Wody w parkach narodowych Polski POLESKI PARK NARODOWY
|
|
- Zuzanna Olejniczak
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Wody w parkach narodowych Polski POLESKI PARK NARODOWY
2 Publikacja dofinansowana przez Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego Recenzenci prof. dr hab. Jan Drwal, prof. dr hab. Andrzej T. Jankowski Opracowanie techniczne map Agnieszka Gajda wykorzystano Corine Land Cover 2006, Open Street Map i model terenu USGS (2004), Shuttle Radar Topography Mission, 30 arcsec, scenes SRTM u30_n090w020 Unfinished, Global Land Cover Facility, University of Maryland, College Park, Maryland, February 2000 oraz chronione prawem autorskim pliki cyfrowe (granice, sieć rzeczna) systemów informacji geograficznej polskich parków narodowych Fotografia na okładce Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia L.) na spleji otaczającej Jez. Moszne (fot. K. Mięsiak-Wójcik) Korekta Urszula Kumon Projekt graficzny i DTP lookstudio biuro@photoline.pl, Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana ani rozpowszechniana w jakikolwiek sposób bez pisemnej zgody posiadacza praw autorskich. Copyright by Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego ul. Gronostajowa 7, Kraków tel. (+48) , fax: (+48) , sekretariat@geo.uj.edu.pl Kraków 2012 ISBN
3 Poleski Park Narodowy Zdzisław Michalczyk, Katarzyna Mięsiak-Wójcik, Marek Turczyński Położenie Poleski Park Narodowy (PlPN) znajduje się w środkowej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, będącego subregionem Polesia Lubelskiego (Kondracki 2001). Zajmuje teren położony w strefie działu wodnego II rzędu, rozdzielającego dorzecza Wieprza i Bugu. Łączna powierzchnia zajęta przez lasy stanowi ok. 43% powierzchni Parku (42,04 km 2 ), natomiast nieużytki w tym cenne przyrodniczo ekosystemy torfowisk bezleśnych i bagien ok. 25%. Pozostałe tereny zajmują grunty rolne i wody. Spośród zbiorowisk leśnych należących do roślinności naturalnej, największy obszar porasta kontynentalny bór mieszany (Querco roboris-pinetum; 30,1% powierzchni leśnej), brzezina bagienna (Betuletum pubescentis; 23,2%) oraz ols porzeczkowy (Ribo nigri-alnetum; 14,6%). Uzupełniają je zbiorowiska z brzozą omszoną, sosną pospolitą i olszą czarną, brzozą brodawkowatą, dębem szypułkowym, osiką oraz świerkiem pospolitym. W PlPN występują wszystkie typy torfowisk: niskie, wysokie i przejściowe zarówno śródleśne jak i otwarte. Te ostatnie stanowią 16,5% powierzchni Parku. Gleby torfowe zajmują aż 65%, a murszowe 2% powierzchni Parku, co wskazuje na pierwotnie znacznie większe obszary zajęte przez torfowiska. Duży udział w gruntach rolnych mają łąki i pastwiska, na których w zależności od stopnia uwilgotnienia dominują zbiorowiska wiechliny łąkowej (Poa pratensis L.) i kostrzewy czerwonej (Festuca rubra) lub wawrzyńca łąkowego (Alopecurus pratensis; Obszar Parku nie stanowi zwartej powierzchni tworzą go dwie części rozdzielone drogą nr 82 Lublin Włodawa. METRYKA PARKU Data utworzenia: 1 maja 1990 r. Powierzchnia: 97,64 km 2 Gęstość sieci rzecznej: 0,14 km km -2 Gęstość źródeł: 0 Liczba jezior: 4 Liczba oczyszczalni ścieków: 6 Rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia L.) na spleji otaczającej Jez. Moszne (fot. K. Mięsiak-Wójcik) Poleski Park Narodowy 251
4 Poleski Park Narodowy miejsca, które warto zobaczyć warto zobaczyć droga krajowa droga wojewódzka inne drogi cieki granica parku narodowego grunty rolne tereny antropogeniczne lasy wody obszary podmokłe Równinny charakter Parku, budowa geologiczna i słabe rozcięcie terenu warunkują płytkie występowanie wody podziemnej, istnienie jezior, stawów i torfianek (zawodnionych zagłębień powstałych po eksploatacji torfu) oraz utrzymywanie się rozległych bagien, podkreślających charakterystyczny poleski typ krajobrazu. Obecność rzadkich (w tym reliktowych) gatunków roślin i zwierząt oraz różnorodność ich siedlisk sprawia, że obszar ten zaliczany jest do najcenniejszych w skali europejskiej. Torfowisko Orłowskie dawny rezerwat, na bazie którego powstał obecny PlPN. Znajdują się tu dwa typy torfowisk: niskie i przejściowe. Od północnego-zachodu ekosystem ten graniczy z Jez. Łukie. Budowa geologiczna i rzeźba Podłoże skalne Poleskiego Parku Narodowego tworzą osady czwartorzędowe, zdeponowane na skałach kredowych lub lokalnie na utworach neoge- 252 Poleski Park Narodowy
5 Ols kępowo-dolinkowy nu. Rzeźba utworów kredowych jest zróżnicowana, a wysokości względne dochodzą do 40 m. Jedynie w rejonie Woli Wereszczyńskiej i Garbatówki, margle i kreda pisząca występują na powierzchni. Urozmaicenie powierzchni skał kredowych decyduje o znacznej miąższości osadów czwartorzędu osiągającej nawet 60 m. Utwory powierzchniowe cechuje duża zmienność litologiczna: występują tu zarówno iły zwietrzelinowe, piaski o różnej genezie, gliny zwałowe oraz żwiry i mułki (Henkiel 1983). Istotny udział w budowie geologicznej mają także osady mineralno-organiczne i torfy. Zajmują one znaczne powierzchnie w zlewniach jezior: Łukie, Moszne, Długie i Karaśne. Krajobraz Polesia (fot. Z. Michalczyk) Poleski Park Narodowy 253
