(12) OPIS PATENTOWY. (21) Numer zgłoszenia: (54)Sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (12) OPIS PATENTOWY (21) Numer zgłoszenia: (22) Data zgłoszenia: (19) PL (11) (13) B1 (51) IntCl7 A01C 21/00 (54)Sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne (30) Pierwszeństwo: ,FI, (73) Uprawniony z patentu: Suomen Rehu Oy, Helsinki, FI (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 26/97 (72) Twórcy wynalazku: Juha Salopeito, Tuusula, FI (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 07/02 (74) Pełnomocnik: Kulikowska Wanda, KULIKOWSKA & KULIKOWSKI, Biuro Znaków Towarowych i Patentów PL B1 (57) 1. Sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne, według którego nawóz azotowy rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem roślin uprawnych, a później, podczas sezonu wzrostowego ponownie rozprowadza się go na uprawianym obszarze, znamienny tym, że podstawową ilość nawozu odpowiadającą podstawowemu plonowi mniejszemu od plonu maksymalnego rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem; dodatkową ilość nawozu rozprowadza się na ograniczonym obszarze; mierzy się przyrost, który ma miejsce na uprawianym obszarze i na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w określonym czasie, od początku sezonu wzrostowego; ilość przyrostu mającego miejsce na uprawianym obszarze porównuje się z ilością przyrostu roślin mającego miejsce na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w analogicznych warunkach wzrostowych, a jeśli przyrost na obszarze z uzupełniającym nawożeniem przekracza przyrost na uprawianym obszarze, przeprowadza się uzupełniające nawożenie na uprawianym obszarze, odpowiadające przyrostowi roślin na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w porównaniu z przyrostem roślin na uprawianym obszarze i w odniesieniu do ilości nawozu zastosowanego na uprawianym obszarze.

2 Sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne, według którego nawóz azotowy rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem roślin uprawnych, a później, podczas sezonu wzrostowego ponownie rozprowadza się go na uprawianym obszarze, znamienny tym, że podstawową ilość nawozu odpowiadającą podstawowemu plonowi mniejszemu od plonu maksymalnego rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem; dodatkową ilość nawozu rozprowadza się na ograniczonym obszarze; mierzy się przyrost, który ma miejsce na uprawianym obszarze i na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w określonym czasie, od początku sezonu wzrostowego; ilość przyrostu mającego miejsce na uprawianym obszarze porównuje się z ilością przyrostu roślin mającego miejsce na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w analogicznych warunkach wzrostowych, a jeśli przyrost na obszarze z uzupełniającym nawożeniem przekracza przyrost na uprawianym obszarze, przeprowadza się uzupełniające nawożenie na uprawianym obszarze, odpowiadające przyrostowi roślin na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w porównaniu z przyrostem roślin na uprawianym obszarze i w odniesieniu do ilości nawozu zastosowanego na uprawianym obszarze. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że ilość nawozu azotowego, który rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem, wynosi 60-80% ilości nawozu odpowiadającego maksymalnemu miejscowemu plonowi. 3. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że uzupełniające nawożenie przeprowadza się wtedy, gdy ilość przyrostu uprawianych roślin na obszarze z uzupełniającym nawożeniem jest większa o ponad 10%, korzystnie ponad 20%, od ilości na obszarze wzrastania. 4. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że uzupełniające nawożenie przeprowadza się w jednym lub kilku etapach. 5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że przyrost uprawianych roślin na uprawianym obszarze mierzy się przed zapylaniem. 6. Sposób według zastrz 1, znamienny tym, że zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie określa się, gdy roślina jest na etapie dwóch liści. 7. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że poziom odżywiania azotem uprawianych roślin mierzy się na uprawianym obszarze i na obszarze z uzupełniającym nawożeniem, a zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie określa się z uwzględnieniem zmierzonego poziomu odżywiania roślin azotem. 8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że uzupełniającą dawkę nawozu określa się z użyciem nawożonego wycinka wydzielonego na uprawianym obszarze, na którym przedawkowano nawóz; przyrost uprawianych roślin określa się w wycinku nawożonym i poza nim, a uzupełniające nawożenie przeprowadza się wtedy, gdy ilość przyrostu w nawożonym wycinku jest wyższa o ponad 10%, korzystnie o ponad 20%, niż poza nawożonym wycinkiem. 9. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że poziom odżywiania azotem uprawianych roślin określa się z wykorzystaniem nawożonego wycinka wydzielonego na uprawianym obszarze, w którym przedawkowano nawóz; stężenie chlorofilu w uprawianych roślinach określa się w nawożonym wycinku i poza nim, a uzupełniające nawożenie przeprowadza się wtedy, gdy stężenie chlorofilu w roślinach w nawożonym wycinku jest wyższe o ponad 10%, korzystnie o ponad 20%, niż w roślinach poza nawożonym wycinkiem. 10. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że przewidywany plon oblicza się po wysiewaniu w sezonie wzrostowym na podstawie zsumowanego ciepła zakumulowanego pomiędzy czasem wysiewania i czasem pomiaru; zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie na uprawianym obszarze kalkuluje się z wyliczenia ilości nawozu potrzebnego do wzrostu

3 odpowiadającego różnicy pomiędzy plonem podstawowym i przewidywanym, a uzupełniające nawożenie przeprowadza się zgodnie z zapotrzebowaniem. 11. Sposób według zastrz. 1, znamiennych tym, że przyrost uprawianych roślin mierzy się jako przyrost fitomasy, to jest przyrost roślin na danym obszarze, w zadanym okresie. * * * Przedmiotem wynalazku jest sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne, według którego nawóz azotowy rozprowadza się po uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem uprawianych roślin, przy czym więcej nawozu rozprowadza się później, podczas okresu wzrostowego. Obecny wynalazek dotyczy zwłaszcza nawożenia azotowego przeprowadzanego w połączeniu z uprawą zbóż, chociaż sposób może być zastosowany w połączeniu z nawożeniem gleby pod inne rośliny poprzez wprowadzenie odpowiednich zmian w ilościach nawozu. W tym kontekście, "zboża" odnoszą się do wszystkich znanych zbóż, takich jak, pszenica, jęczmień, żyto, rzepak, rzepa pastewna, kukurydza, ryż itp. "Inne rośliny" odnoszą się do innych użytecznych roślin uprawianych na polach i odpowiednich obszarach uprawnych. W obecnym zgłoszeniu, 1 kg nawozu azotowego oznacza dokładnie ilość nawozu, zawierającego 1 kg azotu. W gospodarce polowej, zasadniczo gleba powinna być nawożona azotem stosowanym w ilościach odpowiadających ilościom azotu zabranego z gleby wskutek żniw. Zalecenia dotyczące nawożenia są oparte na długoterminowych przeciętnych wydajnościach zbiorów uzyskanych z obszernych materiałów testowych. Zalecenia pomijają fakt, że istnieją znaczne zróżnicowania pomiędzy sezonami wzrostu w odniesieniu do wydajności plonów. Dostarczanie wody jest często czynnikiem minimum ograniczającym wzrost i, gdy jest niewystarczające, zbiory z hektara spadają poniżej średnich długoterminowych. Ponadto, ponieważ Finlandia jest usytuowana w północnych granicach obszarów nadających się pod uprawę, od czasu do czasu trafiają się lata nieurodzaju np. wskutek zimnych warunków pogodowych, w których zbiory pozostają znacznie poniżej przeciętnych długoterminowych. Także w innych krajach, plony z hektara różnią się, odpowiednio do zmian warunków wzrostu, przede wszystkim warunków pogodowych. Zgodnie z zaleceniami nawożenia, dla Finlandii, przeciętna ilość nawozu azotowego potrzebnego do zasilenia obszaru uprawnego, w składniki mineralne wynosi kg/ha. W przypadku zastosowania 110 kg/ha nawozu, wydajność zbiorów powinna przekroczyć 5000 kg/ha, zważywszy ilość azotu pobranego z gleby z plonem, odpowiadających ilości azotu rozprowadzonego po obszarze uprawnym w połączeniu z wysiewaniem. Jednakże, bardzo często, np. gdy wzrost jest ograniczany poprzez niedostateczne zaopatrzenie w wodę, plony z hektara spadają aż poniżej 3000 kg/ha. Wówczas w glebie pozostaje znaczna nadwyżka azotu, który jest podatny na wymywanie, denitryfikację lub może łączyć się z glebą w postaci bezużyteczne dla roślin. Przeciętne plony w Finlandii w ostatnich latach nieznacznie przekraczały 3000 kg/ha. Dlatego, w dłuższych przedziałach czasowych, pola były przenawożone. Także w innych krajach następowały znaczne zróżnicowania plonów, zależnie od pogody i innych warunków, dominujących w każdym z krajów oraz ich zmian. Jednakże, problemy wynikające z przenawożenia są napotykane również w innych krajach, szczególnie gdy następują niespodziewane zmiany warunków pogodowych i w przypadku suszy. Niewykorzystany nawóz, pozostający w glebie wskutek przenawożenia, to znaczy inwestycja produkcyjna odpowiadająca nadmiernej ilości nawozu, nie zaowocuje żadnym zwrotem z uprawy. Dodatkowo, nadmiar azotu jest przede wszystkim wymywany do systemów wodnych, powodując znaczny wzrost przeładowania azotem wód powierzchniowych i zatem ich skażenie. Ponadto, w takim przypadku, przemysł paszowy i spożywczy nie mogą otrzymać surowca o jakości zgodnej z żądaną.

