MOZAM BIG WALL Artur Magiera SPIS TREŚCI:

Transkrypt

1 0 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku MO ZAM BIG WALLL WYPRAW WA EKSPLORACYJNO-WSPINACZKOWA DOO PÓŁNOCNEGO MOZAMBIKU

2 MOZAM BIG WALL SPIS TREŚCI: 1. Wstęp 2. Uczestnicy wyprawy 3. Informacje wstępne 3.1. Podłoże historyczne i sytuacja obecna w Mozambiku 3.2. Geologia północnego Mozambiku 3.3. Historia eksploracji wspinaczkowej regionu 3.4. Wybór obszaru eksploracji i cele wyprawy 4. Dziennik wyprawy 5. Rezultaty wyjazdu 5.1. Etap eksploracyjny Masyw Mepalue Masyw Mlemy Serra Nampatiua Serra Romulo Serra Inago Masyw Mancuni Masyw Mitucue Masyw Namuli 5.2. Etap wspinaczkowy 6. Logistyka 6.1. Transport 6.2. Noclegi 7. Warunki środowiska naturalnego 7.1. Flora 7.2. Fauna 7.3. Warunki klimatyczne 8. Bezpieczeństwo 8.1. Komunikacja 8.2. Zarządzanie ryzykiem 8.3. Ubezpieczenia i zezwolenia 9. Sprzęt 9.1. Sprzęt wspinaczkowy 9.2. Sprzęt kempingowy 9.3. Inny sprzęt 10. Kosztorys 11. Wnioski i podsumowanie 12. Podziękowania 13. Piśmiennictwo

3 2 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku 1. WSTĘP Żyjąc w XXI wieku wyobrażamy sobie, że cały otaczający nass świat jest oznaczony na mapie i opisany. Wszystkie biały plamy na mapie Świata znikłyy a człowiek już dotarł do najdalszego zakątka naszego globu.. Dlatego niezwykłąą rzeczą jest kiedy podróżnicy i naukowcy wciąż odkrywają obszary wcześniej nieznane. Wyżyna Mozambicka należy do miejsc, o których informacje są bardzo ogólnikowe. To tam w ciąguu ostatnichh kilku latt odkrywa się nieznane dotąd gatunki fauny i flory (The Darwin Initative Expedition). Naukowcy badają obecnie bioróżnorodność gór Mozambiku a tylko jedna poważna wyprawa (Markk Seuring i Alard Hüfner 1998 i 2000) eksplorowała pionowe ściany gór wyspowych, tworzącychh skalne wyspy pośród równiny. Dzięki nim powstały drogi wspinaczkowe takie jak Africa Light (22, A1 700m) na wschodniej ścianie Mlema 3, Whites must be crazy (21 A2 700m) na północnej ścianie Mlema 1 oraz Delayed Gratification (22 A1 690m) na Rebawe. Seuring i Hüfnerr ze względu na bariery transportowe skupili się na szczytach łatwo dostępnych z głównej drogi łączącej Cuamba z Nampulą. Przed obecną wyprawą nie wiadomoo było dokładnie jaki potencjał wspinania wielkościanowego tkwi w górach północnego Mozambiku. Wyprawa Mozam-big-wall miała choć po części to sprawdzić. Ryc Szczytt Mlemy 3 o zachodzie słońca

4 2. CZŁONKOWIE WYRAWY MOZAM B BIG WALLL Pracownik katowickiego AWF-u, trener r wspinaczki sportowej, aktywny wspinacz sportowy i górski, członek KW Katowice. Wieloletnie e doświadczenie pozwoliło muu poznać wiele rejonów skalnych Europy, pokonać wiele dróg w Tatrach, Alpach Francuskic ch i Dolomitach. Dzięki trekkingowii wokół PN Sagarmata a poznał część egzotyczne ego świata Dalekiego Wschodu. Współautor m.in. (z J. Kuczerąą i J. Stefańskim) nowej polskiej drogi w górach Pamiro-Ałaju w Kirgistanie o nazwie " Czarna WoIga" na Piku Kotina (4521 m) 7a OS. Ireneusz Waluga Absolwent katowickiego AWF-w, instruktor wspinaczki, trener ekkoatletyki, członek KW Jastrzębie. Aktywny zawodnik rajdów przygodow ych (AR) i podróżnik. Na swoim koncie górskim posiada m..in. cztery siedmiotysięczniki (Khan Tengri, Pik Lenina, Pik Korżeniewskiej i Pik Somoni). Uczestnik wyprawy na Nanga Parbat 2010r w ramach projektu Polski Himalaizm Zimowy. Jego J doświadcze enie afrykańskie to wyprawa na Kilimandżaro i zdobycie Nelion (drugi wierzchołek k Mont Kenia) drogą wielowyciąg gową. Paweł Wyciślik absolwent katowickiego AWF-w, instruktor wspinaczki sportowej, aktywny wspinacz sportowy i górski. Autor wielu powtórzeń dróg d wspinaczko owych wycenianych w skali trudności wspinaczko owej na VI.6 RP i 7c OS i 7c+/8a FB.. Współautor drugiego powtórzeni a Stąd do wieczności VIII+ RP (2003) na Kazalnicy Mięguszow wieckiej w Tatrach. Uczestnik wypraw wspinaczkowych na Madagaskar (nowa droga Ukojenie 7c+ i Grenlandię. 1xA0 380m)

