PWD. RAFA CZYÑSKI POLSKO-ANGIELSKI S OWNIK HARCERSKI

Transkrypt

1 PWD. RAFA CZYÑSKI POLSKO-ANGIELSKI S OWNIK HARCERSKI

2 2 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

3 JAK CZYTAÆ S OWNIK? W nawiasach kwadratowych podano wyjaœnienie znaczenia has³a, odsy³acze do innych hase³ oraz przyk³ady u ycia, a tak e wskazówki dotycz¹ce czytania numerów szczepów i dru yn. Je eli has³o ma kilka znaczeñ, s¹ one ponumerowane. Gdy znaczeñ has³a polskiego jest wiele, ale t³umaczenie wszystkich jest identyczne, ich wyjaœnienie znajduje siê po stronie polskiej. Je eli istnieje kilka t³umaczeñ w zale noœci od znaczenia, wyjaœnienia znajduj¹ siê przy odpowiednich t³umaczeniach angielskich. Nie zastosowano odsy³aczy zamiast hase³ dla takich hase³, w których kilku s³owom (wyra eniom) polskim odpowiada jedno angielskie, ale s³owa te (wyra enia) nie s¹ kojarzone w jêzyku polskim jako jednoznaczne. W nawiasach zwyk³ych podane s¹ nieobowi¹zkowe czêœci has³a, które zazwyczaj mo na pomin¹æ (je eli kontekst u ycia s³owa jest czytelny). Najczêœciej has³u polskiemu, w którym pominie siê wyrazy umieszczone w nawiasie, odpowiada po stronie angielskiej równie has³o bez wyrazów w nawiasie. Je eli nawiasów w haœle jest kilka, mo na je wy³¹czaæ w dowolnej konfiguracji. Uwaga: w nawiasie zwyk³ym podano tak e skróty brytyjskich nazw funkcji, które czêsto u ywane s¹ przez Brytyjczyków w piœmie zamiast pe³nej nazwy funkcji oraz skróty nazw stron œwiata. Skrót ZHP zwyczajowo umieszcza siê w nawiasie po pe³nej angielskiej nazwie Zwi¹zku. W przypadku wyrazu namiestnik angielskie t³umaczenie zawiera wyjaœnienie zakresu obowi¹zków umieszczone w nawiasie i nie jest to opcjonalna czêœæ has³a (czêœæ w nawiasie mo emy pomin¹æ, jeœli mówimy ogólnie o namiestnikach). Nawiasy zwyk³e zastosowano tak e do podania eñskiej formy rzeczownika (polskiego), jeœli t³umaczy siê ona tak samo na angielski. Kiedy u ycie nawiasu nie by³o mo liwe ze wzglêdu na konstrukcjê zakoñczenia wyrazu, do zapisania rodzaju eñskiego zastosowano kursywê i ukoœnik ( / ). Czasami wersje w ró nych rodzajach podawano przy u yciu nawiasów klamrowych. Fragmenty pisane kursyw¹, w których poszczególne opcje oddzielone s¹ ukoœnikiem ( / ), oznaczaj¹ mo liwoœæ dowolnego wybrania jednej z opcji. Je- eli obok siebie wystêpuj¹ dwa osobne fragmenty alternatywne, oddzielone s¹ one od siebie d³u sz¹ spacj¹, aby unikn¹æ pomy³ki z³¹czenia ich w jeden zestaw opcji. Fragmenty, w których wymienione mo - liwoœci s¹ tylko przyk³adowe, zakoñczono skrótem etc..oznaczenie a/the nie jest wyró nione kursyw¹, poniewa granice fragmentu s¹ jasne, podobnie przy oznaczeniu typu ktoœ/coœ lub sb/sth. Patrz tak e: Uwagi na temat u ycia wyrazów Scout i Guide. Fragmenty objête nawiasami klamrowymi ( { } ) oznaczaj¹ mo liwoœæ wyboru jednej z opcji rozdzielonych ukoœnikiem, z tym, e odpowiednikiem ka - dej opcji w jêzyku polskim jest opcja umieszczona na tej samej pozycji w jêzyku angielskim. Zapis s³u- y skróceniu tekstu przy zwrotach o podobnej konstrukcji. Przecinek rozdziela alternatywne t³umaczenia zwrotu lub wyrazu. Przecinek wyznacza granice wa noœci uwag gramatycznych w nawiasach trójk¹tnych ( < > ). Œrednik rozdziela poszczególne wyra enia w ramach jednego has³a. Tylda ( ~ ) zastêpuje has³o g³ówne, u yte w jêzyku, po którego stronie stoi (lewa strona myœlnika polski, prawa angielski). Tylda u yta w haœle, które ma wiele t³umaczeñ, oznacza, e mo na u yæ któregokolwiek z nich. Je eli nie mo na u yæ dowolnego t³umaczenia, tylda nie jest stosowana. Po tyldzie dopisana jest koñcówka s³owa (nieoddzielona od tyldy spacj¹), przed tyld¹ lub po tyldzie dalsza czêœæ wyra enia (oddzielone spacj¹). Przy has³ach g³ównych, bêd¹cych wyra eniami sk³adaj¹cymi siê z wielu wyrazów, podawana jest koñcówka tylko ostatniego z nich, przy czym tylda powtarza ca³e wyra enie. Pogrubionym drukiem zaznaczono wyrazy, które s¹ najw³aœciwszym lub najczêœciej u ywanym t³umaczeniem wyrazu polskiego. Wyrazy podane wczeœniej s¹ w³aœciwsze/czêœciej u ywane od tych podanych póÿniej, o ile nie ró ni¹ siê rejestrem (formal, informal), kwalifikatorem odmiany angielszczyzny (Br, Am) lub znaczeniem podanym w nawiasie kwadratowym. Oznaczenie one's wyznacza miejsce, gdzie nale y wstawiæ odpowiedni zaimek dzier awczy (my, your itd.). W nawiasach trójk¹tnych ( < > ) podane zosta³y uwagi gramatyczne i znaczeniowe: Kwalifikatory odmiany jêzyka: Br u ywane tylko w brytyjskiej odmianie angielskiego; Am u ywane tylko w amerykañskiej odmianie angielskiego; esp Br, esp Am u ywane g³ównie w jednej z odmian angielskiego. S³ownik jest nieco europocentryczny. Wyrazy i wyra enia, które nie zawieraj¹ kwalifikatora odmiany jêzyka, s¹ u ywane b¹dÿ w obu odmianach, b¹dÿ autorowi nic nie wiadomo o innym s³owie u ywanym w amerykañskiej odmianie jêzyka, co jednak nie znaczy, e takie nie istnieje. S³ownik powsta³ g³ównie na podstawie materia- ³ów brytyjskich. Kwalifikatory policzalnoœci: C rzeczownik policzalny (mo e byæ u ywany z przedimkiem nieokreœlonym a ); HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 3

4 U rzeczownik niepoliczalny (nie mo e byæ u ywany z przedimkiem nieokreœlonym a ); U, C rzeczownik mo e byæ u yty zarówno jako policzalny, jak i niepoliczalny; kolejnoœæ liter zale- y od czêstoœci obu sposobów u ycia; pl rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy tylko w liczbie mnogiej (w jêzyku, przy którym umieszczono uwagê); usu pl rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy zazwyczaj w liczbie mnogiej (w jêzyku, przy którym umieszczono uwagê); sing rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy tylko w liczbie pojedynczej (mo e byæ u ywany z przedimkiem nieokreœlonym a ); usu sing rzeczownik policzalny wystêpuj¹cy zazwyczaj w liczbie pojedynczej (mo e byæ u ywany z przedimkiem nieokreœlonym a ). Rzeczowniki niemaj¹ce adnych kwalifikatorów policzalnoœci s¹ rzeczownikami policzalnymi. Przed rzeczownikami zakwalifikowanymi jako <U, C> lub <C, U> nie umieszczono przedimków. Rzeczowniki angielskie zakwalifikowane jako <usu pl> podane s¹ w liczbie pojedynczej, chyba e rzeczownik polski wystêpuje tylko w liczbie mnogiej (<pl>). Je eli usuniêcie wyrazu w nawiasach zwyk³ych powodowa³oby koniecznoœæ zamiany przedimka z a na an lub odwrotnie, S³ownik podaje tylko przedimek pasuj¹cy do wersji bez usuniêtej zawartoœci nawiasów. Oznaczenie a/the u ywane jest, kiedy u ycie przedimka okreœlonego the jest szczególnie prawdopodobne. Przedstawione powy ej uwagi wystêpuj¹ w ró nych kombinacjach (np. <U, sing> oznacza, e rzeczownik mo e byæ u yty jako niepoliczalny lub w liczbie pojedynczej). Kwalifikatory rejestru: fml zwrot jêzyka formalnego (rzadko u ywany w mowie potocznej); infml zwrot jêzyka kolokwialnego (rzadko u ywany w jêzyku pisanym, w sytuacjach oficjalnych). Wyrazy i zwroty, dla których nie podano kwalifikatora rejestru, maj¹ rejestr neutralny, czyli mog¹ byæ u ywane w dowolnych kontekstach. Nieregularnoœci: pl: nieregularna forma liczby mnogiej; ale: inne nieregularnoœci. Uwagi w nawiasach trójk¹tnych i kwadratowych odnosz¹ siê do wyrazu, obok którego je umieszczono, do wszystkich wyrazów oddzielonych od niego ukoœnikiem (ale nie przecinkiem) i do wszystkich wyra eñ, w którym dany wyraz wystêpuje (o ile nie umieszczono przy tych wyra eniach osobnych objaœnieñ). Uwagi na temat zastosowanych zasad ³¹czenia wyrazów i wyra eñ w has³a Do has³a g³ównego dopisano: wyra enia z innymi czêœciami mowy ni has³o g³ówne, jeœli zawieraj¹ has³o g³ówne (np. rozpaliæ ognisko w haœle g³ównym ognisko ), zw³aszcza jeœli zawarte w nich wyrazy inne ni has³o g³ówne nie ³¹cz¹ siê z wieloma innymi has³ami; wyra enia z t¹ sam¹ czêœci¹ mowy, jeœli wyraz niebêd¹cy has³em g³ównym nie znajduje osobnego zastosowania w kontekœcie harcerskim (np. dziurka od guzika w haœle g³ównym guzik ); inne z³o enia, zw³aszcza jeœli has³o g³ówne wystêpuje w nich na pierwszym miejscu; wyra enia lub pojedyncze s³owa niezawieraj¹ce has³a g³ównego, je eli ich osobne umieszczenie powodowa³oby trudnoœæ z ich odnalezieniem (np. kurtka w barwach maskuj¹cych pod has³em g³ównym kamufla lub wyra enia zaczynaj¹ce siê od czasownika byæ ) lub je eli s¹ bliskim synonimem has³a g³ównego (np. m awka pod has³em deszcz ); wyra enia, których angielskie t³umaczenie zawiera angielskie t³umaczenie has³a g³ównego, mimo e polska wersja danego wyra enia nie zawiera polskiej wersji has³a g³ównego; do czasownikowych hase³ g³ównych dopisano utworzone od nich imies³owy; przymiotniki, które w harcerskim kontekœcie wi¹ ¹ siê œciœle i tylko z rzeczownikiem bêd¹cym has³em g³ównym; wyra enia bêd¹ce przyk³adem u ycia has³a g³ównego, mimo e wed³ug pozosta³ych zasad powinny znajdowaæ siê w osobnym haœle. Do najwa niejszych rzeczowników, takich jak: ognisko, namiot, plecak, obóz itp., dopisano wszystkie wyra enia je zawieraj¹ce, chyba e te wyra enia wchodz¹ w sk³ad innych, bardziej rozbudowanych wyra eñ wtedy traktowano je jako osobne has³a g³ówne. Jako osobne has³o g³ówne traktowano: czasowniki i przymiotniki utworzone od rzeczownika, bêd¹cego has³em g³ównym (wyj¹tek stanowi¹ czasowniki, które wymagaj¹ podania opcji wymienionych z has³em rzeczownikowym te umieszczono razem z rzeczownikowym has³em g³ównym); inne przymiotniki, gdy wi¹ ¹ siê z wieloma rzeczownikami. Uwagi na temat u ycia wyrazów Scout i Guide Kontekst organizacji polskich Wyra enia, które odnosz¹ siê do harcerstwa polskiego (u yto w nich wyrazu harcerski ), zawieraj¹ w angielskim t³umaczeniu formu³ê Scout and Guide, poniewa w aden sposób nie da siê wyodrêbniæ ich jako dotycz¹cych wy³¹cznie b¹dÿ to harcerek, b¹dÿ harcerzy. 4 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

