STOWARZYSZENIE POMOCY DZIECIOM Z UKRYTYMI NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIAMI im. Hansa Aspergera NIE-GRZECZNE DZIECI

Transkrypt

1 Aleksandra Braun Agnieszka Niedźwiedzka Projekt Wszystko Jasne Warszawa, r. Szanowna Pani Anna Zalewska Minister Edukacji Narodowej W związku z publikacją projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego i indywidualnego nauczania dzieci i młodzieży (NI) pragniemy zgłosić swoje uwagi. W naszej opinii planowane przez Panią Minister zniesienie możliwości realizacji nauczania indywidualnego na terenie placówki oświatowej będzie krzywdzące dla setek dzieci, które w tej chwili korzystają z tego wariantu. Proponowane przepisy wykluczają możliwość pobierania edukacji w placówkach oświatowych dzieciom, których stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły. Jesteśmy głęboko przekonani, że rozporządzenie w sprawie nauczania indywidualnego powinno regulować zakres częściowego uczestnictwa w życiu szkoły, a więc i w lekcjach prowadzonych z grupą rówieśniczą przez dzieci, którym stan zdrowia znacznie utrudnia uczęszczanie do szkoły. Znacznie nie znaczy całkowicie. Nauczanie indywidualne z włączaniem do oddziału/ zespołu klasowego obejmuje bardzo wiele dzieci. Część z nich zmaga się z niepełnosprawnością, wszystkie z poważnymi problemami zdrowotnymi, które są podstawą do wydania przez poradnię orzeczenia o potrzebie nauczania indywidualnego. Z tej formy nauczania indywidualnego korzystają dzieci i młodzież z chorobami onkologicznymi, neurologicznymi, z chorobami przewlekłymi, obniżoną odpornością, zaburzeniami psychicznymi. Część tych dzieci pojawia się w szkole tylko wtedy, kiedy stan zdrowia na to pozwala, inne mają rozpisany precyzyjny plan, wg którego część przedmiotów realizują indywidualnie, a pozostałe ze swoją klasą, w towarzystwie rówieśników. Należy dodać, iż cała wskazana wyżej grupa uczniów pozbawiona została kilka lat temu możliwości korzystania z kształcenia specjalnego, a co za tym idzie w zasadzie nie ma możliwości nauki w mniej licznym zespole. Dzieci te mają również ograniczony dostęp do realizowanych na terenie szkoły form wsparcia.

2 Likwidacja możliwości nauczania indywidualnego na terenie szkoły, z włączeniem do grupy rówieśniczej, skaże na izolację przede wszystkim te najciężej chore dzieci. Bez uczestnictwa w życiu szkolnym, bez kontaktów rówieśniczych te dzieci nie nabędą umiejętności społecznych. W proponowanym kształcie rozporządzenie w sprawie NI stanowi, że dyrektor placówki, w miarę posiadanych możliwości, uwzględniając zalecenia z orzeczenia o potrzebie nauczania indywidualnego oraz stan zdrowia dziecka organizuje mu różne formy uczestniczenia w życiu przedszkola lub szkoły, w szczególności umożliwia udział w zajęciach rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, w imprezach i uroczystościach szkolnych. Chcemy podkreślić, że podstawową formą uczestnictwa w życiu szkoły jest nauka na lekcjach, z klasą. Zajęcia rozwijające uzdolnienia, uroczystości i wycieczki to tylko dodatek. Rozporządzenie w sprawie NI w żaden sposób nie uwzględnia możliwości włączania ucznia objętego NI do zespołu klasowego. Proponowane w rozporządzeniu formy integracji ze środowiskiem rówieśniczym świadczą o niezrozumieniu sytuacji. Akademie, wycieczki, dyskoteki i kółka zainteresowań to zdecydowanie za mało. Czy dla dziecka z silną padaczką udział w dyskotece to właściwa forma integracji? Czy wysyłanie dziecka z obniżoną odpornością, po chorobie onkologicznej na akademię do dusznej sali gimnastycznej z dwustoma innymi dziećmi to dobry pomysł? W projekcie rozporządzenia czytamy, że tak właściwie to nawet udział w akademii nie jest wcale taki pewny, ponieważ dyrektor organizuje go w miarę posiadanych możliwości. A jak tych możliwości nie ma? Jak ma wyglądać integracja ze środowiskiem rówieśniczym? Niestety naszym zdaniem w wielu szkołach tych możliwości nie będzie. Wystarczy, że dziecko w trakcie takiej uroczystości czy wycieczki potrzebuje indywidualnego wsparcia osoby dorosłej, a rodzice nie mogą w tym dniu przebywać z nim w szkole. W ocenie skutków regulacji omawianego projektu czytamy: Stan zdrowia dziecka nie powinien stanowić przyczyny pozbawienia go możliwości realizacji treści programowych, kontaktu z rówieśnikami i uczestniczenia w życiu społeczności przedszkolnej lub szkolnej. Wprowadzenie proponowanych regulacji przyniesie odwrotny skutek: stan zdrowia dziecka, który częściowo uniemożliwia mu uczęszczanie do szkoły/ przedszkola, znacznie ograniczy możliwość realizacji wszystkich treści podstawy programowej i całkowicie pozbawi kontaktu z rówieśnikami i uczestniczenia w życiu szkoły czy przedszkola. Poprzez całkowitą likwidację nauczania indywidualnego na terenie placówek oświatowych skazuje się chore dzieci nim

