PRZEWODNIK PO RAMAMANI IYENGAR MEMORIAL YOGA INSTITUTE W PUNIE 2016

Transkrypt

1 PRZEWODNIK PO RAMAMANI IYENGAR MEMORIAL YOGA INSTITUTE W PUNIE 2016 Zebrane tutaj informacje są rezultatem moich trzech pobytów w Punie (w lutym 2011, listopadzie 2014 i grudniu 2016 roku). Zdaję sobie sprawę, że są subiektywne i niepełne i że wiele osób w Polsce zna Instytut lepiej niż ja zachęcam je do uzupełniania przewodnika. Powodem, dla którego zdecydowałam się go napisać, były pytania, jakimi mnie zasypywano po każdym powrocie z Indii, a także moje zagubienie, kiedy gościłam w nich po raz pierwszy. Dziękuję wszystkim, którzy pomogli mi w przygotowaniu tego tekstu. Większość informacji konsultowałam z pracownikami RIMYI oraz mieszkańcami Puny, ale Indie, jak to Indie, wymykają się stałości i na pewno część z nich już się zdezaktualizowała Życzę wszystkim równie inspirujących, owocnych i niewiarygodnych pobytów w Punie, jakimi były one dla mnie. Wszelkie uzupełnienia i korekty, które mogłyby wzbogacić ten przewodnik i pomóc innym, proszę kierować na adres: biuro@jogarytm.pl Serdeczne podziękowania dla Asi Zioło na wnikliwą lekturę i szczegółową korektę niniejszego tekstu. Julia Butrym PRZED WYJAZDEM Obywatele polscy wyjeżdżający do Indii muszą mieć ważną wizę. Z racji miejsca zamieszkania korzystam zawsze z usług centrum wizowego BLS w Warszawie: Czas oczekiwania wynosi nie dłużej niż dwa tygodnie. Składasz wniosek o wizę turystyczną na pół roku. Jej koszt to około 250 zł. Od niedawna dostępna jest również e-wiza. Potrzebne informacje znajdziesz na

2 Nie pisz w podaniu, że jedziesz do Instytutu na jogę! Cel podróży określ wyłącznie jako turystyczny. To samo powiedz urzędnikowi imigracyjnemu na lotnisku. W przeciwnym razie zapłacisz więcej za wizę, a Twój przyjazd zostanie zgłoszony na policji w Punie. Radzę zrobić kilka kserokopii strony tytułowej paszportu oraz strony z wizą. Przyda się też kilka zdjęć (takich jak do wizy) i ksero strony z wbitą pieczęcią wjazdową. Są często wymagane przy załatwianiu różnych spraw w Punie, takich jak rejestracja w Instytucie czy wynajem pokoju. PODRÓŻ Z Polski zazwyczaj lata się do Mumbaiu. Stamtąd trzeba dojechać do Puny. Najlepiej zamówić wcześniej transport z lotniska. Możesz wynająć samochód tylko dla siebie na określoną godzinę lub skorzystać z tzw. shared cab, czyli taksówki, która odjeżdża, gdy zbiorą się cztery osoby. Czasem trzeba poczekać dziesięć minut, a czasem godzinę, jest to jednak dużo tańsza opcja. Ostatnio koszt indywidualnego przejazdu na trasie Mumbai Puna wynosił około 4000 rupii, a jednego miejsca w samochodzie dzielonym 950 rupii. Decydując się na któryś wariant, możesz skorzystać z pomocy jednego z biur: Roots & Wings Travel Management Rucha Nirakar, tel.: , mail: rootsndwings@rediffmail.com, adres: 1122 Model Colony, Pune KK Travels mail: kedar@kktravels.com Sandi s International Tours and Travels Adres: 5 & 6 Amit Complex 474, Sadashiv Peth, Tilak Road, Pune , tel.: , mail: sandistravels@gmail.com

3 Można też polecieć bezpośrednio do Puny. Procedura zapisu do Instytutu powoduje, że miesiąc pobytu znamy z dużym wyprzedzeniem. Dzięki temu można skorzystać z promocji lotniczych i dostać się na miejsce już za 1300 zł. RIMYI INSTYTUT IYENGARA 1107 B/1, Hare Krishna Mandir Road, Model Colony, Shivaji Nagar, Pune , Maharasztra, Indie tel.: mail: info@rimyi.org W Instytucie bardzo ważną postacią, z którą warto nawiązać dobrą relację, jest Pandurang Rao, w skrócie Pandu sekretarz, administrator. To na jego ręce składamy formularz zgłoszeniowy, to on decyduje, na które zajęcia możemy chodzić. W ostatnich latach często pomaga mu asystent o imieniu Menda (to nie żart J ). Podczas mojego ostatniego pobytu w RIMYI Pandu powiedział, że opłaty za zajęcia będzie można dokonywać tylko na konto (a nie jak dotychczas gotówką w dolarach czy w euro). Ma to również dotyczyć zaliczki na pobyt w Instytucie. Nie wiem, czy ta decyzja pozostanie w mocy, ale na wszelki wypadek podaję dane konta, które otrzymałam od Pandu. Nazwa właściciela konta: Ramamani Iyengar Memorial Yoga Institute Nazwa banku: Bank of India Numer konta: SWIFT: BKID INB BPMB