5 W szczególnoœci jest tak w przypadku: nazw w³asnych przedmiotów, symboli i idei zwi¹zanych z harcerstwem polskim, takich jak Krzy Harcerski the Scout and Guide Cross, Prawo Harcerskie [polskie] the Scout and Guide Law, Modlitwa Harcerska [nazwa konkretnego tekstu] the Scout and Guide Prayer ; nazw organów i jednostek organizacyjnych ZHP, np. Naczelny S¹d Harcerski National Scout and Guide Court, hufiec (harcerski) Scout and Guide District. Pe³ne angielskie nazwy brzmi¹ jednak doœæ niezgrabnie, lepiej wiêc w przypadku tej grupy w ogóle unikaæ u ywania Scout and Guide, o ile to mo liwe (tzn. gdy rzeczone wyra enie jest podane w nawiasie), zw³aszcza gdy harcerski, czyli polski, charakter danego pojêcia jasno wynika z kontekstu wypowiedzi. Niektóre wyra enia dotycz¹ce harcerstwa s¹ czêsto u ywane w odniesieniu do jednej z p³ci, np. special needs Scouts and Guides dotyczy obu p³ci, ale przecie mo na mówiæ tylko o harcerkach: special needs Guides. W takiej sytuacji, kiedy mowa o jednej p³ci, zw³aszcza gdy mówi¹cy chce to podkreœliæ, mo e u yæ tylko jednego za s³ów: Scout b¹dÿ Guide ; kiedy mowa o obu, mówimy Scout and Guide, oczywiœcie w odpowiedniej liczbie mnogiej lub pojedynczej. W wyrazie namiestnik t³umaczenie zale y od zakresu jego obowi¹zków. Kontekst organizacji zagranicznych W kontekœcie zagranicznym sprawy maj¹ siê nieco inaczej. Istnieje wiele skautowych organizacji tylko dla dziewcz¹t. O cz³onkiniach takich organizacji i wszystkim, co jest z nimi zwi¹zane, mówimy zazwyczaj Guide (np. the Guide Law ). Niektóre organizacje (np. amerykañskie) u ywaj¹ jednak wyra enia girl Scout. Z ch³opcami sprawa jest bardziej skomplikowana. Niewiele jest organizacji tylko dla ch³opców, ale w tych, które istniej¹, u ywamy tylko s³owa Scout. Wiele organizacji, które powsta³y jako mêskie, dopuszcza obecnie dziewczêta do swoich szeregów, które w zale noœci od kraju nazywane s¹ Guides lub Scouts, czyli tak samo jak ch³opcy (dla odró nienia mo na powiedzieæ female Scouts lub girl Scouts ). Skauting i guiding (czyli skauting eñski albo ruch przewodniczek ) s¹ na œwiecie, nieco inaczej ni w Polsce, uwa ane za dwa osobne (choæ powi¹zane ze sob¹) ruchy. Do skautingu mog¹ nale eæ ch³opcy i dziewczêta, ale do guidingu prawie wy³¹cznie dziewczêta. Harcerstwo polskie czerpie z obu tych ruchów jednoczeœnie i st¹d bior¹ siê k³opoty w t³umaczeniu. Od przyjêtego zwyczaju zale y poprawne t³umaczenie s³ów. Ogólnie jednak, w kontekœcie miêdzynarodowym, bez wskazywania na konkretn¹ organizacjê, mo emy mówiæ Scouting and Guiding. Wyraz Guiding t³umaczymy na polski jako skauting eñski b¹dÿ ruch przewodniczek, czasem te mo na powiedzieæ po prostu gajding. O obu ruchach ³¹cznie mo emy powiedzieæ (wy³¹cznie po polsku) skauting, chyba, e chcemy mieæ absolutn¹ pewnoœæ, e zostaniemy dobrze zrozumiani wtedy nale y u yæ obu s³ów. Wyraz Guide t³umaczymy skautka lub przewodniczka (to drugie, je eli chcemy podkreœliæ, e odró - niamy j¹ od ch³opców lub gdy t³umaczymy nazwy). Czasem mówi siê te potocznie gidka lub gajdka. Odnoœnie wyrazów Scout i Guide obowi¹zuj¹ w s³owniku podobne regu³y jak w przypadku innych hase³. Opcji wyró nionych kursyw¹ i oddzielonych od siebie ukoœnikiem mo na u ywaæ zamiennie, w tym wypadku uwa aj¹c na zmianê znaczenia. Czasem opcje nie s¹ podane, lecz pojedynczy wyraz wyró niony jest kursyw¹ oznacza to, e mo na go wymieniæ na Scout, Guide lub Scout and Guide w zale noœci od potrzeb. Zapisu takiego u yto, gdy zmiana jest mniej prawdopodobna ni w przypadku opcji oddzielonych ukoœnikiem i gdy trzeba bardziej uwa aæ, np. Scout rank stopnie s¹ w koñcu prawie identyczne dla ch³opców i dziewcz¹t i tak naprawdê chodzi nam o to samo niezale nie od s³owa, a u yty wyraz determinowany jest przez kontekst. W takiej sytuacji radzi³bym w ogóle unikaæ s³owa Scout czy Guide o ile to mo liwe (gdy jest podane w nawiasie). Kontekst rzeczowników pospolitych Wiele rzeczowników pospolitych sk³ada siê z wyrazu Scout i jakiegoœ innego s³owa. W takim wypadku najlepiej niczego nie zamieniaæ, bo np. Guides raczej nie u ywaj¹ finek (maj¹ nieco inne zajêcia) i s³owo Guide knife nie mia³oby sensu. Po prostu nazwy tych przedmiotów ZHP zaczerpn¹³ z ruchu skautowego. Podobnie jest np. z lilijk¹. Na œwiecie u ywaj¹ jej tylko ch³opcy, ale w Polsce tak e dziewczêta, co jednak nie zmienia faktu, e po angielsku nazywa siê j¹ the Scout Symbol. Tak samo sprawa wygl¹da z rzeczownikiem Seascout w angielskim nie istnieje wyraz Seaguide. Zuchy Wszystkie powy sze uwagi odnosz¹ siê w równym stopniu do zuchów. Angielskie t³umaczenie zale y od tego, czy mówimy o samych ch³opcach, samych dziewczynkach, czy o ch³opcach i dziewczynkach razem, np. dru- ynê ch³opców nazwiemy a Cub Scout Pack, ale jeœli s¹ w niej tak e dziewczynki, powiemy a Cub Scout and Brownie Pack. Tak e np. o ksi¹ eczce zuchowej dla ch³opca powiemy a Cub (Scout) membership book. Szóstki nie s¹ mieszane, wiêc mówimy a Six of Cubs albo a Six of Brownies, w zale noœci od ich sk³adu. Je eli chcemy razem powiedzieæ o obu rodzajach szóstek, musimy powiedzieæ Sixes of Cubs or Brownies (w przyk³adzie wyraz Six jest u yty w liczbie mnogiej, ale nie musi tak byæ zale y to od kontekstu). Podobnie rzecz wygl¹da w przypadku zastêpów. S³owa Scout i Guide s¹ pisane przez brytyjskich skautów najczêœciej wielkimi literami, podobnie jak wiele innych s³ów najœciœlej zwi¹zanych ze skautingiem (np. Patrol, Troop, Leader). Tak¹ pisowniê zastosowano w s³owniku. HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 5

6 OBOZOWNICTWO, PRZEDMIOTY CODZIENNEGO U YTKU I YCIE OBOZOWE campcraft, everyday use items and camp routine akumulator a (rechargeable) battery alarm nocny a night alert <C, U> baba [ciê ki m³ot dwurêczny] a sledgehammer balia a basin baniak na wodê a can barierka [pozioma erdÿ przybita do dwóch palików spe³niaj¹ca funkcjê ogrodzenia] a railing bateria a battery; na ~e ~ operated/powered; ~ siê zu y³a the ~ has run down/out <Br, Am>, the ~ is flat , the ~ is dead <Am> bidon a water bottle, a flask biwak a weekend camp [weekendowy biwak w ci¹gu roku], a Patrol camp [biwak zastêpu], a night away [jedna noc, dowolna forma], an overnight hike [jednodniowa wêdrówka z noclegiem], an outing (to sth) [zorganizowane wyjœcie z obozu, mo e byæ kilka dni]; a camp out [jedna noc, pod namiotami], a sleepover [zuchowy], an overnight camp [jednodniowy]; weekend Patrol camp [weekendowy biwak zastêpu] blat a board brama a gate(way) brezent tarpaulin <Br, Am; C, U>, tarp <Am; C, U; infml> butla gazowa a gas bottle [wielokrotnego u ytku], a (gas) cylinder [wielokrotnego u ytku], a cartridge [jednorazowy nabój] chodziæ po górach to go hiking in the hills/hill walking [po mniejszych górach], to go hiking in the mountains/ mountain walking [po wiêkszych górach] chrust [drobne ga³êzie i patyki] kindling cisza nocna lights-out <sing> cisza poobiednia a rest hour <C,usu sing> czas wolny free time czekan an ice axe , an ice-ax <Am> czo³ówka [latarka na g³owê] a head torch , a head lamp <Am> dach (namiotu) a roof (of a tent) depionierka [zwijanie obozu] camp dismantling deska a plank dó³ [wykopany w ziemi] a hole [mniejszy], a pit [wiêkszy]; ~ na odpady a rubbish ~; zasypaæ ~ to fill in a ~ drabinka sznurowa a rope ladder drewniany wooden drewno wood <Br, Am; U, C> [budulec i na opa³], timber <Br; U> [budulec], lumber <Am; U> [budulec]; ~ z drzew {iglastych/liœciastych} {softwood/hardwood}; ~ na opa³ (fire) wood; suche ~ dry wood ; spróchnia³e ~ rotten/rotting wood; zebraæ ~ na opa³ to collect (fire)wood dwór outdoors <sing>, outside <sing> [zazwyczaj w opozycji do jakiegoœ konkretnego pomieszczenia]; mieæ zajêcia na ~rze to have activities ~ dym smoke dziurka [do przewlekania troczków] an eyelet ekwipunek [osobisty] kit <C, U>; sprawdzenie ~ku a ~ check gaœnica a (fire) extinguisher gimnastyka [seria æwiczeñ fizycznych] a keep-fit (session) glina clay g³owica [siekiery, m³otka] a head grabiæ to rake (up) grabie a rake gumy [znajduj¹ce siê u do³u du ego namiotu, przypina siê je szpilkami do ziemi] a draught cloth gwóÿdÿ a nail; wbiæ ~ (w coœ) to hammer a ~ in(to sth); wyci¹gn¹æ ~ to pull out a ~ hamak hammock; spaæ w ~u to sleep in a ~; rozwiesiæ ~ (pomiêdzy drzewami) to string a ~ (between two trees) hubka patrz: podpa³ka ig³a a needle; nawlec nitkê na ~ to thread a ~ imad³o a vice impregnat (waterproofing) sealant <Br; U, C>, (waterproofing) sealer <Am; U, C> impregnowaæ coœ to waterproof sth jedzenie food ; ~ w proszku instant ~; ~ w puszce canned ~; zdrowe ~ healthy ~; zepsute ~ spoiled ~; ~ siê zepsu³o the ~ has gone off , the ~ has gone bad <Am>; przygotowywaæ ~ to prepare ~ kafar [ciê ki m³ot dwurêczny] patrz: baba kajak a canoe [wiêkszy], a kayak [ma³y kanadyjka ] kamizelka ratunkowa a life jacket , a life vest <Am> kanadyjka [³ó ko polowe] patrz: polówka kanadyjka [ma³y kajak] a kayak kapliczka [miejsce na obozie przeznaczone do modlitwy] a shrine kapok patrz: kamizelka ratunkowa karabinek [do wspinaczki] a karabiner karimata a (camping/sleeping) mat , a sleeping pad <Am>; {rozwin¹æ/zwin¹æ} ~ê to roll {out/up} a ~ kemping a campsite/camping site <Br, Am>, a campground <Am> kieszeñ ({boczna/przednia/górna}) [plecaka] a ({side/front/hood}) pocket; p³aska ~ z siatki [do trzymania np. mapy] a mesh pocket klapa plecaka a hood, a cover; pod ~¹ under the ~ klin a wedge; wbiæ ~ (w coœ) to hammer/drive a ~ in(to sth) koc a blanket; zrolowaæ ~ to roll up a ~; przykryæ siê ~em to cover oneself with a ~ kocio³ek a (cooking) pot, a billy ko³o ratunkowe a lifebelt; rzuciæ komuœ ~ to throw a ~ to sb komora namiotu [1. przestrzeñ ograniczona materia³em umieszczonym pod tropikiem; 2. sam materia³] an inner komora plecaka a compartment; komora g³ówna the main ~ kopaæ to dig; wy~ to ~ up kosz na œmieci [stojak na worek] a rubbish bag tripod , trash bag tripod <Am> kubek a mug kuchenka turystyczna (gazowa) [przenoœna] a (gas) stove kuchnia a kitchen [miejsce na obozie], a mess tent [w namiocie]; ~ polowa a field kitchen [urz¹dzenie wojskowe], a cooking fire [ognisko z zaimprowizowanym b¹dÿ trwa³ym urz¹dzeniem do zawieszenia lub postawienia kocio³ka]; gotowaæ na ~ej to cook on/over an (open) fire lampa naftowa a paraffin lamp , a kerosene lamp <Am> latarka a torch , a flashlight <Am>; {zapaliæ/zgasiæ} ~ê to switch {on/off} a ~; b³ysn¹æ ~¹ to flash a ~ latryna [dó³ w ziemi] a latrine; ~ jest wolna ~ is free, ~ is vacant <fml>; ~ jest zajêta ~ is occupied; iœæ do ~y to go to the toilet; zasypaæ ~ê [przysypaæ ziemi¹ po u yciu] to cover the ~ with earth lina a rope; {przetarta/wystrzêpiona} ~ a {worn-out/frayed} rope; zwi¹zaæ ~y to knot the ~s together; zwin¹æ ~ê to coil (up) a ~ linka (namiotowa) a guy (line/rope); zamocowaæ/wbiæ ~ê/œledzie to peg out the ~s; {naci¹gn¹æ/zluzowaæ} ~i to {tighten/loose} the ~s lokalizacja (obozu) a preliminary visit (to a camp site) lornetka binoculars <pl>; patrzeæ przez ~ê to look through ~; ustawiæ ostroœæ w ~ce to focus the ~ 6 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

