Wdrażanie nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi: nadzieje, wyzwania, problemy

Transkrypt

1 Wdrażanie nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi: nadzieje, wyzwania, problemy dr Leszek Trząski Katowice, 01 lutego 2013 r. Zakład Ochrony Wód, Główny Instytut Górnictwa Sfinansowano ze środków Narodowego Sfinansowano ze Funduszu środków Ochrony Narodowego Środowiska Funduszu Ochrony i Gospodarki Środowiska Wodnej i Gospodarki Wodnej

2 Odpady komunalne: ( ) odpady powstające w gospodarstwach domowych, z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji, a także odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych USTAWA z dnia 22 stycznia 2010 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw

3

4

5

6

7 Udział spalania w zagospodarowaniu odpadów komunalnych

8 kto się boi spalarni

9 Spalarnia śmieci w Spittelau, Wiedeń atrakcją turystyczną źródło: www Spalarnia należąca do zakładów ciepłowniczych Fernwärme Wien GmbH, projekt: F. Hundertwasser.

10 typowe szwedzkie spalarnie u góry i po prawej, spalarnia w Warszawie u dołu po lewej źródło: www

11 Spalarnia w Esbjerg, Dania Spalarnia w Coventry, Anglia źródło: www

12 MHKW Rothensee w Magdeburgu: Cztery kotły: moc przerobowa Mg/rok Odpady komunalne od ok. 1,5 mln mieszkańców: z Magdeburga i 9 innych powiatów z landu Saksonia-Anhalt Koszt utylizacji: ok. 80 euro za tonę Najbliższe zabudowania mieszkalne: w odległości 500 m. Dwa razy w roku: dni otwarte dla chcących zapoznać się z działaniem instalacji i wielkością emisji. źródło: www

13 MHKW Rothensee w Magdeburgu: Na bieżąco na stronie internetowej: publikowanie danych o wielkości emisji Raz do roku: informacja w prasie o emisjach Elektrociepłownia - rocznie 370 tys. MWh prądu i 350 tys. MWh ciepła: energia dla gospodarstw domowych. Zakład zajmuje powierzchnię ok. 3 ha i zatrudnia 82 osoby źródło: www

14 MHKW Rothensee: pomieszczenie kontrolne źródło: www

15 MBA Freienhufen Zakład mechaniczno-biologicznego przetwarzania z modułem fermentacyjnym obsługuje mieszkańców przerabia Mg odpadów rocznie, w tym Mg odpadów komunalnych oraz Mg odpadów wielkogabarytowych około 30% z masy wejściowej odpadów jest kierowane po przekształceniu do spalenia w sąsiedniej EBS (spalarni na paliwo alternatywne) natomiast kolejne 30% trafia na składowisko najbliższe zabudowania mieszkalne znajdują się w odległości320 m zatrudnienie dla 15 osób źródło: www

16 sortownia w Zabrzu źródło: www

17 województwo śląskie: w systemie dominuje składowanie odpadów źródło: www

18 Skład odpadów komunalnych w województwie śląskim: wartość uśredniona dla dużych miast, małych miast i gmin wiejskich (wg planu gospodarki odpadami dla województwa śląskiego)

19 Według Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego, w 2010 roku w województwie śląskim: wytworzono około 1647 tysięcy ton odpadów komunalnych, z czego 1380 tysięcy ton zostało zebranych na statystycznego mieszkańca województwa śląskiego przypadało około 358 kg odpadów, z czego 197 kg to odpady biodegradowalne większość zebranych odpadów komunalnych aż 872 tysiące ton - trafiła na legalne składowiska; 270 tysięcy ton, czyli 16 % wytworzonych odpadów komunalnych trafiło do środowiska w sposób niekontrolowany tylko 120 tysięcy ton surowców do recyklingu zebrano w sposób selektywny u źródła ; jest to zaledwie 8,7 % ogólnej ilości zebranych odpadów. Reszta to odpady zmieszane!

