Prawo rodzinne i opiekuńcze. Ćwiczenia 1-2. Zawarcie i ustanie małżeństwa. Prawa i obowiązki małżonków SEMEST LETNI 2010/2011

Transkrypt

1 Zasady zaliczenia przedmiotu grupy stacjonarne 1. Ćwiczenia są przedmiotem obowiązkowym Dopuszczalna jest jedna nieobecność Studenta na ćwiczeniach w ciągu semestru. Większa liczba nieobecności (niezależnie od przyczyny nieobecności) wymaga zaliczenia materiału objętego ćwiczeniami, na których Student był nieobecnyw terminie do 30 dni od dnia w którym odbywały sięćwiczenia. Za uczestniczenie w ćwiczeniach Studenci otrzymują dodatkowe punkty (1 obecność= 1 pkt.) Prawo rodzinne i opiekuńcze. Ćwiczenia 1-2 Zawarcie i ustanie małżeństwa. SEMEST LETNI 2010/2011 Elwira Macierzyńska - Franaszczyk Katedra Prawa Cywilnego Prawa autorskie zastrzeżone 2. Kolokwia. W toku semestru przeprowadzane jest jedno kolokwium testowe, za które można uzyskać 30 pkt. 3. Zaliczenieprzedmiotuwymaga - obecności na min. sześciu ćwiczeniach/lub zaliczenia nieobecności/ - napisania kolokwium -uzyskania łącznie min. 23pkt. (>60% z 37 pkt.) Uzyskanie wymaganej do zaliczenia liczby punktów z kolokwiów nie zwalnia Studenta z obowiązku zaliczenia nieobecności na ćwiczeniach. Przedmiotowy zakres ćwiczeń: Ćw. 1-2 Zawarcie i ustanie małżeństwa. Matrimonium non existens. Przeszkody małżeńskie. Stwierdzenie nieistnienia małżeństwa. Unieważnienie małżeństwa.. Ćw. 3-4 Ustroje majątkowe małżeńskie Ćw. 5 Prawo filiacyjne. Ćw. 6 Przysposobienie Ćw. 7 Opieka i kuratela Kolokwium końcowe grupy stacjonarne na 7 ćw. / grupy niestacjonarne na 8 ćw. Pokrewieństwo i powinowactwo Art KRO więzi krwi rzymski system komputacji zasada guod generationes tot gradus Art KRO więźprawna stopieńi linia powinowactwa wyznaczane według stopnia i linii pokrewieństwa małżonka Pokrewieństwo i powinowactwo Casus 1 Xawery ma dwóch synów Adama i Bronisława. Adam ożenił się z Zuzanną, z którą ma córkę Elżbietę. Bronisław i Wanda (którzy nie są małżeństwem) mają dwie córki Celinę i Dorotę. Dorota ma dwóch synów Grzegorza i Franciszka, z małżeństwa z Robertem (z którym rozwiodła się przed rokiem). Dwa miesiące temu Dorota ponownie wyszła za mąż za Karola. 1. Wśród wymienionych osób proszę wskazać krewnych w linii prostej. 2. Między którymi krewnymi bocznymi jest pierwszy stopień pokrewieństwa? 3. Jaki jest stopień powinowactwa między Zuzanną i Xawerym; między Robertem i Xawerym; między Wandą i Xawerym? 4. Czy między Wandą i Grzegorzem zachodzi pokrewieństwo albo powinowactwo? Jeżeli tak, którego stopnia? 5. W którym stopniu spokrewnione są Elżbieta i Celina? 6. W którym stopniu spokrewnieni sąadam i Wanda; oraz Adam i Robert 7. Czy pomiędzy Grzegorzem i Karolem istnieje pokrewieństwo albo powinowactwo? Jeżeli tak, proszę określić w jakiej linii i stopniu. Zawarcie małżeństwa Elementy definicji małżeństwa w prawie polskim związek między kobietą i mężczyzną trwały (ale rozerwalny) zawarty według obowiązujących przepisów prawa skutkujący ex legepowstaniem obowiązków i praw o charakterze osobistym i majątkowym oparty na równouprawnieniu małżonków Zawarcie małżeństwa Art. 1 KRO 1 w następstwie zgodnych oświadczeńjednocześnie obecnych małżonków 2 z jednoczesnąwolązawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu Konkubinat nieformalny związek partnerów oparty na stałym i wspólnym pożyciu

