jest zbyt mały ok. 59% dyrektorów Taki jak trzeba dla klas I-III ok. 41% dyrektorów Zarówno uczniowie zdolni, jak i z trudnościami potrzebują indywidualizacji - 60% dyrektorów wsparcie uczniów zdolnych na drugim planie Nauczyciele o wyższym stażu pracy nieco silniej odczuwają bariery w indywidualizacji nauczania Postawę najprzychylniejszą indywidualizacji prezentują nauczyciele stażyści Zróżnicowanie nauczania preferują w większej mierze nauczyciele szkół wiejskich Wartości czynników na skali postaw są wyższe wśród nauczycieli świadomych udziału ich szkoły w projekcie

11 Ocena projektu przez szkoły Dyrektorzy - i rozszerzenie wachlarza zajęć i ich dostępności, możliwość zastosowania nietradycyjnych form i metod prowadzenia zajęć, możliwość pracy w małych grupach, wykorzystanie odpowiedniego sprzętu, dodatkowy dochód Nauczyciele wpływ na dzieci wzrost zaufania w swoje możliwości, większa gotowość do współpracy z rówieśnikami, najmniejszy wpływ na zmniejszenie trudności w uczeniu się wpływ na kadrę prawie wszyscy nauczyciele wykazują większą gotowość do wymiany doświadczeń i dzielenia się wiedzą (ponad 55%), 50% - prawie wszyscy nauczyciele poprawili swoje podejście do uczniów, 41% - projekt wpłynął na wypracowanie nietradycyjnych metod prowadzenia pracy Rodzice możliwość sposobu spędzania czasu wolnego w twórczy sposób OP- projekty wspierają najmłodszych, propagują ideę indywidualizacji, wymiar materialny Ale: głosy o incydentalnym charakterze projektu

12 Rekomendacje (1) 1. Konieczność dookreślenia celów i grup docelowych interwencji 2. Działania związane z indywidualizacją ukierunkowane w większym stopniu na systemową zmianę w szkole 3. Indywidualizacja nie tylko dla klas I-III szkół podstawowych 4. W ramach szkoły - zwiększenie wymiany informacji nt. ucznia 5. W ramach współpracy z otoczeniem - systemowe rozwiązanie dla szkół dające dostęp do wyników diagnoz gotowości szkolnej i szerzej procesu udzielania pomocy pp, rozwój wysokiej jakości narzędzi do diagnozy uczniów 6. Wsparcie dodatkowych zajęć rozwijających zainteresowania ale przy angażowaniu podmiotów z otoczenia szkoły - lepsza trwałość działań

13 Rekomendacje (2) 7. Wypracowanie jasnych wytycznych (jasnej komunikacji) co do kwestii zatrudniania/wynagradzania nauczycieli i specjalistów w projektach 8. Doskonalenie nauczycieli - zwrócić uwagę na dobre praktyki w codziennej praktyce szkolnej indywidualizacja nie jest niemożliwa (zmiana postaw nauczycieli) 9. Elastyczność w doborze typów zajęć rezygnacja z katalogu? 10. Elastyczność w doborze uczniów do zajęć i czasu ich trwania 11. Odciążenie szkół i przekazanie kwestii zarządczo-finansowych do organów prowadzących, przy przyjętych wymaganiach dotyczących skali projektów (wymagane było minimum 70% szkół)

14 Indywidualizacja nauczania Planowane rozwiązania systemowe ORE

15 Opracowanie i pilotażowe wdrożenie modelu i standardów pracy funkcjonowania poradni psychologiczno pedagogicznych. Przygotowanie kadry trenerskiej prowadzącej wsparcie dla systemu poradnictwa psychologiczno pedagogicznego. Budowanie i upowszechnianie narzędzi wspomagających pracę placówek systemu poradnictwa.

16 Opracowanie i pilotażowe wdrożenie modelu i standardów pracy funkcjonowania poradni psychologiczno pedagogicznej Opracowanie modelu i standardów pracy dotyczących ram funkcjonowania poradni psychologiczno pedagogicznych. Zaprojektowanie i przeprowadzenie szkoleń dla koordynatorów ds. wdrażania modelu i standardów funkcjonowania poradni psychologiczno pedagogicznych. Przeprowadzenie pilotażu wdrożenia opracowanego modelu i standardów (ekspertyzy opisujące proces tworzenia, ustalania i wdrażania modelu i standardów). Opracowanie rekomendacji do zmian legislacyjnych. Upowszechnienie modelu i standardów pracy poradni (konferencje).