6 Obszar Parku charakteryzuje się niewielkim zróżnicowaniem wysokości względnych i bezwzględnych. Równiny akumulacyjne zajmują największe powierzchnie, występując na dwóch nieznacznie zróżnicowanych poziomach wysokościowych. Niższy poziom budują wyłącznie osady holoceńskiej akumulacji wodnej i organicznej, stanowiąc najniżej położone obszary okresowo lub stale podmokłe (Wilgat 1954, 1963, 1965). Tworzą je m.in. dawniej rozległe, a obecnie będące w stadium zaniku jeziora oraz bagna i torfowiska. Wyższy poziom zajmuje równina plejstoceńskiej akumulacji wodnej, zbudowana z piasków oraz warstwowanych mułków i iłów. Niewiele wyżej wznoszą się równiny denudacyjne powstałe na osadach lodowcowych lub utworach kredowych. Najwyższe wzniesienia tworzą ostańce denudacyjne z płytko występującymi marglami kredowymi (np. w okolicach Zawadówki i Woli Wereszczyńskiej). Poleski krajobraz urozmaicają niewielkie zagłębienia krasu kredy piszącej, powierzchniowego i reprodukowanego, stale lub okresowo wypełnione wodą (Harasimiuk i in. 1998). Bagno Bubnów rozległe torfowisko niskie o charakterze węglanowym powstałe w niewielkich zagłębieniach terenu, na płytko zalegającym podłożu kredowym. Płaską powierzchnię obszarów podmokłych urozmaicają niewysokie wzniesienia kredowe porośnięte przez roślinność kserotermiczną. W krajobrazie zaznaczają się ponadto naturalne rozlewiska oraz niewielkie torfianki. Wody podziemne Według podziału Polski na jednostki hydrogeologiczne, Poleski Park Narodowy leży w regionie Środkowej Wisły w obrębie jednolitej części wód podziemnych nr 87, w której występują wody porowe ( Strefa aktywnej wymiany wód w obrębie utworów kredy górnej sięga m p.p.t. Strop utworów kredy dolnej występuje na głębokości m. W utworach kredy dolnej, jury oraz niektórych ogniw paleozoiku występują wody o mineralizacji powyżej 1 g dm -3. W obrębie holoceńskiej równiny akumulacyjnej zwierciadło wód podziemnych utrzymuje się nie głębiej niż 1 m, nawet w okresie długotrwałych okresów posusznych. Na obszarach równin denudacyjnych zwierciadło wody najczęściej stwierdzane jest na głębokości 2 3 m, zaś w obrębie ostańców denudacyjnych jego głębokość przekracza 5 m, a sporadycznie nawet 10 m. Wody podziemne pierwszego poziomu występują w porowych osadach czwartorzędowych (piaski, torfy) oraz w szczelinowo-porowych utworach górnej kredy. W osadach czwartorzędu istnieje kilka zawodnionych warstw, zwykle słabo powiązanych hydraulicznie. Tworzą one kompleks wodonośny, powszechnie wykorzystywany do zaopatrzenia w wodę gospodarstw wiejskich. Płytkie wody poziomu czwartorzędowego mają zwierciadło swobodne, a głębsze naporowe. Na obszarach ostańców denudacyjnych wody pierwszego poziomu o swobodnym zwierciadle występują w marglach. W głębszych strefach skał kredowych wody mają charakter naporowy. Ich zwierciadło na obszarach międzydolinnych zwykle stabilizuje się nieco poniżej rzędnej wód w utworach czwartorzędowych. Warunki zasilania pierwszego pozio- Bagno Bubnów Torfianki w kompleksie Bagna Bubnów 254 Poleski Park Narodowy
7 Torfowiska wokół Jez. Moszne mu są zróżnicowane, mimo małej miąższości strefy aeracji. Na 2/3 obszaru PlPN strefa aeracji obejmuje gliny zwałowe i ich eluwia, iły i mułki zastoiskowe oraz namuły i torfy o słabych warunkach przewodzenia wody. Na pozostałym obszarze występują utwory o średnich i dobrych warunkach filtracyjnych: piaski ze żwirami, piaski eoliczne i piaski rzeczne z mułkami (Michalczyk i in. 1993, 2002). Ukształtowanie zwierciadła wody podziemnej wykazuje związek z rzeźbą terenu. Najwyżej zwierciadło wody podziemnej występuje na Garbie Włodawskim ponad 180 m n.p.m. Lokalnie są to wody o charakterze wierzchówek, utrzymujące się na wkładkach utworów słabo przepuszczalnych. W kierunku południowym, rzędna zwierciadła wody maleje nawet do 165 m n.p.m. w stronę rozległego, równoleżnikowego obniżenia, leżącego w pasie od Zienek przez Lipniak, Nowiny, Durne Bagno, Mietiułkę aż do Kołaczy. Jest to strefa dużych spadków hydraulicznych, osiągających 10 15% i decydujących o spływie wód podziemnych do obniżenia ciągnącego się od Mietiułki do Zienek. U południowego podnóża Garbu Włodawskiego spadki hydrauliczne wynoszą tylko 0,3%. Przeważnie jednak zwierciadło wody podziemnej wykazuje w Parku niewielkie spadki, a liczne cieki naturalne i sztuczne mają mały zasięg drenażu. W południowej części PlPN osiąga ono rzędną 170 m n.p.m. Rytm wahań zwierciadła wód podziemnych wskazuje na decydującą rolę zasilania atmosferycznego (Wilgat i in. 1984). Najwyższe stany wody przypadają na wiosnę (kwiecień). W kolejnych miesiącach aż do jesieni zwierciadło wody zwykle obniża się. Amplituda wahań wynosi od kilkudziesięciu Jezioro Długie wraz z sąsiadującymi torfowiskami typu przejściowego i niskiego, jest jednym z najbardziej różnorodnych pod względem przyrodniczym obszarów PlPN. Od zachodu i wschodu otoczone jest obszarem spleji. Głębokość maksymalna wynosi ok. 1,70 m. Poleski Park Narodowy 255
8 centymetrów na obszarach holoceńskich równin akumulacyjnych, do 2 3 m na terenach położonych wyżej. Wody powierzchniowe Sieć wód powierzchniowych Poleskiego Parku Narodowego tworzą rzeki: Piwonia Górna, Piwonia Dolna, Włodawka, Mietiułka, Bobryk, rowy melioracyjne i doprowadzalniki oraz jeziora: Łukie, Karaśne, Moszne, Długie, a także stawy i obszary podmokłe. W obrębie otuliny Parku znajdują się jeziora: Zagłębocze, Gumienko, Cycowe (Komorowskie), Zienkowskie, Płotycze, Karaśne k. Urszulina, Wereszczyńskie (Bąbelek) oraz Wytyczno (jezioro przekształcone na zbiornik retencyjny). Obszar PlPN odwadniany jest przez górne biegi Włodawki i Piwonii, które zbierają wody ze strefy przyległej do działu wodnego II rzędu rozdzielającego zlewnie Bugu i Wieprza. Naturalna sieć rzeczna jest bardzo słabo wykształcona, o czym zadecydowało małe nachylenie terenu oraz bardzo płytkie występowanie wód podziemnych. Przed rozcięciem terenu rowami odwodnieniowymi, spływ wód był niezwykle powolny, jak również rozłożony w czasie. Konsekwencją prowadzonych od wielu lat zabiegów melioracyjnych jest przekształcenie naturalnego układu sieci rzecznej. Aktualny stan rzek, rowów i małych cieków jest wynikiem wykonanych w latach 60. XX w. melioracji związanych z realizacją systemu Kanału Wieprz-Krzna, których efektem było pocięcie powierzchni PlPN siecią rowów odwadniających. Prędkość Kwitnące bagno zwyczajne (Ledum palustre L.) przy Jez. Moszne (fot. K. Mięsiak-Wójcik) Jezioro Moszne jezioro z kompleksem torfianek otoczone dystroficznymi torfowiskami typu wysokiego, przejściowego i niskiego. Obrzeże jeziora tworzy rozległa przestrzeń uginającego się kożucha torfowcowego (pła), określanego tutaj mianem spleji. Dojście do jeziora umożliwia drewniana kładka, która jest fragmentem ścieżki dydaktycznoprzyrodniczej Dąb Dominik. Innymi ciekawymi obiektami w zlewni Jez. Moszne są liczne torfianki. Charakteryzują się one rozmaitym kolorem wody oraz zróżnicowaną sukcesją roślin Przetamowania odpływu wykonane w ramach prac renaturalizacyjnych (fot. K. Mięsiak-Wójcik) 2. Torfianka w zlewni Jez. Moszne (fot. M. Turczyński) 256 Poleski Park Narodowy
