Nadzór nad lokalnymi grupami. Wyniki czynności nadzorczych najczęściej popełniane błędy

Transkrypt

1 Nadzór nad lokalnymi grupami. Wyniki czynności nadzorczych najczęściej popełniane błędy Praktyczne aspekty funkcjonowania zachodniopomorskich lokalnych grup Barlinek, r. 1

2 Nadzór nad lokalnymi grupami podstawa prawna art. 15 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 427 z późn. zm.) art. 16 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz. U. z 2009 r. Nr 72, poz. 619) 2

3 Nadzór nad lokalnymi grupami podstawa prawna 1. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2011 r., Nr 79, poz. 855 z późn. zm.) 2. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203 z późn. zm.) 3. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz z późn. zm.) 4. Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 769 z późn. zm) 5. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn. zm.) 3

4 Definicja nadzoru Co to znaczy, że Marszałek ma nadzór lub może kontrolować działalność lokalnych grup? 4

5 Definicja nadzoru Kontrola oznacza, że organ nadzoru ma prawo ustalić, zbadać według określonych procedur, czy organizacja działa zgodnie z prawem. kontrola = sprawdzenie stanu faktycznego (bez możliwości ingerencji w działalność) 5

6 Definicja nadzoru Nadzór jest pojęciem szerszym niż kontrola. Jeśli z przeprowadzonej kontroli wynika, że np. organizacja łamie prawo to nadzorujący może ingerować w działalność organizacji. nadzór = kontrola + ingerencja 6

7 Lokalne Grupy a ustawa Prawo o stowarzyszeniach Nadzór nad stowarzyszeniami reguluje rozdział 3 ustawy Prawo o stowarzyszeniach w art art. 25 Prawa o stowarzyszeniach organ nadzoru ma prawo żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym terminie odpisów uchwał walnego zebrania oraz żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień. Żądanie udzielenia wyjaśnień może być skierowane do każdego organu stowarzyszenia, natomiast żądanie nadesłania uchwał powinno zostać skierowane do zarządu. W wypadku nieudzielania wyjaśnień lub nienadesłania odpisów uchwał walnego zebrania organ nadzoru może zwrócić się do sądu o ukaranie stowarzyszenia grzywną do 5 tys. zł. Sąd może ukarać grzywną stowarzyszenie, a nie członków władz stowarzyszenia. 7

8 Lokalne Grupy a ustawa Prawo o stowarzyszeniach Nadzór nad fundacjami reguluje art Ustawy o fundacjach Na wniosek organu nadzoru sąd orzeka o zgodności lub niezgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem fundacji oraz celem, w jakim fundacja została ustanowiona. Marszałek województwa może wystąpić do sądu z wnioskiem o uchylenie uchwały zarządu fundacji, pozostającej w rażącej sprzeczności z jej celem albo statutem lub przepisami prawa. Może jednocześnie zwrócić się do sądu o wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozpoznania sprawy przez sąd. 8

9 Lokalne Grupy a ustawa Prawo o stowarzyszeniach Uprawnienia kontrolne organu nadzoru rozpoczynają się już w czasie procedury rejestracyjnej stowarzyszenia: sąd rejestrowy doręcza marszałkowi odpis wniosku o rejestrację stowarzyszenia wraz z załącznikami (listą założycieli i protokołem wyboru komitetu założycielskiego, statutem stowarzyszenia). Organ nadzoru ma prawo wyrazić swoje stanowisko w sprawie tego wniosku w terminie 14 dni oraz złożyć wniosek o dopuszczenie go do udziału w postępowaniu rejestrowym (art. 13 ust. 2 Prawa o stowarzyszeniach). 9

10 Uprawnienia organu nadzoru Organ nadzorujący stowarzyszenia ma prawo: żądać dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia w wyznaczonym terminie uchwał walnych zebrań oraz odpisów innych dokumentów; żądać od władz stowarzyszenia niezbędnych wyjaśnień; występować do sądu z wnioskiem o nałożenie kary grzywny; udzielać ostrzeżenia za niedopełnienie obowiązków ustawowych i nieprzestrzeganie postanowień statutu; żądać w wyznaczonym terminie usunięcia wszelkich nieprawidłowości; składać wnioski do sądu o udzielenie władzom stowarzyszenia upomnienia oraz o uchylenie niezgodnych z prawem uchwał; składać wnioski do sądu o rozwiązanie stowarzyszenia w przypadku rażącego i uporczywego naruszania prawa; składać wnioski do sądu o ustanowienie kuratora dla stowarzyszenia nie mającego władz statutowych zdolnych do działań prawnych; nadzorować przestrzeganie przez stowarzyszenie obowiązujących przepisów i postanowień statutu; opiniować statuty, zmiany w statutach i dokumentach rejestrowych dla sądu rejestrowego 10

