Część 1. Branża turystyczna w obliczu wyzwań współczesnego rynku turystycznego

Transkrypt

1 Spis treści Wstęp... 9 Część 1. Branża turystyczna w obliczu wyzwań współczesnego rynku turystycznego Iwona Bąk: Turystyka w obliczu starzejącego się społeczeństwa Renata Seweryn: Lojalność odwiedzających wyzwaniem dla obszaru recepcji turystycznej w obecnych warunkach rynkowych Ewa Szczepanowska, Beata Kaczor, Karolina Pawełek: Struktura oferty wybranych hoteli spa przy granicy polsko-niemieckiej analiza porównawcza Agata Niemczyk: Motywy jako determinanta zachowań uczestników turystyki kulturowej Joanna Kosmaczewska: Działania inwestycyjne w okresie spowolnienia gospodarczego na przykładzie podmiotów branży turystycznej i firm kooperujących zlokalizowanych w gminie wiejskiej Andrzej Hadzik, Adam Ryszard Szromek, Rajmund Tomik: Kibice międzynarodowych widowisk sportowych jako nowa kategoria konsumentów turystyki w Polsce Marek Stuczyński: Odpowiedzialność hotelarstwa za środowisko w kontekście turystyki zrównoważonej Jolanta Wojciechowska: Ścieżki rozwoju organizacyjnego turystyki w Polsce od rewolucyjnego po ewolucyjny system Krzysztof Borodako, Michał Rudnicki: Dostosowanie oferty portu lotniczego Kraków-Balice w kontekście obsługi turystyki biznesowej w Krakowie Marek Lawin, Tomasz Napierała: Efektywność środków wydatkowanych na rzecz rozwoju turystyki przez samorządy gminne województwa łódzkiego Józef Sala, Joanna Górna: Hotelarstwo a współczesne tendencje rozwoju turystyki Eugenia Panfiluk: Strategia zarządzania turystyką na obszarach przyrodniczo cennych na przykładzie jednostek obszaru metropolitarnego Białegostoku Adam Pawlicz: Koncepcja dóbr merytorycznych jako uzasadnienie działań podmiotów publicznych na rynku turystycznym

2 6 Spis treści Dawid Milewski: Postulaty przewozowe jako cechy jakości przewozów turystycznych Marlena Prochorowicz, Bogusław Stankiewicz: Zachowania koksumentów na rynku usług agroturystycznych Część 2. Współpraca sektorowa warunkiem realizacji celów i zadań polityki turystycznej na poziomie lokalnym i regionalnym Arkadiusz Niedziółka: Stan i uwarunkowania rozwoju agroturystyki w powiecie nowotarskim z wyszczególnieniem gminy Czorsztyn Joanna Kizielewicz: Partnerstwo na rzecz rozwoju polityki turystycznej w województwach nadmorskich w Polsce Michał Żemła, Anna Staszewska: Rola interesariuszy w budowie konkurencyjnych produktów turystycznych na podstawie Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego Włodzimierz Banasik, Dagmara Fiszer: Turystka w rozwoju społeczno-gospodarczym miasta Żyrardowa Maciej Dębski: Architektura marki jako narzędzie budowania konkurencyjności destynacji turystycznych Romuald Ziółkowski: Turystyczna Sieć Współpracy doświadczenia w zakresie budowy klastrów turystycznych Agata Balińska, Weronika Cieśluk: Marka w tworzeniu turystycznego wizerunku miasta Ełk Teresa Żabińska: Turystyka kreatywna. Koncepcja i możliwości rozwoju w Polsce Stefan Bosiacki, Agata Basińska-Zych: Rola samorządu lokalnego w rozwoju turystyki w warunkach kryzysu ekonomicznego na przykładzie województwa wielkopolskiego Summaries Iwona Bąk: Tourism in the face of an aging society Renata Seweryn: The loyalty of visitors as a challenge for the tourist destination area in current market conditions Ewa Szczepanowska, Beata Kaczor, Karolina Pawełek: The comparison of offers in selected spa centers at the Polish-German border comparable analysis Agata Niemczyk: Motives as a behaviour determinant of participants of culture tourism Joanna Kosmaczewska: Investment activities in the economic slowdown period on the example of entities operating in the tourism sector and cooperating companies located in the rural commune... 67

