Prof. Andrzej Węcławski Warszawa, 7 stycznia 2016r. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie Wydział Grafiki

Transkrypt

1 Prof. Andrzej Węcławski Warszawa, 7 stycznia 2016r. Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie Wydział Grafiki Recenzja pracy doktorskiej i dorobku artystycznego, mgr Agaty Gertchen sporządzona w związku z przewodem doktorskim w dziedzinie sztuk plastycznych, w dyscyplinie sztuk pięknych, wszczętym przez Radę Wydziału Grafiki i Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Część I Agata Gretchen urodziła się 30 kwietnia 1985 roku w Rawiczu. W 2004 roku rozpoczyna studia na Wydziale Grafiki ASP im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Dyplom z grafiki warsztatowej w pracowni prof. Przemysława Tyszkiewicza oraz z projektowania graficznego u prof. Romana Kowalika broni w 2010 roku, uzyskując stopień magistra sztuki. W 2009 roku rozpoczyna pracę na macierzystej uczelni. Początkowo na stanowisku laboranta w Pracowni Rysunku Kreatywnego prof. Jacka Szewczyka, a od 2010 roku na stanowisku asystenta w Pracowni Intaglio prof. Przemysława Tyszkiewicza. Prowadzi zajęcia z grafiki warsztatowej ze studentami II-V roku oraz podstaw grafiki warsztatowej dla studentów I roku. Wielokrotnie jest opiekunem i współorganizatorem plenerów graficznych i warsztatów graficznych m.in. w Muzeum Papiernictwa w Dusznikach Zdroju /2011, 2012/. Od października 2010 roku pracuje także na stanowisku wykładowcy w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Głogowie. Prowadzi zajęcia ze studentami I roku z podstaw grafiki warsztatowej i ze studentami II i III roku z Grafiki Warsztatowej oraz zajęcia z projektowania grafiki wydawniczej i projektowania identyfikacji wizualnej. Mgr Agata Gertchen posiada bogaty dorobek w pracy organizacyjnej na rzecz Wydziału Grafiki i Sztuki Mediów ASP we Wrocławiu oraz osiągnięcia w działalności na rzecz popularyzowania sztuki. Przygotowywała wykłady 1

2 i prezentacje dotyczące wrocławskiego środowiska graficznego i prezentowała je w Kuvataideakatemia Helsinki w ramach Programu Erasmus, na Międzyuczelnianych Warsztatach Graficznych w Luboradowie, w Chicago Cultural Center /USA/ oraz prezentację Wrocławskiej Szkoły Grafiki na II Ogólnopolskiej Konferencji Polskich Środowisk Graficznych w Dłużewie. Pełniła funkcję kuratora wystaw, opiekuna plenerów, zajmowała się administracją strony Wrocławska Szkoła Grafiki na portalu Facebook, mającej na celu promocję Katedry, jej pracowników i studentów, była opiekunem Koła Naukowego Studentów Wydziału Grafiki Ewenement, koordynatorem do spraw wymiany ze studentami z University of Tennessee w Knoxville /USA/. Agata Gretchen, co jest najistotniejsze, posiada znaczący dorobek artystyczny. W stosunkowo krótkim czasie, od uzyskania dyplomu w 2010 roku do momentu otwarcia przewodu doktorskiego w 2012, czyli w okresie podlegającym ocenie, uczestniczyła w wielu ważnych wystawach i otrzymała szereg nagród o randze międzynarodowej. Jej twórczość w dziedzinie grafiki i rysunku jest już znana i rozpoznawana. Zorganizowała sześć wystaw indywidualnych: Oczyszczenie, Galeria Miejska we Wrocławiu, - Grafika Młodych, Muzeum Papiernictwa, w Dusznikach Zdroju, Agata Gertchen Grafika, Galeria Na Koszarowej, ASP w Katowicach, - Oczyszczenie, Galeria Impart, we Wrocławiu, Nokturnarium, Galeria Po 111 Schodach, w Lublinie /wystawa razem z prof. Przemysławem Tyszkiewiczem/. W omawianym okresie uczestniczyła w wielu wystawach zbiorowych m.in.: th World Gallery of Art on Paper - Drawings 2010, Galeria OSTEN, Skopje, Macedonia, - III Ogólnopolski Konkurs Grafiki im. Ludwiga Meidnera, Galeria Miejskiego Ośrodka Kultur i Sportu, Oleśnica, -Wystawa Grafiki Polskiej, Muzeum Akademii, Tianjin, Chiny, - The 14th International Biennial Print Exhibition, R.O.C., Muzeum Narodowe Sztuk Pięknych w Tajwanie, Republika Chińska, - Najlepsze dyplomy ASP 2010 w Polsce, Muzeum Narodowe, Zielona Brama, Gdańsk, - Grafika, Galeria Casa Matei, Cluj Napoca, Rumunia, -Society of Scottish Artist, CXIII Coroczna Wystawa 2010 Grafika Polska, Royal Scottish Academy, Edynburg, Szkocja, VII Biennale Grafiki Studenckiej w Poznaniu, Białystok, - X Quadriennale Drzeworytu i Linorytu Polskiego, Galeria BWA, Olsztyn, - Imprint 2011 Międzynarodowe Triennale Sztuk 2