7 ³om a bar ³opata a shovel ³ódka a boat; ~ wios³owa a rowing boat , a rowboat <Am> ³ó ko polowe patrz: polówka maczeta a machete magazyn a store (tent) [namiot magazynowy], a store [inne miejsce] manierka patrz: bidon mapnik a map case maskowaæ; ~ coœ (przed czymœ/kimœ) [otaczaæ parawanem z ga³êzi w celu os³oniêcia] to screen sth (from sth/ sb); (za)~ coœ [ukryæ œlady po czymœ, np. po obozie] to cover up the traces of sth; (za)~ coœ (czymœ) [upodabniaæ do otoczenia] to camouflage sth (with sth); ~ siê to camouflage oneself; za~ ognisko to camouflage the fireplace maskowanie camouflage [elementy upodabniaj¹ce przedmiot lub cz³owieka do otoczenia], screening [os³ona, parawan wokó³ np. latryny]; ~ latryny latrine screening maszt [do flagi pionowa erdÿ lub na sznurku] a flag pole maszt [namiotowy] a (tent) pole [w tradycyjnym namiocie], a hoop [w namiocie igloo]; ~ poprzeczny a cross/ ridge pole; ~ pionowy an upright (pole); ~ œrodkowy a central pole; ~ naro ny a corner pole; materac a mattress; ~ dmuchany an air ~; nadmuchaæ ~ to blow up the ~, to inflate the ~; napompowaæ to pump up the ~ mena ka a mess tin mena nik a plate rack m³otek a hammer; drewniany ~ a mallet moskitiera a mosquito net most linowy a Burma bridge nabój [do nowoczesnej kuchenki gazowej] a (gas) cartridge namiot a tent; ~ {dwu/trzy}osobowy a {two/three}-person ~; ~ o dwuspadzistym dachu [zwykle ma³y] a ridge ~; ~ rozpiêty na ramie a frame ~; ~ igloo a dome ~; ~ z jednym wy szym masztem na œrodku, na planie ko³a a bell ~; ma³y ~ a lightweight ~; du y ~ a heavyweight ~; ~ dziesi¹tka a (ten-person) Patrol ~; ~ NS a (large) tunnel ~; ~ z latryn¹ a toilet ~; ~ sanitarny a washing ~; ~-tunel a tunnel ~; ~ komendy a/the Leaders' ~; ~- œwietlica an/the activity ~; ~ ambulatorium a/the first-aid ~; (sznurowane) wejœcie do ~u a (loop-laced) doorway/ (tent) door; spaæ w ~cie to sleep in a ~; okopaæ ~ to dig a trench around a ~; roz³o yæ ~ to pitch/put up a ~ [ka dy rodzaj], to erect a ~ [du y namiot]; z³o yæ ~ strike/take down a ~ naostrzyæ coœ to sharpen sth nasadka na maszt [ze szpikulcem] a spike niæ thread niezbêdnik [przybornik survivalowy] a kitbag , an emergency kit <Am> niezbêdnik [sztuæce] a cutlery set , cutlery <Br; U>, silver(ware) <Am; U>, a KFS set <Br, Am> nocleg pod go³ym niebem a bivouac nocowaæ pod go³ym niebem patrz: spaæ pod go³ym niebem noga [czêœæ urz¹dzenia z erdzi] a leg nó a knife <pl: knives>; {ostry/têpy} ~ a {sharp/blunt} ~; naostrzyæ ~ to sharpen a ~; wbiæ ~ w coœ to stick/ plunge a ~ into sth obozowaæ to camp obozowisko patrz: obóz obóz [1. wydarzenie; 2. miejce] a camp; ~ {harcerzy/harcerek/zuchowy} a {Scout/Guide/Cub Scout and Brownie} ~; na ~ie at/in a ~; jechaæ na ~ to go to a ~; rozbiæ ~ to pitch/ make/set up/put up a ~; zwijaæ/sk³adaæ ~ to take down/dismantle/break/strike a ~; ~ trwa od do the ~ runs from to odprawa a briefing [spotkanie], briefing <C, U> [informacje podawane na ~ie]; zwo³aæ ~ê to call a ~; mieæ ~ê to have a ~ odwiedziny rodziców [na obozie] a parents' day ogieñ fire ; rozdmuchaæ ~ to blow the ~; roznieciæ/rozpaliæ ~ [uczyniæ mocniejszym] to stroke up the ~ ognisko a (camp)fire [samo ognisko], a fire place [miejsce ogniska]; rozpaliæ ~ to light a (camp)fire; zgasiæ ~ to put out a (camp)fire, to quench a (camp)fire <fml>; okopaæ ~ to dig a trench around a ~; siedzieæ wokó³ ~a to sit around a (camp)fire; u³o yæ ~ to build/set up/make/lay a (camp)fire; ~ wygasa the fire is dying (out/down); zamaskowaæ ~ to camouflage the fireplace okienko [w ognisku] a gap okno [w namiocie] a window, a mesh ventilator [z siatki]; (opuszczana) okiennica w ~ie namiotu [z materia³u] a (roll-down) cover; {podwin¹æ/rozwin¹æ} okiennicê to roll {up/down} a cover okorowaæ coœ to take the bark off sth olej (silnikowy) motor/engine oil ostrze (no a) a blade (of a knife) otwieracz do konserw a can-opener <Am, Br>, a tin-opener pakamera [pó³okr¹g³e zakoñczenie namiotu] a bell end palik a stake; wbiæ ~ w ziemiê to drive a ~ into the ground; zaostrzyæ ~ to sharpen a ~ palnik a burner papier œcierny sand-paper pas biodrowy [plecaka] a hip/waist belt; {zapi¹æ/rozpi¹æ} ~ to {fasten/ unfasten} a ~ ppo [stojak ze sprzêtem przeciwpo- arowym] a fire equipement rack/ stand pêtla [zawi¹zana na linie] a loop piec an oven pieniek do r¹bania drewna a chopping block pi³a a saw; ~ {jednorêczna/dwurêczna} {one-man/two-man} ~; ~ ³añcuchowa a chainsaw; ~ siê zaciê³a ~ jammed (up) pi³owaæ to saw; od~ coœ to ~ sth off pionierka pioneering [1. umiejêtnoœæ; 2. urz¹dzenia obozowe wykonane z drewna], pioneering time [czas prac pionierkowych] plac apelowy a quad(rangle) plandeka patrz: brezent plecak a backpack <Am, Br>, a rucksack ; ma³y ~ a daypack <Am, Br>, a daysack ; ~ na stela u/ stela a trekking/walking/hiking/traveller's ~; stela ~a a frame [zewnêtrzny, starego typu], a spine [wewnêtrzny, nowego typu]; system noœny (~) a back system; szelka ~a <usu pl> a strap <usu pl>; {pakowaæ/rozpakowaæ} plecak to {pack/unpack} a ~; za³o yæ ~ to put on/shoulder a ~; zdj¹æ ~ to take off/remove a ~; nieœæ ~ to carry/ have on/wear a ~ p³omieñ a flame p³on¹æ [paliæ siê silnie] to blaze p³ótno [namiotowe] canvas pobudka a wake-up call <Br, Am>, reveille <Am; U>; ~ jest o 8 ~ is at 8 o'clock pochodnia a torch pod³oga namiotu a groundsheet , a ground cloth <Am> podobóz [obóz dru yny bêd¹cy czêœci¹ zgrupowania] a Pack's/Troop's/ Unit's camp [patrz: dru yna ] podpa³ka tinder podwieczorek a snack pokrowiec a bag [w formie worka]; ~ na maszty a pole ~; ~ na namiot a tent ~, valise; ~ przeciwdeszczowy [przykrycie] a raincover polano a log pole namiotowe a campsite/camping site <Br, Am>, a campground <Am> polowy open-air [odbywaj¹cy siê lub znajduj¹cy siê na zewn¹trz], field [u ywany w terenie]; mundur ~ a field uniform polówka [³ó ko polowe] a camp bed , a cot <Am>; {z³o yæ/roz³o yæ} ~ê {fold (up)/unfold} a ~ HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 7

8 po³a a (tent) flap/fly; ~ boczna a side (of a tent); {podwin¹æ/spuœciæ} ~y to roll {(up)/down} the ~s pomost a jetty <Br, Am>, a dock <Am> popió³ ash poprzeczka [poprzeczna erdÿ] a bar porcja a serving posi³ek a meal; ciep³y ~ a hot ~; jeœæ ~ to eat/have a ~; wydawaæ ~ to serve a ~; ugotowaæ ~ to cook a ~ posprz¹taæ (sth) to clean up (sth) poziomica [narzêdzie] a (spirit) level po ar fire <U, C>; zgasiæ ~ to put out a ~ pó³ka a shelf [p³aska powierzchnia czêœæ mebla], a rack [ca³y mebel] program dnia a timetable , a schedule <Am> prycza a camp bed , a cot <Am> przeciekaæ to leak; namiot ~a the tent leaks/is leaking przedsionek namiotu a porch przybiæ coœ (do czegoœ) to nail sth (to sth) puszka a can <Am, Br>, a tin (can) rak <usu pl> [do za³o enia na but] crampon <usu pl> ratownik (wodny) a lifeguard, a lifesaver r¹baæ (drewno) to chop (wood) rêkaw [na maszt w namiocie igloo] a pole sleeve rozstawiæ kogoœ/coœ [np. grê po lesie] to set up sb/sth ruszt a grid sadza soot ; pokryty ~¹ sooty saperka a trenching spade <Br, Am>, an entrenching tool <Br, Am>, a camp spade <Am> s¹g a stack; u³o yæ ~ to ~ wood scyzoryk a penknife <Br, Am>, a pocket knife <esp Am>; {roz³o yæ/z³o yæ} ~ to {open/close} a ~ siatka maskuj¹ca camouflage netting siedziba hufca [biuro i miejsce spotkañ] patrz: stanica hufca siekiera an axe , an ax <Am>; ~ jednorêczna a hand-axe; ~ dwurêczna a felling axe ; wbiæ ~ê w coœ [gdy nie jest u ywana] to mask an ~ in sth siennik a pallet <Br, Am>, a palliasse , a paillasse <Am> skwierczeæ [o ogniu] patrz: strzelaæ s³upek [pionowa czêœæ urz¹dzenia z erdzi] an upright s³u ba [czas kiedy wykonuje siê przepisane obowi¹zki] duty <C, U>; byæ na ~ to be on ~; ~ kuchenna kitchen ~ spaæ pod go³ym niebem to bivouac <ale: bivouacked, bivouacking>, to sleep in the open (air) spakowaæ siê to pack (one's clothes /suitcase etc.) [przygotowaæ do wziêcia rzeczy, które potrzebne bêd¹ w podró y], to pack away [zwin¹æ sprzêt np. po biwaku w celu przygotowania siê do drogi] spis ekwipunku a kit list , a camp list <Am> sprawdzanie porz¹dków w namiotach a tent inspection sprzêt equipment [ogólnie], hardware [narzêdzia, sprzêt pionierski] stanica (harcerska) [przygotowane miejsce obozowe bêd¹ce harcersk¹ w³asnoœci¹] a (Scout) campsite/camping site <Br, Am>, a (Scout) campground <Am>; ~ hufca a/the District campsite/camping site stanica hufca [biuro i miejsce spotkañ] district Headquarters/HQ <U, C> sto³ówka [zadaszona przestrzeñ na œwie ym powietrzu] a dining shelter strój przeciwdeszczowy wet weather gear , waterproofs <pl> strzelaæ [o ogniu] to crackle strzelaæ iskrami [o ogniu] to spit, to throw sparks stuptut <usu pl> [ochraniacz na ³ydkê] a (snow) gaiter <usu pl> suchy dry surwiwal survival suszarnia [obozowa] drying racks <pl> [w formie metalowego lub drewnianego stela a], a line <Am, Br> [sznurek rozwieszony miêdzy drzewami], a clothes/washing line [sznurek rozwieszony miêdzy drzewami] suwak a zipper <Am, Br>, a zip (fastener) ; zapi¹æ ~ to do up/pull (up)/close a ~ ; rozpi¹æ ~ to undo/ pull (down)/open a ~; {zapi¹æ/rozpi¹æ} ~ w kurtce/kurtkê to {zip (up)/unzip} a jacket sypialnia [1. przestrzeñ pod namiotem ograniczona materia³em umieszczonym pod tropikiem; 2. sam materia³] patrz: komora namiotu szalunek shoring sza³as a shelter; {zbudowaæ/rozebraæ} ~ to {build/demolish} a ~ sznurek string <U, C>, cord <U, C>, rope <C, U> [mocniejszy] szpadel a spade szpilka [namiotowa] a (groundsheet) peg szufla patrz: ³opata œci¹gacz [na lince namiotowej] a runner œci¹gacz [w plecaku] a (draw)string [linka z plastikowym elementem], a clip [sam plastikowy element]; œci¹gn¹æ ~ to draw the string in œcinki <pl> wood chippings <pl> œledÿ [namiotowy] a (tent) peg; zamocowaæ/wbiæ ~ie to peg out the guys œpiewnik a songbook œpiwór a sleeping bag; ~-mumia a mummy ~; ~ puchowy feathered ~ œwider a drill œwieca a candle; zapaliæ ~ê to light a ~; zdmuchn¹æ ~ê to blow out a ~; zgasiæ ~ê [zazwyczaj palcami] to snuff (out) a ~ œwiecznik a candle stick tablica og³oszeñ a (notice)board , a (bulletin)board <Am> teren obozu a campus; na ~u on campus termos a thermos <Br, Am>, a vacuum flask , a flask , a vacuum bottle <Am>, a thermos flask , a thermos bottle <Am> tliæ siê to smoulder toaleta na dworzu [drewniana budka zamontowana na sta³e] an outdoor/ camp toilet <Br, Am>, an outhouse <Am> tojtojka [przenoœna toaleta] a porta-loo , a porta-potty <Am>, a portable toilet <Br, Am; fml> toporek a hatchet tratwa a raft; zbudowaæ ~ê to build /make a ~; p³yn¹æ ~¹ to float on a ~ trociny sawdust troczek a strap tropik a flysheet trójnóg [do powieszenia kocio³ka] a (cooking) tripod trzaskaæ [o ogniu] to snap trzonek a shaft turnus a session ubranie do brudzenia scruff kit ubranie do pracy work clothes <pl> uchwyt [miejsce na trzonku, w którym siê go trzyma] a grip uczestnik obozu a camper uprz¹ a harness; wyregulowaæ ~ to adjust a ~ urz¹dzenia obozowe <pl> facilities <pl> warta watch <C,U>; ~ nocna night ~; staæ na ~cie to be on ~ wartownik a nightwatchman wêgielek [z ogniska] a piece of charcoal [jeden kawa³ek], charcoal [ wêgiel ogólnie jako substancja lub jako masa] wêze³ a knot; umiejêtnoœæ stosowania ~ów knotting; ~ ratowniczy a bowline ~; ósemka a figure (of) eight ~; supe³ an overhand ~; pó³sztyk a half-hitch; ~ holowniczy a 'lower a bucket'; wyblinka a clove hitch; ~ p³aski a reef ~; zawi¹zaæ ~ to do/ 8 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