4 Celem obecnego wynalazku jest eliminacja ujemnych stron, przedstawionych powyżej. Tak więc, celem wynala2ku jest zaprojektowanie sposobu nawożenia gleby pod rośliny uprawne tak, aby plantator uzyskiwał znaczniejszy zwrot nakładów produkcyjnych, dokonanych w postaci nawożenia, a ilość nawozu wymywanego do systemów wodnych i skażającego je, zostałaby istotnie zredukowana. Szczególnym celem wynalazku jest zaprojektowanie takiego sposobu nawożenia, aby nawożenie przeprowadzane w połączeniu z wysiewaniem lepiej odpowiadało realistycznym przewidywaniom plonów w świetle średnich plonów z hektara uzyskiwanych w ostatnich latach. Kolejnym celem wynalazku jest zaprojektowanie sposobu nawożenia gleby pod rośliny uprawne w taki sposób, aby ilość nawozu rozprowadzona po obszarze uprawnym skuteczniej odzwierciedlała się w powiększonych zbiorach. Według wynalazku sposób nawożenia gleby pod rośliny uprawne, według którego nawóz azotowy rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem roślin uprawnych, a później, podczas sezonu wzrostowego ponownie rozprowadza się go na uprawianym obszarze, charakteryzuje się tym, że podstawową ilość nawozu odpowiadającą podstawowemu plonowi mniejszemu od plonu maksymalnego rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem; dodatkową ilość nawozu rozprowadza się na ograniczonym obszarze; mierzy się przyrost, który ma miejsce na uprawianym obszarze i na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w określonym czasie, od początku sezonu wzrostowego; ilość przyrostu mającego miejsce na uprawianym obszarze porównuje się z ilością przyrostu roślin mającego miejsce na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w analogicznych warunkach wzrostowych, a jeśli przyrost na obszarze z uzupełniającym nawożeniem przekracza przyrost na uprawianym obszarze, przeprowadza się uzupełniające nawożenie na uprawianym obszarze, odpowiadające przyrostowi roślin na obszarze z uzupełniającym nawożeniem w porównaniu z przyrostem roślin na uprawianym obszarze i w odniesieniu do ilości nawozu zastosowanego na uprawianym obszarze. Ilość nawozu azotowego, który rozprowadza się na uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem, wynosi 60-80% ilości nawozu odpowiadającego maksymalnemu miejscowemu plonowi. Uzupełniające nawożenie przeprowadza się wtedy, gdy ilość przyrostu uprawianych roślin na obszarze z uzupełniającym nawożeniem jest większa o ponad 10%, korzystnie ponad 20%, od ilości na obszarze wzrastania. Uzupełniające nawożenie przeprowadza się w jednym lub kilku etapach. Przyrost uprawianych roślin na uprawianym obszarze mierzy się przed zapylaniem. Zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie określa się, gdy roślina jest na etapie dwóch liści. Poziom odżywiania azotem uprawianych roślin mierzy się na uprawianym obszarze i na obszarze z uzupełniającym nawożeniem, a zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie określa się z uwzględnieniem zmierzonego poziomu odżywiania roślin azotem. Uzupełniającą dawkę nawozu określa się z użyciem nawożonego wycinka wydzielonego na uprawianym obszarze, na którym przedawkowano nawóz; przyrost uprawianych roślin określa się w wycinku nawożonym i poza nim, a uzupełniające nawożenie przeprowadza się wtedy, gdy ilość przyrostu w nawożonym wycinku jest wyższa o ponad 10%, korzystnie o ponad 20%, niż poza nawożonym wycinkiem. Poziom odżywiania azotem uprawianych roślin określa się z wykorzystaniem nawożonego wycinka wydzielonego