20 Według Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Śląskiego, w 2010 roku w województwie śląskim: selektywna zbiórka odpadów kuchennych lub odpadów zielonych była prowadzona w większym lub mniejszym stopniu w 85 gminach województwa; zebrano w ten sposób mniej niż 10 % wytworzonych odpadów z tych grup 80 tysięcy ton odpadów komunalnych poddano unieszkodliwieniu biologicznemu, z czego ponad połowa przypadała na przetwarzanie mechaniczno-biologiczne odpadów zmieszanych (zob. objaśnienia w dalszej części broszury) poziom selektywnej zbiórki szkła, papieru, tektury, metali, tworzyw sztucznych wyniósł 8 %. tylko 1,5 % odpadów niebezpiecznych zawartych w odpadach komunalnych zbieranych było selektywnie około 13 tysięcy ton, czyli 33 % wytworzonych odpadów wielkogabarytowych zostało zebranych selektywnie; dwa razy tyle znalazło się w odpadach zmieszanych

21 W planie wojewódzkim zapisano cele do osiągnięcia w skali regionalnej i w każdej gminie System zbiórki: do 2015 roku wszyscy mieszkańcy zostaną objęci zorganizowanym systemem odbierania odpadów komunalnych i będzie to zbiórka z segregacją u źródła, tj. w domu Papier, metale, tworzywa sztuczne, szkło: w 2013 poziom selektywnego zbierania osiągnie: dla papieru i tektury - 15%, szkła 25%, metali 15%, tworzyw sztucznych 15% ich całkowitej zawartości w odpadach domowych. Do 2020 roku poziom recyklingu lub przygotowania do ponownego wykorzystania każdego z tych surowców osiągnie 50%. Odpady wielkogabarytowe: w 2013 roku selektywnie gromadzonych będzie 25 % tych odpadów, natomiast w 2020 roku 50 %. Odpady budowlano-remontowe pochodzące z gospodarstw domowych: w 2020 roku selektywnie gromadzonych będzie 70 % tych odpadów

22 W planie wojewódzkim zapisano cele do osiągnięcia w skali regionalnej i w każdej gminie Odpady niebezpieczne pochodzące z gospodarstw domowych: w 2013 roku selektywnie gromadzonych będzie 10 % tych odpadów, natomiast w 2020 roku co najmniej 50 %. Odpady ulegające biodegradacji kuchenne i ogrodowe: w 2020 roku poziom selektywnego zbierania osiągnie 20 %. Odpady z terenów zielonych: poziom selektywnego zbierania w 2013 roku osiągnie 70 %, natomiast w 2020 roku 90 %. Ogólna ilość odpadów kierowanych do składowania: od 2014 roku masa takich odpadów będzie mniejsza niż 60 % ogólnej masy odpadów wytwarzanych Z tego zestawienia wynika, że w naszym województwie potrzebujemy, oprócz uszczelnienia systemów gminnych i rozwiązania problemu mokrych odpadów biodegradowalnych, także: - radykalnego zwiększenia recyklingu papieru, tworzyw sztucznych, szkła, metali - radykalnego zwiększenia selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych

23 Wg rocznika GUS Ochrona środowiska 2012

24 Wg rocznika GUS Ochrona środowiska 2012

25 Wg rocznika GUS Ochrona środowiska 2012

26 Wg rocznika GUS Ochrona środowiska 2012

27 Wg rocznika GUS Ochrona środowiska 2012

28 Wg rocznika GUS Ochrona środowiska 2012

29 Dokumenty związane z określające gospodarkę odpadami w skali regionalnej, w tym GZM i GOM Strategia rozwoju systemu gospodarki odpadami dla miast członkowskich GZM Uchwała Nr 24/2008 Zgromadzenia Górnośląskiego Związku Metropolitalnego z dnia 30 września 2008 Strategia Rozwoju Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii Silesia do 2025 roku Uchwała Nr 49/2010 Zgromadzenia Górnośląskiego Związku Metropolitalnego z dnia 30 marca 2010 roku Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego 2014 Uchwała Nr IV/25/1/2012 z dnia 24 sierpnia 2012 roku Sejmiku Województwa Śląskiego Foresight technologiczny rozwoju sektora usług publicznych w Górnośląskim Obszarze Metropolitalnym Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego. Dz. Urz. Woj. Śl. Nr 68 poz z dnia 27 lipca 2004 r.