4 IFSC: BKID MICR: Nazwa oddziału banku: Tilak Road Branch, Pune Adres oddziału: Shukrawar Peth, Tilak Road, Pune, Maharashtra, India Osoby, które zdały egzamin nauczycielski, mają prawo do certyfikatu z podpisem Geety Iyengar i pieczęcią Instytutu. W Polsce upoważniony do ubiegania się o takie certyfikaty jest Konrad Kocot. Co roku wysyła oficjalny list wraz z listą tych, którzy mają przyznany kolejny stopień nauczycielski. Koszt wystawienia oryginalnego certyfikatu wynosi 50 dolarów. Opłatę należy uiścić w połowie na konto Geety S. Iyengar, a w połowie na konto Prashanta S. Iyengara: Geeta S. Iyengar Bank of India nr konta: Swift: BKID INB BPMB IFSC: BKID MICR: Tilak Road Branch, Pune Shukrawar Peth, Tilak Road, Pune, Maharashtra, India Prashant S. Iyengar Bank of India nr konta: Swift: BKID INB BPMB IFSC: BKID MICR:

5 Tilak Road Branch, Pune Shukrawar Peth, Tilak Road, Pune, Maharashtra, India Również datki na Projekt Bellur można przesłać na konto: Bellur Krishnamachar & Sheshamma Smaraka Nidhi Trust (R) State Bank of India nr konta: IFSC: SBIN MICR: Branch Code: Karnataka Bangalore Urban Branch: Kumarswamy Layout Bangalore 1615, 1st Stage, 50 Feet Road Kumarswamy Layout Bangalore, Pin Aby móc uczestniczyć w zajęciach w Instytucie, trzeba praktykować jogę według B.K.S. Iyengara minimum osiem lat. Konieczna jest znajomość sanskryckich nazw asan oraz umiejętność wykonywania pozycji odwróconych. Panie, dodatkowo, powinny znać praktykę menstruacyjną. Na stronie znajduje się formularz, którego część wypełnia Twój nauczyciel. Dobrze, żeby był osobą znaną w Instytucie, czyli bywającą w nim regularnie i najlepiej mającą stopień Senior. W formularzu zaznaczasz, kiedy chcesz przyjechać (miesiąc i rok), pamiętając, że czas oczekiwania wynosi mniej więcej dwa lata. Wymagana jest znajomość języka angielskiego i zalecam nie bagatelizować tego warunku. Byłam świadkiem wielu nieprzyjemnych sytuacji spowodowanych

6 brakiem zrozumienia tego, co mówi nauczyciel. Warto pamiętać, że Hindusi posługują się hinglish angielskim z silnym hinduskim akcentem; jeśli więc słabo znasz angielski, na pewno nic nie zrozumiesz. Dobrym pomysłem jest zakupienie kilku płyt z zajęciami Geety i Prashanta, aby osłuchać się z ich sposobem mówienia. Na pierwszych zajęciach z Prashantem przez pierwsze dziesięć minut nie rozumiałam nic. Teraz mam odwagę z nim rozmawiać J. Wypełniony formularz trzeba dostarczyć Pandu. Najwygodniej jest przekazać go przez kogoś, kto akurat jedzie do Instytutu, można też wysłać mailem. Do formularza załączamy zaliczkę, która, jeśli nie przyjedziesz, przepada, więc lepiej, żeby była jak najmniejsza (ja zostawiam 100 dolarów). Pandu wystawia potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia i wyznacza termin pobytu. Warto zrobić kopię tego dokumentu albo zapisać gdzieś jego numer, bo będzie potrzebny przy rejestracji. Jednak obecnie dane wszystkich uczniów są skomputeryzowane, więc nie powinno być problemu z odnalezieniem naszego zapisu. Po przyjeździe zgłaszamy się do Pandu (i/lub jego asystenta), który zazwyczaj przesiaduje w holu Instytutu od poniedziałku do soboty w godzinach 9 12 oraz Aby znajomość z tą ważną i decyzyjną osobą układała się pomyślnie, sugeruję przywieźć mu mały prezent (np. śliwki w czekoladzie J ). Im więcej szacunku i atencji okażesz Pandu, tym większą masz szansę na załatwienie wszelkich ważnych dla ciebie spraw. Miej przy sobie: potwierdzenie zgłoszenia, list od właściciela mieszkania, w którym się zatrzymałeś, wraz z rachunkiem za elektryczność (nie martw się, te dokumenty otrzymasz od właściciela), paszport (do wglądu) oraz kopię pierwszej strony paszportu, strony z wizą i strony z pieczątką potwierdzającą wjazd do Indii, zdjęcie legitymacyjne (weź ze sobą dwa, bo jedno musisz dać właścicielowi mieszkania),