3 Graficznych im. T. Kulisiewicza, Arkady Kubickiego, Zamek Królewski w Warszawie, World Gallery of Drawing 2011 Biennial of Awarded Artists, Galeria OSTEN, Skopje, Macedonia, - 16th German International Exhibition of Graphic Art, Frechen 2011, Stadtsaal, Frechen, Niemcy, -Contemporary Polish Printmaking Exhibition, Galeria Sztuki Uniwersytetu Kyung Hee, Seul, Korea, - X International Biennial of Engraving Premio Acqui, Alessandria, Włochy, -Biennale internationale d estampe contemporaine de Trois-Rivières, Québec, Kanada, - Oblicza Grafiki, Uniwersytecka Galeria Sztuki, Kalisz, -16th Space International Print Biennial, OCI Museum, Seoul, Korea, -16th International Print Biennial, Graffit Gallery, Warna, Bułgaria, -3rd Guanlan International Print Biennial, Guanlan Original Printmaking Base, Shenzhen, Chiny, - VII Biennale Grafiki Studenckiej w Poznaniu, -XI International Engraving Biennial Caixanova, Centro Social, Ourense, Hiszpania, th International Biennial of Drawing Pilsen 2012, Muzeum Czech Zachodnich, Pilsen, Czechy, - Wrocławska Szkoła Grafiki, National Dong Hwa University Hualien, Tajwan, Republika Chińska, - XII Konkurs Graficzny im. Józefa Gielniaka, Muzeum Karkonoskie, Jelenia Góra, -40th World Gallery of Drawing, OSTEN Biennial of Drawing, Galeria OSTEN, Skopje, Macedonia, -7th International Triennial of Graphic Art Bitola 2012, Bitola, Macedonia,-Grafika i Edukacja. Polskie uczelnie artystyczne, Pałac Sztuki TPSP, Kraków, - Vroclava -Riga, Akademia Sztuk Pięknych w Rydze, Łotwa, - Wrocławska Szkoła Grafiki, Muzeum Sztuk Pięknych, Ball State University Muncie, IN, USA, -Grand Prix Młodej Grafiki Polskiej, Kontenery na pl. Szczepańskim, Kraków, - 8 Triennale Grafiki Polskiej Katowice 2012, Galeria BWA, Katowice, -International Biennial Print Exhibit: 2012 ROC, National Taiwan Museum of Fine Arts, Tajwan, Republika Chińska, - Wrocławska Szkoła Grafiki, Art Gallery at College of Humanities (East Campus) & Sciencest of Northeast Normal University, Changchun, Chiny, - Współczesna Grafika Polska, Galeria Akademii Lalit Kala, New Delhi, Indie, - OSTEN World Gallery of Drawing, Prima Center, Berlin, Niemcy, - Wrocławska Szkoła Grafiki, University of Southern Queensland, Toowoomba, Australia, - Wrocławska Szkoła Grafiki, Michigan Avenue Galleries, Chicago, IL, USA, - Graf/o/mania, Galeria BWA, Wrocław. Przewód doktorski zamykany jest na przełomie 2015/2016 roku należy przypuszczać, że dorobek artystyczny Agaty Gertchen znacznie się powiększył. 3