30 Górnośląski Związek Metropolitalny (GZM) Górnośląski Obszar Metropolitalny (GOM) obejmujący GOM oraz 8 powiatów ościennych Górnośląski Obszar Metropolitalny (GOM) w podziale na 5 x NUTS3

31 Gospodarka odpadami obszar współdziałania na poziomie metropolii

32 Wady starego systemu system gospodarowania odpadami jest nieszczelny: nie wszyscy właściciele nieruchomości zawierali umowy na odbiór odpadów; zbyt słabo rozwinęła się selektywna zbiórka odpadów u źródła ; zdecydowana większość odpadów komunalnych, w tym biodegradowalnych, trafia na składowiska; zdecydowanie zbyt mała jest liczba nowoczesnych instalacji do odzysku, w tym recyklingu, a także instalacji unieszkodliwiania odpadów komunalnych w sposób inny niż składowanie; nielegalne wysypiska odpadów są nieodłącznym elementem polskiego krajobrazu; bardzo słabo działa monitoring postępowania z odpadami komunalnymi przez właścicieli nieruchomości i przez przedsiębiorców odbierających odpady; z powodu braku podziału województwa na regiony gospodarki odpadami transport odpadów komunalnych z miejsc ich powstawania do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania powoduje dodatkowe zagrożenia dla środowiska;

33 fot. L. Trząski

34 fot. L. Trząski

35 Nowe zasady gospodarki odpadami komunalnymi - przypomnienie podstawowych faktów Od 1 stycznia 2012 roku obowiązuje nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 152, poz. 897) uchwalona 1 lipca 2011 roku. Najważniejsza zmiana wynikająca z nowej ustawy: Gmina przejmuje od właścicieli nieruchomości obowiązki w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi. Zgodnie z ustawą: Do końca 2012 roku każda gmina miała: - zbudować podstawy nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi - przyjąć wszystkie najważniejsze uchwały w tej sprawie Od 1 lipca 2013: nowy system ma działać!

36 Nadzieje związane z nowym systemem eliminacja przyczyn powstawania dzikich składowisk eliminacja przyczyn podrzucania śmieci realizacja zasady, że zanieczyszczający płaci tylko jeden raz poprzez rozwiązanie problemu oddzielnych opłat za unieszkodliwienie odpadów niebezpiecznych wyeliminowanie sytuacji, w których konkurujące firmy obsługują ten sam fragment gminy a nawet tej samej ulicy, co prowadzi do podwyższenia ogólnych kosztów, np. transportu

37 Nadzieje związane z nowym systemem uzyskanie przez gminę pieniędzy na administrowanie systemem, co muszą i tak robić, lecz z budżetu gminy uzyskanie przez gminę pieniędzy na edukację w zakresie gospodarki odpadami uzyskiwanie pieniędzy na inwestycje w gospodarkę odpadami możliwość wprowadzania ulg dla osób ubogich umożliwienie pozyskiwania środków zewnętrznych na unieszkodliwianie odpadów z tytułu posiadania odpadów i posiadania przez gminy (lub związki celowe gmin lub przez duże miasta) odpowiednich środków finansowych na eksploatację systemów i urządzeń wybudowanych z unijnych środków

38 System gospodarki odpadami komunalnymi w województwie śląskim dziś i w najbliższych latach

39 Przyszły system gospodarki odpadami komunalnymi w województwie śląskim (około roku 2020)

40 Nowe zasady gospodarki odpadami w gminach - przypomnienie podstawowych faktów Gmina jest zobowiązana do prowadzenia działao informacyjnych i edukacyjnych o gminnym systemie gospodarce odpadami i o zasadach selektywnej zbiórki

41 Nowe zasady gospodarki odpadami w gminach - przypomnienie podstawowych faktów W nowym systemie: Właściciel zamieszkałej nieruchomości będzie wnosił na rzecz gminy opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Uwaga! Umowy zawarte przez właścicieli nieruchomości z firmami wywozowymi same przedterminowo nie wygasną. Gmina nie może wypowiedzieć umowy zawartej przez właściciela nieruchomości. Uwaga! Żeby uniknąć płacenia dwa razy za to samo właściciel zamieszkałej nieruchomości powinien z odpowiednim wyprzedzeniem wypowiedzieć umowę z firmą wywozową tak, aby wygasła ona z dniem 30 czerwca 2013 r. W przeciwnym wypadku może zdarzyć się tak, że właściciel będzie musiał płacić za wywóz śmieci firmie wywozowej na podstawie umowy, oraz gminie według stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Przedsiębiorcy nadal będą odbierać odpady od właścicieli nieruchomości, jednak wybór przedsiębiorcy będzie dokonywany przez gminę poprzez przetarg. Za swoje usługi przedsiębiorca będzie wynagradzany z budżetu gminy.

