Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych oraz podstawowa forma, w jakiej może być realizowana

Transkrypt

1

2 Stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych oraz podstawowa forma, w jakiej może być realizowana wolność zrzeszania się.

3 Prawo do tworzenia i działania stowarzyszeń gwarantuje Konstytucja. Współistnieje ono z konstytucyjna gwarancja wolności zrzeszania się, która wyznacza szeroki zakres swobody zorganizowanego działania większej ilości osób. Według Konstytucji zakazane są zrzeszenia, których cel lub działalność są sprzeczne z Konstytucją lub ustawą. Odmowę rejestracji lub zakaz działania może wydać tylko sąd

4 Określenie rodzajów zrzeszeń podlegających sadowej rejestracji, tryb tej rejestracji oraz formy nadzoru nad zrzeszeniami pozostawiono regulacji ustawowej. Podstawowym aktem regulującym zrzeszanie się w stowarzyszeniach jest ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.

5 Prawo zakładania stowarzyszeń przysługuje obywatelom polskim oraz cudzo ziemcom mającym miejsce zamieszkania na terytorium RP. Muszą mieć oni pełną zdolność do czynności prawnych i nie mogą być pozbawieni praw publicznych". Prawo wstąpienia do stowarzyszenie przysługuje ponadto małoletnim w wieku od 16 do 18 lat, którzy mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a za zgoda przedstawicieli ustawowych także małoletnim, którzy nie ukończyli 16 roku życia". Do stowarzyszeń mogą wstępować także cudzoziemcy niemający miejsca zamieszkania na terytorium Polski. Do stowarzyszenia może należeć osoba prawna, ale wyłącznie jako członek wspierający.

6 Swoboda stowarzyszania się przejawia się między innymi w tym, że stowarzyszenia samodzielnie określają swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne. Swoboda ta oznacza, że nikt nie może być zmuszany do udziału w stowarzyszeniu i nikomu nie wolno zabronić swobodnego wystąpienia ze stowarzyszenia. Zakazane jest tworzenie stowarzyszeń przyjmujących zasadę bezwzględnego posłuszeństwa członków wobec władz stowarzyszenia. Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do stowarzyszenia albo pozostawania poza nim.

7 Prawo zrzeszania się w stowarzyszeniach może podlegać ograniczeniom przewidzianym jedynie przez ustawy, niezbędnym do zapewnienia interesów bezpieczeństwa państwowego lub porządku publicznego oraz ochrony zdrowia lub moralności publicznej albo ochrony praw i wolności innych osób.

8 Do założenia stowarzyszenia potrzebnych jest piętnaście osób, które muszą uchwalić statut stowarzyszenia i wybrać komitet założycielski.

9 Statut stowarzyszenia określa w szczególności: 1) nazwę stowarzyszenia, odróżniająca je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji, 2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia 3) cele i sposoby ich realizacji, 4) sposób nabywania i utraty członkostwa, członkostwa oraz prawa i obowiązki członków, przyczyny utraty 5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania uzupełniania składu oraz ich kompetencje, ich wyboru, 6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał, 7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich, 8) zasady dokonywania zmian statutu, 9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia,

10 Statut stowarzyszenia określa w szczególności: 1) nazwę stowarzyszenia, odróżniająca je od innych stowarzyszeń, organizacji i instytucji, 2) teren działania i siedzibę stowarzyszenia 3) cele i sposoby ich realizacji, 4) sposób nabywania i utraty członkostwa, członkostwa oraz prawa i obowiązki członków, przyczyny utraty 5) władze stowarzyszenia, tryb dokonywania uzupełniania składu oraz ich kompetencje, ich wyboru, 6) sposób reprezentowania stowarzyszenia oraz zaciągania zobowiązań majątkowych, a także warunki ważności jego uchwał, 7) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich, 8) zasady dokonywania zmian statutu, 9) sposób rozwiązania się stowarzyszenia,

11 Stowarzyszenie, które zamierza tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, jest obowiązane określić w statucie strukturę organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek.

12 Według ustawy najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków, któremu przysługuje domniemanie kompetencji. Statut może zamiast walnego zebrania członków przewidywać zebranie delegatów lub zastąpienie walnego zebrania członków zebraniem delegatów, jeżeli liczba członków przekroczy liczbę określoną w statucie. Wtedy statut określa zasady wyboru delegatów i czas trwania ich kadencji. Poza walnym zgro madzeniem czy zgromadzeniem delegatów stowarzyszenie musi posiadać zarząd i organ kontroli wewnętrznej.