9 tie a ~; rozwi¹zaæ ~ to undo/untie a ~; {poluzowaæ/zacieœniæ} ~ to {loosen/tighten} a ~ wiadro a bucket <Br, Am>, a pail <Am>; nape³niæ ~ (czymœ) to fill a ~ (with sth) wi¹zanie [do ³¹czenia erdzi] a lashing <usu pl>; ~ {kwadratowe/proste/ narladkowe} {square/simple/diagonal} ~ wilgotny damp wios³o a paddle [pagaj lub kajakowe], an oar [przymocowane do ³odzi] wióry <pl> wood chippings <pl> [œcinki wiêksze], sawdust [po pi³owaniu mniejsze] woda water ; ~ pitna drinking ~; ~ jest czysta the ~ is clean wodoodporny waterproof wojskowy [taki jak w wojsku] armystyle; namiot ~ ~ tent worek [spe³niaj¹cy funkcjê plecaka] a holdall , a carry-all <Am> wspinaæ siê (po linie) to climb (a rope) wycieczka a trip wyprawa an expedition wyr¹b (drzew) felling (of trees) wysypisko œmieci [ma³e] a dumping ground <Br, Am; usu sing>, a junk yard <Am> zacios [wyciêcie w erdzi na po³¹czeniu z inn¹ erdzi¹] a joint zagasn¹æ [o ognisku] to go out zaj¹æ siê [zapaliæ] to catch fire; drewno ~o siê ogniem the wood catched fire zakwaterowanie accommodation zamaskowany screened [os³oniêty], camouflaged [upodobniony do otoczenia] zaopatrzenie supplies <pl> zaopatrzeniowiec a supplies person zapa³ka [do zapalania ognia] a match; ~ sztormowa a windproof ~; woskowana ~ a waxed ~; zapaliæ ~ê to strike a ~ zapa³ka [namiotowa] a side pole zapasowy spare; ~a arówka a ~ bulb; ~e ubranie [na wypadek, gdy pierwsze np. przemoknie] emergency clothing , a change of clothing zapiêcie [np. na pasku plecaka] a buckle zaprawa poranna patrz: gimnastyka zgrupowanie {szczepu/hufca} a {Group/District} camp ar an ember <usu pl> erdÿ a spar ycie obozowe camp routine PIERWSZA POMOC first aid agrafka a safety pin alergia patrz: uczulenie apteczka a first-aid kit astma asthma ; atak ~y ~ attack; chorowaæ na ~ê to suffer from ~ banda a bandage; ~ elastyczny an elasticated ~ , an elastic ~ <Am> biegunka diarrhoea <Br; U>, diarrhea <Am; U>, the runs <Br, Am; infml>; mieæ ~ê to have ~ ból pain <U, C>; ~ zêba a toothache; ~ brzucha a stomach/tummy ache; ~e menstruacyjne menstrual pain ; ~ g³owy a headache; mieæ ~ g³owy to have a headache choroba illness <U, C>, disease <U, C>; ~ lokomocyjna travel-sickness , motion sickness chory [rzeczownik] a sick person, a patient; byæ ~m to be ill , to be sick <Am> chusta trójk¹tna a triangular bandage cia³o obce w oku a foreign body/ object in the eye cukrzyca diabetes ; byæ chorym na ~ê to be diabetic drogi oddechowe <pl> the airway; udro niæ ~ to unblock the ~ drzazga a splinter dusznoœci shortness of breath fantom a dummy gap [cz³owiek przypatruj¹cy siê wypadkowi] an onlooker gaza (wyja³owiona) (antiseptic) (cotton) gauze ; opatrunek ~wy a ~ dressing, opatrunek wyja³owiony a sterile dressing gips a plaster (cast) gor¹czka fever <U, C>; mieæ wysok¹ ~ê to have/be running a high ~, zbiæ/obni yæ ~ê to reduce ~; ~ {spada/wzrasta} the ~ is going {down/up} grypa (the) flu, influenza <fml> grzybica stóp athlete's foot guz [na g³owie] a bump, a lump; nabiæ sobie ~a to get a ~; nabiæ komuœ ~ (na g³owie) to give sb a ~ (on the head) hipotermia hypothermia izolatka an isolation tent [namiot], an isolation room [pokój] karetka (pogotowia ratunkowego) an ambulance; zadzwoñ po ~! Call an ~! kaszel a cough kaszleæ to cough katar sienny hay-fever kichaæ to sneeze kleszcz a tick ko³nierz (usztywniaj¹cy) a (curvical) collar komar a mosquito kr¹ enie circulation krew blood krwawiæ to bleed; rana ~i a/the cut/ wound is ~ing krwawienie patrz: krwotok krwotok bleeding <Br, Am; U>, haemorrhage <Br; C,U; fml>, hemorrhage <Am; C, U; fml>, a bleed <Br, Am>; ~ wewnêtrzny internal bleeding; ~ z nosa a nosebleed; ~iæ z nosa to have a nosebleed; zatamowaæ ~ to stop/staunch bleeding <Br, Am>, to stanch bleeding <esp Am> kurs pierwszej pomocy a first aid (training) course lekarstwo (na coœ) medicine (for sth) <U, C>, medication <U, C>, med <U, C; infml>; wzi¹æ ~ to take ~; braæ ~a [regularnie] to be on medication lekarz a doctor, a GP [internista], a physician <Am> [inny ni chirurg] manewr Heimlicha the Heimlich maneuver masa serca heart massage <U, C> maska do resuscytacji a resuscitation mask <Br, Am>, a CPR mask <Br, Am>, a rescue breathing mask <Am> moczenie nocne bed-wetting mostek a breastbone naci¹gniêty (miêsieñ) strained (muscle) nadwerê ony (miêsieñ) patrz: naci¹gniêty nieprzytomny unconscious; nosze a stretcher no yczki <pl> scissors <pl> obetrzeæ sobie {kolano/³okieæ} to graze one's {knee/elbow} obstrukcja constipation ; mieæ ~ê to be constipated, to have ~, to be blocked up <infml> obtarcie [zdarta skóra] a graze, an abrasion <fml> odchyliæ g³owê do ty³u to tilt the head back odcisk a callus; mieæ ~i na stopie to have ~ed feet odmroziæ sobie {palec/stopê} to have frostbite on one's {finger/foot} odmro enie [raczej powa ne] frostbite odwodnienie dehydration ok³ad a compress; zimny ~ a cold ~; ~ z czegoœ a ~ of sth; po³o yæ ~ (na coœ) to apply/place a ~ (on sth) omdlenie fainting , a faint oparzenie a burn [spowodowane ogniem, gor¹cem, kwasem, lodem, HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 9

10 pr¹dem, s³oñcem], a scald [spowodowane ciecz¹ lub par¹]; ~ s³oneczne a sunburn; spaliæ sobie skórê (na s³oñcu) to get sunburnt; ~yæ sobie ({rêkê/ palec}) to ~ one's ({arm/finger}), to have a ~ on one's ({arm/finger}) opaska uciskowa a tourniquet opatrunek a dressing; ~ uciskowy a pressure ~ opatrzyæ {ranê/skaleczenie} to dress a {wound/cut} opuchlizna swelling opuchniêty swollen padaczka epilepsy ; atak ~i an (~) seizure; mieæ ~ê to be epileptic pêcherz (b¹bel) a blister; przek³uæ ~ to pop a ~ pêseta tweezers <pl> pielêgniarka a nurse pielêgniarz patrz: pielêgniarka pierwsza pomoc first aid ; ~ w przypadku d³awienia siê ~ for chocking; udzielaæ ~y to give ~ plaster a band-aid <Am, Br>, (sticking /adhesive) plaster <Br; C, U> podra niæ to irritate pora enie pr¹dem an (electric) shock [niegroÿne w skutkach], electrocution [powa ne]; zostaæ ~ym pr¹dem to get an electric shock [niegroÿne w skutkach], to get electrocuted [powa nie] poszkodowany a casualty, a victim pozycja bezpieczna a recovery position; u³o yæ kogoœ w ~ to put/place sb in a ~ pr¹d (elektryczny) a current przemyæ ranê to clean the wound przep³ukaæ coœ (wod¹) to rinse sth (with water) przeziêbienie a cold, the common cold <sing>; przeziêbiæ siê to catch a ~; byæ przeziêbionym to have a ~ przytomnoœæ consciousness ; straciæ ~ to loose ~ rana a cut [ma³a], a wound [wiêksza]; ~ siê zagoi³a a ~ healed (up) ratownik medyczny a paramedic [profesjonalny] ratownik przedmedyczny [przeszkolony w zakresie pierwszej pomocy] a first aider [osoba przeszkolona do udzielania pierwszej pomocy], a rescuer <Br, Am> [osoba udzielaj¹ca pomocy] resuscytacja kr¹ eniowo-oddechowa CPR (cardio-pulmonory resuscitation) ; wykonaæ/przeprowadziæ ~ to perform ~ rêkawiczka gumowa (jednorazowa) <usu pl> a (disposable) plastic/latex glove <usu pl> rêkoczyn Heimlicha patrz: manewr Heimlicha ropa pus rozluÿniæ ubranie to loosen the clothing siniak a bruise; posiniaczyæ (sobie nogê) to bruise (one's leg) siny blue skaleczenie a cut skaleczyæ siê (w palec/d³oñ) to cut one's (finger/hand) skrêcony sprained, twisted <infml> skurcz (miêœnia) (muscle) cramp <Br, Am; C, U>, a charley horse <Am>; z³apa³ mnie ~ w nodze I've got cramp in my leg , I've got a cramp in my leg <Am> st³uc sobie kolano to bang/injure one's knee strup a (blood) clot; zdrapaæ ~ to scratch off a ~ symulacja [æwiczenia pierwszej pomocy] first aid drill <C, U> szew a stitch; mieæ wyjmowane ~y to have sb's ~es out; za³o yæ komuœ ~ to ~ sb up; zdj¹æ ~ to take out a ~ szok patrz: wstrz¹s szpital a hospital sztuczne oddychanie rescue breathing ; ~ metod¹ usta-usta mouth-to-mouth (resuscitation) szyna patrz: usztywnienie œwiadomoœæ patrz: przytomnoœæ tabletka (na coœ) a pill (for sth); ~ przeciwbólowa [œrodek przeciwbólowy] a painkiller, a painkilling tablet/ drug, a pain pill; braæ tabletki przeciwbólowe to be on painkillers temblak a sling; mieæ rêkê na ~ to have one's arm in a ~ temperatura temperature <C, U>; zmierzyæ komuœ ~ê to take sb's ~ [patrz te : gor¹czka ] ucisk [przy masa u serca] a (chest) compression , a (chest) thrust <Am>; seria 15 ~ów i 2 wdechów a cycle of 15 compressions and 2 rescue breaths uczulenie (na coœ) an allergy (to sth); byæ uczulonym na coœ to be allergic to sth udar; ~ mózgu a stroke; ~ s³oneczny a sunstroke; ~ cieplny a heat ~; mieæ ~ to have a ~; dostaæ ~u to get a ~ uderzenie w plecy [s³u ¹ce przywróceniu akcji serca] a backblow ugryzienie (przez {psa/wê a}) a ({dog/snake}) bite; zostaæ ~ym przez coœ to got bitten by sth uk¹szenie (przez owada) an (insect) sting/bite; zostaæ ~ym przez coœ to get stung/bitten by sth uk³ucie a puncture unieruchomiæ (rêkê) to immobilize (an arm) unieœæ nogi to elevate the legs uraz injury <U, C>; ~ krêgos³upa a spine ~; ~ g³owy a scalp ~ usztywnienie a splint; za³o yæ ~ to put a ~ (on sth) utoniêcie drowning <U, C> wacik a cotton ball/pad wata cotton wool <Br; U>, cotton <Am; U> wdech [podczas sztucznego oddychania] a rescue breath; wykonaæ ~ to give a ~ woda utleniona antiseptic wstrz¹s (anafilaktyczny) an (anaphylactic) shock wstrz¹s mózgu concussion <Br, U>, a concussion <Am> wœcieklizna rabies ; wœciek³y pies a rabid dog wymiotowaæ to vomit, to bring up, to throw up <infml> wysypka a rash; mieæ ~ê to have a rash; wyskakuje ci ~ you come out in a rash zabanda owaæ (coœ) to put a bandage (on sth) zaczerwieniony reddened; oko jest ~ne the eye is bloodshot zaka enie infection <U, C> zapalenie oskrzeli bronchitis ; mieæ ~ to have ~; on jest chory na ~ he suffers from ~ zastrzyk an injection <Br, Am; C, U>, a shot <esp Am; infml>; ~ przeciw grypie a flu ~; ~ z penicyliny a/an ~ of penicillin, a penicillin ~; zrobiæ komuœ ~ to give sb an ~ zatrucie pokarmowe food poisoning <U, C> zawa³ serca a heart attack, a coronary <infml> zawroty g³owy dizziness ; mieæ ~ to feel dizzy zemdleæ to faint z³amaæ coœ to break sth, to fracture sth <fml>; ~na rêka a broken arm, a fractured arm <fml> z³amanie a fracture; ~ {otwarte/zamkniête} a {compound/simple} ~ zraniæ kogoœ to injure/hurt/wound sb; zraniæ siê to hurt/injure oneself zwichn¹æ to dislocate Ÿle siê czuæ to feel/be sick [ o³¹dek], to feel seek on one's stomach <Am> [ o³¹dek], do not feel well [ogólnie nie czuæ siê dobrze], to feel unwell <fml> [ogólnie nie czuæ siê dobrze] TERENOZNAWSTWO orienteering and topography almanach [GPS] an almanac arkusz mapy a quadrangle 10 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