4 Dynamiczna i interesująca twórczość graficzna zyskała wielokrotnie uznanie jurorów na międzynarodowych i krajowych wystawach. Lista nagród i stypendiów z lat jest imponująca: I nagroda na 38th World Gallery of Art. On Paper, Skopje, Macedonia, -Grand Prix na III Ogólnopolskim Konkursie Grafiki im. Ludwiga Meidnera, Oleśnica, -Wyróżnienie Specjalne Rektora ASP w Krakowie oraz wyróżnienie honorowe na wystawie Najlepsze Dyplomy ASP 2010 w Polsce, Gdańsk, nagroda na 16th International Print Biennial, Warna, Bułgaria, wyróżnienie na 16th German International Exhibition of Graphic Art., Frechen, Niemcy,- finalistka nagrody Acqui 2011 na X International Biennial of Engraving Premio Acqui, Alessandria, Włochy, -nagroda Rektora ASP w Łodzi na VII Biennale Grafiki Studenckiej w Poznaniu, Stypendium Fundacji im. Tadeusza Kulisiewicza w Warszawie, -wyróżnienie honorowe na 8th International Biennial of Drawing w Pilźnie, Czechy, -II nagroda na 8 Triennale Grafiki Polskiej, Katowice, -wyróżnienie na XII Konkursie Graficznym im. Jozefa Gielniaka, Jelenia Góra, -Grand Prix na 7th International Triennial of Graphic Art, Bitola, Macedonia. Część II Jesteśmy zanurzeni w codzienności. Współistniejemy z przedmiotami, które są naszymi rzeczami powszednimi. Analiza codzienności jest źródłem inspiracji natury artystycznej, socjologicznej i filozoficznej. Zwykłe czynności i stałe rytuały, które nieświadomie powtarzamy, zawierają ukryty sens, więcej-mają metafizyczne znaczenie. Rzeczy powszednie stały się obszarem eksploracji artystycznej Agaty Gertchen. W cyklu Oczyszczenie, realizowanym w latach inspirację stanowiła zwykła pralka, a dokładniej jej metalowy bęben, podstawowa część tego urządzenia. Cykl wykonany w technice linorytu punktowego, kieruje nasza uwagę na różne poziomy interpretacji dzieła. Prosty przedmiot związany z naszą codzienną egzystencją posiada ukryty pod pozorem banalności osobny przekaz. Począwszy od roli kobiety w funkcjonowaniu domowej rzeczywistości, relacji związanych z rodziną, domem, sferą intymnych czynności po symbolikę związaną z rytuałem oczyszczenia. Poszerzenie przestrzeni interpretacyjnej spowodowało odrealnienie przedmiotu, a przez to nadanie mu innego sensu, szerokiego kręgu znaczeń. W serii prac zwraca uwagę sposób obrazowania przedmiotu od opisu, prezentacji intrygującej struktury do przedstawień coraz bardziej abstrakcyjnych. Obraz stawał się co 4

5 raz bardziej autonomiczny, odseparowany od źródła inspiracji. Ciekawa jest również ścisła korelacja wybranej techniki realizacji z tematyką prac. Żmudna i monotonna czynność wydobywania obrazu za pomocą punktu z obszaru czerni w oczywisty sposób koresponduje z prozą codzienności. W kolejnym cyklu Nieokiełznana / / autorka podjęła próbę przełamania klasycznego rytuału, monotonii graficznych czynności. Eksponowanie na pierwszym planie perfekcji i alchemii graficznego warsztatu przestało już wystarczać. W naturalny sposób zrodziła się potrzeba zmiany myślenia o grafice, poszerzanie obszaru poszukiwań i odkrywanie nowych przestrzeni. Prace z serii nabrały wielkoformatowego charakteru, zanegowana została kanoniczna zasada graficznego powielania i identyczności kolejnych odbitek na rzecz unikatu, połączenia grafiki i rysunku. To kolejny ważny moment w twórczości Agaty Gertchen. Zmiana formy w myśleniu o grafice otwierała przed nią kolejne obszary. Dwa pierwsze cykle Oczyszczenie i Nieokiełznana wprowadziły ją do świata profesjonalnej grafiki. Prace zostały zauważone, były obecne na wielu wystawach, reprodukowane. Stały się znakiem rozpoznawczym autorki, co z jednej strony jest dużym osiągnięciem, ale powoduje określone zaszufladkowanie, co dla młodej artystki, rozpoczynającej swoją karierę może być niewygodne. Poszukując kolejnych inspiracji zwraca się po raz kolejny ku przedmiotom z najbliższego otoczenia. Tematem pracy doktorskiej Agaty Gertchen jest Anatomia przedmiotu porzuconego. Koegzystencja grafiki i rysunku. Przedmiotem wybranym jest tym razem zwykła ścierka, szmata. Wybranym nieprzypadkowo. Szmata jest czymś najbanalniejszym, sytuuje się bardzo nisko w hierarchii rzeczy. Jest przedmiotem, którego praktycznie nie zauważamy. Sięgamy po niego kiedy jest nam potrzebny, aby usunąć ślady, zetrzeć, wyczyścić brud, osuszyć powierzchnię. To przedmiot interwencyjny. W tym wypadku, po raz kolejny mamy do czynienia z poszerzeniem obszaru interpretacyjno znaczeniowego. Początkowe pejoratywne konotacje odnoszące się do skądinąd bardzo użytecznego przedmiotu, ulegają zmianie, gdy przechodzimy na kolejne poziomy interpretacyjne. Agata Gertchen przeprowadziła szereg prób, przygotowując się do realizacji cyklu. Eksperymentowała z różnymi technikami, łączyła je ze sobą, operowała różnymi stylistykami. Powstała w ich wyniku książka artystyczna. Ostatecznie zdecydowała się na bardzo prostą formę, zawartą w czarnym kształcie. Dzięki 5