13 Stowarzyszenie podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej). Odmowa zarejestrowania następuje, gdy stowarzyszenie nie spełnia warunków ustawowych. Obowiązkiem zarządu stowarzyszenia jest niezwłoczne zawiadomienie sadu rejestrowego o zmianie statutu. W sprawie wpisania do rejestru zmiany statutu stowarzyszenia stosuje się odpowiednio zasady i tryb przewidziane dla rejestracji stowarzyszenia.

14 Z chwilą wpisania do rejestru stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność. Jeżeli przewiduje to statut, osobowość prawną może uzyskać także terenowa jednostka organizacyjna stowarzyszenia. Stowarzyszenie posiada majątek, który powstaje ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z własnej działalności, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz z ofiarności publicznej i dotacji. Stowarzyszenie może prowadzić działal ność gospodarczą, jednak uzyskany z niej dochód służyć może jedynie realizacji celów statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

15 Stowarzyszenie opiera swoja działalność na pracy społecznej członków, ale do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Jeżeli stowarzyszenie nie posiada zarządu zdolnego do działań prawnych, sąd z urzędu lub na wniosek organu nadzorującego ustanawia dla niego kuratora. Kurator jest obowiązany do zwołania w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy walnego zebrania członków (zebrania delegatów) stowarzyszenia w celu wyboru zarządu. Do czasu wyboru zarządu kurator reprezentuje stowarzyszenie w sprawach majątkowych wymagających bieżącego załatwienia.

16 W razie stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna z prawem lub narusza postanowienia statutu w sprawach podlegających jego regulacji z mocy ustawy, organ nadzorujący, w zależności od rodzaju i stopnia stwierdzonych nieprawidłowości, może wystąpić o ich usunięcie w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia lub wystąpić do sądu o zastosowanie jednego z ustawowych środków. O zastosowanie takiego środka wnioskować może także prokurator.

17 Zgodnie z ustawą środkami tym są: 1) upomnienie władz stowarzyszenia, 2) uchylenie niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia, 3) rozwiązanie stowarzyszenia. Zastosowanie ostatniego z wymienionych środków może nastąpić w sytuacji, gdy działalność stowarzyszenia wykazuje rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu i nie ma warunków do przywrócenia działalności zgodnej z prawem lub statutem.

18 Postanowienie o rozwiązaniu stowarzyszenia sad wydaje na wniosek organu nadzorującego, gdy: 1) liczba członków stowarzyszenia zmniejszyła się poniżej liczby wymaganej do jego założenia, 2) stowarzyszenie nie posiada przewidzianych w ustawie władz i nie ma warunków do ich wyłonienia w okresie nie dłuższym niż l rok.

19 Rozpoznając wniosek o rozwiązanie stowarzyszenia ze względu na niemożliwą do naprawienia działalność wykazującą rażące lub uporczywe naruszanie prawa albo postanowień statutu, sad może, na wniosek lub z własnej inicjatywy, wydać zarządzenie tymczasowe o zawieszeniu w czynnościach zarządu stowarzyszenia, wyznaczając jednocześnie przedstawiciela do prowadzenia bieżących spraw stowarzyszenia. W razie rozwiązania stowarzyszenia przez sąd, zarządza on jego likwidację, wy znaczając likwidatora. Majątek zlikwidowanego stowarzyszenia przeznacza się na cel określony w statucie, a w razie braku stosownego postanowienia statutu, sad orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.

20 Likwidacja stowarzyszenia może nastąpić także w wyniku rozwiązania się stowa rzyszenia na podstawie uchwały walnego zebrania członków lub zebrania delegatów. Likwidatorami stowarzyszenia są wówczas członkowie zarządu. Statut, a w razie braku odpowiednich postanowień statutu, uchwała ostatniego walnego zebrania członków (zebrania delegatów) tego stowarzyszenia może jednak stanowić inaczej. Przeznaczenie majątku stowarzyszenia może zostać wskazane w uchwale o likwidacji stowarzyszenia. W razie braku takiej uchwały lub postanowienia statutu, sąd orzeka o przeznaczeniu majątku na określony cel społeczny.

21 Uproszczoną formą stowarzyszenia jest stowarzyszenie zwykłe. Nie posiada ono osobowości prawnej. Do jego założenia wystarczą trzy osoby, które uchwalają regulamin działalności, określając w szczególności jego nazwę, cel, teren i środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie. Nie podlega ono wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. O utworzeniu stowarzyszenia zwykłego jego założyciele informują na piśmie organ nadzorujący właściwy ze względu na przyszłą siedzibę sto warzyszenia, przedstawiając regulamin działalności i informację o przedstawicielu. Może ono rozpocząć działalność, jeżeli w ciągu 30 dni od dnia uzyskania informacji o założeniu stowarzyszenia zwykłego nie zakazano jego działalności.