11 asfalt tarmac < Br, Am; U> [nawerzchnia], tarmacadam < Br, Am; U> [nawierzchnia], blacktop <Am; U> [nawierzchnia], asphalt <Br, Am; U> [substancja] azymut a (compass) bearing; ~ 230 stopni a ~ of 230 degrees; wyznaczyæ ~ [jakiegoœ punktu w terenie] to take/work out a ~; odczytaæ ~ [z busoli] to read off a ~; znaleÿæ/wyznaczyæ ~ w terenie [znaleÿæ kierunek o danym ~cie] take a ~; iœæ na ~ to walk on a ~; {utrzymywaæ/straciæ} ~ to {keep/ lose} a ~ bagno marsh <C, U>, swamp <C, U>, bog <C, U> bajoro a puddle biegun pó³nocny the North Pole bród a ford; przejœæ przez ~ to ~ a river/stream brzeg a bank [rzeka], a shore [jezioro, morze]; nad ~iem on the ~; na drugim ~u czegoœ on the other ~ of sth budynek a building; ~ u ytecznoœci publicznej a public ~ bunkier a bunker busola [kompas z przyrz¹dami celowniczymi] a (lensatic) compass cel a destination [w terenie]; dotrzeæ do ~u to arrive at/reach the ~ cmentarz a cemetery deklinacja magnetyczna a magnetic variation/declination dolina a valley droga a road [przedmiot terenowy], way [kierunek]; ~ polna a country road; ~ utwardzona paved road; pomyliæ ~ê to go the wrong way; odnaleÿæ ~ to be back on course, to find one's way; pytaæ o ~ê to ask for directions, to ask the way; wskazaæ komuœ ~ê (do czegoœ) to tell sb the way (to sth); ruszyæ w ~ê to hit the road drogowskaz a signpost efemeryda [GPS] an ephemeris góra a mountain GPS GPS [Global Positioning System]; odbiornik ~ a ~ device/receiver/unit granica [administracyjnie wyznaczonego terenu] a boundary, a limit Gwiazda Polarna the North/Pole Star, Polaris horyzont (the) horizon <sing> ig³a kompasu a compass needle jaskinia a cave jezioro a lake kamieñ a rock, a stone kapliczka [przydro na] a shrine kartometr patrz: krzywomierz kierunek a direction; iœæ we {w³aœciwym/z³ym} ~ku to walk in a {correct/ wrong} ~/way; poruszaæ siê w ~ku czegoœ to move in the ~ of sth k³adka a footbridge; przejœæ (przez) ~ to go over/across the ~ komin a chimney kompas a compass koœció³ a church krzywomierz a map measurer krzy a cross kurs [kierunek marszu] course <U, C,usu sing> kwadrat [z siatki na mapie] a grid, a square las a wood [ma³y], woods <pl> [ma³y], a forest [du y]; ~ {liœciasty/iglasty/mieszany/sosnowy} a {deciduous/coniferous/mixed/pine} forest legenda [na mapie] a key , a legend <Am> leœniczówka a forester's lodge/ office linia {elektryczna/telefoniczna} a {power/telephone} line linia kolejowa a railway (line) , a railroad <Am>; ~ w¹skotorowa a narrow-gauge ~ , a narrow gage ~ <Am> ³¹ka a meadow, a field Ma³a NiedŸwiedzica patrz: Ma³y Wóz Ma³y Wóz the Little Dipper, the Little Bear [Ma³a NiedŸwiedzica gwiazdozbiór obejmuj¹cy nieco wiêcej gwiazd ni Ma³y Wóz] mapa a map; ~ topograficzna a topographic ~; ~ {rastrowa/wektorowa/ elektroniczna/cyfrowa} a {raster/vector/electronic/digital} map; ~ {ma³o/wielko}skalowa a {small/large} scale ~; dok³adna ~ a detailed ~; {aktualna/ nieaktualna} ~ an {up to date/out of date} ~; arkusz ~y a ~ sheet; poza ~¹ off the ~; {z³o yæ/roz³o yæ} ~ê to {fold/unfold} a ~; nanieœæ coœ na ~ê to plot sth on a ~; oznaczyæ na ~ie trasê podró y to trace out a route on a ~; znaleÿæ coœ na ~ie to find sth on a ~; zaznaczyæ coœ na ~ to mark sth on a ~ miasteczko a town minuta [geograficzna] a minute most (na rzece) a bridge (over a river) mur a wall; przejœæ przez ~ to climb over the ~ nasyp an embankment nazwa (arkusza mapy) a title nizina lowland <usu pl> oddzia³ leœny [kwarta³] section odleg³oœæ a distance; ~ {od/do} a ~ {from/to}; zmierzyæ ~ to measure the ~ odwzorowanie [w kartografii] projection <U, C> ogrodzenie a fence orientacja w terenie [umiejêtnoœæ] a sense of direction pagórek a hillock park narodowy a national park pas [pozioma linia siatki na mapie] a northing p³askowy a plateau <pl: plateaux, plateaus> polana a clearing pole a field po³o enie a position, a location; wskazaæ swoje ~ na mapie to pinpoint one's position on a map po³udnie south (S) <U,sing> po³udnik a meridian (of longitude) porêba patrz: polana pos³ugiwanie siê kompasem compass work pos³ugiwanie siê map¹ mapping, map reading; pos³ugiwaæ siê map¹ to map read poziomica a contour (line) pó³noc north (N) <U,sing>; ~ {magnetyczna/geograficzna/topograficzna} {magnetic/true/grid} ~; ~ny zachód ~-west (NW); na ~y czegoœ in the ~ of sth; byæ na ~ od czegoœ to be (to the) ~ of sth; wyznaczyæ ~ to find/determine ~; wskazywaæ ~ to point to ~ pó³nocny north [1. bêd¹cy na pó³nocy lub zwrócony na pó³noc; 2. (o wietrze) wiej¹cy z pó³nocy], northern [pochodz¹cy z pó³nocy lub znajduj¹cy siê na pó³nocy], northerly [1. biegn¹cy w kierunku pó³nocy lub znajduj¹cy siê na pó³nocy; 2. (o wietrze) wiej¹cy z pó³nocy] pr¹d wody [w rzece] a current; {silny/s³aby} ~ a {strong/weak} ~ przeprawa przez rzekê a river crossing przesieka a firebreak [bezdrzewny pas w lesie], an aisle [bezdrzewny pas s³u ¹cy za drogê], a lane [bezdrzewny pas s³u ¹cy za drogê], a section line [bezdrzewny pas s³u ¹cy za drogê] przystanek kolejowy a halt punkt (trasy) a waypoint; zaznaczyæ {~/miejsce stania} to mark a {~/current location}; wprowadziæ ~y do GPSa to punch ~s into GPS punkt docelowy a/the destination point punkt orientacyjny [charakterystyczne miejsce w terenie] a landmark punkt widokowy a view point punkt wysokoœciowy a height-point rezerwat (przyrody) a (nature) reserve <Br, Am>, a preserve <Am> równole nik a parallel (of latitude) ró a wiatrów a compass rose ruiny <pl> ruins <pl>; ~ czegoœ ruins/remains of sth <pl> rzeka a river; przejœæ przez ~ê to wade (across) a ~ sad an orchard satelita a satellite; znaleÿæ ~ê to acquire a ~ HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 11

12 sekunda [geograficzna] a second siatka na mapie a grid ska³a a rock skala (mapy) a (measuring) scale; ~ 1:10000 a ~ of 1:10000; ~ w której jeden centymetr równa siê dziesiêciu kilometrom a ~ of ten kilometres to the centimetre; mapa w ~i 1: a map with a ~ of 1: skarpa [bardzo stromy stok] an escarpment skrót a short cut; iœæ ~em przez pola to take/use a ~ across/through the fields œlad [GPS] a track log s³up [pionowa linia siatki na mapie] an easting s³upek a post; ~ milowy a milestone stacja kolejowa a railway station , a train station <Am> staw a pond strony œwiata <pl> compass points <pl>, points of the compass <pl> strumieñ a stream <Br, Am>, a creek <Am> strumyk a brook studnia a well system meldunkowy [format wyœwietlania pozycji GPS] a position format szkic (terenu) a sketch (map); narysowaæ ~ terenu to draw/make a ~ of an area; ~ jest w skali ~ is drawn to a scale szkó³ka leœna a (tree) nursery szlak a trail; ~ turystyczny a tourist ~; iœæ ~iem to follow the ~; przejœæ ~ to walk the ~; byæ na ~u to be on ~ œcie ka a (foot)path teren podmok³y wetland <C, U, pl> teren zabudowany a built-up area teren zalesiony a wooded area transformator a transformer trasa [marszu] a route uk³ad odniesienia [mapy] a map datum <pl: map data>; przesuniêcie ~a a shift uk³ad wspó³rzêdnych [w kartografii] a coordinate/grid system; pocz¹tek ~ych a false origin ukszta³towanie terenu a landform urwisko a precipice wa³ przeciwpowodziowy a levee [przy rzece], a dyke/dike [przy morzu] w¹wóz a canyon [du y], a gorge [ma³y] Wielka NiedŸwiedzica patrz: Wielki Wóz Wielki Wóz the Plough , the Big Dipper <Am>, the Great Bear [Wielka NiedŸwiedzica Wielki Wóz stanowi jej czêœæ] wieœ [osada] a village wie a a tower wodospad a waterfall, falls <pl> wrzosowisko a heath wschód east (E) <U,sing> wspó³rzêdna <usu pl> a grid reference <Br; usu pl>, a coordinate <Am; usu pl>; ~ {po³udnikowa/równole nikowa} an {easting/northing} reference wykop [drogi lub toru kolejowego] a cutting wysokoœæ nad poziomem morza an elevation; na ~i 300 m at an ~ of 300 metres wyspa an island wy yna upland <usu pl> wzgórze a hill zab³¹dziæ to get lost, to lose the way zachód west (W) <U,sing> zagajnik a copse, a coppice zagroda a farm zaroœla [teren pokryty krzakami i niskimi drzewami] scrub(land) , brushwood zbiornik wodny a reservoir zboczenie magnetyczne patrz: deklinacja magnetyczna zgubiæ siê patrz: zab³¹dziæ znak patrolowy a (tracking) sign znak topograficzny <usu pl> a (map) symbol/sign <usu pl> zorientowaæ mapê to set a/the map, to line up a/the map up ywop³ot a hedge Ÿród³o a spring MUSZTRA, MUNDUR I CEREMONIA, SYMBOLIKA I TRADYCJA HARCERSKA drill, uniform, ceremonies, symbols and traditions apel {rozpoczynaj¹cy/koñcz¹cy} flag {break/down} , a flag {break/ down} ceremony; przeprowadziæ ~ to hold ~ belka [na mundurze] a stripe beret a beret; nosiæ ~ na bakier to wear a ~ (set) off-centre Betlejemskie Œwiat³o Pokoju the Bethlehem Light of Peace Bia³a S³u ba the White Service bluza a sweatshirt bojówki <pl> cargo trousers <Br; pl>, cargo pants <esp Am; pl> capstrzyk [wieczorna impreza w przeddzieñ g³ównych uroczystoœci] a torchlit procession chor¹ y [osoba nios¹ca sztandar] a (Colour) bearer chusta a necker(chief), a scarf; ~ w barwach {szczepu/dru yny} a/the {Group/Troop} scarf cywil [cywilne ubranie] civilian clothes <pl>, civvies <pl, infml>; byæ w ~u to be dressed in ~ Czuwaj! Be Prepared! [zawo³anie], Yours in Scouting/Guiding [u ywane do koñczenia listów] daszek [rogatywki, czapki] a peak , a visor <Am>, a bill <Am> defilada a parade; prowadziæ ~ê {harcerzy/harcerek} to parade the {Scouts/Guides} [ew. Scouts and Guides, gdy chodzi o obie p³cie] defilowaæ (przed kimœ) to parade (before sb) druh fellow Scout; ~na fellow Guide [w jêzyku angielskim raczej nie u ywane tylko w t³umaczeniach tekstów polskich; oba tylko jako forma oficjalnego zwracania siê do kogoœ]; Druhny i Druhowie! Fellow Scouts and Guides! drzewiec [sztandaru] a staff Dzieñ Myœli Braterskiej [22.02] (the) (World) Thinking Day finka a Scout knife flaga a flag; ~ pañstwowa a/the national ~; ~ Polski the Polish (national) ~; wci¹gnaæ ~ to hoist/put up the ~, to raise the ~ <infml>; opuœciæ ~ to lower/bring down the ~; wywiesiæ ~ê to fly a ~ frontem do czegoœ facing sth; staæ ~ to stand ~ fura erka a forage cap gawêda a (camp fire) yarn; mówiæ/ opowiadaæ ~ to tell a ~ getra a gaiter god³o (Polski) the (Polish) National Emblem guzik a button; dziurka od ~a a ~ hole; zgubiæ [oberwaæ] ~ to lose a ~; przyszyæ ~ to sew on a ~; zapi¹æ ~ to do up a ~ , to button a ~ <Am>; rozpi¹æ ~ to undo a ~ , to unbutton a ~ <Am> gwiazdka a star; ~ zuchowa a/the Cub Scout and Brownie Star gwizdek a whistle; zagwizdaæ to blow a ~ [za pomoc¹ gwizdka], to whistle [za pomoc¹ gwizdka lub palców] herb a coat of arms, arms <pl> hymn an anthem; ~ pañstwowy the national ~; ~ ZHP the Polish Scouting and Guiding Association ~ kamufla camouflage <U,C>, camo <U,C; infml>; kurtka w barwach maskuj¹cych a ~ jacket; dru yna w barwach maskuj¹cych a Pack/Troop/ Unit dressed in ~ [patrz: dru yna ] kangurka patrz: kurtka przeciwdeszczowa kurtka przeciwdeszczowa a waterproof jacket, waterproofs <pl> 12 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