7 pieniądze na opłacenie zajęć w Instytucie. Obecnie za miesiąc płaci się 500 dolarów, co upoważnia do uczestniczenia raz dziennie w zajęciach grupowych oraz pozwala na praktykę własną. Jeśli chcesz obserwować pozostałe lekcje, musisz dopłacić 100 dolarów. Pandu przydziela grafik w zależności od Twojego stopnia nauczycielskiego i liczby pobytów w Instytucie oraz swojego humoru. Dostaniesz się więc na zajęcia dla bardziej zaawansowanych prowadzone przez Iyengarów na pierwszym piętrze lub też na zajęcia dla początkujących na drugim piętrze. Zajęcia W niektóre miesiące (np. grudzień, styczeń) przyjeżdża bardzo dużo praktykujących z całego świata i w sali potrafi ćwiczyć równocześnie dwieście osób. Dlatego warto przyjść na zajęcia wcześniej, aby zapewnić sobie miejsce. Po przekroczeniu bramy Instytutu wpisujesz się do książki wejść (jedna jest dla obcokrajowców, druga dla miejscowych). Podajesz imię, nazwisko, adres zamieszkania w Punie, kraj pochodzenia, godzinę wejścia i składasz podpis. Robisz to tylko raz danego dnia, przychodząc na pierwsze zajęcia. Przed wejściem do budynku Instytutu zdejmujesz buty i zostawiasz je w wyznaczonym miejscu: na przeznaczonych do tego celu stojakach lub na ziemi. Przychodź w obuwiu, którego nie będzie Ci szkoda, jeśli ktoś (nie)umyślnie je weźmie. W Instytucie nie ma przebieralni ani szatni. Jest niewielka łazienka. Większość uczniów przychodzi w wygodnym ubraniu, pod którym ma strój do ćwiczeń (po wejściu do sali panie szybko ściągają spódnice, a panowie spodnie i już są gotowi do praktyki). W sali jest długi rząd półek zainstalowanych pod sufitem, na nich zostawia się rzeczy. Nie wolno stawiać toreb nigdzie na podłodze. Na zajęciach obowiązuje ściśle określony dress code: klasyczny T-shirt z krótkimi rękawami oraz oczywiście spodenki, nazywane iyengarkami. Żadnych topów,

8 koszulek na ramiączkach i innych europejskich wynalazków! Koszulka musi być włożona do spodenek. W Instytucie do najcenniejszych pomocy należą maty. Możesz korzystać z tych ogólnodostępnych, ale są one bardzo zniszczone. Dobrym zwyczajem jest przywiezienie swojej maty i zostawienie jej ostatniego dnia dla następnych uczniów. Licz się z tym, że gdy podczas sesji zmienisz miejsce w sali (np. na czas wykonywania wiszenia na linach), to po powrocie na swoją matę zastaniesz na niej kogoś innego (lub nawet kilka osób); upominanie się o swoje prawo do niej nie znajdzie zrozumienia, więc lepiej od razu szybko poszukaj sobie innej, jeszcze wolnej. Maty rozkłada się w półkolu, zgodnie z białymi liniami namalowanymi na podłodze, ciasno, żeby starczyło miejsca dla innych. Hindusi często się spóźniają i bywa, że sesję kończy dwa razy więcej osób, niż zaczynało. Najlepsze miejscówki (tuż przy podeście, pomocach czy linach) są szybko zajmowane. Odradzam ćwiczenie blisko okien, ponieważ hałas uliczny zagłusza słowa prowadzącego. Do pranajamy zamiast mat rozkłada się na podłodze specjalne cienkie materace. Każda lekcja zaczyna się hymnem do Patańdźalego. Wszystkie zajęcia są prowadzone w języku angielskim. Nauczyciele (zwłaszcza Prashant) mają silny hinduski akcent i mówią bardzo szybko, więc początkowo możesz mieć kłopoty ze zrozumieniem. Dobrze wtedy ćwiczyć obok bardziej zorientowanych osób i po prostu je naśladować. Jeśli masz jakieś problemy zdrowotne lub okres, zgłoś to przed sesją. Nie czekaj do momentu, aż będzie niemożliwe wykonanie przez Ciebie jakiejś asany. Zazwyczaj nauczyciel wyznacza miejsce dla takich osób i modyfikuje sekwencję. Możesz również poprosić o pomoc asystentów. Nie rozmawiaj podczas lekcji ani nie rozglądaj się wokoło. Nic tak nie denerwuje prowadzących jak brak dyscypliny. Pod koniec zajęć zazwyczaj pada komenda: salamba sarvangasana. Wtedy biegniesz do jednego lub drugiego końca sali i wraz z drugą osobą bierzesz cztery