9 Torfowisko Blizionki Torfowisko Krugłe Bagno Turzycowiska i mszary Poleski Park Narodowy 257
10 płynięcia wody w rzekach jest mała, co jest konsekwencją ich niewielkiego spadku. Długość rzek płynących tylko w obrębie Parku wynosi: Piwonii Dolnej 4,88 km, natomiast Mietiułki 9,25 km. Pozostałe rzeki przepływają tylko przez jego otulinę, ale wskutek małych deniwelacji terenu, zasięg ich drenażu obejmuje cały obszar Parku (Michalczyk i in. 2002). W granicach PlPN znajdują się cztery z ponad 60 jezior łęczyńsko-włodawskich. Trzy z nich: Moszne, Długie i Karaśne to małe, płytkie zbiorniki dystroficzne, otoczone szerokim pasem spleji. Czwarte, również płytkie Jez. Łukie o powierzchni 131,63 ha, jest zbiornikiem eutroficznym z szerokim pasem szuwarów i miejscami ze spleją. Z prowadzonego monitoringu wynika, że amplituda wahań stanów wody w jeziorach PlPN przekracza nieco 40 cm. Średni odpływ z obszaru PlPN wynosi ok. 110 mm, przy średniej sumie rocznej opadu równej 550 mm (Kaszewski 2002). Ewapotranspiracja potencjalna z obszarów łąk dostatecznie uwilgotnionych przekracza w okresie wegetacyjnym nawet 600 mm, natomiast parowanie terenowe z obszarów wyżej położonych oceniane jest na ok. 450 mm (Szajda 1989). Zasilanie podziemne rzek nieznacznie przekracza połowę odpływu całkowitego. Odpływ w miesiącach wiosennych osiąga prawie 40% sumy rocznej (Wilgat i in. 1992). Od kwietnia do września, miesięczne sumy parowania Jeziora Poleskiego Parku Narodowego i ich zlewnie (Michalczyk i in. 2002) Jezioro Powierzchnia jeziora [ha] Powierzchnia zlewni jeziora [ha] Długie 30,66 426,15 Karaśne 3,52 170,78 Łukie 131,63 564,03 Moszne 17,14 727,68 Jeziora i ich zlewnie w otulinie Poleskiego Parku Narodowego (Michalczyk i in. 2002) Jezioro Cycowe Gumienko Karaśne Lejno Płotycze Wereszczyńskie Wytyckie Zagłębocze Zienkowskie Powierzchnia 9,20 4,98 0,66 0,02 10,19 4,06 254,08 jeziora [ha] 483,80* 51,03 6,62 Powierzchnia 131,28 426,15 248,97 495,05 170,78 727,68 brak 463,64 330,78 jego zlewni danych [ha] * powierzchnia zbiornika w obrębie grobli 258 Poleski Park Narodowy
11 1. Zlewnia Jez. Moszne ols w okresie wilgotnym (fot. K. Mięsiak-Wójcik) 2. Zlewnia Jez. Moszne ols w okresie suszy letniej (fot. M. Turczyński) 1 2 są znacznie wyższe od sum opadów atmosferycznych, co przyczynia się do powstawania okresowych deficytów wody. Uzupełnianie zasobów wód podziemnych i powierzchniowych odbywa się w miesiącach jesiennych i zimowych, kiedy parowanie jest małe. Wykorzystanie wód Wykorzystanie wód Poleskiego Parku Narodowego jest współcześnie niewielkie i obejmuje przede wszystkim lokalny pobór wody do celów gospodarczych. Eksploatacja wody z różnych poziomów od czwartorzędowego do karbońskiego odbywa się głównie w rejonie szybów kopalni Węgla Kamiennego Bogdanka, znajdujących się kilka kilometrów na południowy-zachód od PlPN. Na terenie Parku, w obrębie stawów w Pieszowoli i Starym Brusie, dozwolona jest także ograniczona gospodarka rybacka. Ponadto staw Głęboki został udostępniony do odpłatnego, amatorskiego połowu ryb w okresie od 1 maja do 30 czerwca. Jeziora PlPN zostały całkowicie wyłączone z rekreacji i udostępnione są jedynie do celów dydaktyczno-naukowych. Działalność rybacka ograniczona została tylko do odłowów regulacyjno-selekcyjnych i kontrolnych (m.in. w celu zachowania założonego typu rybackiego jezior). Jezioro Karaśne niewielki śródleśny zbiornik reprezentujący ostatni etap ewolucji zbiornika wodnego. Ponad 70% jego powierzchni porośnięte jest roślinnością wynurzoną i spleją. Pasem o szerokości ok. 1 km otaczają go torfowiska przejściowe i niskie. Jez. Karaśne koło Łomnicy Poleski Park Narodowy 259
12 Jakość wód Wody podziemne Poleskiego Parku Narodowego występują w utworach kredowych, plejstoceńskich i holoceńskich, co decyduje o ich różnorodności hydrochemicznej. Wody kontaktujące się utworami węglanowymi górnej kredy mają charakter dwujonowy i są typu wodorowęglanowo-wapniowego, mają też odczyn lekko zasadowy. Sucha pozostałość wynosi od 300 do 450 mg dm -3. Stwierdzane są niekiedy podwyższone ilości związków żelaza i manganu, niekiedy ponad wartości dopuszczalne w normach dla wód przeznaczonych do picia. Wody te ujmowane są często w celach konsumpcyjnych. Wody zbiornika plejstoceńskiego, obejmującego warstwy piasków, glin, mułków, namułów mineralnych i organicznych, charakteryzują się znacznym zróżnicowaniem zawartości rozpuszczonych węglanów: od kilkunastu mg dm -3 CaCO 3 do ponad 250 mg CaCO 3 w dm 3. Udział węglanu wapnia w mineralizacji ogólnej przekracza w niektórych wodach 30%. Wody te stanowią podstawowe źródło zasilania torfowisk i jezior. Wody występujące w obrębie torfowisk zwłaszcza przejściowych i wysokich mają kolor herbaty. Są one ubogie w składniki mineralne oraz posiadają dużą kwasowość (od ph 3 do ph 5). Specyficzny typ torfowiska tzw. węglanowego znajduje się w południowej enklawie PlPN. Wody tego Durne Bagno najbardziej cenny pod względem przyrodniczym kompleks torfowiskowy na Lubelszczyźnie. Ścisłej ochronie podlega tu przede wszystkim torfowisko wysokie typu kontynentalnego o maksymalnej miąższości torfu dochodzącej do 7 m, otoczone pierścieniem podtopionego okrajka. Na skraju torfowiska znajduje się platforma widokowa. Przetamowanie Mietiułki (fot. Z. Michalczyk) Mietiułka jedna z czterech rzek PlPN. Ze względu na prowadzone od ponad wieku intensywne prace melioracyjne, ciek ten zatracił naturalny charakter. Stanowi jednak typowy przykład poleskiej strugi o niewielkim przepływie i spadku, wyprostowanym korycie silnie zarastającym roślinnością. Wzdłuż górnego odcinka Mietiułki wyznaczono dydaktyczno-przyrodniczą ścieżkę rowerową. Zarastające obrzeża Jez. Łukiego 260 Poleski Park Narodowy