11 Uprawnienia organu nadzoru Organ nadzorujący bada w szczególności: zgodność działania stowarzyszenia z prawem i zapisami statutu dotyczącymi celów stowarzyszenia i sposobów ich realizacji, sposoby nabywania i utraty członkostwa, prawa i obowiązki członków i władz stowarzyszenia, tryb wyboru władz stowarzyszenia i uzupełniania składu, kompetencje organów stowarzyszenia, 11

12 Uprawnienia organu nadzoru sposoby reprezentowania stowarzyszenia, możliwości zaciągania zobowiązań majątkowych, warunki ważności uchwał organów stowarzyszenia, sposoby uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich, zasady dokonywania zmian statutu, sposoby rozwiązywania stowarzyszenia, zasady tworzenia terenowych jednostek organizacyjnych. 12

13 Narzędzia nadzoru art. 28 ustawy Prawo o stowarzyszeniach W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu w sprawach, o których mowa w art. 10 ust. 1 i 2, organ nadzorujący, w zależności od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidłowości, może wystąpić o ich usunięcie w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia albo wystąpić do sądu o zastosowanie środka określonego w art

14 Narzędzia nadzoru art. 29 ustawy Prawo o stowarzyszeniach Sąd, na wniosek organu nadzorującego lub prokuratora, może: a) udzielić upomnienia władzom stowarzyszenia, b) uchylić niezgodną z prawem lub statutem uchwałę stowarzyszenia, c) rozwiązać stowarzyszenie, jeżeli jego działalność wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem. 14

15 Statut Statut to najważniejszy wewnętrzny dokument konstytucja organizacji to pisemnie potwierdzona informacja o zasadach działania stowarzyszenia. Wraz z ustawą Prawo o stowarzyszeniach oraz ustawą o fundacjach jest to podstawa działania wyznacza granice, jest bazą, na której stowarzyszenie/fundacja opiera swoją aktywność. Wszelkie działania, prowadzone przez stowarzyszenie/fundację, muszą być zgodne ze statutem (muszą z niego wynikać) i nie mogą mu zaprzeczać. Musi też być napisany w miarę prosto, logicznie, bez zbędnych szczegółów, ale też bez braków utrudniających działania. 15

16 Statut Kiedy statut organizacji jest prawomocny, czyli od kiedy obowiązuje? Statut jest prawomocny, czyli obowiązuje, od momentu zatwierdzenia go przez sąd, a nie od momentu podjęcia uchwały o przyjęciu (lub o zmianie statutu, jeśli dotyczy to już działającego stowarzyszenia/fundacji) przez członków stowarzyszenia na walnym zebraniu czy też przez fundatora czy inny upoważniony do tego organ. 16

17 Statut - orzecznictwo postanowienie z 11 października 1995 r., I PRN 28/95 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że prawo do interpretowania przepisów statutu stowarzyszenia przysługuje przede wszystkim jego władzom i organom. Do kompetencji nadzorujących działania stowarzyszenia organów administracji publicznej i niezawisłych sądów należy zaś ocena, czy interpretacja przyjęta przez organy stowarzyszenia odpowiada obowiązującemu prawu i czy praktyka stosowania przepisów statutu przez stowarzyszenia nie prowadzi do sytuacji, których prawo zaakceptować nie może. Nie można jednak akceptować stanowiska, zgodnie z którym organ nadzoru może stwierdzając, że tylko przyjęta przez niego interpretacja jest autentyczna domagać się od stowarzyszenia, by ukształtowały przepisy swego statutu zgodnie z interpretacją przyjętą przez administrację. 17

18 Statut - orzecznictwo wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1990 roku (I PR 440/90) zmiany statutu wchodzą w życie z dniem podjęcia uchwały Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku z 31 stycznia 1996 r. I ACr 615/950 uznał, że zmiany w statucie stają się obowiązujące z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o wpisie tych zmian do rejestru. Skutek konstytutywny wpisu zmian statutu stowarzyszenia przyjął również wyrokiem z 1 sierpnia 1996 r. syng. Akt I ACr 376/96, który uznał w konkretnym przypadku, że statut nie zatwierdzony przez organ rejestrowy nie może stanowić o sposobie reprezentacji. 18