2 Zawarcie małżeństwa c.d. Rodzaje małżeństwa w RP małżeństwo świeckie art. 1 par. 1 KRO małżeństwo wyznaniowe regulowane prawem wyznaniowym kościołów małżeństwo wyznaniowe wywierające skutki w świetle prawa polskiego - art. 1 par. 2-3 KRO Przykładowe umowy o których mowa w art. 1 par 2-3 KRO: - Art. 10 konkordatu zawartego między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską albo Ustaw regulujących stosunek państwa do gmin wyznaniowych lub Kościołów w RP Art. 11a. Ustawy regulującej stosunek państwa do Kościoła Zielonoświątkwoego Art. 8a. Ustawy regulującej stosunek państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w RP Art. 9a. Ustawy regulującej stosunek państwa do gmin wyznaniowych żydowskich Art. 9a. Ustawy regulującej stosunek państwa do Kościoła Polskokatolickiego w RP Art.10a.Ustawy regulującej stosunek państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP Zawarcie małżeństwa c.d. Przesłanki materialne zawarcia małżeństwa świeckiego odmienność płci zgodnośćoświadczeńo wstąpieniu w związek małżeński jednoczesna obecność nupturientów w czasie składania oświadczeń złożenie oświadczeńprzed kierownikiem USC Przesłanki materialnezawarcia małżeństwa wyznaniowego ze skutkami w prawie polskim odmienność płci zgodnośćoświadczeńo wstąpieniu w związek małżeński jednoczesna obecność nupturientów w czasie składania oświadczeń złożenie oświadczeńprzed uprawnionym duchownym złożenie oświadczenia o woli jednoczesnego zawarcia związku małżeństwa podlegającego prawu polskiemu sporządzenie aktu małżeństwa Zawarcie małżeństwa c.d. Art. 61a. ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego 1. Podstawąsporządzeniaaktumałżeństwazawartegow sposobokreślonyw art. 1 2 i 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest zaświadczenie sporządzone zgodnie z art. 8 2 tego Kodeksu, przekazane do urzędu stanu cywilnego. 2. Akt małżeństwa sporządza się niezwłocznie, nie poźniej niż w następnym dniu roboczym po dniu, w ktorym do urzędu stanu cywilnego nadeszły dokumenty określone w ust. 1. Jako datę zawarcia małżeństwa wpisuje się datę złożenia oświadczeń przewidzianych w art. 1 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. 3. Po sporządzeniu aktu małżeństwa przekazane dokumenty włącza się do akt zbiorowych rejestracji stanu cywilnego. 4. Jeżeli zaświadczenie, o ktorym mowa w ust. 1, przekazane do urzędu stanu cywilnego przez nadanie jako przesyłka polecona w polskiej placowce pocztowej operatora publicznego zostało utracone przed dotarciem do urzędu stanu cywilnego, kierownik tego urzędu, na wniosek osoby zainteresowanej, zwroci się do duchownego o potwierdzenie treści utraconego zaświadczenia oraz dostarczenie dowodu nadania przesyłki. Na tej podstawie kierownik urzędu stanu cywilnego sporządzi akt małŝeństwa, jeżeli stwierdzi, że zachowany został termin, oktorymmowaw art. 8 3 Kodeksurodzinnegoi opiekuńczego. 