3 objęte na izolację społeczną i nie gwarantuje się im żadnych form uczestnictwa w życiu szkoły. Chcemy również podkreślić, że likwidacja nauczania indywidualnego na terenie placówek oświatowych będzie bardzo niekorzystna dla dzieci z rodzin najuboższych czy niewydolnych wychowawczo. Dla części z nich wyjście do szkoły to wyjście do miejsca, gdzie jest ciepło, bezpiecznie i można dostać ciepły obiad. W domu rodzinnym dziecka może nie być warunków do realizacji pełnej podstawy programowej, a obowiązek do zapewnienia tych warunków leży po stronie systemu oświaty, a nie rodziny. Przyczyny niemożności realizacji nauczania indywidualnego w miejscu zamieszkania mogą być prozaiczne: małe mieszkanie, pojawienie się w rodzinie noworodka czy seniora z demencją przy jednoczesnym braku fizycznej możliwości do wydzielenia cichej, osobnej przestrzeni nawet na kilka godzin w tygodniu. Proponowane w rozporządzeniu rozwiązania również stawiają pod znakiem zapytania przygotowanie do wykonywania zawodu uczniów szkół branżowych i techników. Niektórzy z nich, z przyczyn zdrowotnych byli objęci nauczaniem indywidualnym, a przedmioty zawodowe realizowali w szkolnych pracowniach, na zasadzie włączania do klasy. W wielu przypadkach kształcenie zawodowe wymaga bowiem kontaktu ze specjalistycznym sprzętem czy urządzeniami. Bardzo prosimy o informację, czy teraz przy nauczaniu indywidualnym wyłącznie w domu, nauczyciele przedmiotów zawodowych będą dostarczać do miejsca przebywania ucznia tokarki, mikroskopy, komputery ze specjalistycznym oprogramowaniem? Czy po prostu dyrektorzy szkół będą zwalniać uczniów z realizacji podstawowy programowej w zakresie przedmiotów branżowych, w praktyce uniemożliwiając im uzyskanie kwalifikacji zawodowych do wykonywania w przyszłości wybranego zawodu? Zgadzamy się, że nauczanie indywidualne bywało nadużywane, traktowane jako sposób na radzenie sobie przez szkoły z dziećmi z zachowaniami trudnymi, na brak dostosowań czy w skrajnych przypadkach na trudności pojedynczych uczniów z opanowaniem podstawy programowej. Likwidacja nauczania indywidualnego na terenie placówek oświatowych w żaden sposób nie zlikwiduje przyczyn tego stanu rzeczy. Proponowane zmiany nie sprawią, że w starym budynku szkolnym w małej wsi pojawi się winda, że nauczyciele nagle od 1.go września 2017 r. będą potrafili poradzić sobie z dziećmi z zaburzeniami psychicznymi. W ocenie skutków regulacji czytamy, że placówki oświatowe nie mogą wysyłać dzieci z zachowaniami trudnymi czy problemami na nauczanie indywidualne, tylko powinny im udzielić adekwatnie do potrzeb pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Zgodnie z innym procedowanym właśnie rozporządzeniem (w sprawie udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej) pomoc ta jest udzielana w ramach godzin do dyspozycji dyrektora.