19 Statut - orzecznictwo w postanowieniu z dnia 8 czerwca 2000 r. I ACa 806/00 Sąd Apelacyjny w Warszawie wskazał, że przepisy ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 z późn. zm.) nakazują sądowi rejestrowemu badanie uchwał stowarzyszenia z punktu widzenia zgodności z prawem, w oparciu o opinie organu nadzoru Postanowienia sądu rejestrowego mają charakter konstytutywny (podstawowy, fundamentalny). 19

20 Organ wykonawczy lokalnej grupy Od kiedy zaczyna działać nowy zarząd od momentu wybrania czy od momentu rejestracji w KRS? W literaturze i w praktyce spotyka się stanowisko, że nowy zarząd może zacząć działać od momentu wybrania go na walnym zebraniu (w stowarzyszeniu) lub przyjęcia uchwały o jego wyborze przez właściwy organ (w fundacji). Praktyka wskazuje, że w działającym już stowarzyszeniu/fundacji udzielnie absolutorium (czyli przyjęcie sprawozdania z działalności przygotowanego przez zarząd i uznanie go za poprawne) oznacza, że stary zarząd powinien oddać władze nowym członkom i że nie może dalej prowadzić działalności w imieniu organizacji. 20

21 Walne Zebranie Członków Podstawowym kompletem dokumentów z Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia, zarówno sprawozdawczego, jak i sprawozdawczo wyborczego są odpowiednio: protokół z przebiegu zebrania wraz z podjętymi uchwałami, lista obecności, stanowiąca aktualną liczbę członków, sprawozdanie merytoryczne z działalności, protokół komisji skrutacyjnej i komisji uchwał i wniosków. 21

22 Walne Zebranie Członków Walne Zebranie Członków powinno odbywać się zgodnie z przyjętymi zasadami wynikającymi z zapisów statutu czy przyjętego na jego podstawie Regulaminu Obrad Walnego Zebrania Członków! 22

23 Pełnomocnictwo/upoważnienie Sama ustawa Prawo o stowarzyszeniach nie przesądza, czy swoje uprawnienia członkowie mogą realizować przez pełnomocnika. Mimo wątpliwości co do możliwości udziału w posiedzeniach pełnomocników i wykonywania prawa głosu opartych na założeniu, iż prawa członkowskie są ściśle związane z osobą i nie mogą być realizowane przez pełnomocnika, można opowiedzieć się za takim wariantem jednak w sytuacji, gdy możliwość taką przewidywałby przepis rangi ustawowej lub statut stowarzyszenia. 23

24 Pełnomocnictwo/upoważnienie postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 17 października 2000 r., I ACa 119/00 Zgodnie z art ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeksu Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm) Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela, przy czym czynność taka w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. 24

25 Najczęściej popełniane błędy nieprzestrzeganie zapisów statutu oraz regulaminów (łamania kompetencji do zaciągania zobowiązań, brak upoważnień do podejmowania czynności zwykłego zarządu) nieprawidłowości podczas zwoływania i przeprowadzania Walnych Zebrań Członków; (terminy powiadamiania, brak kompetencji do podpisywania zawiadomień, błędy w stwierdzaniu kworum, posługiwanie się pełnomocnictwami, nieczytelne i niekompletne przygotowywanie list członków, będących jednocześnie listą obecności na posiedzeniach; 25

26 Najczęściej popełniane błędy błędy w protokołowaniu posiedzeń (brak wszystkich wymaganych dokumentów protokołów komisji skrutacyjnych czy komisji uchwał i wniosków, list obecności, podpisów, załączników) braki w deklaracjach członkowskich (aktualizacja reprezentantów samorządów, brak załączników, niekompletne druki deklaracji) 26

27 Najczęściej popełniane błędy brak prowadzenia ewidencji składek członkowskich, nadzoru nad poborem składek, windykacji zaległości; nieprzestrzeganie obowiązku informowania organu nadzoru o dokonanych zmianach w składach organów lokalnej grupy nieprzestrzeganie zasad technik prawodawczych błędnie wpisywane podstawy prawne, błędne dokonywania zmian statutu 27

28 Polecane strony portal organizacji pozarządowych Alerty Google

29 Dziękuję za uwagę Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Wydział Współpracy Społecznej ul. Korsarzy Szczecin Wieloosobowe stanowisko ds. organizacji pozarządowych Magdalena Pieczyńska tel