5. Kierownik urzędu stanu cywilnego odmawia sporządzenia aktu małżeństwa, jeżeli dokument, o ktorym mowa w ust. 1, przekazano do urzędu stanu cywilnego po upływie terminu określonego w art. 8 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zawarcie małżeństwa c.d. Przesłanki formalne zawarcia małżeństwa art. 54 Pr ASC Przedstawienie dokumentu stwierdzającego tożsamość Złożenie odpisu aktu urodzenia Złożenie pisemnego oświadczenia o braku wiedzy co do okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa Złożenie zezwolenia na zawarcie małżeństwa (zależnie od okoliczności) Złożenie dowodu ustania, unieważnienia lub stwierdzenia nieistnienia małżeństwa (zależnie od okoliczności) Pełnomocnictwo Zawarcie małżeństwa Casus 2 Karolina i Maciej postanowili zaręczyć się. Uroczystość odbyła się w dniu 17 września 2008 r. w obecności ich rodzin. Następnie uzgodniono przebieg uroczystości weselnych i wyznaczono datę ślubu na 30 czerwca 2009 r. Rodzice Karoliny, którzy zobowiązali się zająć organizacją wesela, podpisali umowę z firmą BlueDream i wnieśli wymagany zadatek. Na dwa miesiące przed ślubem Karolina zobaczyła Macieja w towarzystwie nieznajomej kobiety, wskutek czego bez słowa wyjaśnienia zerwała zaręczyny. A. Rodzice Karoliny, którzy wyłożyli znaczne kwoty na organizację przyjęcia wystąpili do Macieja z roszczeniem o zwrot poniesionych kosztów. Jaka jest podstawa ich roszczenia? Czy roszczenie jest zasadne? B. Maciej, który czuł się pokrzywdzony decyzją Karoliny wystąpił z żądaniem zawarcia przez Karolinę obiecanego małżeństwa? Czy jego żądanie jest zasadne? Zawarcie małżeństwa Casus 3 W dniu 17 grudnia 2008 r. Marta i Piotr pozostający przez 8 lat w związku konkubenckim postanowili zawrzećzwiązek małżeński. Ze względu na stan zdrowia Piotra zawarli wyłącznie małżeństwo wyznaniowe, którego udzielił im w miejscu ich zamieszkania i w obecności dwóch świadków, duchowny katolicki. Fakt zawarcia małżeństwa odnotowano w księdze parafialnej za nr 96/ stycznia 2009 r. Piotr zmarł. 10 czerwca Marta wystąpiła o stwierdzenie nabycia przez nią spadku po mężu. Sąd odmówiłstwierdzenia nabycia spadku przez Martę. Czy zasadnie? 2. Czy Marcie przysługuje w tej sytuacji powództwo o ustalenie istnienia małżeństwa (na podst. art. 189 kpc)?

3 Zawarcie małżeństwa Casus 4 9 maja 2007 r. Karolina i Witold zawarli ślub kościelny, jednocześnie oświadczając w obecności duchownego kościoła katolickiego i dwóch świadków (jednej płci) wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu. Fakt zawarcia małżeństwa odnotowano w księdze parafialnej za nr 25/2007 w dacie 9 maja 2007 r. 20 maja Witold zgłosił się do Urzędu Stanu Cywilnego po odpis aktu małżeństwa, gdzie okazało się, iż Urząd nie posiada informacji na temat zawartego małżeństwa. Po interwencji w Parafii, zostało przesłane do Urzędu właściwe zaświadczenie. 1. Czy żądanie sporządzenia aktu małżeństwa jest zasadne? 