Ustroje majątkowe małżeńskie. Ustroje majątkowe małżeńskie. Ustroje majątkowe małżeńskie. Ustroje majątkowe małżeńskie

Transkrypt

1 Przedmiotowy zakres ćwiczeń: Ćw. 1-2 Zawarcie i ustanie małżeństwa. Matrimonium non existens. Przeszkody małżeńskie. Stwierdzenie nieistnienia małżeństwa. Unieważnienie małżeństwa. Prawa i obowiązki małżonków. Prawo rodzinne i opiekuńcze. Ćwiczenia 3-4 Ćw. 3-4 Ćw. 5 Prawo filiacyjne. Ćw. 6 Przysposobienie SEMEST LETNI 2010/2011 Elwira Macierzyńska - Franaszczyk Katedra Prawa Cywilnego Prawa autorskie zastrzeżone Ćw. 7 Opieka i kuratela Kolokwium końcowe grupy stacjonarne na 7 ćw. / grupy niestacjonarne na 8 ćw. Rodzaje ustrojów majątkowych małżeńskich: -ustawowy -umowne -przymusowy Typy ustrojów majątkowych małżeńskich: -wspólność majątkowa ustawowa -wspólność majątkowa umowna -rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków -rozdzielność majątkowa Powstanie wspólności majątkowej małżeńskiej: -z chwilą zawarcia małżeństwa -z chwilą uchylenia ustroju przymusowego -zniesienie separacji -uchylenie ubezwłasnowolnienia -ukończenie lub uchylenie postępowania upadłościowego -z chwilą rozwiązania istniejącej umowy majątkowej Struktura majątków we wspólności majątkowej małżeńskiej: -majątek wspólny małżonków -charakter: wspólność łączna majątku wspólnego -majątek osobisty męża -majątek osobisty żony Przykład I Anna i Karol pozostający w konkubinacie dokonali wspólnie zakupu mieszkania. Na ten cel każde z nich przeznaczyło równą kwotę (równowartość połowy mieszkania). Następnie zawarli związek małżeński. Nie sporządzili umowy majątkowej małżeńskiej. Czyj majątek stanowi zakupione mieszkanie?

2 Przykład II Anna i Karol pozostający w konkubinacie dokonali wspólnie zakupu mieszkania. Na ten cel każde z nich przeznaczyło równą kwotę (równowartość połowy mieszkania). Nie mogli jednak zawrzeć związku małżeńskiego z powodu pozostawania prze Annę w poprzednio zawartym małżeństwie z Markiem. Czyj majątek stanowi zakupione mieszkanie? Przykład III W toku procesu rozwodowego Piotr, wiedząc, iż po jego orzeczeniu będzie zmuszony do opuszczenia domu będącego przedmiotem wspólności małżonków, zawarł umowę przenoszącą własność połowy nieruchomości, czyli w wysokości przypadających mu udziałów w majątku wspólnym. Czy dokonana przez niego czynność jest ważna? Przykład IV Proszęokreślićprzynależnośćskładników majątkowych we istniejącym pomiędzy małżonkami ustroju wspólności majątkowej: -wynagrodzenie za pracę pobrane przez męża w ostatnim miesiącu -własność nieruchomości lokalowej nabytej przez oboje małżonków -dochód z najmu lokalu mieszkalnego będącego wyłączną własnością żony -dochody uzyskiwane przez męża ze świadczonych usług lekarskich -dochody z dzierżawy gruntu nabytego przez małżonków, wpływające na konto bankowe żony -udziały w nieruchomości wspólnej należące właścicieli wyodrębnionych lokali mieszkalnych, gdy lokal został nabyty przez żonę po zawarciu małżeństwa -samochód osobowy otrzymany przez męża w wykonaniu zapisu testamentowego ojca żony -środki zgromadzone na rachunku funduszu emerytalnego męża -zadośćuczynienie jużwypłacone żonie przez szpital z tytułu doznanych cierpień psychicznych po nieudanej operacji Przynależnośćskładników majątkowych we wspólności majątkowej małżeńskiej cd.: -wynagrodzenie za pracę, które żona ma otrzymać w kolejnym kwartale -majątek spółki cywilnej, w której mąż jest wspólnikiem -należny małżonkowi ekwiwalent z tytułu niewykorzystanego urlopu pracowniczego -sprzęt audio wraz z kolekcją płyt kolekcjonowanych przez męża -nieruchomość nabyta przez małżonków przed zawarciem małżeństwa -wartościowa kolekcja dziełsztuki, regularnie powiększana przez żonęo kolejne pozycje -stypendium naukowe uzyskane przez żonęna studiach doktoranckich za osiągnięte wyniki -komputer osobisty żony -niewypłacone należności z tytułu badań rynkowych wykonanych przez żonę na podstawie umowy o dzieło Przynależnośćskładników majątkowych we wspólności majątkowej małżeńskiej cd.: -należny małżonkowi ekwiwalent z tytułu niewykorzystanego urlopu pracowniczego -sprzęt audio wraz z kolekcją płyt kolekcjonowanych przez męża -nieruchomość nabyta przez małżonków przed zawarciem małżeństwa -wartościowa kolekcja dziełsztuki, regularnie powiększana przez żonęo kolejne pozycje -stypendium naukowe uzyskane przez żonęna studiach doktoranckich za osiągnięte wyniki -komputer osobisty żony -niewypłacone należności z tytułu badań rynkowych wykonanych przez żonę na podstawie umowy o dzieło -spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu przysługujące żonie Przynależnośćskładników majątkowych we wspólności majątkowej małżeńskiej cd.: -majątkowe prawa męża do zaprojektowanego przez niego generatora pary -prawo do wykonania artystycznego sztuki autorstwa męża -środki uzyskane ze sprzedaży cegiełze zburzonego garażu położonego na nieruchomości należącej do żony -hipoteka będąca zabezpieczeniem kredytu udzielonego obojgu małżonkom -samochód nabyty przez małżonków w czasie toczącego siępostępowania upadłościowego męża -kolekcja filatelistyczna męża, za pomocąktórej realizuje swoje zainteresowania hobbystyczne -zbiory truskawek uzyskiwane z plantacji odziedziczonej przez męża po zawarciu małżeństwa, w spadku po jego rodzicach -zestaw porcelany odziedziczony jako zapis testamentowy uczynionyna rzecz żony przez jej matkę

3 Casus 1 Adam W. zawarł umowę darowizny nieruchomości ze swoją wnuczką Anną W. Zastrzegł jednak, że przedmiot darowizny wejdzie do majątku wspólnego Anny i jej męża Mariusza K. Po roku okazało się, że Mariusz K. zdradza żonę. Adam W oburzony wtrącił się do konfliktu między małżonkami, zirytowany Mariusz K. dotkliwie go pobił. Adam W. złożył oświadczenie o odwołaniu dokonanej darowizny wobec Mariusza K. Czy Adamowi i zażądał zwrotu przedmiotu darowizny. Czy Adamowi W. przysługuje takie uprawnienie? Casus 2 Karol D. postanowił sprzedać działkę rekreacyjną z domkiem, którą kupili wspólnie z żoną Magdą D. przed pięciu laty. Kupujący Piotr S. po zapoznaniu się z nieruchomością i treścią wpisów w KW zgodził się zawrzeć umowę. Strony stanęły u notariusza. Jako właściciel w KW wpisany był wyłącznie Karol, więc wyłącznie on był stroną umowy z Piotrem. Gdy tylko Magda dowiedziała się o sprzedaży, poinformowała Piotra o bezskuteczności zawartej umowy i zażądała zwrotu kluczy i dokumentacji nieruchomości. Czy Piotr skutecznie nabył nieruchomość? Casus 3 Klaudia W. wraz z mężem Markiem W. zlecili remont domu i zmieniali jego wyposażenie. Małżonkowie nie byli zgodni, co do stylu wyposażenia. Klaudia gustowała w nowoczesnych bryłach i modernistycznym malarstwie. Marek preferował stylizowane, eklektyczne wnętrza, pełne antyków. Nie licząc się z jego gustem Klaudia wzięła udział w aukcji i wylicytowała obraz P. Gauguin i unikatową rzeźbę G. Klimta. Marek W. niezwłocznie po tym sprzeciwił się dokonaniu zakupów przez Klaudię i sfinansowaniu ich ze wspólnych oszczędności. Klaudia nie ma własnych kwot na zapłatę ceny. Dom aukcyjny uzyskał nakaz zapłaty przeciwko obojgu małżonkom. Kto odpowiada za dług z tytułu dokonanego zakupu? Casus 4 Danuta i Krzysztof W., małżonkowie kupili mieszkanie, z wkładem własnym pochodzącym z oszczędności małżonków w wysokości 