3 Spis treści 7 Andrzej Hadzik, Adam Ryszard Szromek, Rajmund Tomik: Fans of international sport events as a new category of consumers of tourism in Poland Marek Stuczyński: Responsibility for the environment in the hotel industry in the context of sustainable tourism Jolanta Wojciechowska: The paths of the organizational development of tourism in Poland from revolutionary to evolutionary Krzysztof Borodako, Michał Rudnicki: Adjustment of the offer of Kraków- -Balice airport to the changes of business tourism in Krakow Marek Lawin, Tomasz Napierała: Effectiveness of funds for tourism development in local communities in the region of Lodz Józef Sala, Joanna Górna: Trends in tourism and their impact on the hotel business Eugenia Panfiluk: Strategy for tourism management in the areas of great natural interest shown on the example of units of the metropolitan area of Białystok city Adam Pawlicz: Merit goods theory as a justification of public actions on the tourism market Dawid Milewski: Transport postulates as the quantitative attributes of tourism transport Marlena Prochorowicz, Bogusław Stankiewicz: Consumers behaviour on the market of agritourist services Arkadiusz Niedziółka: State and determinants of agritourism development in Czorsztyn community of the Nowy Targ County Joanna Kizielewicz: Partnership for the development of tourist policy in coastal voivodeships in Poland Michał Żemła, Anna Staszewska: Mutual relationships between stakeholders in the creation of competitive tourism products on the basis of Industrial Monuments Route of Silesian Voivodeship Włodzimierz Banasik, Dagmara Fiszer: Tourism in the socio-economic development of Żyrardów Maciej Dębski: Brand architecture as a tool to build competitiveness of tourism destinations Romuald Ziółkowski: Tourist cooperation network experience in the creation of tourism clusters Agata Balińska, Weronika Cieśluk: Brand in the creation of tourist image of Ełk Teresa Żabińska: Creative tourism. Its concept and development opportunities in Poland Stefan Bosiacki, Agata Basińska-Zych: The role of local government in tourism development in terms of the economic crisis on the example of Wielkopolska Voivodeship

4 Wstęp Coraz większa swoboda przepływu ludzi, towarów i kapitału przy wyraźnym bogaceniu się społeczeństw sprzyja rozwojowi turystyki. Z jej rozwojem wiąże się także wzrost konkurencji w turystyce nie tylko wśród przedsiębiorstw turystycznych, lecz również dotyczący miejscowości i regionów recepcji ruchu turystycznego. Zwiększenie konkurencyjności obszarów recepcji, m.in. poprzez rozwój turystyki i niezbędnej infrastruktury, można uznać za istotny czynnik bogacenia się przedsiębiorstw, jednostek samorządu terytorialnego i lokalnych społeczności. Niezbędne jest zatem poznanie czynników wpływających na konkurencyjność tych regionów, a także branży turystycznej. W ten pozytywny aspekt rozwoju turystyki i obszarów recepcji (miejscowości i regionów turystycznych) wpisują się jednak coraz wyraźniej zagrożenia dla dalszej pomyślności tego sektora gospodarki wielu krajów, m.in. państw Unii Europejskiej. Utrzymujący się w ostatnim okresie kryzys ekonomiczny czy też widoczne spowolnienie tempa rozwoju gospodarczego (mierzonego przyrostem PKB) w niektórych państwach UE skutkuje negatywnymi zjawiskami dotyczącymi rynku turystycznego (np. spadkiem aktywności turystycznej obywateli UE, zakończeniem działalności biur podróży wynikającym z ich upadłości, kłopotami przewoźników). Zjawiska te i tendencje występujące w turystyce i gospodarce turystycznej sprawiają, że zasadne jest prowadzenie badań dotyczących omawianego zagadnienia. Chodzi o opis zjawisk i zmian dokonujących się w tym sektorze, które nurtują praktykę, przedstawicieli samorządu terytorialnego i administracji publicznej kreujących warunki do rozwoju turystyki w miejscowościach i regionach. Niniejsza publikacja, będąca efektem badań ekspertów turystyki uczestniczących w VI Gremium Ekspertów Turystyki we Wrocławiu, podejmuje zagadnienia mające znaczenie dla branży turystycznej w obliczu wyzwań współczesnego rynku turystycznego oraz dla obszarów recepcji. Prezentowane w opracowaniu artykuły naukowe zostały podzielone na dwie części. Pierwsza obejmuje publikacje dotyczące branży turystycznej stojącej w obliczu wyzwań wynikających ze zmian nie tylko w popycie turystycznym w krajach Unii Europejskiej, w tym Polsce, lecz również w podaży turystycznej, będących skutkiem procesu globalizacji, rosnącej konkurencji, niepokojów związanych z tzw. wiosną arabską (m.in. w Tunezji, Egipcie, Syrii) czy też kryzysów ekonomicznych w tradycyjnej destynacji turystycznej, jaką jest Grecja. Drugą część pracy poświęcono kwestii współpracy sektorowej uznawanej za istotny warunek rozwoju turystyki na poziomie zarówno lokalnym, jak i regionalnym i osiągania celów polityki turystycznej przez administrację publiczną i samorządową.