42 Nowe zasady gospodarki odpadami w gminach - przypomnienie podstawowych faktów Opłata za odbiór odpadów nie jest podatkiem! Jest rodzajem obowiązkowej składki mieszkańców na konkretny cel. W odróżnieniu od podatku musi ona zostać w całości przeznaczona na rozwój i działanie systemu gospodarki odpadami. Są to koszty: odbierania, transportu, zbierania, odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, tworzenia i utrzymania punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych obsługi administracyjnej systemu. Gmina decyduje w drodze uchwały, czy obejmuje swoim systemem take nieruchomości, w których nie zamieszkuje się, choć powstają odpady komunalne (sklepy, szkoły, punkty usługowe, domki letniskowe.

43 Nowe zasady gospodarki odpadami w gminach - przypomnienie podstawowych faktów Stawka opłaty w przypadku nieruchomości, na której zamieszkują mieszkańcy zależy od: -liczby mieszkańców, lub -powierzchni nieruchomości, lub - zużycia wody - albo jest przyjęta od gospodarstwa domowego Najczęściej przyjmowana dotychczas metoda: wg liczby mieszkańców W danej gminie może zostać zastosowana tylko jedna spośród ww. metod ustalania stawki; zmiana tej zasady jest przedmiotem prac legislacyjnych

44 Nowe zasady gospodarki odpadami w gminach - przypomnienie podstawowych faktów Wszyscy mieszkańcy gminy muszą uczestniczyć w selektywnej zbiórce odpadów obejmującej co najmniej: metale, tworzywa sztuczne, szkło, opakowania wielomateriałowe, papier i tekturę mokre odpady komunalne ulegające biodegradacji, w tym np. odpady kuchenne i opakowania ulegające biodegradacji, pozostałości roślin z ogródków Szczegóły selektywnej zbiorki zostały na nowo określone w Regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie, który jest prawem miejscowym.

45

46 Przepływ pieniędzy w dotychczasowym systemie gospodarki odpadami komunalnymi

47 Źródła kosztów w gospodarce odpadami: system oparty na recyklingu i innych formach odzysku (każda strzałka oznacza koszt)

48 Przepływ pieniędzy w nowym systemie gospodarki odpadami komunalnymi

49 Uchwały, jakie gmina powinna była przyjąć do końca 2012 roku ich najbardziej logiczna kolejność (zgodnie z wytycznymi Ministerstwa Środowiska dla gmin dot. wdrażania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi). 1. W sprawie ustalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy (art. 4.3). 2. W sprawie szczegółowego sposobu i zakresu świadczenia usług w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i zagospodarowania tych odpadów, w zamian za uiszczoną przez właściciela nieruchomości opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi ( ) (art.6r.3). 3. O odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nie zamieszkują mieszkańcy, a powstają odpady komunalne (art.6c.2). 4. W sprawie wyboru metody ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi opłat od właścicieli nieruchomości na terenie gminy (art.6k.1-3). 5. W sprawie terminu, częstotliwości i trybu uiszczania opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi przez właścicieli nieruchomości na terenie gminy (art.6 l ). 6. W sprawie ustalenia wzoru deklaracji o wysokości opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi składanej przez właścicieli nieruchomości (art. 6n.1 i 2 i art.12).

50 Najczęstsze błędy popełniane w gminach w 2012 r. na wstępnym etapie budowy systemu gospodarki odpadami 1. Ograniczenie zakresu konsultacji społecznej o nowym systemie gospodarki odpadami do minimum. 2. Brak akcji edukacyjnej dla mieszkańców 3. Nieskorzystanie z możliwości szkoleń dla urzędników mających wdrażać system 4. Brak wzmocnienia personalnego 5. Nieskorzystanie z wsparcia eksperckiego 6. Brak przejrzystości w kalkulowaniu opłaty 7. Zawyżanie stawki w imię bezpieczeństwa budżetu 8. Niewykorzystanie możliwości rozszerzenia systemu gminnego na nieruchomości niezamieszkałe 9. Późne rozpoczęcie przygotowań (akcji informacyjnej, konsultacji, projektów uchwał) 10.Nieznajomość podstawowych parametrów stanu gospodarki odpadami w gminie (niewykorzystywanie dokumentów źródłowych) 11. Nieznajomość lub lekceważenie metodyki obliczania stawki 12.Ograniczenie symulacji stawki tylko do jednego, z góry założonego wariantu preferowanego przez radnych lub przez władzę wykonawczą 13. Kolejność Sfinansowano przyjmowania ze środków Narodowego uchwał Funduszu niewłaściwa, Ochrony Środowiska rzutująca i Gospodarki na ich Wodnej jakość