na uprawianym obszarze, w którym przedawkowano nawóz; stężenie chlorofilu w uprawianych roślinach określa się w nawożonym wycinku i poza nim, a uzupełniające nawożenie przeprowadza się wtedy, gdy stężenie chlorofilu w roślinach w nawożonym wycinku jest wyższe o ponad 10%, korzystnie o ponad 20%, niż w roślinach poza nawożonym wycinkiem. Przewidywany plon oblicza się po wysiewaniu w sezonie wzrostowym na podstawie zsumowanego ciepła zakumulowanego pomiędzy czasem wysiewania i czasem pomiaru; zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie na uprawianym obszarze kalkuluje się z wyliczenia ilości nawozu potrzebnego do wzrostu odpowiadającego różnicy pomiędzy plonem pod-

5 stawowym i przewidywanym, a uzupełniające nawożenie przeprowadza się zgodnie z zapotrzebowaniem. Przyrost uprawianych roślin mierzy się jako przyrost fitomasy, to jest przyrost roślin na danym obszarze, w zadanym okresie. Obecny wynalazek opiera się na obszernych badaniach, podczas których nieoczekiwanie stwierdzono, że wzrost i/lub stopień odżywiania azotem uprawianych roślin, to znaczy zapotrzebowanie na nawożenie azotowe i wykorzystanie nawozu przez rośliny, może być mierzone w trakcie sezonu wzrostowego, a w oparciu o wyniki tych pomiarów może być przeprowadzone uzupełniające nawożenie (o ile potrzebne). W szczególności, sposób jest oparły o pomiary przyrostu i/lub stopnia odżywiania azotem, to znaczy np. stężenia chlorofilu uprawianych roślin w trakcie określonego przedziału czasowego od początku sezonu wzrostowego, gdy odpowiadająca podstawowym zbiorom, mniejszym niż lokalne maksymalne zbiory, ilość nawozu jest użyta i podobnie, mierząc przyrost uprawianych roślin w takich samych warunkach wzrostowych na obszarze z uzupełniającym nawożeniem np. przenawożonym (np. ograniczona część obszaru uprawnego), gdzie nadmierna dawka nawozu została podana tak, że rośliny na tym ograniczonym, nawożonym wycinku obszaru mogą przyswoić tak dużo azotu, ile są w stanie wykorzystać go w danych, dominujących warunkach; ilość dodanego nawozu azotowego na dany nawożony wycinek może być np % powyżej ilości zastosowanej na pozostałym obszarze uprawnym. Szczególnie korzystną metodą jest określanie stężenia chlorofilu w liściach roślin w wycinku nawożonym i poza nim; stwierdzono, że stężenie chlorofalu odzwierciedla całkiem trafnie ilość azotu zawartego w liściach roślin, a więc stężenie chlorofilu w nawożonym wycinku i poza nim, jest całkiem dokładnym wskaźnikiem ilości nawozu azotowego wykorzystywanego przez rośliny i zatem ilości azotu potrzebnego na produkcyjnym obszarze uprawnym. Drogą pomiarów wzrostu roślin na obszarze uprawnym, w porównaniu ze wzrostem na obszarze z nawożeniem uzupełniającym, można określić czy rośliny na obszarze uprawnym cierpią z powodu niedostatecznego nawożenia, a jeśli tak może być to skorygowane poprzez ogólne uzupełniające nawożenie uprawianego obszaru, jeżeli wzrost na dodatkowo nawożonym obszarze znacząco przekracza wzrost na obszarze uprawianym. Stopień przyrostu na danym obszarze może być zmierzony jakąkolwiek znaną samodzielną metodą, np. poprzez ważenie przyrostu, który miał miejsce na danym obszarze, na jednostkę obszaru, to znaczy fitomasę, lub gdy pożądane, całkowity przyrost, to znaczy biomasę (składającą się z fragmentów gleby i korzeni). Przyrost uprawianych roślin może być zatem kontrolowany drogą mierzenia poziomu odżywiania roślin azotem na obszarze uprawnym z podstawowym nawożeniem i na obszarze z nawożeniem