13 kapelusz a hat; rondo ~a a brim khaki khaki ; mundur ~ a ~ uniform kieszeñ a pocket; ~ na piersiach a breast ~; klapa ~i a flap kolumna [rodzaj szyku] a (single) file [pojedyncza], a column (of {twos/threes}) [kolumna {dwójkowa/trójkowa}] ko³nierzyk a collar komenda musztry a procedure koniczynka WAGGGS the (World) Trefoil, the World Badge krajka a tie kr¹g [ustawienie] a circle; ustawiæ siê/ stan¹æ w ~u to form a ~, to stand in a ~; staæ w ~u to stand in a ~; usi¹œæ w ~u to sit in a ~ krokiewka a chevron krzy harcerski the (Polish) Scout and Guide Cross laska skautowa a staff, a stave lilijka [polska] the (Polish) Scout Symbol [o odznace], (the) arrowhead [o kszta³cie] lilijka skautowa [WOSM] the (World) Scout Emblem, the World Scout Badge, the World Membership Badge marsz a march miniaturka krzy a a miniature (Scout and Guide) Cross mundur a uniform <C,U>; ~ harcerski a Scout ~ [mêski], a Guide ~ [ eñski], Scout and Guide ~s <pl> [gdy chodzi o oba jednoczeœnie]; instruktorski a Leader's ~; ~ zuchowy a Cub and Brownie's ~; w ~rze in ~, ~ed; sprawdzenie u~owania a ~ inspection <C, U>; zbiórka ~owa a ~ meeting; ~ polowy a field ~ naramiennik an epaulette okrzyk zastêpu a/the Patrol shout pagon patrz: naramiennik pa³atka a poncho pas harcerski a (Scout) belt pierœcieñ a woggle pionierki <pl> [buty do chodzenia] walking boots <Br; pl>, hiking boots <Am; pl>; rozchodziæ ~ to break in the boots plakietka a badge , a patch <Am>; ~ zastêpu a/the Patrol ~; ~ okolicznoœciowa an occasional ~ pochwa a sheath poczet sztandarowy a Colour party , a Color guard <Am> podk³adka a pad podwiniêty rêkaw a rolled up sleeve polar a fleece (jacket) [kurtka], fleece [materia³] ponczo a poncho poprawne umundurowanie correct uniform powitanie skautowe [podanie lewej d³oni z odsuniêtym ma³ym palcem] the Scout Handshake pozdrowienie harcerskie [ Czuwaj! ] the Scout and Guide Motto pozdrowienie skautowe [trzy palce prawej rêki uniesione do góry, kciuk trzyma ma³y palec] the Scout Sign; pozdrawiaæ ~ym to give the ~ pozycja zasadnicza a position of attention proporzec a flag; ~ zastêpu a/the Patrol flag; ~ dru yny a/the Pack/ Troop/Unit flag [patrz: dru yna ] przejœcie do harcerzy z zuchów going up ; ceremonia ~ a ~ ceremony przyjêcie do dru yny Investiture <U, C> [Scouts] rajstopy <pl> tights <pl>, a pair of tights; posz³o ci oczko w ~ach you've got a run/ladder in your tights, your tights are laddered rêkawiczka a glove rogatywka a four-cornered hat/cup rozkaz (dzienny) [odczytywana odezwa] an/the order (of the day) salut [akt salutowania] salute <C, U> salutowaæ (komuœ) to salute (sb) skrzyd³o [szyku] a flank spódnica a skirt suwak [na sznurze] a slider sweter a sweater, a jumper sygna³ówka [tr¹bka] a bugle szarfa a sash szereg a rank, a line szlufka a (belt) loop sznur (mundurowy) a lanyard sznurowad³o/sznurówka a (shoe)lace <Br, Am>, a shoestring <Am>; zawi¹zaæ ~i to do up one's ~s, to tie one's ~/shoes, to lace up one's boots [tylko o wysokich butach]; masz rozwi¹zane ~i your ~s are undone szorty <pl> shorts <pl> sztandar a Colour szyk formation <U, C>; ~ apelowy an opensquare ~; ustawiæ harcerzy w ~u apelowym to bring the Scouts/ Guides/Scouts and Guides into an opensquare (formation) œwiêto {hufca/chor¹gwi} {District/ Region} day œwiêty Jerzy St. George wrêczenie (czegoœ) a presentation (of sth) wywijka a leg warmer zawo³anie harcerskie [ Czuwaj! ] patrz: pozdrowienie harcerskie zlot a jamboree; pojechaæ na ~ to go to a ~, to take part in a ~ zlot dawnych cz³onków a reunion znaczek a pin [przypinany], a badge [plakietka], an emblem [treœæ graficzna, symbol zawarty na plakietce]; ~ zucha the Cub Scout and Brownie Badge zwyczaj a tradition GRY HARCERSKIE I SPORTOWE Scout and sport games baza a base; atak na ~ê ~ raid bieg na orientacjê [BnO, InO] an orienteering competition; trasa ~ê an orienteering course butla (do paintballa) a cylinder, a tank czo³gaæ siê to crawl dotkn¹æ (coœ/kogoœ) [klepn¹æ np. podczas gry w berka] to tag (sth/sb) dru yna [w grze] patrz: zespó³ fabu³a gry a theme, a storyline, a plot farba [w kulkach do paintballa] fill gra a game; ~ miêdzy zastêpami an inter-patrol ~; ~ terenowa a wide game; ~y na orientacjê <pl> orienteering [nazwa sportu]; ~ polegaj¹ca na poszukiwaniu w terenie rzeczy znajduj¹cych siê na liœcie a scavanger hunt; plan (~y) a ~-plan; rzecz, jakich wiele zbiera siê w czasie ~y terenowej <usu pl> [np. karteczki symbolizuj¹ce jakieœ przedmioty] a piece <usu pl>; ~ jest na czas the ~ is timed; mieæ ~ê to have a ~; odpaœæ (z ~y) to be knocked out (of a ~) graæ w grê to play a/the game; za~ na próbê to have a test/trial run (of a ~); harc a Scout game kartka [kawa³ek papieru z napisem rekwizyt w grze] a card klepn¹æ (coœ/kogoœ) patrz: dotkn¹æ koperta awaryjna (zapieczêtowana) a (sealed) emergency envelope kulka do paintballa patrz: nabój do paintballa magazynek [pojemnik na kulki przy markerze] a loader marker [karabin do paintballa] a marker maska (do paintballa) a (paintball) mask morderca [gra polegaj¹ca na mruganiu okiem] assassin na trzy on a/the count of three nabój do paintballa a (paint)ball olimpiada obozowa a sports day opaska a band; ~ na oczy a blindfold; w ~e na oczy blindfolded paintball paintball pl¹s an action song , a motional song <Am> podchodzenie [umiejêtnoœæ] stealth podejœæ kogoœ to sneak up on sb HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 13

14 przeci¹ganie liny tug of war <sing,u> punkt (na grze) ({z wêz³ów/z pierwszej pomocy}) a ({knotting/first-aid}) checkpoint, a base; obstawiaæ ~ to provide a ~ punkt [w systemie punktacji] a point; zdobyæ ~ to score a ~ punktacja [system punktacji] a scoring system sêdzia a referee skarb treasure <U, C>; poszukiwanie ~u a ~ hunt skoczyæ przy pomocy liny [jakby na wahadle] to swing strategia strategy <C, U> stra nik [w grze] a guard œcianka wspinaczkowa a climbing wall; wejœæ na ~¹ to climb on a wall œcigaæ kogoœ to chase sb taktyka tactics <pl> [w grze terenowej] teren gry a (game) area; granica (~y) <usu pl> boundary <usu pl>; wyznaczyæ ~ to set a ~; wyznaczyæ granicê ~y to set the boundaries tor przeszkód an asault course , an obstacle course <Am> wiatrówka an air rifle zameldowaæ siê to check in zasady gry <pl> rules <usu pl> [z punktu widzenia autora gry], instructions <pl> [podawane uczestnikom]; t³umaczyæ ~ to give instructions zespó³ [w grze] a team zjazd na linie [pionowo w dó³ nazwa zajêcia] abseiling <Br; U>, rappelling <Am; U>; zjechaæ ~ to abseil down , to rappel down <Am> zjechaæ na linie [po skosie] to zip down ycie [w grze] a life <pl: lives>; zerwaæ ~ to remove the ~ PROGRAM programme bieg (harcerski) a (scout) game gitara a guitar; graæ na ~rze to play the ~; nastroiæ ~ê to tune a/the ~ kratka [dzienny rozk³ad zajêæ] a timetable , a roster <Am> kronika a scrap book; prowadziæ ~ to keep a ~ ksi¹ ka pracy a log book; prowadziæ ~y to keep a ~ kurs [szkolenie] a training course; ~ kadry kszta³c¹cej a (Leader) trainers' course; ~ przewodnikowski Leadership One course [jest to bliski odpowiednik polskiego kursu]; ~ podharcmistrzowski Leadership Two course [jest to bliski odpowiednik polskiego kursu] majsterka crafts <C, U> materia³ <usu pl> [rekwizyt] material <usu pl, U>; ~y programowe ~s for activities; ~y do majsterki craft ~s obóz szkoleniowy a training camp pinezka a drawing pin , a thumbtack <Am> piosenka a song; ~ obrzêdowa a Pack/Troop/Unit ~ [dru yny], a camp song [obozu] podró a journey poprawka do programu adjustment to the programme <C, U> program (pracy) a programme; ~ dru yny a Pack/Troop/Unit ~ [patrz: dru yna ]; ~ na {obóz/rok} a {camp/ annual} ~; wszechstronny ~ a balanced ~; stale doskonalony i stymuluj¹cy ~ a progressive and stimulating ~; napisaæ ~ to write a ~ programowanie programme planning , programming przerywnik (ruchowy) an energiser przygoda an adventure; prze yæ ~ê to have an ~ punkt [np. za porz¹dki] a point; tablica z ~acj¹ a ~s chart; ~y komendanckie extra ~s; przyznaæ ~y to give ~s puszczañstwo woodcraft rekwizyt <usu pl> prop <usu pl>; {zrobiæ/przygotowaæ} ~y to {make/ prepare} ~s rywalizacja patrz: wspó³zawodnictwo scenka a role play; odegraæ ~ê chodzenia po górach to act out a ~ of hill walking skecz [krótkie przedstawienie] a sketch skrypt an information sheet, a factsheet, a handout [rozdawany w formie papierowej] specjalnoœæ [specjalizacja dru yny] a special activity; dru yna ~ciowa a ~ Troop/Unit [patrz: dru yna ]; dru yna o ~i konnej/wêdrowniczej/nurkowej a Troop/Unit that specialise in horse riding/hiking/diving starter [krótka forma pozwalaj¹ca na zapoznanie siê ze sob¹ uczestników zajêæ, kursu itp.] an ice-breaker œpiewaæ to sing; za~ piosenkê to ~ a song warsztaty <pl> a (skills) workshop; ~ z obozownictwa a campcraft ~ wêdrówka [wycieczka] a hike, a ramble wspó³zawodnictwo competition ; ~ miêdzyzastêpowe inter-patrol ~ zabawa [mi³o spêdzony czas] fun ; Mi³ej ~y! Have fun! zajêcia <pl> an activity <pl: activities>; ~ na œwie ym powietrzu outdoor activities; ~ na dni deszczowe wet weather programme; ~ zapasowe/ awaryjne a standby <pl: standbys>; ~ integracyjne integrating ; ~ wype³niaj¹ce ewentualne wolne miejsca w programie a (programme) filler, a fill in game; prowadziæ ~ to run an activity; wykorzystywaæ ~ w pracy nad stopniami to use ~s toward ranks; braæ udzia³ w ~ach to take part in ~(ies); iœæ na ~ to go to ~ies zatwierdziæ to approve; ~ program to ~ a programme zbiórka a Meeting; ~ zastêpu a Patrol ~; ~ dru yny a Pack/Troop/Unit ~ [patrz: dru yna ]; ~ internetowa Internet ~; prowadziæ ~ê to run a ~ PRZYRODOZNAWSTWO the nature trail biedronka a ladybird , a ladybug <Am> b³yskawica lightning ; b³ysk a flash of ~ bocian a stork brzoza [gatunek drzewa, nie drewna] a birch buk [gatunek drzewa, nie drewna] a beech burza a (thunder)storm chmura a cloud chrab¹szcz a cockchafer, a May bug ciep³o warm; jest ~ it's ~ æma a moth d¹b [gatunek drzewa, nie drewna] an oak darñ turf <U, C>; zdj¹æ ~ z czegoœ to ~ sth deszcz rain <U,sing>, a shower [krótki, przelotny deszcz]; ulewa a downpour <usu sing>; m awka drizzle <U, sing>; pada ~ it's raining drzewo a tree; ~ {liœciaste/iglaste} a {deciduous/coniferous} ~; œci¹æ ~ to fell a ~; wejœæ na ~ to climb a ~ dziêcio³ a woodpecker dzik a (wild) boar dziupla a hole, a hollow ga³¹ÿ a branch ga³¹zka a twig gleba soil <U, C> gniazdo a nest gor¹co hot; jest ~ it's ~; robi siê ~ it's getting ~ grab [gatunek drzewa, nie drewna] a hornbeam grzmot [przy burzy] thunder 14 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

15 grzyb [maj¹cy nó kê i kapelusz] a mushroom huba a bracket fungus ig³a (sosnowa) a (pine) needle igliwie (sosnowe) (pine) straw jagoda a bilberry , a blueberry <Am>; zbieraæ ~y to pick ~ies ja³owiec a juniper jaszczurka a lizard jeleñ a deer je yna a blackberry [owoc], a blackberry bush [krzak] jod³a [gatunek drzewa, nie drewna] a fir klon [gatunek drzewa, nie drewna] a maple k³oda a log koniczyna a clover; czterolistna ~ a four-leaf ~ konik polny a grasshopper kora bark <U,C> korona [drzewa] a crown korzeñ a root kret a mole krzak a bush, a shrub ksiê yc/ksiê yc the moon/moon; pe³nia ~a a full moon; nów the new ~; dziœ jest pe³nia ~a there's a full ~ tonight kuku³ka a cuckoo (bird) lipa [gatunek drzewa, nie drewna] a lime (tree), a linden (tree) liœæ a leaf <pl: leaves> ³odyga a stem malina a raspberry mech moss <U, C> mg³a fog <C, U> modrzew [gatunek drzewa, nie drewna] a larch motyl a butterfly mrowisko an anthill mrówka an ant mucha a fly muchomor a toadstool mysz a mouse <pl: mice> niebo the sky; na ~ie in the ~ nietoperz a bat olcha [gatunek drzewa, nie drewna] an adler orze³ an eagle osa a wasp owoc lasu <usu pl> fruit of the forest <usu pl> padalec a blindworm, a slow-worm paj¹k a spider; zabiæ ~a to kill a ~ pajêczyna (spider's) web , (spider) web <Am>, a cobweb <Br, Am> [pokrywaj¹ca jakiœ przedmiot] paproæ a fern, a bracken patyk a stick piach sand pieñ [drzewa] a trunk pieniek a (tree) stump pod ochron¹ protected; byæ ~ to be ~ pogoda weather <C, U>; prognoza ~y a (~) forecast porost lichen <U, C> poziomka a wild strawberry pszczo³a a bee py³ dust rak a crayfish <esp Br>, a crawfish <esp Am> ropucha a toad rosa dew ; jest ~ there's ~; trawa jest mokra od ~y the grass is wet with ~ roœlina a plant; ~ jadalna an edible ~ runo undergrowth <Br; U>, underbrush <Am; U> ryœ a lynx sarna a (roe) deer sêk a knot; pi³owaæ na ~u to saw through a ~ s³oje [w drewnie] grain ; ci¹æ (coœ) {wzd³u /w poprzek} ~ów to cut (sth) {along/across} the ~ s³oñce/s³oñce the sun/sun; {wschód/zachód} ~a {sunrise/sunset} ; wstawaæ o wschodzie ~a to get up at sunrise sosna [gatunek drzewa, nie drewna] a pine sowa an owl œció³ka (leœna) litter œlad [odcisk koñczyny zwierzêcia] a print œlimak a snail œpiew ptaków birds' singing œwierk [gatunek drzewa, nie drewna] a spruce œwierszcz a cricket œwietlik [robaczek œwiêtojañski] a glowworm œwit dawn <C,U> szerszeñ a hornet szyszka a cone temperatura temperature <C, U>; ~ 20 stopni Celsjusza a ~ of 20 degrees Celsius/centigrade; jest 20 stopni ({w cieniu/w s³oñcu}) it's 20 degrees ({in the shade/in the sun}) topola [gatunek drzewa, nie drewna] a poplar trawa grass trop [œlady] a trail tropiæ (kogoœ/coœ) to track (sb/sth) tropienie [umiejêtnoœæ czytania œladów] tracking trzcina reeds <pl> [zaroœla], a reed [roœlina] trzmiel a bumblebee, a humblebee wa ka a dragonfly w¹ a snake wiatr (the) wind <U, C>; z ~em with the wind, downwind; pod ~ against the wind, upwind; ~ wieje z pó³nocy ~ is blowing from the north wi¹z [gatunek drzewa, nie drewna] an elm (tree) wierzba [gatunek drzewa, nie drewna] a willow wiewiórka a squirrel wilk a wolf <pl: wolves> zaj¹c a hare zaskroniec a grass snake zimno cold; jest ~ it's ~; robi siê ~ it's getting ~ zio³o a herb zmierzch dusk <C, U> aba a frog mija a viper o³¹dÿ an acorn uk a beetle PRAWO HARCERSKIE, IDEA Y I METODA HARCERSKA the Scout an Guide Law, ideals and the Scout and Guide Method braterstwo brotherhood cel an aim [zamierzenie], an objective [stan rzeczy, do którego siê d¹ y] dobrowolny voluntary dobry uczynek a good deed duch skautowy the scout spirit <sing> forma pracy a method idea³ harcerski <usu pl> Scout and Guide ideal <usu pl> jednop³ciowa single-sex; dru yna ~ single-sex Pack/Troop/Unit [patrz: dru yna ] koedukacja coeducation koedukacyjny mixed [o dru ynie, obozie], merged [o organizacji], joint [o dru ynie z³o onej z cz³onków kilku organizacji, np. eñskiej i mêskiej]; dru yna ~a a mixed/joint Pack/Troop/Unit [patrz: dru yna ] kszta³cenie kadry Leader training ; ~ w zakresie ~ in sth/doing sth metoda harcerska the (Scout and Guide) Method <sing> modliæ siê to pray; ~ o/za coœ ~ for sth modlitwa a prayer; Modlitwa Harcerska the Scout an Guide Prayer; prowadziæ ~ê to lead a ~ msza polowa an open air mass/service, a camp mass/service [na obozie] Obietnica Zuchowa the Cub Scout and Brownie Promise [polska] obrzêdowoœæ a theme; ~ indiañska an Indian ~ praca nad sob¹ self-improvement praca w ma³ych grupach working in small groups HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 15