51

52

53 Jak przygotować i przeprowadzić gminną/regionalną kampanię edukacyjno-informacyjną o nowym systemie gospodarki odpadami? wg koncepcji L. Trząskiego i W. Szendery Foto: Michał Rodak,

54 Etap wstępny (styczeń-luty 2013): przygotowanie współpracy z organizacjami pożytku publicznego Schemat postępowania: 1. Przegląd gminnych programów współpracy z organizacjami pożytku publicznego na rok Przegląd podmiotów sfery pożytku publicznego w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. 3. Zorganizowanie grupy współpracowników z gmin dla wspólnego przygotowania planu kampanii edukacyjnej przedstawiciele współpracy z poziomu gmin. Grupa powinna obejmować przedstawicieli urzędów oraz organizacji pożytku publicznego. W celu zorganizowania grupy współpracowników należy: - wykonać kwerendę podmiotów, - doprowadzić do spotkania. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

55 Przygotowanie zakresu i form kampanii (styczeń-luty 2013) Dalszą pracę prowadzić zespołowo jasno określony lider, np. przedstawiciel Związku Gmin Zadania: 1. Wypracowanie optymalnej metody porozumiewania się z wykorzystaniem przestrzeni elektronicznej. 2. Uzgodnienie zamkniętej listy rodzajów adresatów (grupy wiekowe, zawodowe, społeczne) kampanii edukacyjnej na poziomie Związku/Regionu i na poziomie poszczególnych gmin. 3. Uzgodnienie zamkniętej listy możliwych form kampanii na poziomie Związku/Regionu i na poziomie gmin. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

56 Przygotowanie zakresu i form kampanii 4. Uzgodnienie kanałów informacyjnych szczegółowe sposoby docierania z informacją do społeczności każdej gminy. 5. Ustalenie zasad współpracy i koordynacji z Urzędem Marszałkowskim w związku z realizacją przez województwo zadań nr 3 i 4 w ramach VII priorytetu z listy przedsięwzięć priorytetowych WFOŚiGW 6. Sprawdzenie zakresu potrzeb i możliwości koordynacji kampanii z w skali południowo-wschodniego regionu gospodarki odpadami (zasięg terytorialny zgodny z WPGO). 7. Określenie co najmniej dwóch modułów zakresu kampanii edukacyjnej: moduł minimum, tj. do realizacji wyłącznie w oparciu o środki własne gmin regionu (Związku), oraz moduł ponad minimum obejmujący działania do realizacji pod warunkiem pozyskania funduszy zewnętrznych. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

57 Przygotowanie harmonogramu i wstęp do kampanii Propozycja działań na luty-marzec 2013 Stworzyć szczegółowy harmonogram kampanii do końca roku w wariancie minimum, uwzględniając dla każdego zadania czasowy zapas 2-3 tygodni na ewentualne poślizgi. Możliwie szybko dostosować stronę internetową Związku do potrzeb kampanii i stworzyć mechanizm aktualizacji jednoznaczne obowiązki moderatora/administratora strony. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

58 Przygotowanie harmonogramu i wstęp do kampanii Propozycja działań na luty-marzec 2013 Zakres dostosowania strony internetowej: 1. Strona internetowa (portal): musi koncentrować całość informacji adresowanej do społeczności, materiałów edukacyjnych, oraz komunikacji między uczestnikami kampanii. 2. Zwrócić szczególną uwagę na linki do ważnych podmiotów zarówno z obszaru Związku, jak spoza niego. 3. Zadbać (już na etapie umów ) aby wszystkie materiały edukacyjne były opracowywane także w wersji przeznaczonej do umieszczenia na stronie internetowej. 4. Trzeba przewidzieć formy innych działań internetowych - blogi, facebook, forum, ankiety, filmiki edukacyjne, odnośniki na ważnych stronach, itd. 5. Do końca lutego sporządzić listę mediów, które mieszkańcy terytorium Regionu/Związku najchętniej czytają, słuchają i oglądają, z którymi będzie nawiązany stały kontakt - radio, prasa i telewizja. Należy także przedstawić zakres i formę materiałów, jakie zostaną przygotowane do przekazania do publikacji. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