5 4 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku 3. INFORMACJE WSTĘPNE 3.1. Historia i sytuacja obecna Mozambiku Historia obszaru dzisiejszego Mozambiku, częściowo legendarna, sięga czasów starożytnych, kiedy to Egipcjanie, kupcy feniccy i żydowscy, a później także i Rzymianie docierali do legendarnej krainy Ofir obfitującej w złoto, kość słoniową i skóry, a którą niektórzy utożsamiają z Mozambikiem. W Późniejszych latach na terenie tym powstało państwo Monomotapa. W wiekach VII i VIII zaczęli osiedlać się tu Arabowie. Gdy w 1498 r. do wybrzeży Mozambiku przybył Portugalczyk Vasco da Gama, kwitły tu już wówczas bogate miasta arabskie. W latach wyparli Arabów Portugalczycy, którzy w 1508 r. założyli port Mozambik jako etapową bazę na drodze do Indii. Jednak niemal pół wieku minęło zanim Portugalczycy zwrócili uwagę na bogate złoża złota. W związku z tym od 1544 roku rozpoczęli zakładanie fortów i faktorii. Powstało wówczas w zatoce Delagoa miasto Lourenco Marques. Odtąd też datują się pierwsze misje katolickie. W roku 1569 doszło do walk z ludnością tubylczą. Mimo zwycięstw Portugalczycy byli zmuszeni na skutek zabójczych warunków klimatycznych do wycofania się z głębi kraju i osiedlenia jedynie wzdłuż wybrzeży oceanu. Gdy w 1693 r. państwo Monomotapa na skutek walk wewnętrznych rozpadło się na szereg księstewek, Portugalczycy wykorzystali tą sytuację i w 1700 r. ogłosili swój protektorat na tym obszarze. W roku 1782 Portugalia utworzyła z Mozambiku kolonię. Po pierwszej wojnie światowej do Mozambiku przyłączono tzw. trójkąt Kionga (nad rzeka Ruwuma), część byłego niemieckiego terytorium Tanganiki (Geografia Powszechna 1967). Biali kolonizatorzy niemal od początku napotykali opór czarnej ludności. Często wybuchały krwawe walki. Na strajk pracowników portowych i rolnych w 1960 r. kolonialne władze odpowiedziały brutalną siłą. Masakra w Muedzie przyspieszyła powstanie narodowej organizacji wyzwoleńczej Frontu Wyzwolenia Mozambiku (Frente Liberacao de Mocambique- FRELIMO), która od 1964 r. podjęła walkę zbrojną. Rewolucja goździków w Portugalii w 1974 r. uniemożliwiła uzyskanie niepodległości, co nastąpiło w 1975 roku. Znaczne pogorszenie się od tamtego czasu sytuacji gospodarczej kraju miało swoje główne źródło w wojnie domowej między FRELIMO i prawicowym, wspieranym przez RPA, Narodowym Ruchem Oporu Mozambiku (Resistencia Nacional Mocambicana RENAMO). W 1986 r. władzę objął Joaquim Chissano z FRELIMO. Od 1987 r. wprowadzany jest w życie, na gruncie wewnętrznych reform politycznych i liberalizacji, międzynarodowy program gospodarczej odbudowy kraju. W 1992 r. J. Chrissano i przywódca RENAMO podpisali układ pokojowy, kończący wojnę domową (Państwa świata 1996). Obecnie Mozambik jest jednym z najbiedniejszych państw świata. W wyniku pandemii HIV- AIDS, przeciętna długość życia od kilku lat utrzymuje się niewiele powyżej 42 lat (zarażonych jest 17,2% społeczeństwa). Językiem urzędowym jest portugalski. W 2010 r. PKB Mozambiku wyniósł 11,1 mld USD i wzrósł w porównaniu z rokiem 2009 o 6,2%. Decydujący wpływ na wzrost gospodarczy Mozambiku mają realizowane przez inwestorów zagranicznych wielkie projekty inwestycyjne. Największe z nich realizowane są obecnie w prowincji Nampula (Huta aluminium Mozal i kopalnia tytanu Moma). Według raportu Banku Światowego z 2010 r. największymi słabościami Mozambiku pozostają m.in. wysoki wskaźnik przestępczości oraz korupcja na wszystkich szczeblach władzy. Coraz istotniejszym