2. Kierownik USC odmówił sporządzenia aktu małżeństwa. Karolina i Witold wnieśli odwołanie od decyzji Kierownika USC. Jaka jest podstawa prawna ich odwołania? Czy jest ono zasadne? Śmierć jednego z małżonków Uznanie jednego z małżonków za zmarłego Unieważnienie małżeństwa Rozwiązanie przez rozwód 3. Czy Karolinie i Witoldowi może przysługiwaćjakieśroszczenie przeciwko duchownemu? Unieważnienie małżeństwa a stwierdzenie nieistnienia małżeństwa Status matrimonium non existens Unieważnienie małżeństwa Zasada numerus clausus przeszkód małżeńskich Unieważnienie małżeństwa Katalog przeszkód małżeńskich Brak wymaganego wieku Całkowite ubezwłasnowolnienie Choroba psychiczna lub niedorozwój umysłowy Pozostawanie w związku małżeńskim Stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa Stosunek przysposobienia Wady oświadczeń nupturientów Zawarcie małżeństwa na podstawie nieważnego lub skutecznie odwołanego pełnomocnictwa, lub pełnomocnictwa wydanego pomimo braku upoważnienia sądu Wyłączenie żądania unieważnienia małżeństwa: -W przypadku ustania przeszkody małżeńskiej - braku wymaganego wieku, gdy małżonek przed wytoczeniem powództwa wiek osiągnął - bigamii, jeżeli poprzednie małżeństwo ustało lub zostało unieważnione, z wyj. art. 13 par. 3 zd. tiret ost. - ubezwłasnowolnienia, jeżeli zostało uchylone - przysposobienia, jeżeli stosunek przysposobienia ustał - wyleczenia choroby psychicznej - Zawartego przez pełnomocnika po nawiązaniu przez małżonków pożycia - Po upływie terminów zawitych w razie wad oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński Casus 5 W dniu 29 stycznia 2005 r. Wanda i Wiesław zawarli przed duchownym kościoła katolickiego Parafii w M., związek małżeński, oświadczając w obecności i dwóch świadków wolę jednoczesnego zawarcia małżeństwa podlegającego prawu polskiemu. Fakt zawarcia małżeństwa stwierdzono aktem małżeństwa sporządzonym przez USC w M. Okazało się jednak, że Wanda w chwili zawarcia małżeństwa nie miała ukończonego 16 r. ż., co niezwykle oburzyło Wiesława, któremu koledzy powiedzieli, że za to może pójśćsiedzieć lipca 2006 r. Wiesław wystąpił z powództwem o ustalenie nieistnienia jego małżeństwa z Wandą. Czy powództwo Wiesława o ustalenie nieistnienia małżeństwa jest zasadne? 2. Stan faktyczny jak wyżej, jednak w chwili zawarcia małżeństwa Wanda była w ciąży. Czy Wandzie przysługiwałoby powództwo o unieważnienie zawartego małżeństwa?

4 Casus 6 Katarzyna i Piotr zawarli małżeństwo konkordatowe 17 lipca 2007 r. W dniu zawarcia małżeństwa Katarzyna nie miała ukończonych 18 lat (18 czerwca 2007 r. skończyła 17 lat), czego nie zauważył udzielający im ślubu ksiądz. Zawarcie małżeństwa zostało potwierdzone sporządzonym aktem małżeństwa. 