13 Durne Bagno z torfowiskiem wysokim 2. Durne Bagno owocująca wełnianka pochwowata (Eriophorum vaginatum L.) Kompleks Stawów Pieszowolskich zespół zbiorników wodnych znajdujący się na południe od miejscowości Pieszowola. Tworzy go 13 stawów rybnych o łącznej powierzchni ponad 121 ha. Kompleks ten został założony jako stawy przydworskie pod koniec XIX w. przez szlachcica Tyburcego Krassowskiego właściciela tamtejszych ziem. Stawy Duża Zośka (22,66 ha) i Dziki (22,15 ha) są największymi obiektami tego fragmentu Parku. Pomiędzy zbiornikami poprowadzono ornitologiczną ścieżkę dydaktyczną Perehod o długości 5 km. Została ona wyposażona w dwie wieże widokowe i schron obserwacyjny. Jeden ze zbiorników (Staw Głęboki) udostępniony jest do wędkowania. Kompleks Stawów w Pieszowoli Kompleks Stawów Bruskich fragment grupy zbiorników sztucznych usytuowanych w pobliżu miejscowości Stary Brus. W obrębie Parku znajdują się tylko trzy zbiorniki o łącznej powierzchni 80,9 ha; jeden z nich Staw Perkoz jest największym pod względem powierzchni (44 ha) sztucznym zbiornikiem na terenie PlPN. Staw Graniczny w Starym Brusie Poleski Park Narodowy 261
14 torfowiska kalcyfilnego zawierają ponad 250 mg dm -3 CaCO 3, a ich odczyn jest na ogół zasadowy. Decydują o tym skały węglanowe, które występują tu płytko (Michalczyk i in. 2002). Zagrożenia wód Do przeobrażenia stosunków wodnych Polesia doprowadziła działalność gospodarcza. Jej konsekwencją jest lokalne obniżenie zwierciadła wody, które spowodowało zmniejszenie zasięgu występowania stałych i okresowych mokradeł (Wilgat 1963; Wilgat i in. 1984, 1992). W warunkach naturalnych torfowiska zasilane były wodą opadową oraz wodami podziemnymi spływającymi do obniżeń z przyległych obszarów, a także wodami naporowymi, które decydowały o stabilizacji zwierciadła wody pierwszego poziomu. Nasilające się oddziaływanie antropogeniczne, związane z wykorzystaniem wód podziemnych (w tym również z poziomów naporowych), kopanie rowów odwadniających oraz powstawanie dołów po eksploatacji torfu, doprowadziły do obniżenia zwierciadła wody. Jego konsekwencją są zmiany warunków siedliskowych, murszenie torfów oraz wkraczanie lasu na obszary torfowiskowe. Zmeliorowanie obszaru Polesia i PlPN, a także czasowe doprowadzanie wody z Kanału Wieprz-Krzna, przyspieszyło wymianę wody, a także wpłynęło na zwiększenie spływu wód opadowych i roztopowych z obszarów podmokłych. Dostarczanie wody z zewnątrz prowadzi do niepożądanych zmian jakości wód, zmniejszenia naturalnego zróżnicowania hydrochemicznego i hydrobiologicznego ekosystemów, a także przyczynia się do przyspieszenia zaniku jezior (Janiec 1993). Jednym z poważnych zagrożeń Parku jest nieuporządkowana gospodarka wodno-ściekowa w obrębie miejscowości znajdujących się w jego granicach i na obrzeżu oraz osiedli domków letniskowych. Zrzucanie ścieków komunalnych do jezior (m.in. Zienkowskiego, Cycowskiego) oraz stosowanie nawozów i środków ochrony roślin w rolnictwie, powoduje istotną degradację jakości wód Parku. Kolejnym niebezpieczeństwem jest eksploatacja węgla w Kopalni Węgla Kamiennego Bogdanka (Michalczyk i in. 2003, Wilgat i in. 1992). Zastosowana metoda wydobycia węgla na zawał powoduje osiadanie terenu w sąsiedztwie Parku i powstawanie lokalnych podtopień (rozlewisk). Próby odwadniania zalanych obszarów, polegające na wykonaniu sieci drenażu, są z kolei przyczyną zmian kierunku i przyspieszenia odpływu wód. Procesy te prowadzą do przesunięcia podziemnych działów wodnych, a tym samym do zmian powierzchni zlewni wielu jezior. Konsekwencją tych przeobrażeń może być nieodwracalne zmniejszenie zasobów wodnych Parku. Jezioro Łukie największe jezioro PlPN o głębokości maksymalnej 3,9 m, typu eutroficznego. Otoczone jest lasem, podmokłymi łąkami oraz pasem trzcin i szuwarów. Obserwację zbiorowisk roślinnych umożliwia ścieżka przyrod- 262 Poleski Park Narodowy
15 Korzystne dla środowiska są podjęte przez PlPN zabiegi renaturalizacyjne prowadzące do odtworzenia i zachowania naturalnej sieci hydrograficznej: rzek, jezior, stawów, bagien, torfianek, torfowisk i stałych podmokłości (Radwan 2003). Spowolnienie odpływu i zatrzymanie wody w zlewni oraz wyższy w ostatnich latach opad, spowodowały podniesienie zwierciadła wód podziemnych, co sprzyja zachowaniu krajobrazu poleskiego. Wody PlPN i terenów przyległych powinny być chronione przed zmianami ilościowymi i jakościowymi. Stanowią one bowiem bezcenne bogactwo, decydujące o jego wysokich walorach przyrodniczych, krajobrazowych i rekreacyjnych. Jez. Łukie nicza Spławy, rozpoczynająca się przy Ośrodku Dydaktyczno-Muzealnym PlPN w Załuczu Starym. Ścieżka daje sposobność zapoznania się z intensywną sukcesją roślinności wodnej w tym osoki aleosowatej Stratiotes aloides L.). Poleski Park Narodowy 263
Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy
Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego się klimatu Andrzej Ruszlewicz Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego
Bardziej szczegółowoCo to jest ustrój rzeczny?