6 MOZAM BIG WALL sektorem gospodarki Mozambiku staje się turystyka. W roku 2010 Mozambik odwiedziło ponad 910 tyś osób, natomiast w 2011 r. przewiduje się, że liczba ta wzrośnie do 1,2 mln. Szacuje się, że obecnie w Mozambiku zatrudnionych w sektorze turystycznym jest ok osób ( Geologia północnego Mozambiku Geologia Mozambiku jest mocno zróżnicowana a skały pochodzą tu z okresów od Archaiku po Kenozoik. Północny Mozambik jest ważnym przecięciem przez południową część Wschodnioafrykańskiego górotworu, od jego paleoproterozoicznej podstawy wzdłuż brzegu Jeziora Niassa do Oceanu Indyjskiego. Leży on na ważnym skrzyżowaniu pomiędzy ciągnącym się w kierunku północno-południowym Pasem Mozambickim a wschodnio-zachodnimi Pasami Zambezi-Irumide. Obszar eksploracji obejmował skaliste masywy w geologicznych subprowincjach Marrupa (ryc ) oraz w Nampula (ryc ). Masywy te wypiętrzyły się ponad płaskowyż i są wystawione na ciągłą erozję od milionów lat. Leżące na południowej krawędzi Lurio Belt szczyty i masywy Namuli są intruzją granitową z okresu milionów lat temu. Podobne pochodzenie mają góry wyspowe (inselbergi) Inago, Mlema, Ribaue, Serra Romulo, Nampatua, Mancuni ale są one młodsze (ok milionów w czasie orogenezy Pan-Afrykańskiej). Występujące tam masywy wyspowe mogą być zbudowane warstwowo (Romulo, Nampatua, Lalaua) lub tylko z granitu (Mancuni, Sirapi) albo tylko z czarnokitu (intruzja Malema) (Boyd i wsp. 2010) Historia eksploracji wspinaczkowej regionu Trudno znaleźć opisy portugalskich pionierów i odkrywców tego terenu. W literaturze anglojęzycznej pierwsze wzmianki o eksploracji Północnego Mozambiku należą się konsulowi angielskiemu w Mozambiku, Henrykowi O Neill w 1883 r. Podróżował i opisywał obszary dzisiejszego Ribaue, Malema i Lioma do Jeziora Chilwa w Malii. Po relacjach O Neilla londyńska Royal Geographical Society wysłała małą ekspedycję do północnego Mozambiku, którą kierował Joseph Last w 1885 r. Last opracował m.in. dokładną mapę masywu Namuli, badał klimat, minerały, roślinność i zwierzęta oraz zachowania i język tubylców. Pionierami wspinania wielkościanowego w górach wyspowych tego obszaru był zespół z Republiki Afryki Południowej- Mark Seuring i Alard Hüfner. Podczas ich pierwszej wyprawy wspinali się na północnej ścianie Mlema 1, tworząc drogę Whites must be crazy 21/A2. Powrócili oni w roku 2000 dokańczając projekty na Mlema 3: Africa Light 22 A1 (700m) oraz Delayed Gratification 22 A1 w Rebawe Mountain (dokładnie w masywie Mepalue). Podróżując samochodem osobowym bez napędu na cztery koła byli ograniczeni do wspinania na ścianach blisko głównej drogi ( Dopiero rok później razem z członkami BMC: Peter Robins, Dave Turnbull, Leo Holding i Pieter Martin odwiedzili Serra Mirrupi, rejon położony 50 km na północ od drogi Cuamba- Nampula. Po wielu próbach w różnych miejscach turni Sitting Chief powstała droga Merupie Gully (400m) o trudnościach w skali południowo afrykańskiej- 24 (Mount Everest Foundation Expedition Reports 2001) W 2000 roku w drodze do Malawii czesko-południowoafrykański zespół w składzie Filip Silhan, David Stastny i Mike Mason powtórzył Africa Light (The American Alpine Journal 2001).