uzupełniającym. Nawożenie uzupełniające jest przeprowadzane jeśli przyrost i/lub ilość azotu, to znaczy stężenie chlorofilu w roślinach na obszarze z uzupełniającym nawożeniem jest znacząco, np. ponad 10%, a korzystniej ponad 20%, wyższe aniżeli na obszarze uprawnym pozbawionym uzupełniającego nawożenia. W połączeniu z badaniami, sposoby przewidywania wydajności plonów w danym okresie, podczas sezonu wzrostowego są określone tak, że jest możliwe już w trakcie sezonu wzrostowego stosunkowo dokładne określenie perspektywicznej wydajności plonów i uzupełniającego nawożenia, które może być wymagane, na podstawie przepowiedni i/lub przyrostu, który miał już miejsce podczas sezonu wzrostowego. Nowym charakterystycznym elementem sposobu jest szczególnie zasada mierzenia przyrostu na obszarze z podstawowym nawożeniem podczas sezonu wzrostowego i porównanie go z ze zmierzonym przyrostem mającym miejsce na obszarze nawożonym i określeniu zapotrzebowania na uzupełniające nawożenie na podstawie tych pomiarów. Kolejnym nowym szczegółem sposobu jest to, że stopień odżywiania azotem i/lub poziom chlorofilu uprawianych roślin jest określany podczas sezonu wzrostowego na obszarze z podstawowym nawożeniem i, że zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie jest określane na tej podstawie. Następnym nowym rysem sposobu jest to, że celem określenia ilości wymaganego, uzupełniającego nawożenia, perspektywiczny plon, to jest plon przewidywany i ilość azotu zawarte-

6 go w roślinach, zmierzona podczas sezonu wzrostowego są powiązane z ilością zastosowanego nawozu. Według obecnego wynalazku, podstawowa ilość nawozu, odpowiadająca podstawowym plonom mniejszym od maksymalnych, jest rozprowadzana po uprawianym obszarze w połączeniu z wysiewaniem. Na ograniczonej części obszaru uprawnego, to jest w tak zwanym wycinku nawożonym, rozprowadzona jest uzupełniająca ilość nawozu. Później podczas sezonu wzrostowego, jest określana ilość przyrostu mającego miejsce na obszarze z podstawowym nawożeniem i na obszarze z uzupełniającym nawożeniem; wartości te są porównywane ze sobą, i zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie jest określane na podstawie tego porównania i podstawowego nawożenia na obszarze uprawnym. Zamiast określania przyrostu uprawianych roślin, jest możliwe określenie ilości azotu i/lub chlorofilu zmierzonych w roślinach uprawianych na obszarze o podstawowym nawożeniu i na obszarze dodatkowo nawożonym; zapotrzebowanie na uzupełniające nawożenie może być określone na podstawie tych powyższych pomiarów. Przewidywany plon może być oszacowany po wysianiu na podstawie fitomasy i zsumowanego ciepła zakumulowanego podczas sezonu wzrostowego pomiędzy czasem wysiewania i pomiaru, w oparciu o, na przykład, znany fakt, że zsumowane ciepło do momentu dojrzałych zbiorów wynosi około 1000 w Finlandii i na przykład około 1300 w Centralnej Europie; zsumowane ciepło jest obliczone poprzez dodanie średnich wartości temperatury, mierzonej o godzinie 8-mej, 14-tej i 20-tej, w stopniach Celsjusza, pomniejszonej o 5 C na każdy dzień w obrębie obliczanego okresu. Tak więc, przewidywany plon może być oszacowany na podstawie fitomasy, zsumowanego ciepła i oszacowanego lub statystycznie obliczonego zsumowanego ciepła dla pozostałego okresu wzrostu. Wielkość przewidywanego zbioru może również być otrzymana z lokalnego rolniczego ośrodka badawczego, np. z przewidywanego zbioru szacowanego oddzielnie dla każdej okolicy na podstawie zsumowanego