Co to jest ustrój rzeczny? Ustrój (reżim) rzeczny jest to ustalany na podstawie wieloletnich obserwacji rytm wahań przepływów rzeki oraz stanów wody, związany z rodzajem zasilania i zlodzeniem. Każda rzeka
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT NIDZICKI GMINA KOZŁOWO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT NIDZICKI GMINA KOZŁOWO 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie, wybrane
Bardziej szczegółowoBydgoszcz, dnia 24 czerwca 2013 r. Poz ZARZĄDZENIE NR 0210/13/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 24 czerwca 2013 r. Poz. 2248 ZARZĄDZENIE NR 0210/13/2013 REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W BYDGOSZCZY w sprawie ustanowienia
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT SZCZYCIEŃSKI GMINA MIEJSKA SZCZYTNO 2016 1 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie,
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT EŁK GMINA PROSTKI
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT EŁK GMINA PROSTKI 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1 Położenie, wybrane dane o
Bardziej szczegółowoZałączniki tekstowe 1. Zestawienie wyników pomiarów zwierciadła wody w latach
Spis treści 1. Wstęp.... 2 2. Charakterystyka terenu.... 2 3. Lokalizacja otworów obserwacyjnych.... 2 4. Analiza wyników pomiarów położenia zwierciadła wody.... 3 5. Wnioski i zalecenia.... 8 Załączniki
Bardziej szczegółowoAKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH
AKTUALNY STAN ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY SOSNOWICA W ZAKRESIE JAKOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH mgr inŝ. Andrzej Karaś Lubelska Fundacja Ochrony Środowiska Naturalnego Hydrografia Gmina Sosnowica połoŝona
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru.
UCHWAŁA Nr XCI/1603/10 RADY MIEJSKIEJ w ŁODZI z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Źródła Neru. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1, art. 18 ust. 2 pkt 15 oraz
Bardziej szczegółowoOgólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego)
Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska IMUZ Falenty Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Projekt finansowany przez
Bardziej szczegółowoRetencja wodna i jej znaczenie. cz. II
Retencja wodna i jej znaczenie cz. II Spis treści: 1. Cele lekcji 2. Podstawowe formy retencji 3. Pozytywne skutki retencjonowania wody 4. Ćwiczenia do materiału 5. Informacje zwrotne do ćwiczeń 7. Podsumowanie
Bardziej szczegółowoOpracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak
Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech
Bardziej szczegółowoObszary ochrony ścisłej
Ochrona ścisła oznacza całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną.
Bardziej szczegółowoMonitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013
Monitoringu krajobrazu prace realizowane w roku 2013 Marek Rycharski, Zuzanna Oświecimska-Piasko Instytut Technologiczno-Przyrodniczy www.itep.edu.pl PLAN 1. Krajobraz obszarów wiejskich 2. Założenia ogólne
Bardziej szczegółowoGdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU. z dnia 19 grudnia 2014 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO Gdańsk, dnia 22 grudnia 2014 r. Poz. 4493 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W GDAŃSKU z dnia 19 grudnia 2014 r. w sprawie ustanowienia planu
Bardziej szczegółowo2. Lokalizacja obiektu i charakterystyka jego części podziemnej
1. Wprowadzenie. Dane wyjściowe Na czas wykonania wykopów budowlanych pod projektowany obiekt krytego basenu w Oławie zachodzi konieczność okresowego obniżenia zwierciadła wód gruntowych. na obszarze projektowanego
Bardziej szczegółowoKarta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 8 2 0 0 0 0 0 1 Wyznaczony teren to długa na około 200 metrów skarpa przykorytowa bezimiennego cieku uchodzącego do rzeki Olszówki. Skarpa miejscami 6 metrowej wysokości
Bardziej szczegółowoWspółfinansowany w ramach programu Unii Europejskiej ERASMUS+ Akcja 2 Partnerstwa strategiczne
Publiczne Gimnazjum im. Stefana Kard. Wyszyńskiego w Leśnej Podlaskiej ul. Bialska 25 21-542 Leśna Podlaska e-mail: zpo@lesnapodlaska.pl Zmienia życie. Otwiera umysły. Współfinansowany w ramach programu
Bardziej szczegółowoZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI
ZLEWNIE RZEK BUGU I NARWI ZASOBY WODNE I PRZYRODNICZE MONOGRAFIA pod redakcją Jana Dojlido i Bohdana Wieprzkowicza WARSZAWA 2007 SPIS TREŚCI WSTĘP 7 1. ZASOBY WODNE 9 1.1. EWOLUCJA POGLĄDÓW NA GOSPODARKĘ
Bardziej szczegółowoBagna Nietlickie ochrona i zagrożenia
Bagna Nietlickie ochrona i zagrożenia Sylwia Szporak Wydział Inżynierii i Kształtowania Środowiska Katedra Inżynierii Wodnej i Rekultywacji Środowiska Zakład Hydrologii i Zasobów Wodnych SGGW Plan prezentacji
Bardziej szczegółowoUWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH
UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH GEOLOGY AND HYDROGEOLOGY CONDITIONS IN THE EXPLOITATION OF THE GRAVEL AND SAND AGGREGATE Jacek MOTYKA, Mariusz CZOP,
Bardziej szczegółowoWykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM
Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,
Bardziej szczegółowoPochodzenie wód podziemnych
Wody podziemne Woda podziemna - to woda zmagazynowana w wolnych przestrzeniach skał zalegających poniżej powierzchni Ziemi. Stanowią jeden z bardzo istotnych elementów obiegu wody w przyrodzie. Pochodzenie
Bardziej szczegółowoRzeki. Zlewisko M. Bałtyckiego. Zlewisko M. Północnego. Zlewisko M. Czarnego. Dorzecze Wisły
Wody powierzchniowe Obecność wód powierzchniowych na danym obszarze uzależniona jest od: Warunków klimatycznych Rzeźby terenu Wielkości opadów atmosferycznych Temperatury powietrza Do wód powierzchniowych
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA POWIAT IŁAWSKI GMINA MIEJSKO-WIEJSKA SUSZ
PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT IŁAWSKI GMINA MIEJSKO-WIEJSKA SUSZ 2016 Spis treści 1. Wstęp... 3 2. Ogólna charakterystyka gminy... 3 2.1. Położenie,
Bardziej szczegółowoKarta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 0 2 0 0 0 0 0 1 Teren znajduje się na zalesionym stoku o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej wzgórza Raszówka. Grzbiet wzgórza ma w tym rejonie wysokość względną
Bardziej szczegółowoGorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz. 1663 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2 sierpnia 2016 r.