16 praca zespo³owa [zajêcie wykonywane wspólnie, nie efekt takiej pracy] teamwork Prawo Harcerskie the Scout and Guide Law; punkt (Prawa Harcerskiego) an article; przestrzegaæ ~ego to keep ~; ³amaæ ~ to break ~ Prawo Zucha the Cub Scout and Brownie Law [polskie] Przyrzeczenie (Harcerskie) the (Scout and Guide) Promise [1. formu- ³a tekstowa; 2. moment sk³adania], the Investiture [uroczystoœæ]; z³o yæ ~ to make a Promise Robert Baden-Powell B-P, the Founder rota [tekst przyrzeczenia] an oath rozwój developement ; ~ {duchowy/fizyczny/intelektualny/spo³eczny/emocjonalny} {spiritual/physical/ intellectual/social/emotional} ~ samokszta³cenie self-education s³u ba [fundament harcerstwa] service , duty <C, U> [ten wyraz wystêpuje w Przyrzeczeniu]; ~ Bogu ~ to God; ~ ludziom ~ to others; ~ Polsce ~ to the Country s³u ba instruktorska service sprawdziæ czyj¹œ wiedzê [na stopieñ lub sprawnoœæ] to examine sb sprawnoœæ [1. umiejêtnoœæ; 2. znaczek] a (proficiency/activity) badge; ~ ³azika the Hiker (Activity) Badge; zdobywaæ ~ to attempt a/the ~, to work towards a ~; zdobyæ ~ to gain a ~; opiekun próby na ~ an examiner, a supervisor [patrz te : wymaganie ] stopieñ (harcerski) a (Scout) rank; zdobyæ ~ to gain the ~; zdobywaj¹cy ~ a candidate [patrz te : wymaganie ] stopieñ instruktorski a Leader rank; wymaganie na ~ a ~ requirement system stopni ({harcerskich/instrukorskich}) a ({Leader/Scout}) rank scheme system zastêpowy the Patrol System uczenie w dzia³aniu/przez dzia³anie learning by doing wychowanie education ; ~ duchowe spiritual ~ wychowywaæ poprzez przyk³ad to lead by example wymaganie a requirement; ~ na stopieñ <usu pl> a rank ~; ~ na sprawnoœæ <usu pl> the ~ of a/the (activity/proficiency) Badge <usu pl>; ~ numer piêæ ~ five; zrealizowaæ ~ na {stopieñ/sprawnoœæ} to complete the ~ of the {rank/badge} wzór a (personal) example zasada harcerskiego wychowania <usu pl> a principle of Scouting and Guiding <usu pl> Zobowi¹zanie Instruktorskie the Leader's Engagement; z³o yæ ~ to make a ~ STRUKTURA ORGANIZACYJNA organisational structure bud et budget <C, U> chor¹giew a County/Area [w Wielkiej Brytanii; wyraz Area dotyczy Szkocji], a Region [w Polsce 1. statutowy szczebel w³adz; 2. ogó³ harcerzy z danego terenu; 3. instruktorzy pracuj¹cy w chor¹gwi], a Region Organisation [w Polsce jako struktura organizacyjna] cz³onek a Member; ~ wspieraj¹cy an Associate ~ delegacja a contingent [na zlot], a delegation [na konferencjê]; polska ~ the Polish ~ dru yna a Troop [harcerska], a Pack [gromada zuchowa], a Unit [harcerzy starszych]; prowadziæ ~ê to run a ~; za³o yæ ~ to open a ~; rozwi¹zaæ ~ to close a ~; ~ zostanie rozwi¹zana the ~ will close dru ynowy/a a Section Leader [ogólnie, gdy mowa o dru ynowych ró nych grup wiekowych jednoczeœnie], a Leader [gdy wiemy, o kogo chodzi, np. w relacji dru ynowy cz³onek dru yny]; ~ {harcerzy/harcerek} a {Scout/Guide} Leader (SL/GL); ~ zuchowy/a a Cub Scout/Brownie/ Cub Scout and Brownie Leader (CSL) funkcja an appointment <esp Br>, a position <esp Am>; opis ~i a job description; pe³niæ ~ê/byæ na ~i to hold an ~; zwolniæ z ~i to dismiss sb from an ~; mianowaæ kogoœ na jak¹œ ~ê to appoint sb as a sth g³osowanie voting , a vote <sing> G³ówna Kwatera ZHP ZHP Headquarters/HQ [centralne biuro]; the National Executive Committee [cia³o statutowe] gromada zuchowa a (Cub Scout/ Brownie/Cub Scout and Brownie) Pack grupa wiekowa <usu pl> a Section/ age group <usu pl>; podzia³ na ~e a division into ~s harcerka a Guide , a Girl Scout <Am>; ~ starsza [14 16 lat] a Senior Guide harcerstwo (Polish) Scouting and Guiding [ Polish dodajemy, jeœli chcemy podkreœliæ, e chodzi o polski ruch harcerski, je eli mówimy o harcerstwie w kontekœcie jednej p³ci, mo- emy u yæ jednego wyrazu]; w ~ie in ~; ~ starsze [14 16 lat] Senior ~ harcerz a Scout , a Boy Scout <Am>; ~ starszy [14 16 lat] a Senior Scout hufiec a (Scout) District instruktor(ka) ({harcerski/harcerska}) a {Scouter/Guider} [ogólnie, w odró nieniu od harcerza niebêd¹cego instruktorem], a Leader [najczêœciej jako skrót od d³u szej nazwy, w odniesieniu do pe³nionej funkcji instruktorskiej]; ~ hufca a District Scouter/Guider; doros³y ~ an Adult Member/Leader; ~rzy Leaders and Commissioners [gdy chcemy podkreœliæ, e chodzi tak- e o instruktorów na najwy szych funkcjach]; jestem ~em harcerskim I'm a Scout Leader instruktor(ka) [profesjonalista kszta³c¹cy w jakiejœ dziedzinie] a (Skills) Instructor jednostka organizacyjna a unit kadencja a term (of office); czteroletnia ~ komendanta hufca a fouryear ~ as (a) District Commissioner kadra Leaders <pl>, a/the leadership team kapelan a Chaplain; Naczelny ~ a/the National ~ karta [opis celu istnienia organizacji] a charter, a mission statement ko³o przyjació³ harcerstwa [pojedyncza jednostka Ruchu Przyjació³ Harcerstwa] the Scout and Guide Fellowship komenda {chor¹gwi/hufca/szczepu} {Region/District/Group} Executive Committee komendant(ka) chor¹gwi a Region Commissioner; ~ Wielkopolskiej the ~ for Wielkopolska komendant(ka) hufca a District Commissioner (DC); ~ Warszawa Mokotów the ~ for Warszawa Mokotów komendant(ka) obozu a/the Camp Leader komendant(ka) szczepu a/the Group (Scout and Guide) Leader (GSL) komisarz zagraniczny the International Commissioner komisja rewizyjna an Audit Committee; Centralna ~ the National ~ komisja stopni {harcerskich/instruktorskich} a {Leader/Scout} Ranks Committee konstytucja a constitution; ~ dru yny a/the Pack/Troop/Unit ~ [patrz: dru yna ] kr¹g instruktorski a Scouters and Guiders' Club 16 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

17 kr¹g klerycki a Seminarians' Scout Club ksi¹ eczka {harcerska/zuchowa/instruktorska} a ({Scout/Guide/Scout and Guide / Cub Scout and Brownie / Leader's}) membership book ksiêgowy an accountant, a bookkeeper kwatermistrz(yni) a Quartermaster; ~ szczepu a/the Group ~ liczba cz³onków [organizacji] a membership; organizacja liczy ponad 1000 cz³onków the association has a ~ of more than 1000 mianowaæ kogoœ kimœ to appoint sb as a sth; ~ kogoœ zastêpowym to ~ sb as a Patrol Leader; ~ kogoœ w uzgodnieniu z kimœ to ~ sb in consultation with sb; ~ kogoœ na czyjœ wniosek to ~ sb recommended by sb; ~ kogoœ po zatwierdzeniu kandydatury przez kogoœ to ~ sb with the approval of sb; ~ kogoœ w sk³ad rady szczepu to ~ sb to a/the Group Scouters and Guiders' Meeting Miêdzynarodowa Katolicka Konferencja Skautingu [ICCS] International Catholic Conference of Scouting Miêdzynarodowa Katolicka Konferencja Skautingu eñskiego [ICCG] International Catholic Conference of Guiding Miêdzynarodowe Bractwo Skautów i Przewodniczek [ISGF] International Scout and Guide Fellowship Miêdzynarodowe Porozumienie Skautów Prawos³awnych [DESMOS] International Link of Orthodox Christian Scouts misja [cel istnienia organizacji] a mission [patrz te : karta ] naczelnik (ZHP) the Chief Scout [mê czyzna], the Chief Guide [kobieta] nadzór supervision <U,C>; pod ~em under ~ namiestnik/czka {harcerzy/harcerek/ zuchów} [w hufcu] an/the Assistant District Commissioner ({Scouts/Guides/Cub Scouts and Brownies}) Nieprzetarty Szlak special needs (Scouts and Guides), Unblazed Trail [tylko w dos³ownym t³umaczeniu polskiej nazwy]; dru yna ~u a special needs Pack/Troop/Unit [patrz: dru yna ] odpowiedzialnoœæ (przed kimœ) accountability (to sb) opiekun (czyjœ) a counsellor (to sb) , a counselor (to sb) <Am> organizacja [stowarzyszenie] an association; ~ {wyznaniowa/otwarta} a {denominational/open} ~ oœrodek harcerski [dobrze wyposa- ona stanica] a scout centre; ~ centralny [w odró nieniu od lokalnego] a national Scout and Guide centre patent dru ynowego a Scout/ Guide (Leader) warrant, a warrant as Scout/Guide Leader patrol a Patrol [zastêp wydzielony], an activity Patrol [grupa zainteresowañ w dru ynie wêdrowniczej] pe³ni¹cy obowi¹zki kogoœ an acting sth; ~ komendanta szczepu an ~ Group (Scout and Guide) Leader podopieczny a charge podw³adny a subordinate podzastêpowy/a an Assistant Patrol Leader (APL) prze³o ony a superior, a supervisor [bezpoœredni] przewodnicz¹cy/a (ZHP) the (ZHP) President przyboczny/a an Assistant Leader; ~ (w dru ynie {harcerzy/harcerek}) an Assistant {Scout/Guide} Leader [patrz: dru ynowy ] przynale noœæ (do czegoœ) [organizacji] membership (of sth , in sth <Am>) przywództwo leadership rada dru yny a/the Troop/Unit Leadership Forum [patrz: dru yna ] Rada Naczelna (ZHP) the (ZHP) National Council rada szczepu the Group Scouters and Guiders' Meeting regulamin regulations <pl>, rules <pl>; ~ s³u by w kuchni the rules of a kitchen duty Ruch Przyjació³ Harcerstwa [jako ca³oœæ] the Scout and Guide Fellowship ruch skautowy the Movement s¹d harcerski Scout and Guide Court <C,U>; Naczelny ~ the National ~ skarbnik a Treasurer; ~ hufca a/ the District ~ skaut o specjalnoœci lotniczej [lub spadochroniarskiej itp.] an Airscout skauting Scouting/Guiding/Scouting and Guiding; w ~u in ~, at Scouts/ Guides sk³adka <usu pl> a (membership) (subscription) fee <usu pl>, (membership) subscription <U,C,usu pl>, sub <U,C,usu pl; infml>; zalegaæ ze ~mi za dwa miesi¹ce to fall/be two months behind with the ~s; p³aciæ ~ki (regularnie) to pay the ~s (regularly) spis (harcerski) a (Scout) census; wyniki ~u <pl> the ~ figures <pl> statut Statutes <pl>; zmieniæ ~ [wprowadziæ poprawki do statutu] to amend the ~ szczep a (Scout and Guide) Group; Szczep 303 WDH(iZ) im. Tadeusza Koœciuszki 303th Warsaw Tadeusz Koœcuszko Scout and Guide Group [numer dru yny lub szczepu czytamy: 303 'three hundred and third' , 'three oh three' <Am>; 172 'a hundred seventy-second' , 'one seventytwo' <Am>] szczepowy/a patrz: komendant(ka) szczepu szóstka (zuchów) a Six (of Cub Scouts /Brownies/Cub Scouts or Brownies); ~kowy/a a Sixer; zastêpca ~kowego/ej a Seconder; system ~tek the Six System Œwiatowa Organizacja Ruchu Skautowego [WOSM] World Organization of the Scout Movement Œwiatowa Skautowa Unia Parlamentarna [WSPU] World Scout Parliamentary Union Œwiatowe Stowarzyszenie Przewodniczek i Skautek [WAGGGS] World Association of Girl Guides and Girl Scouts Œwiatowy Zlot na falach eteru [JOTA] Jamboree on the Air Œwiatowy Zlot na szlaku [JOTT] Jamboree on the Trail Œwiatowy Zlot w internecie [JOTI] Jamboree on the Internet uchwa³a a resolution wêdrownictwo Rover/Ranger Scouting wêdrownik a Rover [harcerz], a Ranger [harcerka] wiceprzewodnicz¹cy (ZHP) the (ZHP) Vice-President wizytacja (czegoœ) an inspection (of sth) [zdarzenie], a visit of inspection (to sth) [zdarzenie], inspectors <pl> [osoby]; robiæ/przeprowadzaæ ~ê to make/carry out an inspection wodniak a Seascout wst¹piæ do harcerstwa to join Scouts/Guides wydzia³ a department; ~ programowy the Programme ~; kierownik ~u Programowego GK the National Commissioner for Programme zastêp a Patrol; ~owy/a a ~ Leader (PL); pracowaæ zastêpami to work in one's ~s zastêpca komendanta {hufca/chor¹gwi} an/the Assistant {District/Region} Commissioner zastêpca naczelnika (ZHP) the Deputy Chief Scout [mê czyzna], the Deputy Chief Guide [kobieta] zdolnoœci przywódcze <pl> leadership , leadership qualities/skills <pl> zespó³ a team ZHP poza granicami Kraju Polish Scouts Abroad zjazd a congress; ~ ZHP the ZHP National ~; ~ hufca a District ~; ~ nadzwyczajny an extraordinary ~; ~ nadzwyczajny ZHP an extraordinary HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 17