ciepła. Należy zaznaczyć, że liczbowa wartość zsumowanego ciepła dla obszaru, gdzie sposób jest stosowany, samodzielnie nic nie znaczy, innymi słowy zsumowane ciepło dla obszaru może wynieść np jak w Finlandii czy 1300 jak w Centralnej Europie czy jakąś inną wartość liczbową. Zsumowane ciepło może być stosowane do wypracowania przewidywanego plonu podczas sezonu wzrostowego, a przewidywany plon może być użyty do oszacowania zapotrzebowania na uzupełniające nawożenie w celu osiągnięcia plonu zgodnego z plonem przewidywanym. Nawożenie uzupełniające może być przeprowadzone dowolną znaną samodzielną metodą, np. przez stosowanie nawozu w formie typowego granulowanego nawozu, jako roztworu wodnego dozowanego na liście roślin, w połączeniu ze środkami chwastobójczymi i innymi środkami rozpylanymi na rośliny, lub innymi sposobami znanymi w stanie techniki. Nawożenie uzupełniające może być przeprowadzone jednofazowo lub w kilku fazach. Ilość nawozu azotowego rozprowadzonego w połączeniu z wysiewaniem wynosi, korzystnie 70 ± 10% ilości nawozu odpowiadającego maksymalnym plonom. Ilość nawozu azotowego rozprowadzonego w połączeniu z podstawowym nawożeniem może również być większa lub mniejsza niż ta. Maksymalny plon może być zdefiniowany np. jako ogólnie przeciętny plon maksymalny dla uprawianego obszaru, domniemany lub o ogólnie znanej wartości plon maksymalny. Nawożenie uzupełniające korzystnie jest przeprowadzać, jeżeli różnica pomiędzy przewidywanym plonem i plonem podstawowym wynosi ponad 10%, korzystnie ponad 20% przewidywanego plonu. Należy zaznaczyć, że powyższe ilości nawozu na jednostkę obszaru i ilości zbiorów na jednostkę obszaru mają zastosowanie w pierwszej kolejności do północnych tj. fińskich warunków. W innych krajach, ilości nawozu i zbiory mogą różnić się znacznie w zależności od takich warunków jak wilgotność, temperatura, ogólne warunki pogodowe, jakość gleby, uprawiane rośliny, spodziewane żniwa etc., odpowiednio do ogólnych warunków. Zasadniczy punkt obecnego wynalazku wyraża się tym, że wynalazek dostarcza w zasadzie ogólny sposób określania zapotrzebowania uzupełniającego nawożenia i przeprowadzania uzupełniającego nawożenia.

7 Obecny wynalazek stwarza możliwość skorygowania ilości nawozu rozprowadzanego po obszarze uprawnym, w ten sposób, że odpowiada to aktualnym warunkom wzrostowym, dzięki czemu unika się przenawożenia w złych warunkach wzrostowych i z drugiej strony dostarcza się wymaganych, większych ilości nawozu odpowiadających większym zbiorom, w dobrych warunkach wzrostowych, zapewniając maksymalny plon. Ponadto, obecny wynalazek stwarza możliwość plantatorowi, który stosuje sposób nawożenia według wynalazku, otrzymania pełnego i maksymalnego zwrotu nakładów produkcyjnych odpowiadających ilości zużytego nawozu na danym, uprawianym obszarze, w zasadzie niezależnie od warunków wzrostowych w sezonie wzrostowym. Co więcej, obecny wynalazek pozwala na utrzymywanie poziomu azotu bliskiemu zeru na uprawianym obszarze tak, że ilość azotu rozprowadzanego po obszarze uprawnym drogą nawożenia odpowiada ilości azotu, w większości zabranego z uprawianego obszaru w wyniku sprzątnięcia z pola ziaren zbóż i słomy. Tak więc żaden nawóz nie jest wymywany do systemów wodnych i pod tym kątem skażenie systemów wodnych pozostaje pod kontrolą. Dodatkowo, obecny wynalazek dostarcza taką korzyść, że w każdym sezonie wzrostowym przemysł spożywczy i paszowy otrzymują wymaganą ilość surowca o pożądanej jakości. Co więcej, wydajność