7 grudnia 2007 r. urodziła się córka małżonków Iga. W lutym 2008 r. Piotr wystąpił o unieważnienie małżeństwa zawartego bez wymaganej zgody sądu opiekuńczego. Czy jego żądanie jest zasadne? Casus 7 Maria i Daniel byli małżeństwem od 1974 r. W 1996 r. Maria wystąpiła z powództwem o rozwód. Sąd rozpoznający powództwo udzielił rozwodu z orzeczeniem winy męża. Daniel wniósł apelację od wyroku, którą sąd apelacyjny uwzględnił. W toku procesu rozwodowego Daniel wyprowadził się z ich wspólnego mieszkania, w 2006 r. zawarł związek małżeński z Izabelą, a w 2008 r. zmarł. Maria chcąc odziedziczyć mieszkanie Daniela (w którym nadal mieszka) wystąpiła o unieważnienie małżeństwa Daniela i Izabeli. Pełnomocnik Izabeli podnosi, iż nie można unieważnić małżeństwa, które ustało. Czy Maria może podjąć jakieś kroki prawne dla realizacji swojego celu? Casus 8 Marta i Paweł planowali zawarcie małżeństwa w grudniu 2006 r. W związku z ciążą Marty postanowili przyspieszyć termin ślubu na 20 września 2006 r. W sierpniu Paweł, który by zawodowym żołnierzem, dostał wezwanie do stawienia się do służby wojskowej i przydział na misję wojskową. Ze względu na względy bezpieczeństwa misji nie dostał przepustki. W wyznaczonym terminie Marta zawarła małżeństwo z udziałem brata Pawła, Piotra dysponującego jego pełnomocnictwem. Niefortunnie na dwie godziny przed ślubem Marty Paweł brał udział w patrolu, podczas którego zginął. Gdy Marta wystąpiła o stwierdzenie nabycia spadku po mężu, jego matka wniosła powództwo o stwierdzenie nieistnienia małżeństwa. A. Czy jest to powództwo zasadne? Casus 9 Wracając ze spotkania z kolegami w nocy przed swoim ślubem z Zofią, Michał wdał się w bójkę z nieznajomymi kibicami lokalnej drużyny piłkarskiej. Wskutek czego został na tyle dotkliwie pobity, iż następnego dnia nie był w stanie wziąć udziału w ceremonii. Za namową swojego brata bliźniaka Marcina, zgodził się, aby to Marcin w jego miejsce, w tajemnicy przed Zofią zawarł z nią związek małżeński, podając się za Michała. Do chwili zakończenia ceremonii, nikt nie rozpoznał zamiany. Dopiero podczas przyjęcia weselnego, Marcin pochwalił się Zofii z dokonanej zamiany oraz oświadczył, że właściwie to on może pozostać na miejscu brata. W odpowiedzi na to Michał wystąpił o unieważnienie małżeństwa Zofii i Marcina. Czy wytoczone przez niego powództwo jest dopuszczalne? B. Czy z powództwem takim mógłby wystąpić prokurator? O charakterze niemajątkowym - wspólność poŝycia - wierność (lojalność) - wzajemna pomoc - współdziałanie dla dobra rodziny O charakterze majątkowym - przyczynianie do utrzymania rodziny - korzystanie z mieszkania i przedmiotów gospodarstwa domowego dla zaspokojenia potrzeb rodziny - działanie za małŝonka - odpowiedzialność solidarna Casus 10 Małżonkowie Agnieszka i Marcin od kilku lat starali się o dziecko. Ostatecznie diagnoza lekarska, stwierdzająca całkowitą bezpłodność Marcina, przekreśliła szanse małżonków na wspólne potomstwo. W tej sytuacji zgodnie postanowili, iż Agnieszka podda się zabiegowi medycznemu sztucznego zapłodnienia nasieniem obcego mężczyzny. Marcin miał jednak wątpliwości natury osobistej. Po kilkunastu miesiącach wizyt lekarskich i terapii hormonalnych przygotowujących do zabiegu, Agnieszka zdeterminowana pragnieniem dziecka poddała się udanemu zabiegowi. Wówczas Marcin wystąpił z powództwem o rozwód z orzeczeniem o jej winie, zarzucając Agnieszce niedochowanie obowiązku wierności małżeńskiej. Czy zarzut Marcina był zasadny?