17 Przygotowanie kadry trenerskiej prowadzącej wsparcie dla systemu poradnictwa psychologiczno pedagogicznego Opracowanie kompleksowego modelu systemowego wsparcia dla poradni psychologiczno pedagogicznych. Zaprojektowanie i przeprowadzenie kompleksowych szkoleń dla kadr trenerskich systemu pomocy psychologiczno pedagogicznej. Opracowanie materiałów merytorycznych komplementarnych z prowadzonymi szkoleniami dla kadr trenerskich oraz wytycznych w zakresie tworzenia/adaptacji materiałów dydaktycznych.

18 Budowanie i upowszechnianie narzędzi wspomagających pracę placówek systemu poradnictwa Opracowane wystandaryzowane zestawy narzędzi diagnostycznych m.in. do badania poziomu funkcjonowania intelektualnego, emocjonalnego i społecznego przygotowane do wdrożenia do systemu.

19 Cele podnoszenie osiągnięć wszystkich uczniów i dobre przygotowanie ich do kontynuacji nauki na poziomie wyższym i wejścia na rynek pracy efektywność lokalnych systemów wsparcia

20 Zobowiązania prawne przepisy prawa ustawa o systemie oświaty i rozporządzenia wykonawcze Konwencja ONZ o prawach osób niepełnosprawnych Konwencja o prawach dziecka kierunki polityki oświatowej państwa: uczeń młodszy, uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

21 Zmiany systemowe: Uczeń młodszy -nie więcej niż 25 uczniów w klasie, -możliwość zatrudnienia asystenta nauczyciela (w r. szk. 2014/2015 w szkołach zostało zatrudnionych 296 asystentów), - na wniosek rodziców - odroczenie realizacji obowiązku szkolnego dzieci 6 - letnich nawet po rozpoczęciu r. szk. - - zagwarantowanie zajęć świetlicowych (w r. szk. 2014/2015 z zajęć korzysta ok. 855 tys. uczniów szkół podstawowych (40% uczniów).

22 Uczeń młodszy Zmiany w podstawie programowej w edukacji wczesnoszkolnej- zalecenia: - dostosowanie metod nauczania, środków dydaktycznych tempa realizacji treści nauczania do możliwości dzieci, - rezygnacja z wyodrębnienia wykazu wiadomości i umiejętności, które powinien posiadać uczeń kończący klasę I szkoły podstawowej, - odejście od przeprowadzania zajęć edukacyjnych w systemie 45-minutowych lekcji, - stworzenie dzieciom korzystającym z zajęć świetlicowych możliwości i warunków do odrabiania prac domowych.

23 Specjalne potrzeby edukacyjne regulacje prawne zapewnienie pomocy psychologiczno-pedagogicznej odpowiednio do potrzeb dziecka indywidualizacja pracy z uczniami na obowiązkowych i dodatkowych zajęciach edukacyjnych wczesne wspomaganie rozwoju dzieci od chwili wykrycia niepełnosprawności do rozpoczęcia nauki w szkole zindywidualizowany proces kształcenia dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (opracowanie i realizacja indywidualnych programów edukacyjnoterapeutycznych przez nauczycieli i specjalistów, współpraca z rodzicami, zajęcia rewalidacyjnych) zapewnienie form kształcenia specjalnego zgodnie z wyborem rodziców (formy ogólnodostępne, integracyjne, specjalne) kompleksowe wspomaganie przedszkoli, szkół i placówek PPP, PDN, BP

24 Rekomendacje i materiały rezultaty projektów systemowych i konkursowych rekomendacje, publikacje, narzędzia rekomendacje Europejskiej Agencji ds. Specjalnych Potrzeb i Edukacji Włączającej

25 Wytyczne dla regionów zobowiązania prawne + rekomendacje = wytyczne

26 Kierunki działań wyzwania postawy: różnorodność jako wartość efektywne wsparcie jak najwcześniej i jak najbliżej dziecka zasoby (specjaliści, wyposażenie, dobre praktyki) lokalne systemy wsparcia a doskonalenie nauczycieli współpraca międzysektorowa (edukacja, zdrowie, pomoc społeczna, pracodawcy), międzyinstytucjonalna, międzypodmiotowa (NGO, JST, szkoły)