9 lub pięć materacy, po czym taki stosik kładziesz na podłodze. Inni dokładają kolejne i w ten sposób, od środka na boki, tworzycie rzędy stanowisk do świecy. Na takim jednym stosiku z materacy świecę mogą robić trzy osoby. Każdy musi położyć jeszcze matę na materac i ewentualnie koc, jeśli potrzebuje większej wysokości. Uwaga, jeśli oddalisz się, np. po pasek, po powrocie może okazać się, że Twoje miejsce jest już zajęte. Generalnie przyzwyczaj się, że przyniesione przez Ciebie pomoce na pewno ktoś wykorzysta, jeśli zostawisz je choćby na chwilę. Warto więc umówić się z sąsiadem, że w zamian za popilnowanie maty przyniesiesz mu pasek. Kiedy zaś pada komenda: alternate yourself, oznacza to, że trzeba się ułożyć na zakładkę. Pierwszy ruch wykonują osoby znajdujące się blisko środkowej linii prostopadłej do podestu. Reszta ćwiczących się dopasowuje. Jeśli na przykład osoba w środkowej linii leży z głową skierowaną do podestu, uczniowie po obu jej stronach powinni położyć się z nogami w stronę podestu, następni głowami do podestu i tak dalej. A jeśli pada komenda: do grilla, idziesz do metalowej kraty przy wejściu lub przy pomieszczeniu z pomocami; do jej prętów zazwyczaj przywiązuje się paski (np. do psa z głową w dół, utthita hasta padangusthasany albo pozycji stojących). W sali jest bardzo dużo rozmaitych pomocy. Jeśli używasz takich, które pod wpływem obciążenia mogłyby zniszczyć matę, to postaw je na skrawkach mat. Na macie możemy postawić klocki tylko wtedy, gdy potrzebujemy podeprzeć na nich dłonie w pozycjach stojących. Koców nie wolno rozkładać do większego formatu niż do świecy. Nie wolno też na nich stawać stopami. Jeśli korzystasz z pomocy podczas praktyki własnej, po użyciu od razu odłóż je na miejsce. W niektórych miesiącach jest naprawdę dużo ćwiczących i pomocy może zabraknąć. W sali jest niewiele ścian, a stanowisk z linami tylko dwanaście. Dlatego jeśli do wykonania asany nie potrzebujesz ściany, odstąp miejsce komuś innemu.

10 Robienie zdjęć i/lub nagrywanie sesji jest całkowicie zabronione.

11 Sklep W Instytucie znajduje się sklep prowadzony przez Dattę. Można w nim kupić książki Iyengarów, CD z lekcjami, pomoce do jogi oraz zdjęcia Gurujiego ze Światła jogi. Sklep jest czynny w tych samych godzinach co biuro Pandu. Biblioteka W podziemiach znajduje się biblioteka, w której gablotach kryje się wspaniały księgozbiór i książki autorstwa Iyengarów przetłumaczone na chyba wszystkie języki świata. Obok sali do ćwiczeń było to drugie ulubione miejsce Gurujiego. Napiszę tylko, że gdy raz tam pójdziesz, będziesz wracać codziennie. Niestety biblioteka jest czynna tylko od godziny 16 do18. JOGA POZA INSTYTUTEM Jeśli chcesz praktykować również w niedzielę, kiedy Instytut jest zamknięty, proponuję lekcje u uczniów Gurujiego w szkołach pobłogosławionych przez Niego: Gulnaaz Dashti Yoganjali Rohit Residencies, mieszkanie nr 1, naprzeciwko Kapil Mallhar Society, Baner Road, Baner, Near Cafe Coffee Day tel.: Amit Pawar Prana The Homoeopathy Yoga Center 9. piętro, Bajaj Brandview, Wakdewadi, Pune tel.: , mail: amitnpawar@gmail.com