Bardziej szczegółowoGEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel
GEO GAL USŁUGI GEOLOGICZNE mgr inż. Aleksander Gałuszka 35-114 Rzeszów, ul. Malczewskiego 11/23,tel 605965767 GEOTECHNICZNE WARUNKI POSADOWIENIA (Opinia geotechniczna, Dokumentacja badań podłoża gruntowego,
Bardziej szczegółowoObieg materii w skali zlewni rzecznej
WODY PODZIEMNE Wody podziemne stanowią nie tylko formę retencji wody w zlewni, ale równocześnie uczestniczą w procesach przemieszczania rozpuszczonej materii w zlewni. W ramach ZMŚP na Stacjach Bazowych
Bardziej szczegółowoGLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i
GLEBY GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i nieorganiczne, zdolna do produkcji roślin Funkcja i miejsce
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA
DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA Temat: MOJE BOISKO ORLIK 2012 Miejscowość: Małęczyn ul. Szkolna 64 Gmina: Gózd Województwo: mazowieckie Zleceniodawca: Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 Dokumentator
Bardziej szczegółowoProblemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych
Problemy wodnej rekultywacji wyrobisk kruszyw naturalnych Krzysztof Polak, Marcin Chodak, Szymon Sypniowski Wydział Górnictwa i Geoinżynierii Katedra Górnictwa Odkrywkowego Kraków, 05.04.2011 Kierunek
Bardziej szczegółowoOPINIA GEOTECHNICZNA. OPINIA GEOTECHNICZNA z dokumentacji badań podłoża gruntowego na dz. nr 41, obręb 073 przy ulicy Roberta de Plelo w GDAŃSKU
Zał. Nr 15 do Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia 2016/DZP/001 OPINIA GEOTECHNICZNA z dokumenatcji badań podłoża gruntowego terenu pkanowanej inwestycji pn.: Budowa budynku biurowo-laboratoryjnego
Bardziej szczegółowoCharakterystyka zlewni
Charakterystyka zlewni Zlewnia, dorzecze, bifurkacja Występujące na powierzchni lądów wody powierzchniowe: źródła, cieki, zbiorniki wodne, bagna stanowią siec wodną. Siec ta tworzy system wodny, ujęty
Bardziej szczegółowoZAKŁAD PROJEKTOWO HANDLOWY DOKUMETACJA WARUNKÓW
ZAKŁAD PROJEKTOWO HANDLOWY 75-361 Koszalin, ul. Dmowskiego 27 tel./ftu (0-94) 345-20-02 tel. kom. 602-301-597 NIP: 669-040-49-70 DOKUMETACJA WARUNKÓW GRUNTOWO-WODNYCH dla projektu zakładu termicznej utylizacji
Bardziej szczegółowoKarta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi
1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 2 2 0 0 0 0 0 1 Nachylenie, wysokość i ekspozycja zboczy/stoków. Ukształtowanie powierzchni zboczy/stoków. Działalność naturalnych procesów geologicznych (erozja rzeczna).
Bardziej szczegółowoNatura 2000 a turystyka
Natura 2000 a turystyka Szkolenie regionalne Natura 2000 a turystyka wodna i nadwodna Lublin, 29 września 2011 r. Andrzej Różycki Poleski Park Narodowy Urszulin, ul. Lubelska 3a Dofinansowano ze środków
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA. z dnia 23 grudnia 2002 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. (Dz. U. z dnia 31 grudnia 2002 r.)
Bardziej szczegółowoTYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 29 lipca 5 sierpnia 2014 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne
Bardziej szczegółowoRetencja wodna i jej znaczenie
Retencja wodna i jej znaczenie Spis treści: 1. Cele lekcji 2. Co nazywamy retencją wodną? 3. Od czego zależy mała retencja wodna? 4. Cele małej retencji. Dofinansowano ze środków Narodowego Funduszu Ochrony
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. LUBUSKIM ANDRZEJ JERMACZEK, MAREK MACIANTOWICZ Stan na 20.01.2017 Według stanu na koniec roku 2016 w województwie lubuskim były 64 rezerwaty
Bardziej szczegółowoOcena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu
Ocena jakości wody górnej Zgłowiączki ze względu na zawartość związków azotu Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska Jan Brzozowski IMUZ Falenty W-P OBw Bydgoszczy IBMER Warszawa Projekt finansowany przez
Bardziej szczegółowoMiasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy 3/5, Warszawa. Opracował: mgr Łukasz Dąbrowski upr. geol. VII Warszawa, maj 2017 r.
OPINIA GEOTECHNICZNA dla Inwestycji polegającej na remoncie placu zabaw w Parku Kultury w miejscowości Powsin ul. Maślaków 1 (dz. nr ew. 4/3, obręb 1-12-10) Inwestor: Miasto Stołeczne Warszawa pl. Bankowy
Bardziej szczegółowoPRZEBUDOWĄ W ZWIĄZKU 1189F - KARSZYN DROGI POWIATOWEJ. Opracowanie: dr Agnieszka Gontaszewska upr. geol. V-1532, VII-1451
W ZWIĄZKU PRZEBUDOWĄ DROGI POWIATOWEJ NR 1189F NA ODCINKU KARGOWA - KARSZYN 1189F Opracowanie: dr Agnieszka Gontaszewska upr. geol. V-1532, VII-1451 Świdnica, marzec 2012 Dokumentacja geotechniczna...
Bardziej szczegółowoProjekt Poznajemy Jezioro Bukowskie
Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie Cele projektu: Podniesienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania ekosystemów jeziornych Poznanie zależności i procesów zachodzących w zlewni jeziora Zapoznanie się
Bardziej szczegółowoBydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2554 UCHWAŁA NR X/233/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Obszaru
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA
DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA Temat: MOJE BOISKO ORLIK 2012 Miejscowość: Gózd Gmina: Gózd Województwo: mazowieckie Zleceniodawca: Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 Dokumentator : Kierownik Pracowni
Bardziej szczegółowoKONSPEKT LEKCJI BIOLOGII/GEOGRAFII KLASA I-III SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ
KONSPEKT LEKCJI BIOLOGII/GEOGRAFII KLASA I-III SZKOŁY PONADGIMNAZJALNEJ Temat: Mokre tematy - Mokradła. Czas zajęć: 45 minut Cele kształcenia: Uczeń potrafi: A. omówić zjawisko powstawania torfowisk; B.
Bardziej szczegółowoOPIS ZADANIA. (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) zastawka wzmocniona zastawka drewniano- kamienna
Załącznik nr 8 do SIWZ OPIS ZADANIA (każde zadanie jest opisywane oddzielnie) Nr i nazwa nadleśnictwa Kody obiektów oraz typy obiektów 10-34 Różańsko Nr zadania 10-34-04 10-34-04-1- zastawka wzmocniona
Bardziej szczegółowoOperat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych. Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa
Operat hydrologiczny jako podstawa planowania i eksploatacji urządzeń wodnych Kamil Mańk Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Urządzenia wodne Urządzenia wodne to urządzenia służące kształtowaniu
Bardziej szczegółowoTYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 11 czerwca 17 czerwca 2014 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 142/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu
ZARZĄDZENIE Nr 142/2018 PREZYDENTA MIASTA KRAKOWA z dnia 23.01.2018 r. w sprawie przyjęcia i przekazania pod obrady Rady Miasta Krakowa projektu uchwały Rady Miasta Krakowa w sprawie ustanowienia użytku
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR 7A PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA PROJEKTU MPZP REZERWAT ŻURAWINIEC W POZNANIU DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA Fot. 1. Lasy komunalne wejście od strony ul. Umultowskiej Fot. 2.