30%. Brakującą kwotę Krzysztof W. uzyskał z kredytu bankowego, który zaciągnął indywidualnie. Bank zażądał poręczenie kredytu, którego udzieli Krzysztofowi W jego kolega. Danuta nie wyrażała zgody na zawarcie umowy przez męża. Krzysztof W. po dwóch latach stracił pracę i przestał spłacać kredyt. Poręczyciel nie posiada żadnego majątku. Wierzycielski bank, chce zaspokoić się z nieruchomości, wniósł więc do sądu wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na wystawiony tytuł egzekucyjny przeciwko obojgu małżonkom. Czy przysługuje mu takie uprawnienie? Casus 5 Hanna B. pozostawała od piętnastu lat w związku małżeńskim z Piotrem B. Piotr B. prowadził działalność gospodarczą, która od ostatnich 4 lat zaczęła przynosić znaczne straty. W 2007 roku Piotr B. wypłacałznaczne sumy ze wspólnego konta małżonków na pokrycie długów przedsiębiorstwa. Niegospodarność Piotra spowodowana była jego ciągłymi wyjazdami na ryby w towarzystwie kolegów. W końcu Hanna B. wystąpiła o orzeczenie rozwodu. Wyrok został wydany 12 marca 2008 roku. Dwa dni po wydaniu wyroku Hanna znalazła korespondencję, z której wynikało, że Piotr istotnie zadłużył swoje przedsiębiorstwo. Hanna B. obawiając się konieczności spłaty długów męża natychmiast wystąpiła z powództwem o ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną od 2004 roku. Czy celowe jest jej działanie? Z jakich składników majątku mogą zaspokoić się wierzyciele Piotra? Casus 6 Do składników majątku wspólnego małżonków, Moniki i Zenona, należało gospodarstwo rolne, którego dzierżawą była zainteresowana Marta. Zenon złożył Marcie pisemną ofertę określającą warunki dzierżawy. Marta przyjęła ofertę. Monika, przeciwna zawarciu umowy oświadczyła, iż oferta złożona przez Zenona bez jej zgody jest nieważna, a więc także umowa dzierżawy nie może być ważna. Czy twierdzenie Moniki jest prawdziwe? Czy doszło do zawarcia umowy dzierżawy?

4 Casus 7 Małżonkowie Mariola i Karol byli właścicielami nieruchomości gruntowej wraz ze znajdującym się na niej budynkiem magazynowym (składnik majątku wspólnego). Karol zamierzał zawrzeć umowę najmu nieruchomości, jednak jej zawarcie zostało odroczone w czasie o trzy miesiące ze względu na konieczność przeprowadzenia remontu dachu. W tym celu Karol zawarł umowę z firmą budowlaną X. Mariola, która zamierzała wykorzystać nieruchomość na prowadzoną przez siebie działalność gospodarczą, natychmiast sprzeciwiła się obu zawartym umowom. Jaki jest skutek wyrażonego sprzeciwu? Casus 8 Anzelm zamierzał zawrzeć umowę kredytową. Bank zażądał ustanowienia poręczenia udzielonego kredytu. Umowa poręczenia została zawarta z Piotrem. Po roku spłacania kredytu Anzelm wyjechał do Irlandii i zaprzestał spłacania kredytu. Bank wystawił tytuł wykonawczy przeciwko Piotrowi i jego żonie Magdzie. Z jakich składników majątkowych bank może zaspokoićswoje roszczenia? Powstanie rozdzielności majątkowej małżonków: - jako ustroju przymusowego - z mocy orzeczenia sądu - z mocy ustawy - jako ustroju umownego Powstanie ustroju przymusowego: -z chwilą zawarcia małżeństwa, jeżeli spełnione są okoliczności wskazane w art k.r.o. -podczas trwania małżeństwa z chwilą: - orzeczenia separacji -orzeczenia ubezwłasnowolnienia (częściowego lub całkowitego) - ogłoszenia upadłości jednego z małżonków - orzeczenia rozdzielności majątkowej przez sąd Casus 9 Barbara otrzymała w drodze spadkobrania 4 - letni samochód osobowy, marki Volkswagen (model klasy średniej). W chwili otwarcia spadku Barbara pozostawała w związku małżeńskim z Markiem Samochód użytkowała wyłącznie sama, ponieważ jej mąż Marek nie posiadał uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi. Wobec Marka jeszcze przed wstąpieniem w związek małżeński orzeczone było częściowe ubezwłasnowolnienie. Składnik czyjego majątku stanowi samochód? Casus 10 Maria i Nikodem prowadzili działalność gospodarczą polegającą na wynajmie lokali mieszkalnych, dokładnie sprecyzowaną w umowie spółki cywilnej. Jako substrat działalności służyły kolejne wspólnie nabywane nieruchomości lokalowe (nabywali je w następujących datach: sierpień 2007, luty 2008, grudzień 2008, lutym 2010). Maria i Nikodem pozostawali od stycznia 2008 w związku konkubenckim, a w grudniu 2009 r. zawarli związek małżeński. Od stycznia 2009 w stosunku do Barbary i Nikodema toczy się postępowanie upadłościowe (czynności prawne dokonywane w toku postępowania są dokonywane ważnie). Proszę określić składnik czyjego majątku stanowią nabywane lokale?

5 Casus 11.A. Z powodu niegospodarności męża Marka i zaciągania przez niego zobowiązań przekraczających uzyskiwane dochody, Karolina wystąpiła z powództwem o ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej. Po upływie 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia sądu Marek zmienił miejsce pracy, znacząco wzrosły jego zarobki. Karolina przekonała męża do ponownego ustanowienia pomiędzy nimi wspólności ustawowej. Małżonkowie zawarli w formie pisemnej umowę znoszącą skutki orzeczenia sądu od daty jej zawarcia. Jaki skutek wywoła zawarta umowa? Casus 11.B. Stan faktyczny jak w kazusie 4.A. jednak małżonkowie zawarli w formie aktu notarialnego umowę majątkową wprowadzającą wspólność majątkową małżeńską. Po upływie roku, Karolina zauważyła, iż Marek nadal zaciąga zobowiązania, więc w trosce o dobro rodziny nakłoniła męża do zawarcia umowy znoszącej zawartą intercyzę. Następnie wspólnie z mężem dokonała zakupu nieruchomości. Jaki jest skutek zawartych umów? Jaki ustrój majątkowy istnieje między małżonkami? Do jakiego majątku wejdzie nabyta nieruchomość? Powstanie ustroju umownego: -z chwilą zawarcia ważnej umowy majątkowej małżeńskiej - przed zawarciem małżeństwa - podczas trwania małżeństwa Ustanie ustroju umownego: - z chwilą rozwiązania umowy majątkowej małżeńskiej Casus 12 Anna i Mariusz pozostający w związku konkubenckim, postanowili w zawiązku z zamiarem zawarcia związku małżeńskiego sporządzić umowę majątkową małżeńską, którą zmodyfikowali ustrój wspólności majątkowej. Proszę ocenić skuteczność umowy, jeżeli zawierała ona klauzulę, zgodnie z którą: do majątku wspólnego małżonków włączona została nieruchomość nabyta przez Mariusza w czasie trwania konkubinatu do majątku wspólnego małżonków włączone zostały nieruchomości gruntowe nabyte przez Mariusza w drodze dziedziczenia ustawowego po jego dziadku umowa majątkowa miała wejść w życie po 6 miesiącach od dnia zawarcia małżeństwa Casus 13.A. Małżonkowie Magdalena i Piotr pozostający w ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej postanowili zawrzeć umowę majątkową ograniczającą zakres wspólności. Umowa przewidywała wyłączenie z majątku wspólnego wszystkich składników majątkowych nabytych przez małżonków w czasie trwania małżeństwa, oraz dochodów uzyskiwanych przez małżonków z wynagrodzenia za pracę, z majątku wspólnego i osobistego, środków zgromadzonych na rachunkach funduszy emerytalnych, z wyjątkiem nieruchomości lokalowej nabytej w drodze dziedziczenia po ojcu Piotra. Czy umowa o wskazanej treści jest dopuszczalna? Jaki skutek wywoła umowa? Casus 13.B. Stan faktyczny jak w 2.A, jednak umowa przewidywała wyłączenie z majątku wspólnego wszystkich dochodów uzyskiwanych przez Piotra. Proszę ocenić dopuszczalność takiej umowy?