59 Propozycja działań do maja 3013 Opracować i powielić broszurę edukacyjną ujmującą całość problematyki odpadów komunalnych adresowaną do całej społeczności Związku/Regionu. Broszura musi: łączyć poprawność merytoryczną z językiem niespecjalistycznym i dużą atrakcyjnością graficzną opisywać system zarówno w skali sołectwa/osiedla, jak gminy i w skali całego Regionu/Związku dotrzeć do każdego mieszkańca i do każdej instytucji. Objętość broszury: około stron wliczając ilustracje, z czego 1-2 strony muszą być adresowane do konkretnej gminy (istotne informacje dla mieszkańca) danej gminy. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

60 Propozycja działań do czerwca 3013 Do końca czerwca powinny zostać opracowane i powielone ulotki do użytku domowego: a/ o charakterze instruktażowym, dotyczące: szczegółowych sposobów unikania powstawania odpadów, szczegółów segregacji w domu i w firmie, sposobu kompostowania odpadów domowych i odpadów zielonych, sposobów postępowania z odpadami niebezpiecznymi powstającymi w domu i w firmie. b/ objaśniające/ilustrujące: zagadnienia opisane w regulaminie porządku i czystości, informujące o miejscach zbiórki odpadów problemowych, zawierające miejsce na zanotowanie daty odbioru odpadów problemowych, itd. Ulotki muszą być opracowane w postaci nadającej do umieszczenia np. na ściance lodówki, na ścianie w mieszkaniu. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

61 Ogólne zasady kampanii W przygotowaniu i realizacji kampanii preferować podmioty lokalne; pomoc profesjonalistów z zewnątrz przewidzieć do: a) zaplanowania szczegółów kampanii informacyjnej elementów ATL i BTL b) opracowania materiałów edukacyjnych c) zaprojektowania badań ankietowych (jeśli przewidywane) Wszelkie materiały edukacyjne dostosować do potrzeb i specyfiki danej grupy docelowej. Zaplanować, że szczegółowa treść materiałów edukacyjnych i informacyjnych jest każdorazowo uzgadniania z urzędem miasta/gminy oraz z podmiotami wykonującymi obowiązki w zakresie zbiórki odpadów wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

62 Ogólne zasady kampanii Przewidzieć analizę odzewu społecznego na całą akcję (konsultacje społeczne) aby możliwa była rzetelna ocena skuteczności. Każdorazowo świadomie zdecydować, czy treść danego materiału edukacyjnego/informacyjnego zawiera dwa moduły: stały dla całego obszaru objętego wnioskiem oraz lokalny dostosowany do specyfiki danego miasta/gminy. Propagować przykłady dobrych praktyk z terytorium Regionu/Związku, a może także spoza terenu. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

63 Ogólne zasady kampanii Wciągać oddolne inicjatywy edukacyjne (np. podejmowane przez organizacje pożytku publicznego) związane z gospodarką odpadami w zakres kampanii co najmniej poprzez obejmowanie takich przedsięwzięć patronatem. Wymyślić nośne, łatwo zrozumiałe i pozytywnie brzmiące hasło dla całej kampanii. To może być przedmiotem ankiety lub konkursu z nagrodami. Materiały edukacyjne - z postaciami charakterystycznymi, powtarzalnymi, łatwymi do identyfikacji. Materiały edukacyjne - także w języku mniejszości narodowej zamieszkującej daną gminę. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

64 Działania adresowane do szkół (w ramach harmonogramu minimum ): - edukacja na bazie szkół - wprowadzenie treści w ramach przedmiotów szkolnych i zajęć pozalekcyjnych( wsparcie działalności i inicjatyw proekologicznych szkół poprzez organizowanie konkursów, zapewnienie szkołom nagród, wspieranie inicjatywy teatrzyków szkolnych, itd.). - imprezy terenowe o charakterze proekologicznym, - otwarte seminaria tematyczne, - szkolenia dla nauczycieli, - ścieżka edukacyjna na instalacji regionalnej (o ile istnieje) bądź na instalacji lokalnej (np. sortowania, składowisko odpadów) wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