5 Casus 10.B. Stan faktyczny jak w kazusie 3.A. Jednak małżonkowie postanowili samodzielnie wybrać dawcę nasienia. Agnieszka zafascynowana swoim kolegą z czasów studenckich, poprosiła go o odpłatne udostępnienie Klinice OVO na potrzeby planowanego zabiegu jego nasienia. Czy w takich okolicznościach zarzut Marcina może być uznany za zasadny? Casus 11.A. Po trzech miesiącach od wyjazdu na kontrakt do podlondyńskiej kliniki Piotr, anestezjolog zamieszkał wraz z koleżanką z pracy pielęgniarką. Jego żona Agata pozostała wraz z 16 letnią córką małżonków w Polsce. Po upływie sześciu miesięcy Agata wystąpiła z powództwem w oparciu o art. 27 kro o zasądzenie od Piotra sumy 1500 zł, jako kosztów na utrzymanie rodziny. Piotr nie uznałjej roszczenia i podnosi, że dochody Agaty pozwalają jej na samodzielne utrzymanie rodziny (Agata jest wziętym stomatologiem), a on musi ponosić koszty utrzymania swoje i nowej partnerki oraz wspólnego dziecka. Czy roszczenie Agaty jest w tej sytuacji zasadne? Casus 11.B Stan faktyczny jak w kazusie 4. A., jednak Piotr wyjechał na kontrakt z powodu romansu Agaty z dyrektorem kliniki w której jest zatrudniona i wynikających z tego kłótni między małżonkami. Czy Agata w tej sytuacji może żądać od Piotra łożenia na utrzymanie rodziny? Casus 12.A. Marta i Anzelm byli małżeństwem od 20 lat. Nie mieli dzieci. Pomiędzy małżonkami często wybuchały kłótnie. Powodem było uzależnienie Anzelma od gier hazardowych z kolegami z sąsiedztwa, co prowadziło do przegrywania przez niego w pierwszych dniach po wypłacie uzyskanego wynagrodzenia.. Marta początkowo próbowała zamykać męża w domu, czasami posuwała się do zaaplikowania mu do kawy środków nasennych, zdarzało się także że biła męża. W końcu wystąpiła do sądu o wydanie nakazu wypłaty wynagrodzenia do rąk Marty. Czy zasadnie? Casus 12.B. Anzelm pozbawiony dochodów poczuł się osaczony przez żonę i przeprowadził się do swojej matki, emerytki. Czy Marcie nadal przysługuje uprawnienie do pobierania wynagrodzenia za męża? Casus 13 Po powrocie z półrocznego kontraktu w Libii, Piotr będący wyłącznym właścicielem kilku wynajmowanych nieruchomości, stwierdził, iż jego żona Daria podczas jego nieobecności pobierała w jego imieniu, nie mając do tego pełnomocnictwa, czynsz najmu, które przeznaczała na codzienne wydatki na siebie i dzieci. Piotr zażądał od najemców ponownej zapłaty czynszu za okres swojej nieobecności, wskazując, iż świadczyli oni do rąk osoby nieuprawnionej do odbioru świadczeń, a on z tych pieniędzy nie skorzystał. Czy żądanie Piotra jest zasadne?

6 Casus 14 Klaudia wraz z mężem Markiem zlecili remont domu i zmieniali jego wyposażenie. Małżonkowie nie byli zgodni, co do stylu wyposażenia. Klaudia gustowała w nowoczesnych bryłach i modernistycznym malarstwie. Marek preferował stylizowane, eklektyczne wnętrza, pełne antyków. Nie licząc sięz jego gustem Klaudia wzięła udział w aukcji i wylicytowała obraz P. Gauguin i unikatową rzeźbę G. Klimta. Marek niezwłocznie po tym sprzeciwił się dokonaniu zakupów przez Klaudię i sfinansowaniu ich ze wspólnych oszczędności. Klaudia nie ma własnych kwot na zapłatę ceny. Dom aukcyjny uzyskał nakaz zapłaty przeciwko obojgu małżonkom. Kto odpowiada za dług z tytułu dokonanego zakupu? Casus 15.A. Anna i Daniel W zawarli wspólnie umowę najmu lokalu mieszkalnego. Daniel był nałogowym alkoholikiem, często bił żonę. Anna W., chcąc chronić dzieci wystąpiła o eksmisję męża. Czy uzyska orzeczenie o eksmisji? Casus 15.B Stan faktyczny j.w., ale to wyłącznie Daniel był stroną umowy najmu. Mieszkał w lokalu z Anną i dziećmi. Czy Anna uzyska orzeczenie o eksmisji? Dziękuję za uwagę!