6 Casus 14 Karolina i Waldemar, zamierzali ukształtować stosunki majątkowe małżeńskie w drodze intercyzy zawartej przed zawarciem związku małżeńskiego. Umowa przewidywała, iż do czasu zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy nupturientami obowiązywać będzie w zakresie majątkowym ustrój wspólności majątkowej (w tym czasie Karolina w swoim imieniu nabyła z oszczędności obojga nupturientów nieruchomość gruntową), natomiast w okresie roku po zawarciu małżeństwa ustrój ten przekształci się w ustrój rozdzielności majątkowej z wyrównaniem wkładów przedmałżeńskich. Jaki skutek wywarła zawarta umowa? Casus 15 Małżonkowie Anna i Grzegorz zawarli w formie aktu notarialnego umowę majątkową małżeńską, która przewidywała rozszerzenie wspólności majątkowej na nieruchomość lokalową nabytą przez małżonków przed zawarciem małżeństwa i jednocześnie wyłączenie z majątku wspólnego dochodów uzyskiwanych przez oboje małżonków z tytułu umów o pracę i dochodów z innej działalności. Po dwóch latach od zawarcia tej umowy małżonkowie wprowadzili zmiany umowy, dokonane przed tym samym notariuszem, który sporządzał wcześniejszą intercyzę, z zachowaniem formy z podpisem notarialnie poświadczonym. Zmiany dotyczyły modyfikacji zasad wykonywania zarządu majątkiem wspólnym. Małżonkowie zgodnie postanowili, iż będzie on sprawowany wyłącznie przez Annę. Proszę ocenić dopuszczalność i skutek zawartych umów? Casus 16 Teresa i Adam zamierzali zawrzeć małżeństwo. Rodzina Adama nalegała na sporządzenie intercyzy wprowadzającej rozdzielność majątkową. Umowa została zawarta przed zawarciem małżeństwa, w formie aktu notarialnego i wprowadzała rozdzielność majątkową. Jednak nupturienci umówili się, że zawrą umowę dla uspokojenia rodziny, jednak pomiędzy nimi nie wywoła ona skutków prawnych. Następnie Adam ustanowił zastaw rejestrowy na samochodzie nabytym wspólnie przez małżonków z uzyskiwanych dochodów. Zastawnik dokonał zajęcia przedmiotu zastawu i chce zaspokoić swoje roszczenia poprzez jego sprzedaż. Czy jest to skuteczne żądanie? Casus 17 W styczniu 2008 r. Karol zawarł umowę poręczenia kredytu, udzielonego przez bank X jego koledze Markowi. O poręczeniu wiedziała żona Karola, Wanda. Po roku od dnia zawarcia umowy kredytu Marek zaprzestał dokonywania spłat. We wrześniu 2009 r. bank X po bezskutecznym wezwaniu do spłaty kredytu przez poręczyciela, dochodzi zaspokojenia w drodze egzekucji. Czy skutecznie, jeżeli: 1.bank X skierowałegzekucjęprzeciwko Karolowi i Wandzie dokonując zajęcia ich dochodów z umowy o pracę, podczas gdy Wanda podnosi, iż nie wyrażała zgody na zawarcie umowy poręczenia przez Karola; 2.bank X wszczął egzekucję z nieruchomości nabytej przez Karola przed zawarciem małżeństwa oraz dochodów uzyskiwanych przez Karola z tytułu przysługujących mu majątkowych praw autorskich, podczas gdy Wanda podnosi, iż wskazane składniki majątku Karola objęte są wspólnością majątkową małżeńską wskutek zawartej umowy majątkowej; umowa zawarta została w 2006 r. i bank według Wandy było niej poinformowany; 3. stan jak w pkt. 2; umowa została zawarta w marcu 2009 r, bank według Wandy był o niej poinformowany. Dziękuję za uwagę!