12 ZAKWATEROWANIE Niestety Instytut znajduje się w jednej z bogatszych dzielnicy Puny i ceny mieszkań są nieproporcjonalnie drogie w stosunku do kosztów życia w Indiach. Wielu Hindusów korzysta z tego i zarabia na joginach, którzy przecież gdzieś muszą mieszkać. Zaraz po opłacie za zajęcia wynajem mieszkania jest kolejnym dużym wydatkiem. Poniżej przedstawiam mieszkania, w których sama mieszkałam lub mieszkał ktoś z moich znajomych. Oczywiście na rynku jest dużo więcej lokali wynajmowanych uczniom Instytutu. Jeśli uważasz, że któreś mieszkanie spełniałoby Twoje oczekiwania, napisz do właściciela i zapytaj, czy jest dostępne. Zanim wpłacisz zaliczkę, upewnij się, jaka jest całkowita kwota wynajmu. Czasem okazuje się, że sprzątanie, dostęp do internetu i inne usługi są dodatkowo płatne. Poniżej prezentuję nazwiska właścicieli i niektóre adresy: Preeti Barmecha Ajit Apartments 12-B, Hare Krishna Mandir Road, Model Colony, Shivajinagar, Pune tel.: mail: pbarmecha@gmail.com Mieszkanie naprzeciwko Instytutu, po drugiej stronie ulicy, na trzecim piętrze; w budynku jest winda. Składa się z dwóch sypialni (w każdej po dwa łóżka). Jedna sypialnia ma swoją łazienkę. Druga ma taras, a łazienka jest w korytarzu. Duża kuchnia i duży salon, w którym można praktykować. Tam znajdują się dodatkowe dwa łóżka. Zalety:

13 * przemiła właścicielka, która nie wtrąca się, ale zawsze chętnie pomoże * minuta do Instytutu * sprzątanie co dwa dni * dobrze wyposażona kuchnia * Wi-Fi * pralka * baniak z filtrowaną wodą Wady: * głośno, tuż przy ruchliwej ulicy Jotsna Lad Om Villa 1087, Ajit Apartments (# 1D), Hare Krishna Mandir Road, Model Colony, Shivajinagar, Pune / tel.: mail: jotsnalad@gmail.com Mieszkanie naprzeciwko Instytutu, po drugiej stronie ulicy, na pierwszym piętrze. Składa się z trzech sypialni. Jedna sypialnia ma łazienkę na korytarzu, pozostałe sypialnie mają swoje łazienki. Do tego kuchnia i duży salon, w którym można praktykować. Całe mieszkanie ma 130 m 2. Zalety: * we wszystkich oknach są moskitiery * przemiła właścicielka, która nie wtrąca się, ale zawsze chętnie pomoże

14 * możliwość skorzystania (za dodatkową opłatą) z usług Anity najlepszej kucharki na świecie * minuta do Instytutu * Wi-Fi * mikrofalówka * baniak z filtrowaną wodą * dodatkowy agregat, gdyby była przerwa w dostawie w prądu * telefon do lokalnych rozmów * pomoce do jogi Wady: *mieszkanie jest na parterze i w związku z tym dociera tam mało światła Anugraha Hare Krishna Mandir Road Model Colony, Pune Dziesięciopiętrowy budynek tuż obok Instytutu. Niektóre okna wychodzą na placyk między domem Iyengarów a Instytutem. Znajduje się tutaj kilka mieszkań na wynajem. Tylko w jednym z nich byłam. Jego właścicielem jest: Sanjeev Deo mail: deosan@gmail.com Mieszkanie na drugim piętrze: * uroczy właściciel, który szybko odpowiada na maile * trzy duże jednoosobowe sypialnie, każda z łazienką * duża jadalnia z oknami z widokiem na palmy, między którymi przelatują papugi * pomoce i miejsce do praktyki jogi * moskitiery w oknach * filtrowana woda

15 * telefon do rozmów lokalnych * Wi-Fi * ręczniki i pościel * kucharka Seema, która przygotowuje (za dodatkową opłatą) wspaniałe potrawy hinduskie w wersji nieco złagodzonej O pozostałych słyszałam bardzo dobre opinie: Prajay Chudasma tel.: / mail: pcwin35@yahoo.com Trzypokojowy apartament na czwartym piętrze. Harshada Shirole tel.: (91-20) mail: hotelchetak@gmail.com Trzypokojowy apartament na dziewiątym piętrze. Każdy pokój ma łazienkę i pralkę. Ponadto: Smita Paranjape 4, Rutica Apartments, 1098/5A Model Colony, naprzeciwko Model Colony Post Office tel.: (91-20) mail: smitapark@gmail.com