plonów może być dokładnie przewidywana w trakcie sezonu wzrostowego, a zatem i znana przemysłowi przed żniwami. Konsekwentnie, środki odpowiadające tak dokładnie jak to możliwe aktualnym plonom, mogą być zapewnione na przyszłość celem przewożenia i przechowywania zbiorów. W dodatku do oczywistych korzyści wspomnianych powyżej, obecny wynalazek istotnie podwyższa efektywność uprawy roślin uprawnych, co z kolei zasadniczo podwyższa rentowność oraz ekonomikę przemysłu spożywczego i paszowego, i ogólnie zaopatrzenia w żywność. Ma to ogólnie wielkie znaczenie, w związku z ostatnimi, istotnymi zmianami politycznymi i projektami integracyjnymi. Obecny wynalazek jest szczegółowo opisany za pomocą następujących przykładów będących jego praktyczną realizacją, w odniesieniu do załączonych rysunków, w których: figura 1 jest graficznym przedstawieniem przyswajania azotu w suchym okresie wzrostowym, w warunkach fińskich, gdy nawożenie jest stosowane zgodnie z typowym poziomem, i figura 2 przedstawia przyswajanie azotu w korzystnym sezonie wzrostowym, w warunkach fińskich, gdy sposób według obecnego wynalazku jest zastosowany. Przykład I Nawożenie w suchym sezonie wzrostowym W tym przykładzie, ilość nawozu azotowego wynosiła 120 kg, odpowiadając czystemu zbiorowi ziarna ponad 5000 kg/ha fig. 1. Jednakże, sezon wzrostowy jest suchy, co oznacza, że wzrost jest ograniczany przez brak wody i wydajność plonu jest niższa niż 3000 kg zboża z hektara. Ilość azotu usuniętego z ziarnem przez żniwa z uprawianego obszaru wynosi 80 kg/ha i ilość azotu pozostałego w glebie wynosi 40 kg/ha. Razem z jesiennymi deszczami, nadmiar azotu zaczyna być wymywany do systemów wodnych, a jego część po denitryfikacji przedostaje się do powietrza. W roku wzrostu takim jak ten, plantator nie uzyskuje zwrotu w stosunku do ilości azotu pozostawionego w glebie, a w dodatku, z powodu nadmiaru azotu, zawartość protein w zbożu jest za wysoka, a jego wartość energetyczna niska tak, że przemysł paszowy nie może uzyskać zboża o pożądanej jakości. Przykład ten przedstawia nawożenie w suchym sezonie wzrostowym w Finlandii i pokazuje typowe ilości nawozów używane w Finlandii jak i odpowiadające im plony zbóż. Powyższe wartości liczbowe, ilości nawozu i plonu mogą być zastąpione przez ilości nawozu i plonu uzyskane z lokalnych pomiarów. Przykład II. Nawożenie dopasowane do sezonu wzrostowego Ilość nawozu wynosi 90 kg/ha, odpowiadając zbiorowi zbóż około 3500 kg/ha. W ciągu sezonu wzrostowego, np. na etapie czwartego liścia (t1), przewidywany plon jest obliczony w oparciu o fitomasę i zsumowane ciepło zakumulowane pomiędzy czasem wysiewania (f2) i czasem

8 pomiaru (t1). W tym samym czasie określane jest stężenie chlorofilu w liściach rośliny, na nawożonym wycinku uprawianego obszaru i na uprawianym obszarze. Przewidywany plon i stężenie chlorofilu (proporcjonalne do stężenia azotu) na wycinku nawożonym były ponad 40% wyższe w porównaniu z plonem podstawowym 3000 kg/ha i odpowiednim stężeniem chlorofilu na uprawianym obszarze. W oparciu o to określenie, przewidywany plon jest skorygowany w górę (około 40%) do wartości 5000 kg/ha i uzupełniające nawożenie azotowe jest przeprowadzane na poziomie 30 kg/ha (blisko 40%). W tym przykładzie, uzupełniające nawożenie jest przeprowadzane jednoetapowo, ale gdy jest to pożądane, może być przeprowadzane w kilku etapach. Stwierdzono, że w połączeniu ze żniwami plon wyniósł 5000 kg/ha, ilość azotu usuniętego z uprawianego obszaru w