4 Żaden z aktów wykonawczych Ministra Edukacji Narodowej nie zapewnia dyrektorowi placówki oświatowej środków na udzielenie takiej pomocy. Nowe przepisy zabierają dzieciom z problemami możliwość nauczania indywidualnego na terenie szkoły, z włączaniem do zespołu klasowego, ale nie gwarantują, że te dzieci dostaną w szkole jakąkolwiek pomoc. Proponowane zmiany nie biorą pod uwagę specyficznych trudności części dzieci i młodzieży z autyzmem czy chorobami psychicznymi, które nie są w stanie z powodu lęku czy zaburzeń sensorycznych spędzić wielu godzin w ławce, w szkolnym hałasie. Dzieci z autyzmem czy zespołem Aspergera mogą jeszcze uczyć się w szkołach specjalnych, tylko że niewiele takich szkół przyjmuje osoby w normie intelektualnej. Nawet, jeżeli są tworzone klasy specjalne dla takich dzieci, to w wielu przypadkach przyjmuje się do nich maksymalną, dopuszczalną prawem liczbę uczniów, nie zwracając uwagi na bardzo różny poziom ich funkcjonowania. Jeszcze gorzej sytuacja wygląda w przypadku dzieci z chorobami psychicznymi, ponieważ one z zasady nie mogą uczęszczać do szkół specjalnych, nie mają też prawa do preferencyjnego miejsca w klasach integracyjnych, ponieważ nie posiadają orzeczeń o potrzebie kształcenia specjalnego. Wspomniani uczniowie okresowo nie są w stanie uczestniczyć we wszystkich zajęciach lekcyjnych z klasą. Jednak jak pokazują doświadczenia z wielu szkół, stopniowe wprowadzanie tych dzieci do zespołu klasowego w przypadku części z nich kończy się pełną integracją. Dodać należy, że nauka w szkole specjalnej nie zawsze oznacza rezygnację z nauczania indywidualnego. Również w szkołach specjalnych są uczniowie, którym stan zdrowia znacznie ogranicza możliwość edukacji w zespole klasowym. Likwidacja nauczania indywidualnego na terenie szkoły, z włączaniem do grupy rówieśniczej, skaże więc niektóre dzieci z autyzmem czy chorobami psychicznymi albo na segregacyjne szkolnictwo specjalne (często poniżej ich możliwości), albo na izolację w domu, co w przypadku dzieci z autyzmem będzie pogłębiało ich deficyty płynące z niepełnosprawności i zaprzepaści możliwość samodzielnego funkcjonowania w życiu dorosłym. Zaznaczamy, że proponowane przepisy (odpowiednio par. 8 i 9) przewidują możliwość zmniejszenia i tak niewielkiego wymiaru zajęć edukacyjnych w ramach indywidualnego rocznego przygotowania przedszkolnego i nauczania indywidualnego w przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia dziecka. Decyzję w tej sprawie ma podejmować dyrektor na wniosek rodziców. Natomiast o zwiększeniu godzin NI tak jak dotychczas - faktycznie będzie decydować organ prowadzący, bo dyrektor musi uzyskać od organu zgodę i środki na dodatkowe zajęcia.

5 Takie rozwiązanie powoduje, że o zwiększeniu liczby godzin decydują często względy finansowe, nie merytoryczne. Jesteśmy przekonani, że o potrzebie zwiększenia lub zmniejszenia wymiaru zajęć edukacyjnych w ramach NI powinien decydować zespół orzekający w poradni psychologiczno-pedagogicznej wydając orzeczenie na podstawie zaświadczenia lekarskiego. W naszej opinii jest to zbyt ważna kwestia, by decydowały o niej inne czynniki niż potrzeby chorego dziecka, objętego nauczaniem indywidualnym. Wprowadzenie w życie proponowanych zmian może pogłębić izolację dzieci objętych nauczaniem indywidualnym, będzie też mieć negatywne skutki dla całej rodziny takiego dziecka, bo wymusi rezygnację z pracy jednego z rodziców (najczęściej matki). W ocenie skutków wprowadzanych zmian nie uwzględniono kosztów społecznych i finansowych dla rodziny, jak i dla całego społeczeństwa, związanych z koniecznością rezygnacji z pracy jednego z rodziców, Od kilkunastu miesięcy Ministerstwo Edukacji Narodowej zapowiada głębokie zmiany w organizacji kształcenia specjalnego dzieci i młodzieży. My również jesteśmy przekonani, że takie zmiany są potrzebne i bardzo oczekiwane przez rodziców dzieci z niepełnosprawnościami. Biorąc pod uwagę dobro tej grupy uczniów oraz wszystkich pozostałych objętych nauczaniem indywidualnym na terenie placówek oświatowych, prosimy Panią Minister o utrzymanie dotychczas obowiązujących rozwiązań do czasu wprowadzenia całościowych zmian systemowych. Z poważaniem Aleksandra Braun Agnieszka Niedźwiedzka