5 10 Wstęp Rozważania nad wyzwaniami stojącymi przed branżą turystyczną w Polsce obejmują szeroki zakres problematyki, którą trudno zawrzeć w kilkunastu artykułach naukowych. Wśród wyzwań, jakim sprostać musi współczesny rynek turystyczny, warto zwrócić uwagę nie tylko na zmiany w motywach uczestników turystyki, lecz także na proces starzenia się społeczeństwa i zjawisko zwiększania się grupy osób starszych, tzw. seniorów, którzy nie chcą z niej rezygnować. Jest to wyzwanie dla branży turystycznej, tym bardziej że w dokumentach Komisji Europejskiej podkreśla się zasadność w wymiarze społecznym i ekonomicznym rozwoju turystyki społecznej, zwanej coraz częściej turystyką dla wszystkich. Zmiany na rynku turystycznym wywierają wpływ na funkcjonowanie poszczególnych sektorów branży turystycznej, np. hotelarstwa, transportu, uzdrowisk. Nie sposób nie zauważyć otwarcia się hotelarstwa na nowe oczekiwania potencjalnych klientów w zakresie usług wolnego czasu, aktywnego wypoczynku i troski o stan ich zdrowia. Z jednej strony przejawem dostrzegania tych zmian przez hotelarzy jest coraz odważniejsze wprowadzanie do oferty obiektów hotelarskich m.in. usług spa and wellness. Z drugiej strony tradycyjne przedsiębiorstwa uzdrowiskowe wzbogacają swoją ofertę o usługi sprzyjające rozwojowi turystyki uzdrowiskowej. Druga część publikacji podejmuje tematykę współpracy sektorowej, którą uznaje się za warunek osiągania celów i realizacji zadań polityki turystycznej na poziomie lokalnym i regionalnym. Od aktywności i chęci do współdziałania prywatnych przedsiębiorców i jednostek samorządu terytorialnego zależy rozwój obszarów recepcji, tworzenie nowych atrakcyjnych ofert w turystyce, a tym samym budowanie pozycji konkurencyjnej. Ważne miejsce w tym procesie zajmują działania skierowane na budowanie marki i wizerunku obszarów turystycznych, w które może się wpisać pozytywnie tworzenie w turystyce struktur klastrowych. Świadczenie usług turystycznych wymaga od podmiotów gospodarki turystycznej dużej aktywności (innowacyjności, kreatywności), aby sprostać szybko zmieniającym się oczekiwaniom i gustom klientów. Zakłada to przedsiębiorcze działania usługodawców w turystyce, które muszą być wspierane przez władze lokalne w miejscach koncentracji ruchu turystycznego. Zasygnalizowane w opracowaniu obszary problemowe wymagają dalszych systematycznych badań, a ich wyniki powinny być szeroko prezentowane zarówno przedstawicielom firm turystycznych, jak i decydentom odpowiedzialnym za rozwój turystyki na poziomie lokalnym i regionalnym. Ideą przewodnią podejmowanych badań i wdrażania ich wyników do praktyki musi być bowiem dążenie do usprawnienia funkcjonowania polskiej turystyki. Andrzej Rapacz