16 Duże mieszkanie z trzema sypialniami, dużym salonem, kuchnią i przestronnym tarasem. Jeden pokój z podwójnym łóżkiem i łazienką. Drugi jednoosobowy pokój z łazienką. Trzeci jednoosobowy pokój z oddzielną łazienką, do której jest wejście z salonu. Siedem minut spacerem od Instytutu. W cenie: pościel i ręczniki, filtrowana woda pitna, całą dobę ciepła i zimna woda, pralka, codzienne sprzątanie, kuchenka z gazem, moskitiery w oknach, nielimitowany dostęp do internetu. Sameer Jainapurkar 1098/10B Model Colony, Pune tel.: (91-20) , tel. kom. (91) mail: sameerjalnapurkar@gmail.com Mieszkanie dla jednej lub dwóch osób, składa się z jednej sypialni, salonu, kuchni i pokoju do praktyki jogi. Znajduje się około pięciu minut spacerem od Instytutu, w pobliżu ronda przy salonie Toyoty. Skręć w ulicę wiodącą do hoteli Chetak i Ambassador, potem w pierwszą ulicę w prawo. Po mniej więcej pięćdziesięciu metrach dojdziesz do małego skrzyżowania. Mieszkanie mieści się w pierwszym budynku po lewej tuż za skrzyżowaniem, na pierwszym piętrze. Lynn Holt 1143/C Sneh Jyoti Apartments, naprzeciwko Shivajinagar Police Station, Ramsar Lane, F.C. Road, Schivajinagar, Pune tel.: mail: lhsunshinerising@gmail.com

17 Dwa mieszkania, po trzy sypialnie każde, duży salon, kuchnia, dwa tarasy. Obok jeziora, za parkiem. Zalety: * zadbane i ładnie umeblowane mieszkanie * piękny taras, na którym można praktykować * cicho Wady: * dziesięć minut spacerem od Instytutu Hotel Chetak 1100/2, Model Colony, Shivaji Nagar, Pune tel.: , faks: (91-20) mail: hotelchetak@gmail.com Ambassador Hotel 1125, Model Colony, niedaleko Fergusson College Road, Shivaji Najar, Pune tel.: (91-20) /3/4/5, faks: (91-20) The Ambience Hotel 1105/2, Lakaki Road, Model Colony, Shivaji Nagar, Pune Menedżer: Nilesh, tel.: (91-20) , tel. kom.: mail: ambiencehotels@gmail.com Dobrym rozwiązaniem dla tych, którzy nie potrzebują wygód i jednocześnie nie chcą wydać zbyt dużo na zakwaterowanie, może być aśram CPS:

18 Narveer Tanaji Wadi, Shivajinagar, Pune, Maharasztra , Indie. TRANSPORT PUBLICZNY Najlepszym sposobem przemieszczania się po mieście są riksze. Niestety większość kierowców nie zna angielskiego, natomiast każdy na pytanie, czy wie, jak dojechać do danego miejsca, odpowie twierdząco. Polecam dwóch rikszarzy zaprzyjaźnionych z Instytutem, którzy mówią po angielsku. Często można ich spotkać przed Instytutem. Jednak punktualność, jak w wypadku większości Hindusów, nie jest ich mocną stroną. Nana tel.: Amin tel.: JEDZENIE Oczywiście wegetariańskie, znajdziesz w restauracjach: Charu s Deep Bunglow Chowk, Model Colony, Gokhle Road, Pune dania z południa Indii: idli, uttapam, dosa, lassi, specjalności stanu Maharasztra, dania chińskie Roopali Fergusson College Road, Pune pyszne śniadania thali, upma Vaishali 917, Fergusson College Road, Deccan Gymkhana, Pune Najlepsza dosa!