6 tym zabiegom ostateczny wyraz prac jest bardzo silny i sugestywny. Zdecydowała się na radykalną zmianę techniki. Wybór padł na mezzotintę, klasyczną technikę z obszaru druku wklęsłego. Cykl ma pod wieloma względami przełomowy charakter w dotychczasowej twórczości Agaty Gretchen. Autorka zrezygnowała ze stylistyki prac, z którą była kojarzona. Odrzuciła rozpoznawalność na rzecz nowego eksperymentu twórczego i swobody poszukiwań. Przeprowadziła analizę na temat relacji grafiki i rysunku, połączoną z refleksją na temat współczesnego postrzegania i rozumienia twórczości graficznej. Odwołała się do pojęcia sformułowanego przez Dorotę Folgę- Januszewską dotyczącego myślenia graficznego, polegającego na działaniu nie wprost, a poprzez warstwy. Całość cyklu składa się z sześciu prac. Są to mezzotinty o formacie 60x90 cm. Prosta, minimalistyczna forma, plama na płaszczyźnie papieru. Dominujący czarny kształt przedstawiający ścierkę zakończony jest krawędzią ostrą lub rozmytą, zmiękczoną. Na jednej z grafik widzimy delikatne rozjaśnienie na środku czarnej płaszczyzny. Generalnie czarna plama i nic więcej. Forma ścierki przybiera różne kształty, jest przedstawiana w całości, kadrowana lub zestawiana, w jednej kompozycji, z fragmentów. Ryzykowny projekt przyniósł, w moim przekonaniu, interesujące rezultaty: właściwy wybór techniki adekwatny do realizowanego tematu, lapidarna forma wzmacniająca przekaz. Agata Gertchen narodziła się w nowej graficznej odsłonie. W towarzyszącym pracy doktorskiej opisie dzieła autorka, w klarownej i czytelnej formie, analizuje swoje dotychczasowe poczynania, przedstawia intelektualne i artystyczne inspiracje. Podkreśla, że najistotniejszym momentem w jej twórczości było poddanie analizie codzienności. Zwrócenie uwagi na rzeczy, które zwykle pomijamy, czyli na zwyczajne czynności, składowe dnia powszedniego każdego z nas. Podejmowane przez Agatę Gertchen tematy prac dotyczyły zwykłych przedmiotów: pralki i pospolitej ścierki. Przedstawienia dotyczyły konkretnych rzeczy, zwracając uwagę na różne znaczeniowe i interpretacyjne konteksty. Przedmioty wyniesione do rangi dzieła zyskują inną rangę i znaczenie. Zwraca też uwagę, że żyjąc w świecie rzeczy stajemy się uzależnieni od przedmiotów nie zdając sobie z tego sprawy. Doktorantka powołuje się w tekście na prace socjologów i filozofów, zajmujących się tą problematyką. Zaczyna od zdefiniowania pojęcia przedmiotu. Odwołuje się do pracy Szkice z socjologii przedmiotów Marka 6

7 Krajewskiego. Sięga też do tekstów Jolanty Brach-Czaina i Zygmunta Baumana. Znamienne jest przywołanie cytatu z książki Susan Sontag O fotografii : Człowiek, wytwarzając przedmiot, wytwarza też sam siebie. Agata Gertchen zwraca nam uwagę na inny wymiar świata przedmiotów. Jest to rodzaj apoteozy codzienności, w którą jesteśmy uwikłani. To podstawowy aspekt naszego życia. Wykonując rutynowe czynności nie dostrzegamy ich głębi i sensu. Sięgamy po przedmioty gdy są nam potrzebne, odżywa ich znaczenie i nadajemy sens ich istnieniu. Odtrącone są dla nas niezauważalne. Autorka stara się badać przedmioty porzucone, wyrwać je z kontekstu i zapomnienia. W pracy powołuje się też na prace artystów, którzy tak jak ona interesują się tą problematyką, związkiem przedmiotów i sztuki we współczesnej grafice: Kim Sohee, Stephen Inggs, Clare Humphries, Shoji Miyamoto i Paulis Liepa. Podsumowując: powstało dzieło o wysokim poziomie artystycznym, praca doktorska Anatomia przedmiotu porzuconego. Koegzystencja grafiki i rysunku stanowi oryginalne rozwiązanie problemu artystycznego. Stanowi ważny element w dorobku artystycznym autorki. Moja opinia dotycząca przewodu doktorskiego Agaty Gertchen jest jednoznacznie pozytywna. Przedstawiona do oceny praca oraz bogaty i dobrze udokumentowany dorobek twórczy, osiągnięcia w pracy organizacyjnej i dydaktycznej, uzasadniają postawienie wniosku o nadanie przez Radę Wydziału Grafiki i Sztuki Mediów Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu mgr Agacie Gertchen stopnia doktora w dziedzinie sztuk plastycznych. Prof. Andrzej Węcławski 7