Bardziej szczegółowoBiałystok, dnia 26 czerwca 2015 r. Poz UCHWAŁA NR XII/91/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO. z dnia 22 czerwca 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Białystok, dnia 26 czerwca 2015 r. Poz. 2119 UCHWAŁA NR XII/91/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego
Bardziej szczegółowoprof. dr hab. Marian Harasimiuk dr Witold Wołoszyn UMCS, Lublin Gaz łupkowy problemy środowiskowe w warunkach lubelskich
prof. dr hab. Marian Harasimiuk dr Witold Wołoszyn UMCS, Lublin Gaz łupkowy problemy środowiskowe w warunkach lubelskich Walory przyrodnicze Lubelszczyzny Walory środowiska geograficznego województwa lubelskiego
Bardziej szczegółowoWSTĘPNE ROZPOZNANIE WARUKÓW GRUNTOWO-WODNYCH DLA POTRZEB PLANOWANEGO CMENTARZA W MIEJSCOWOŚCI STAWIN (działka nr 22/1 )
WSTĘPNE ROZPOZNANIE WARUKÓW GRUNTOWO-WODNYCH DLA POTRZEB PLANOWANEGO CMENTARZA W MIEJSCOWOŚCI STAWIN (działka nr 22/1 ) Gmina: Powiat: Województwo: CHOSZCZNO CHOSZCZEŃSKI ZACHODNIOPOMORSKIE ZLECENIODAWCA:
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! OCHRONA REZERWATOWA W WOJ. POMORSKIM R. Stańko, K. Gos, K. Banaś, S. Nowakowski, K. Bociąg WIĘCEJ: www.kp.org.pl Elementy wyróżniające województwo pod względem walorów
Bardziej szczegółowoCharakterystyka warunków geologiczno-inżynierskich podłoża Krakowa z uwzględnieniem nawarstwień historycznych
Stanisław Rybicki, Piotr Krokoszyński, Janusz Herzig Charakterystyka warunków geologiczno-inżynierskich podłoża Krakowa z uwzględnieniem nawarstwień historycznych Warunki geologiczno-inżynierskie podłoża
Bardziej szczegółowoRzeźba na mapach. m n.p.m
Rzeźba na mapach Rzeźbę terenu przedstawia się obecnie najczęściej za pomocą poziomic. Poziomice (izohipsy) są to linie na mapie łączące punkty o jednakowej wysokości. Mapa poziomicowa (hipsometryczna)
Bardziej szczegółowoPrzebieg niżówki hydrogeologicznej i jej wpływ na warunki zaopatrzenia w wodę podczas suszy 2015 roku na obszarze wybranych rejonów kraju
Przebieg niżówki hydrogeologicznej i jej wpływ na warunki zaopatrzenia w wodę podczas suszy roku na obszarze wybranych rejonów kraju Piotr Herbich Państwowy Instytut GeologicznyPaństwowy Instytut Badawczy
Bardziej szczegółowoRezerwaty przyrody czas na comeback!
Rezerwaty przyrody czas na comeback! Wyniki prac w roku 2017 w woj. mazowieckim Sławomir Chmielewski Według stanu na 23.01.2018 w województwie mazowieckim wykonano prace terenowe na 5 obszarach, kwalifikujących
Bardziej szczegółowoUWARUNKOWANIA DO ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MIEJSCE PIASTOWE
Wójt Gminy Miejsce Piastowe UWARUNKOWANIA DO ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY MIEJSCE PIASTOWE Załącznik nr 3 do UCHWAŁY Nr.. RADY GMINY MIEJSCE PIASTOWE z dnia..
Bardziej szczegółowoWielkopolskie Centrum Zaawansowanych Technologii Sieć drenażu Projekt wykonawczy
I. CZĘŚĆ OPISOWA----------------------------------------------------------------------------2 1. Podstawa opracowania-------------------------------------------------------------2 2. Cel opracowania----------------------------------------------------------------------2
Bardziej szczegółowoZarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach
Zarys historyczny tworzenia się gruntów na Warmii i Mazurach Opracowali: Agata Misztal Jerzy Pepol ZLODOWACENIA W POLSCE Osady czwartorzędowe na Warmii i Mazurach osiągają najwyższe wartości miąższości
Bardziej szczegółowoFIZYKA I CHEMIA GLEB. Retencja gleb Zwierciadło wody w glebie
FIZYKA I CHEMIA GLEB Retencja gleb Zwierciadło wody w glebie Retencja, mała retencja, pojęcie Retencja: szeroki zakres działań technicznych i nietechnicznych powodujących poprawę jakościową i ilościową
Bardziej szczegółowoWizytacja stacji hydrogeologicznych sieci obserwacyjno-badawczej wód podziemnych 22-24 kwietnia 2015 r.
Program Infrastruktura Monitoringu Wód Podziemnych ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa tel. 22 45 92 441, fax. 22 45 92 441 Sieć obserwacyjno-badawcza wód podziemnych na obszarze działania Oddziału Świętokrzyskiego
Bardziej szczegółowoZakład Usług Geologicznych mgr inż. Janusz Konarzewski Ostrołęka ul. Berlinga 2/13, tel. (29) , kom
Zakład Usług Geologicznych mgr inż. Janusz Konarzewski 07-410 Ostrołęka ul. Berlinga 2/13, tel. (29) 766-70-07, kom. 502516336 Egz. nr OPINIA GEOTECHNICZNA dla ustalenia warunków gruntowo-wodnych, w rejonie
Bardziej szczegółowoPoznań, dnia 5 października 2016 r. Poz UCHWAŁA NR XXII/579/16 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO. z dnia 26 września 2016 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO Poznań, dnia 5 października 2016 r. Poz. 5827 UCHWAŁA NR XXII/579/16 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO z dnia 26 września 2016 r. w sprawie obszaru chronionego
Bardziej szczegółowoBydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO. z dnia 24 sierpnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO Bydgoszcz, dnia 25 sierpnia 2015 r. Poz. 2580 UCHWAŁA NR X/259/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA KUJAWSKO-POMORSKIEGO z dnia 24 sierpnia 2015 r. w sprawie Śliwickiego
Bardziej szczegółowoPrzegląd ekologiczny zamkniętego składowiska fosfogipsów w Wiślince. Gdańsk, 14 maja 2014 r.
Przegląd ekologiczny zamkniętego składowiska fosfogipsów w Wiślince Gdańsk, 14 maja 2014 r. Plan prezentacji - Podstawy prawno-proceduralne - Zakres problemowy przeglądu ekologicznego - Analiza istotnych
Bardziej szczegółowoZałącznik 2. Warunki geologiczne i hydrogeologiczne terenu projektowanej drogi ekspresowej S-6 na odcinku Lębork - Gdańsk
Załącznik 2 Warunki geologiczne i hydrogeologiczne terenu projektowanej drogi ekspresowej S-6 na odcinku Lębork - Gdańsk Warszawa, luty 2009 MORFOLOGIA I HYDROGRAFIA Projektowana droga ekspresowa przebiega
Bardziej szczegółowoBiałystok, dnia 26 czerwca 2015 r. Poz UCHWAŁA NR XII/93/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO. z dnia 22 czerwca 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Białystok, dnia 26 czerwca 2015 r. Poz. 2121 UCHWAŁA NR XII/93/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego
Bardziej szczegółowoRenSiedTorf. Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego
RenSiedTorf Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego Termin realizacji projektu: 01.04.2011-31.03.2013 Koszt całkowity projektu: 4
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/88/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO. z dnia 22 czerwca 2015 r.