19 Little Italy Pizzeria Restaurant 465/C1, CTS , Ganesh Khind Road, obok Pune Central Mall, Pune Jeśli zatęsknisz za europejską kuchnią. Asha Dining Hall 1224, Apte Road, Shivaji Nagar, po drugiej stronie hotelu Shreyas, za znakiem Danraj Co-Housing Society (znak kierujący do restauracji jest zarośnięty zielenią) tel.: , mail: ashadining@gmail.com W tego typu restauracjach dostajesz thali, czyli talerz z ćapati oraz różnymi dahlami, chutneyami i surówkami. Płacisz stałą cenę (140 rupii w 2016 r.) i bierzesz tyle dokładek, ile chcesz. ZDROWIE Dobrze wykupić na wyjazd ubezpieczenie turystyczne. Jest to wydatek rzędu 100 zł, a może się przydać. Nigdy nie korzystałam z miejscowej służby zdrowia, ale wiem, że niektórzy jogini zwracali się o pomoc między innymi do ajurwedyjskich lekarzy. Jeśli masz ubezpieczenie, otrzymasz zwrot kosztów leczenia. Pij wodę tylko butelkowaną, którą możesz własnoręcznie otworzyć. W każdej restauracji dostaniesz za darmo wodę w dzbanku lub w metalowych kubkach. Nie pij jej, ponieważ nie znasz jej pochodzenia. Chociaż we wszystkich wymienionych wyżej restauracjach zawsze piję wodę z dzbanka J. Komary występują tutaj bardzo często, nie tylko w porze deszczowej, dlatego dobrze, aby w mieszkaniu były moskitiery. Niestety okna w Instytucie nie mają zabezpieczeń. Podczas mojego ostatniego pobytu nie dość, że komary atakowały podczas wieczornych sesji, to jeszcze dowiedziałam się, że niedawno przenosiły

20 dengę i chicken guinea. Chorowali niektórzy uczniowie i nauczyciele. Warto więc zaopatrzyć się w jakieś spraye i inne odstraszacze. Najlepiej zrobić to na miejscu, gdyż polskie produkty są zbyt słabe na tutejsze komary. Gdyby się zdarzyło, że z jakichś powodów doznasz poważnej kontuzji, możesz się udać do lekarza ajurwedyjskiego. Bardzo dobrą renomą cieszy się Marma Chikitsa. Choć pracuje daleko od Instytutu, to jego zdolności przyciągają wielu uczniów. Oto jego adres: Ayur Jyoti, Geeta Complex, naprzeciwko Shiva Temple, Airport Road, Vishrantwadi Chowk, Pune tel.: lub mail: ayurjyotiindia@gmail.com ZAKUPY Nie samą jogą człowiek żyje Jeśli chcesz kupić pomoce do jogi, ubrania czy artykuły papiernicze, zwróć się do: Vasant Khedekar M-24/597, M.I.G Gokhalenagar, Pune tel mail: vasantkhedekar@gmail.com Codziennie można go spotkać w pobliżu Instytutu. Powołaj się na mnie i poproś o rabat J. Jeśli chcesz kupić posążki, polecam sklep:

21 Karachiwala 4, Moledina Road, naprzeciwko SGS Mall, w pobliżu Coffee House, Camp, Pune Właściciel zaopatrywał Gurujiego w posążki i akcesoria potrzebne do odprawiania pudży. Jeśli powiesz, że jesteś uczniem Instytutu, możesz liczyć na zniżkę. Jeśli chcesz kupić ubrania, polecam: Fab India 1303, Jangali Maharaj Road, Shivajinagar, Pune The Bombai Store 322, M.G. Road, Pune Central Mall, Hare Krishna Mandir Road, Model Colony, Shivajinagar, Pune i wszelkie uliczne stragany. W Indiach masz niepowtarzalną okazję skorzystania z usług krawieckich. Nawet najwybredniejsza osoba będzie zachwycona wyborem tkanin oraz zdolnościami krawców. Poniżej podaję namiary na dwie krawcowe, które uszyły mi piękne ubrania: Kashmira Vadgama Karma Vouch Fashion Boutique 32/1/6A Erandwane, obok Mehendale Garage, niedaleko Karve Road, Pune tel.: Sonal Verma The Cherry Blossom

22 sklep nr 4, Kumar Saket Co-op Housing Society, Vitthal Mandir Road, Karve Nagar, Pune tel.: Jeśli chcesz kupić dobrej jakości kadzidełka i oleje do masażu, wszelkie informacje o asortymencie znajdziesz na: ROZRYWKA Kino Któż nie jest fanem indyjskich filmów? W Punie naliczyłam trzydzieści osiem kin, a ilu nie zliczyłam? Polecam wizytę w jednym z nich. Zwłaszcza że indyjska kinematografia to nie tylko bollywoodzkie produkcje. Wyjście do kina to prawdziwe przeżycie. Przed zakupem biletu trzeba się upewnić, że film ma angielskie podpisy. Ale nawet jeśli jest w jednym z języków Indii, to nadal zachęcam do obejrzenia. Zazwyczaj można się zorientować, o co chodzi, a poza tym idziemy do kina, aby zobaczyć aktorów, inny styl gry oraz posłuchać muzyki. Przed każdym seansem wszyscy wstają i śpiewają hymn narodowy. Każdy, nawet najkrótszy film, ma przynajmniej jedną przerwę. Wtedy można zamówić jedzenie z dostawą do fotela. Nikt się nie przejmuje głośnymi rozmowami ani chodzeniem między fotelami. Ostatnio byłam w kinie ze znajomą Hinduską, która co jakiś czas tłumaczyła najważniejsze dialogi, a my trzy Europejki robiłyśmy głuchy telefon, powtarzając sobie jej słowa. Pune Heritage Walk Jeśli chcesz poznać historię Puny oraz zobaczyć najważniejsze zabytki, szczerze polecam udać się na spacer w towarzystwie przewodnika. W ciągu trzech godzin przejdziesz około dwóch kilometrów i zobaczysz osiemnaście najważniejszych z punktu widzenia dziedzictwa kulturowego miejsc w mieście. Wycieczki odbywają się w weekendowe poranki, gdy nie ma jeszcze upału ani wielkiego