65 Kampanie typu ATL (above the line) i BTL (below the line) Do maja powinny zostać opracowane materiały do wykorzystania w tych kampaniach. Właściwe kampanie powinny być finansowane w oparciu o środki zewnętrzne a zatem najpierw muszą być przedmiotem aplikacji. Kampania, prowadzona od czerwca 2013 powinna w wariancie ponadpodstawowym obejmować następujące rodzaje elementów: ATL - materiały adresowane do ogółu społeczności, zachęcające do: zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ich ilości i negatywnego oddziaływania na środowisko, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

66 Elementy kampanii ATL: Kampania outdoor: citylighty, bilboardy, plakaty, komunikacja miejska: czerwiec-lipiec, a następnie wrzesień-październik Uwaga: trzeba poznać wycenę w powiązaniu z lokalizacją. O ilości materiałów zadecyduje cena jednostkowa; lepiej przewidzieć mniejszą ilość materiałów, ale za to w eksponowanych miejscach głównych miejscowości Regionu/Związku i głównych miejscowości poszczególnych gmin. Kampania radiowo-telewizyjna: agencja reklamowa zlecenie: przygotowanie spotów reklamowych. Kampania prasowa: przygotowanie materiałów promocyjnych. Strona internetowa Regionu/Związku jest zwierającym elementem kampanii wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

67 Kampanie BTL BTL - działania reklamowe skierowane głównie do detalistów i konsumentów (oprócz adresowanych bezpośrednio do gospodarstw domowych). Elementy kampanii BTL: Mailingi: rozsyłanie materiałów edukacyjnych mailami (instytucje, urzędy, organizacje branżowe, właściciele małych i średnich przedsiębiorstw, dziennikarze, liderzy opinii, właściciele i pracownicy sklepów oraz sieci handlowych; czerwieclipiec, wrzesień-październik. Konkursy np. konkurs na plakat zachęcający do segregacji odpadów; nagrody rzeczowe + wywieszenie nagrodzonych prac w postaci citylightów; tutaj inne możliwe konkursy. Ulotki, foldery, gadżety, plakaty promujące selektywną zbiórkę odpadów: akcja plakatowa i ulotkowa w urzędach i innych instytucjach publicznych; wykonanie i powielenie materiałów promujących: ulotki, foldery, plakaty. Materiały instruktażowe o gospodarce odpadami : ulotki, foldery, plakaty - o sposobach zapobiegania powstawaniu odpadów, postępowaniu z odpadami, o miejscach oddawania niektórych grup odpadów, o systemie gospodarki odpadami w skali gmin, Związku i Regionu. wg: Trząski, Szendera 2012, npbl

68 Przeciwdziałanie zagrożeniu odpadami niebezpiecznymi zaczyna się w domu!

69 Nie wszystko można wylewać do ubikacji lub do zlewu! Nigdy nie wylewaj do kanalizacji lub do szamba! Możesz wylad do kanalizacji lub do szamba przepłukując dużą ilością wody pozostałości farb olejnych i farb lateksowych pozostałości ropopochodnych: rozpuszczalników, rozcieoczalników, wywabiaczy plam, pozostałości pigmentów do farb zużytych olejów technicznych, zużytego oleju jadalnego pozostałości odrdzewiaczy i środków czyszczących do metali pokostu, bejcy, wodorozpuszczalnych klejów pozostałości past do parkietów i środków do polerowania mebli pozostałości past do butów antybiotyków, przeterminowanych leków środków owadobójczych, grzybobójczych, ochrony roślin, przeciw gryzoniom pozostałości bezołowiowych farb wodorozpuszczalnych perfum, płyny po goleniu płyny do depilacji płyny do trwałej płyny do mycia szyb wybielacze środki czyszczące na bazie amoniaku środki czyszczące do muszli klozetowych łazienkowe środki dezynfekcyjne spryskiwacze do szyb amochodowych pozostałości środków do czyszczenia rur kanalizacyjnych

70 O czym mówią znaki na opakowaniach?

71 O czym mówią znaki na opakowaniach?

72 O czym mówią znaki na opakowaniach?

73 Dziękuję za uwagę Leszek Trząski Sfinansowano ze środków Narodowego Sfinansowano ze Funduszu środków Ochrony Narodowego Środowiska Funduszu Ochrony i Gospodarki Środowiska Wodnej i Gospodarki Wodnej