UCHWAŁA NR XII/88/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierze Północnej Suwalszczyzny Na podstawie art. 18 pkt 1 i pkt 20 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowoZasoby wodne a wydobycie gazu z łupków
Zasoby wodne a wydobycie gazu z łupków dr Małgorzata Woźnicka - Gospodarka wodna przedsięwzięcia 1. Etap poszukiwania i rozpoznawania złóż 2. Etap eksploatacji Rodzaj potrzeb wodnych Gospodarka wodna Lokalizacja
Bardziej szczegółowoKarta Dokumentacyjna Geostanowiska
Karta Dokumentacyjna Geostanowiska Informacje ogólne Numer KDG: 1559 1. Nazwa obiektu: TORFOWISKO JEZIORKA NA ŁOPIENIU 2. Typ obiektu geostanowiska: inne 3. Współrzędne (WGS84): Długość: 20 15' 50,000
Bardziej szczegółowoProjekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony
Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Fot. Krameko. Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, widok ze skały Okrążek. Szczegółowe cele ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego
Bardziej szczegółowoTYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 3 9 lipca 2013r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
Bardziej szczegółowoJeziora w województwie pomorskim. Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Agnieszka Wojtach 06.11.2013
Jeziora w województwie pomorskim Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku Agnieszka Wojtach 06.11.2013 Plan prezentacji 1. Jeziorność Europy i Polski 2. Województwo pomorskie
Bardziej szczegółowoOCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW
OCENA WARUNKÓW GRUNTOWO WODNYCH DLA PROJEKTOWANEJ KANALIZACJI W PRĄDNIKU KORZKIEWSKIM GMINA WIELKA WIEŚ POWIAT KRAKÓW OPRACOWAŁ: mgr Kazimierz Milanowski inż. Przemysław Milanowski Kraków grudzień 2010
Bardziej szczegółowoOPINIA GEOTECHNICZNA
PRZEDSIĘBIORSTWO USŁUG GEOLOGICZNYCH KIELKART 25-113 Kielce, ul. Starowapiennikowa 6 OPINIA GEOTECHNICZNA dla potrzeb budowy boiska o sztucznej nawierzchni w miejscowości Miedzierza, gmina Smyków Zleceniodawca:
Bardziej szczegółowoTYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 19 sierpnia 26 sierpnia 2014 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne
Bardziej szczegółowoPoznań, dnia 5 kwietnia 2017 r. Poz UCHWAŁA NR XXIX/753/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO. z dnia 27 marca 2017 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO Poznań, dnia 5 kwietnia 2017 r. Poz. 2940 UCHWAŁA NR XXIX/753/17 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO z dnia 27 marca 2017 r. w sprawie Powidzkiego Parku Krajobrazowego
Bardziej szczegółowoWARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE
WARUNKI HYDROMETEOROLOGICZNE METEOROLOGIA Warunki hydrometeorologiczne stanowią podstawę rozpoznania uwarunkowań funkcjonowania i przemian geoekosystemów. Dlatego jednym z podstawowych zadań realizowanych
Bardziej szczegółowoPrzedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF Al. Piłsudskiego 30/34 41-303 Dąbrowa Górnicza
Przedsiębiorstwo Usługowe GEOGRAF Al. Piłsudskiego 30/34 41-303 Dąbrowa Górnicza OPINIA GEOTECHNICZNA DLA DZIAŁKI NR 2416/128 POŁOŻONEJ W KATOWICACH-PODLESIU PRZY UL. ROLNICZEJ Autor: dr Jerzy Wach Dąbrowa
Bardziej szczegółowoPROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA
ŻUŁAWSKI ZARZAD MELIORACJI I URZADZEN WODNYCH W ELBLĄGU 82-300 Elbląg, ul. Junaków 3, tel. 55 2325725 fax 55 2327118 PROGRAM MAŁEJ RETENCJI DLA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO MAZURSKIEGO NA LATA 2016 2030 POWIAT
Bardziej szczegółowoWPŁYW LASÓW I GOSPODARKI LEŚNEJ NA WODY POWIERZCHNIOWE
WPŁYW LASÓW I GOSPODARKI LEŚNEJ NA WODY POWIERZCHNIOWE Definicja lasu według ustawy o lasach (administracyjna) Na podstawie ustawy o lasach, lasem jest grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha,
Bardziej szczegółowoMIGAWKI Z POLSKICH TORFOWISK
MIGAWKI Z POLSKICH TORFOWISK Kazimierz Tobolski Zamieszczone fotografie obrazują wybrane przykłady torfowisk podobnych układów ekologicznych (fot. 4-5 i 7-8). Sa to zarówno fotografie z lotu ptaka, różne
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXIX/40/2017 RADY GMINY PRUSZCZ GDAŃSKI. z dnia 30 marca 2017 r.
UCHWAŁA NR XXIX/40/2017 RADY GMINY PRUSZCZ GDAŃSKI w sprawie ustanowienia zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Park Podworski w Wojanowie Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy
Bardziej szczegółowoMożliwość retencji deszczy nawalnych w zlewni rzeki miejskiej na przykładzie Potoku Oliwskiego w Gdańsku
Możliwość retencji deszczy nawalnych w zlewni rzeki miejskiej na przykładzie Potoku Oliwskiego w Gdańsku Roman Cieśliński Uniwersytet Gdański 1 Katedra Hydrologii Powódź w Gdańsku istniała, istnieje i
Bardziej szczegółowoZintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni
Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu
Bardziej szczegółowoWarszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r.
DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz. 3952 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/93/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO. z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Biebrzy
UCHWAŁA NR XII/93/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie wyznaczenia Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Biebrzy Na podstawie art. 18 pkt 1 i pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/89/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO. z dnia 22 czerwca 2015 r.
UCHWAŁA NR XII/89/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Puszcza i Jeziora Augustowskie Na podstawie art. 18 pkt 1 i pkt 20 ustawy z dnia
Bardziej szczegółowo1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
1150 Zalewy i jeziora przymorskie (laguny) Przedmiotowe siedlisko przyrodnicze składa się z dwóch podtypów: 1150-1 Zalewy 1150-2 Jeziora przybrzeżne W roku 2008 prowadzono badania jezior przybrzeżnych,
Bardziej szczegółowow związku z projektowaną budową przydomowych oczyszczalni ścieków
Pracownia Usług Geologicznych 09-200 Sierpc, ul. Reja 10 tel. 0-24-275-38-22 kom. 512 306 300 z badań wykonanych w celu określenia warunków gruntowo-wodnych: w miejscowości Grądy na działkach: 29, 211,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XII/94/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO. z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierze Sejneńskie
UCHWAŁA NR XII/94/15 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierze Sejneńskie Na podstawie art. 18 pkt 1 i pkt 20 ustawy z dnia 5 czerwca
Bardziej szczegółowoOcena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia
VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XV/93/12 RADY GMINY BIAŁOWIEŻA. z dnia 10 września 2012 r. w sprawie użytków ekologicznych
UCHWAŁA NR XV/93/12 RADY GMINY BIAŁOWIEŻA w sprawie użytków ekologicznych Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591;
Bardziej szczegółowoTYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY
INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY TYGODNIOWY BIULETYN HYDROLOGICZNY 7 13 listopada 2012 r. Spis treści: 1. Sytuacja hydrologiczna... 2 2. Temperatury ekstremalne w regionach
Bardziej szczegółowo