18 ZHP National ~; ~ sprawozdawczy a report ~; ~ sprawozdawczy chor¹gwi a Region Report ~ zostaæ wybranym to be elected; ~ na komendanta hufca ~ as (a) District Commissioner; ~ w sk³ad komisji rewizyjnej ~ to the audit committee zuch a Cub (Scout) [ch³opiec; wyraz Scout mo na pomin¹æ we wszystkich d³u szych wyra eniach, np. Cub Meeting ]; a Brownie [dziewczynka]; Zuch Gospodarny Managing Cub Scout/ Brownie; Zuch Ochoczy Willing Cub Scout/Brownie; Zuch Sprawny Efficient Cub Scout/Brownie zuchmistrz a Cub Scout/Brownie/ Cub Scout and Brownie Leader zuchowiec patrz: zuchmistrz zwi¹zek dru yn a union of Troops (and Units) [patrz: dru yna ] Zwi¹zek Harcerstwa Polskiego Polish Scouting and Guiding Association (ZHP) [zwyczajowo polski skrót umieszczny jest po angielskiej nazwie w nawiasie] Zwi¹zek Harcerstwa Rzeczypospolitej The Scouting Association of The Republic of Poland zwierzchnik patrz: prze³o ony CZNOŒÆ communications alfabet Morse'a Morse (code) ; ~em Morse'a in ~; nadawaæ ~ {œwiat³em/dÿwiêkiem} to transmit ~ by {light/sound} alfabet semaforowy semaphore antena an antenna <Br, Am>, an aerial centralka (telefoniczna) a switchboard Czy jesteœ przy radiu? Are you on the radio? fale krótkie <pl> short wave <C, U> flaga [do Morse'a] a flag has³o [sekretne s³owo] a password; podaæ ~ to give the ~ Jak mnie s³yszysz? How do you read me? kabel cable <Br, Am; U,C>, cord <esp Am; C, U>, flex <Br; C, U> kana³ [CB] a channel kreska [w alfabecie Morse'a] a dash kropka [w alfabecie Morse'a] a dot krótkofalarstwo short-wave communication krótkofalówka a (short-wave) radio odbiór [jakoœæ sygna³u] patrz: zasiêg odbiór! [do koñczenia wypowiedzi przez radio] over!; bez ~u! out! odszyfrowaæ to decode odzew a countersign radiostacja a (radio) station strza³ka an arrow sygnalizacja signalling szyfr code <C, U>; z³amaæ ~ to break the code telefon polowy a field telephone t³umienie [szumów w radiu] squelch UKF FM walkie-talkie a walkie-talkie <infml> wiadomoœæ a message; {nadaæ/ odebraæ} ~ to {send/receive} a ~ X tu Y 'X it's Y' zasiêg [jakoœæ sygna³u] reception ; {dobry/s³aby} ~ {good/bad}~ zaszyfrowaæ to encode VARIA miscellaneous akcja an event, an activity; ~ naborowa recruiting , a recruitment campaign; ~ zarobkowa fundraising , a fundraising (event/activity); prowadziæ ~ê zarobkow¹ to raise money, to fund raise; uzbieraæ 1000 to raise 1000 arkusz papieru [du y] a sheet of flipchart (size) paper [arkusz], flipchart (size) paper [papier] bezpieczeñstwo safety czas komendancki Leader's time ; uznawaæ czyjœ czas za obowi¹zuj¹cy to go by sb's watch demobil; coœ z ~ an ex-army sth dok³adka [jedzenia] seconds <pl; infml> faktura an invoice fa³szowaæ to sing/play off-key, to sing/play out of tune gazetka a newsletter; ~ hufca a/ the district ~ harcówka a Scout room, a meeting room/place hobby a hobby jad³ospis a menu; Co dziœ na kolacjê? What's on the ~ tonight? koszulka dru yny a/the Pack/Troop /Unit T-shirt [patrz: dru yna ] leœnictwo [obszar] a forest administration region leœniczy a forester lista (uczestników) a roster <Am>, a register miejsce [jakiejœ imprezy] a venue nabór recruitment nocleg accommodation <Br; U> [miejsce], accommodations <Am; pl> [miejsce], a place/somewhere to stay the night/two nights etc. [miejsce], an overnight stop [miejsce postoju i noclegu na trasie podró y], lodging [us³uga]; znaleÿæ ~ to find a place/ somewhere to stay the night/two nights etc. ochotnik a volunteer odpocz¹æ to have some rest odpoczynek rest <C, U> organizowaæ coœ to organize sth para (kogoœ/czegoœ) a pair (of sb/ sth); w ~ch in ~s pobocze a verge [trawiaste, nieutwardzone], a soft shoulder <Am> [trawiaste, nieutwardzone], a hard shoulder [asfaltowe], a shoulder <Am> [asfaltowe]; iœæ ~m walk on/ along the ~ prace spo³eczne community work przydomek a nickname przyjmowanie goœci w domach [1. zwyczaj; 2. czas, kiedy to ma miejsce] home hospitality schronisko m³odzie owe a youth hostel sklep harcerski a Scout shop sponsor a sponsor strój narodowy a/the national costume/dress szanta [1. rytmiczna pieœñ do pracy; 2. piosenka o tematyce eglarskiej] a (see) shanty , a chanty <Am>, a chantey <Am> szary papier patrz: arkusz papieru technika harcerska <usu pl> Scout(ing) skill <usu pl> termin (czegoœ) a deadline (for sth) [ostateczna data ukoñczenia czegoœ]; ustaliæ ~ to make an appointment (for sth) [umówiæ siê na spotkanie], to set/fix the date (for sth) [~ wydarzenia], to set a time limit/deadline (for sth) [ustaliæ granice czasowe, czyli ostatni dzieñ, kiedy coœ mo e byæ zrobione] u³o yæ [coœ na sobie] to stack wypaliæ siê [o cz³owieku] to burn out wyszaleæ siê to blow off (some) steam, to have a blast zadanie a task zestroiæ [instrumenty, aby mog³y graæ razem] to tune up; ~ gitary to ~ the guitars; stroiæ siê to ~ zimowisko a winter camp zsynchronizowaæ zegarki to synchronise watches zupka chiñska (ramen) noodles <pl> zwiedzaæ to go sightseeing 18 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj

19 HARCERSKI S OWNIK POLSKO-ANGIELSKI dodatek do numeru 4/2005 miesiêcznika instruktorów ZHP Czuwaj 19

20 Pomys³ opracowania s³ownika polsko-angielskiego o tematyce harcerskiej pojawi³ siê jesieni¹ 2002 r., kiedy rozpocz¹³em wspó³pracê z Wydzia³em Zagranicznym G³ównej Kwatery ZHP, choæ angielskie s³owa zwi¹zane z harcerstwem zacz¹³em zbieraæ na w³asny u ytek ju nieco wczeœniej. Praca nad s³ownikiem sta³a siê moj¹ pasj¹, gdy wiosn¹ 2003 r. zacz¹³em go publikowaæ w odcinkach w gazetce mojego szczepu. Za cel postawi³em sobie opracowanie s³ownika wyczerpuj¹cego i rzetelnego, który pozwoli³by unikn¹æ popularnych b³êdów pope³nianych w t³umaczeniach oraz umo liwi³by harcerzom i instruktorom efektywn¹ komunikacjê podczas miêdzynarodowych imprez takich jak zloty, obozy zagraniczne, obozy z udzia³em skautów organizowane w Polsce czy ró ne kursy i konferencje skautowe. Do u ytkowników s³ownika nale y ocena, czy cele te zosta³y spe³nione. Z otwartoœci¹ przyjmê wszelkie uwagi dotycz¹ce s³ownika, a zw³aszcza uwagi merytoryczne, liczê bowiem na to, e s³ownik uka e siê wkrótce w formie ksi¹ kowej, która uwzglêdnia³aby wszystkie b³êdy wykryte i nades³ane przez jego u ytkowników. Dotyczy to tak e polskich wyrazów, które wydadz¹ siê wam regionalizmami i które maj¹ nieumieszczone w s³owniku synonimy. U ywajcie go zatem i informujcie o ewentualnych b³êdach oraz wyrazach i zwrotach, które waszym zdaniem powinny siê w nim znaleÿæ. A mo e komuœ uda siê go wypróbowaæ podczas obozu brytyjskiego lub amerykañskiego? Oddaj¹c s³ownik w wasze rêce, nie mogê nie podziêkowaæ tym, którzy swoj¹ prac¹ i poœwiêconym czasem przyczynili siê do jego powstania. Przede wszystkim chcia³em podziêkowaæ Kasi Tarnowskiej za wk³ad, jaki wnios³a w pracê nad s³ownikiem. Bez niej zupe³nie nie by³by on tym, czym jest. Swoj¹ wiedz¹, rad¹ i kontaktami s³u y³a mi przez ca³y czas hm. Ewa Lachiewicz, komisarka zagraniczna ZHP. Jej doœwiadczenie w praktycznym u yciu skautowej angielszczyzny nie mo e siê równaæ z doœwiadczeniem adnej innej osoby w Zwi¹zku. Hm. Anna Gutowska poœwiêci³a wiele czasu, aby dokonaæ ostatecznej korekty s³ownika, dziêki której unikn¹³em wielu b³êdów. Emma Radbourne wspar³a mnie swoj¹ wiedz¹ zdobyt¹ w czasie, kiedy by³a cz³onkini¹ Girlguiding UK, co znacznie zbli y³o s³ownik do jêzyka, jakim brytyjskie skautki pos³uguj¹ siê na co dzieñ. Pomoc Alice Addison mia³a zasadnicze znaczenie dla powstania dzia³u o pierwszej pomocy. Swoje podziêkowania kierujê tak e do Caroline Hills, Anthony Campa, ukasza ¹czyñskiego (red. nacz. Paramagazynu i mojego brata), Julie Bisset, Margaret i Jima McDowall, Amy Louise Jones, Shawna Broughton, Justine Connolly, Sary Evener, Craiga Turpie oraz wszystkich tych, którzy nades³ali ju istniej¹ce s³owniki skautowe, a tak e do tych, których z powodu w³asnej niedoskona³oœci nie jestem w stanie wymieniæ z imienia. W pracy nad s³ownikiem korzysta³em z licznych Ÿróde³: opublikowanych s³owników (Oxford Advanced Learners' Dictionary, s³owników Oxford-PWN, Oxford Collocations, Oxford Pictorial Dictionary, Oxford Wordfinder, Wielkiego s³ownika polsko-angielskiego i angielsko-polskiego Wiedzy Powszechnej), internetu (przede wszystkim scoutbase.org.uk, wyszukiwarki google.co.uk oraz innych niezliczonych stron internetowych skautowych, tematycznych i handlowych), miesiêcznika brytyjskich skautów Scouting Magazine, rozmaitych anglojêzycznych wydawnictw tematycznych (GPS, mapy, pierwsza pomoc) oraz w³asnego doœwiadczenia zdobytego w Stanach Zjednoczonych. Jako Ÿród³a s³ów do t³umaczenia s³u y³o mi wiele wydawnictw polskich. Pomocne okaza³y siê tak e istniej¹ce s³owniki polsko-angielskie o tematyce skautowej: przede wszystkim S³ownik terminologii harcerskiej, wydany przez Chor¹giew Dolnoœl¹sk¹ najlepszy z tych, które mia³em w rêku, poza tym s³ownik zamieszczony w Kalendarzyku harcerza i harcerki wydawnictwa HBW Horyzonty, s³ownik terminologii oficjalnej zamieszczony na stronie skauting.zhp.pl, s³ownik napisany dla uczestników Eurojam FSE oraz kilka innych s³owników, które wpad³y mi w rêce, a tak e t³umaczenie Statutu ZHP na jêzyk angielski. Ich autorom oraz tym, którzy je nades³ali, serdecznie dziêkujê. Mam nadziejê, e w przysz³oœci powstan¹ tak e s³owniki: polsko-niemiecki, polsko-francuski i inne. PWD. RAFA CZYÑSKI SZCZEP 208 WDHIZ IM. BATALIONU PARASOL, HUFIEC WARSZAWA MOKOTÓW RLACZYNSKI@TLEN.PL

Pokazać jeszcze