wyniku sprzątnięcia ziarna zbóż z pola wynosi 100 kg/ha, odpowiednio ilość azotu usuniętego ze słomą wynosi 20 kg/ha tak, że poziom azotu pozostaje stały. Jeśli przewidywany plon i/lub pomiar stężenia chlorofilu w liściach rośliny w czasie t1 dałby perspektywiczny zbiór tylko 3000 kg/ha uzupełniające nawożenie powinno być pominięte i takim przypadku przy pierwotnym, podstawowym nawożeniu 90 kg/ha byłby osiągnięty maksymalny zbiór w danych, szczególnych warunkach wzrostu. Zatem, pominięty jest dodatkowy koszt uzupełniającego nawożenia i plantator może otrzymać pełny zwrot nakładów inwestycyjnych dokonanych w postaci nawożenia. Przykład przedstawia nawożenie w suchym okresie wzrostowym w Finlandii i pokazuje typowe ilości nawozu stosowane w Finlandii oraz odpowiadające im wielkości plonu zboża. Przykład III. W tym przykładzie nawożenie było przeprowadzone na czterech testowanych polach i obliczono z uwzględnieniem żniw proporcję: otrzymany plon zboża/ilość stosowanego nawozu. Wyniki przedstawiono w tabeli 1. Tabela 1 Sposób nawożenia Ilość uzyskanego zboża / stosowany nawóz azotowy kg/kg podstawowe nawożenie 130 kg azotu/ha bez nawożenia uzupełniającego 2 - podstawowe nawożenie 80 kg azotu/ha, nawożenie uzupełniające 3x15 kg/ha 3 - podstawowe nawożenie 100 kg azotu/ha, nawożenie uzupełniające 2x15 kg/ha Uzupełniające nawożenie było głównie podawane drogą natrysku listowia Ten zrealizowany przykład pokazuje, że podawanie azotu poprzez listowie daje większą wydajność plonu niż konwencjonalne zasilanie azotem, poprzez glebę, szczególnie gdy uzupełniające nawożenie przeprowadzane jest sposobem według obecnego wynalazku, poprzez określanie przewidywanego plonu na podstawie zsumowanego ciepła i fitomasy, zakumulowanych pomiędzy czasem wysiewania i czasem pomiaru. Przykład IV. W tym przykładzie, podstawowa ilość nawozu dla pola zboża paszowego wynosiła 80 kg N/ha, odpowiednio do plonu 3000 kg/ha. W nawożonym wycinku przeprowadzono nawożenie uzupełniające 30 kg/ha. Gdy zboże paszowe (jęczmień) osiągnęło etap wzrostu słomy, zważono fitomasę uprawianego obszaru i tego wycinka; wyniki odpowiednio wyniosły 0,800 kg/m2 i 0,920 kg/m. Można wywnioskować z tego określenia przyrostu, że przyrost uprawianych roślin w nawożonym wycinku, gdzie było wystarczające zasilanie nawozem, był około 15 wyższy niż na uprawianym obszarze. W oparciu o to obliczenie przeprowadzono 15% uzupełniające nawożenie, to jest dodatkowo 12 kg azotu/ha rozprowadzono po polu.

9 Przykład V. W tym przykładzie, podstawowe nawożenie pola zbożowego (owies) wynosi 90 kg N/ha odpowiednio do plonu 3500 kg/ha. Ilość nawozu użyta w tym nawożonym odcinku wynosi 120 kg/ha. Na etapie wzrostu słomy zboża określono stężenie chlorofilu w liściach rośliny używając tak zwanego Spadmiemika (gwoździa pomiarowego). Wynik pomiaru na obszarze uprawnym wyniósł 40 jednostek Spad, podczas gdy pomiar w wycinku nawożonym wyniósł 53 jednostki Spad. W oparciu o ten pomiar podjęto decyzję przeprowadzenia uzupełniającego nawożenia, co następuje: uzupełniające nawożenie =53-40 /40 90kgN /ha = 30kgN / ha Jeśli pożądane jest, aby stężenie chlorofilu (tj. zawartości azotu) wzrosło do 1 jednostki Spad, można przeprowadzić uzupełniające nawożenie: 30 uzupełniające nawożenie = 30/53-40 kgn/ha = 4,3kgN/ha Praktycznie zrealizowane przykłady ilustrują obecny wynalazek nie ograniczając go w żaden sposób.

10 Fig. 1 Fig. 2 Departament Wydawnictw UP RP. Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.