23 tłoku. Przewodnik mówi po angielsku i z chęcią odpowiada na pytania. Szczegóły na PRZYDATNE INFORMACJE (moja subiektywna lista): Są pewne różnice między naszymi krajami, o których warto wiedzieć. Ubranie Chociaż wiele Hindusek nosi sari zawinięte wokół kusego topu i odsłania znaczną część brzucha i pleców, to pokazywanie nóg jest niestosowne. Mimo upału całe nogi muszą pozostać zakryte. To samo tyczy się ramion. Jak w takim razie się ubierać? Najwygodniejszym rozwiązaniem są legginsy lub inne długie spodnie (albo spódnica) oraz kurta, czyli luźna koszula sięgająca kolan. Można też zasłaniać się szalem nazywanym tutaj dupata J. Odradzam koszulki na ramiączkach i szorty. Higiena osobista Mimo wszechpanującego bałaganu i brudu Hindusi przywiązują dużą wagę do czystości. Nawet bezdomni często się myją i piorą ubrania. W toalecie rzadko znajdziesz papier toaletowy. Za to na pewno będzie kran z wiaderkiem lub prysznic do podmycia się. Jeśli masz swój papier i upierasz się przy podcieraniu, nie wrzucaj go do sedesu lub dziury (większość toalet to miejsce do kucania z dziurą pośrodku). Indyjski system hydrauliczny nie jest przystosowany do papieru i może się łatwo popsuć. Mydło w toaletach też jest rzadkim widokiem. Warto więc mieć ze sobą sanitizer lub mokre chusteczki. Zanieczyszczenie

24 Puna, ja większość indyjskich miast, jest bardzo zanieczyszczona. Najlepiej jest po monsunie, kiedy kurz został zmyty, a powietrze jest trochę czystsze. Jeśli masz astmę lub wrażliwe gardło, możesz pomyśleć o masce do noszenia na ulicy. Wyjście na dwór, aby zaczerpnąć świeżego powietrza, jest tutaj niemożliwe. Kobiety (a także mężczyźni) często obwiązują sobie głowy chustami na wzór muzułmański i w ten sposób chronią się przed smogiem. Weź ze sobą: Latarkę czołówkę podczas moich pobytów szybko robiło się ciemno, a ja dużo chodziłam po mieście, które jest słabo oświetlone. Czasem na ulicy śpią ludzie lub psy albo po prostu jest jakaś dziura. Szal w listopadzie zaczyna się zima, co tutaj oznacza, że poranki mogą być rześkie. Warto mieć chociaż jedno ciepłe ubranie. Hindusi noszą zimowe czapki i kurtki J. Papier toaletowy, chusteczki higieniczne jeśli nie chcesz, tak jak miejscowi, używać materiałowych chusteczek do nosa i podmywać się w toalecie. Miej tyle, żeby wystarczyło na pierwsze dni, potem na pewno znajdziesz sklep, w którym z najwyższej półki lub z zaplecza sprzedawcy przyniosą Ci artykuły higieniczne. Elektronikę baterie, ładowarki itp. do telefonów, laptopów czy sprzętu fotograficznego. Oczywiście znajdziesz je w Indiach, ale ich jakość będzie wątpliwa. Kontakty i napięcie w gniazdkach są takie jak w Polsce. Zatyczki do uszu jeśli, aby się wyspać, potrzebujesz ciszy i spokoju, bo nie znajdziesz ich w Indiach. Sanitizer, mokre chusteczki nie wszędzie w toaletach są papierowe ręczniki, papier, mydło. Jeśli chcesz mieć czyste ręce, przywieź sanitizer. Więcej informacji o Instytucie i o Punie znajdziesz tutaj: Przewodnik napisany kilka lat temu przez Bobby Clennell:

25 Przewodnik autorstwa Kirsten Agar Ward: 16.pdf Grupa na Facebooku, gdzie można wymieniać się informacjami:

26