22 Zakaz działalności może orzec sąd na wniosek organu nadzorującego lub proku ratora, gdy stowarzyszenie zwykłe nie spełnia warunków określonych w ustawie, jego regulamin jest niezgodny z przepisami prawa lub założyciele nie spełniają wymagań określonych ustawą. Stowarzyszenie zwykłe uzyskuje środki na działalność wyłącznie ze składek człon kowskich. Nie może ono bowiem prowadzić działalności gospodarczej, przyjmować darowizn, spadków i zapisów oraz otrzymywać dotacji, ani korzystać z ofiarności publicznej. Nie może także powoływać terenowych jednostek organizacyjnych. Stowarzyszenie zwykłe nie może zrzeszać osób prawnych.

23 Stowarzyszenia w liczbie co najmniej trzech mogą zakładać związki stowarzyszeń. Założycielami i członkami związku mogą być także inne osoby prawne, z tym że osoby prawne o celach zarobkowych mogą być członkami wspierającymi. W związki stowarzy szeń nie mogą łączyć się stowarzyszenia zwykłe. Związek stowarzyszeń jest zatem w istocie stowarzyszeniem osób prawnych, do którego w pełnym zakresie mogą należeć wszystkie osoby prawne, z ograniczeniami dotyczącymi osób o celach zarobkowych.

24 Nadzór nad działalnością stowarzyszeń należy do starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia' 9. Ma on prawo do żądania od władz stowarzyszenia niezbęd nych wyjaśnień oraz dostarczenia przez zarząd stowarzyszenia odpisów uchwał walnego zebrania członków (zebrania delegatów) i do stosowania środków nadzoru. Środkami nadzorczymi są: wystąpienie o usunięcie nieprawidłowości w określonym terminie oraz udzielenie ostrzeżenia władzom stowarzyszenia. W pozostałym zakresie właściwy jest sad rejonowy. Sąd ten między innymi reje struje stowarzyszenie, udziela upomnienia władzom stowarzyszenia, uchyla niezgodne z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia, rozwiązuje stowarzyszenie i ustanawia kuratora dla stowarzyszenia

25 Działalność nadzorcza organów administracji publicznej (starosty) określona w pra wie o stowarzyszeniach ograniczona jest do stosowania form działania o charakterze niewładczym. Są to w istocie środki kontroli nad stowarzyszeniami oraz prawo wnioskowania do sądu. Sąd dokonuje przewidzianych ustawa czynności w formie postanowień.

26 Prawu o stowarzyszeniach nie podlegają kościoły i inne związki wyznaniowe oraz ich osoby prawne, a także partie polityczne oraz komitety wyborcze utworzone w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, wyborami do Parlamentu Europejskiego lub wyborami do organów samorządu terytorialnego.

27 Do organizacji społecznych działających na podstawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, oraz do organizacji religijnych, których sytuacja prawna jest uregulowana ustawami o stosunku państwa do kościołów i innych związków wyznaniowych, działających w obrębie tych kościołów i związków, przepisy prawa o stowarzyszeniach stosuje się tylko w sprawach nieuregulowanych odrębnie.

28 W formie stowarzyszenia zorganizowany jest uczniowski klub sportowy, szczegól ny rodzaj klubu sportowego, działający w oparciu o przepisy ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie. Członkami uczniowskiego klubu sportowego mogą być w szczególności uczniowie, rodzice i nauczyciele. Podlega wpisowi do ewidencji prowadzonej przez starostę właściwego ze względu na siedzibę klubu. Wpisu do ewidencji dokonuje się na podstawie wniosku, do którego dołącza się: statut, listę założycieli, zawierającą ich imiona i nazwiska, daty i miejsca urodzenia, miejsca zamieszkania oraz własnoręczne podpisy, informację o adresie siedziby klubu sportowego. Wpis i odmowa wpisu do ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej. Z chwila wpisu do ewidencji uczniowski klub sportowy uzyskuje osobowość prawną. Osobowość prawną w trybie rejestracyjnym otrzymują także inne niż uczniowskie kluby sportowe działające w formie stowarzyszenia, których statuty nie przewidują prowadzenia działalności gospodarczej.

29