7 6 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Schematyczna mapa głównych jednostek geologicznych w północnym Mozambiku (powyżej Lurio Belt) (Boyd i wsp. 2010) Ryc Schematyczna mapa geologiczna subprowincji Nampula (Maceya i wsp. 2010)

8 MOZAM BIG WALL W 2007 roku Uczestnicy Hot Rock- climbing expeditions, podróżujących po całej Afryce, próbowali swoich sił na drodze Africa Light bez powodzenia, ale za to poprowadzi kilka dróg wspinaczkowych jednowyciągowych na okolicznych skałach. Jedynie trójce wspinaczy (Pate, Riah i Brent?) udało się w ciągu jednego dnia wytyczyć The Mlema Dilemma (HVS 5a) na Mlemie 3 ( Szczegóły nieznane Wybór obszaru eksploracji i cele wyprawy Mozambik rozciąga się na obszarze km 2 (2,5-krotnie większy od powierzchni Polski), z czego członków wyprawy głównie interesowała jego część północna. Planowanym obszarem eksploatacji były zachodnia część prowincji Nampula (dystrykty Ribaue i Malema), północna część prowincji Zambezia (dystrykt Gurue) i wschodnio-południowa część prowincji Niassa (dystrykt Cuamba). Tereny te znajdują się na obszarze Wyżyny Mozambickiej, która stanowi masyw prekambryjski zbudowany z granitów i gnejsów, rozcięty dolinami rzek oraz uskokami na izolowane płaskowyże, ponad którymi wznoszą się ostańcowe pasma górskie (Przeglądowy Atlas Świata 1998). Te pasma górskie (inselbergi) były celem opisywanej wyprawy. Obszar czterech dystryktów, które były przedmiotem analiz obejmuje teren ponad km 2 (Malema km 2, Gurue km 2, Cuamba km 2, Ribaue km 2 ). Do największych masywów na tym terenie należą (nazwy i wysokości bezwzględne wg mapy Mocambique 1: Army Map Service Chinga 1 i m Michino 1041 m Muima 1463 m Nipe 1139 m Mepalue 1777 m Ribaue Serra Norre Merripa 1470 m Serra Nampatiua 1603 m Serra Mutalele Serra Romulo 1508m Serra Malipa 1259 m Montes Lema (Mlema) 1610 m Serra Inago 1729m Mancuni 1764 m Serra Mossolua Serra Cucuteia Serra Patapane 1598 m Macua 2077 m Montes Rimo Serra Namuli 2419 m Serra Mitucue 1803 m Mitchuro 1044 m Na etapie wstępnej selekcji ścian do wspinania posłużono się dostępnymi informacjami, zdjęciami i programem Google Earth. Wybrano 8 masywów, które miały być przedmiotem sprawdzenia w terenie (ryc.3.4.1): 1. ściana wschodnia Mepalue 2. ściana północna Mlemy 1 oraz wschodnia ściana Mlemy 3 3. ściany zachodnio-południowe Serra Nampatiua 4. ściana północna Serra Romulo 5. zachodnie i północne ściany Serra Inago 6. południowa ściana Mancuni 7. zachodnie i południowe ściany Mitucue 8. góra Namuli oraz południowo-wschodnie ściany Serra Macua. Celem wyprawy było dotarcie do podstawy i wybór najciekawszej ściany z powyższych, na której miała powstać trudna droga wielkościanowa.

9 8 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Obszar działalności wyprawy z zaznaczonymi planowanymi celami, do sprawdzenia 4. DZIENNIK WYPRAWY Niedziela. Wylot z Warszawy 17: 05, przelot przez Amsterdam, Nairobi do Nampuli (18.07, liniami KLM + Kenya Airways- szybko, sprawnie, bez komplikacj i. godz ) Poniedziałek. Nampula. Pierwsza wtopa wymuszona łapówka 100$ dla celnika. Pierwsze zdziwienie 85$/os za wizę na lotnisku zamiast 10$. Nocleg w Hotelu Parque z restauracją chińską. c Wtorek. Nampula. Poszukiwanie samochodu terenowego z kierowcą. Pół dniaa spędzamy na dworcu busów, warsztacie samochodowym (ceny ok 6000MZN/dzień) aby wreszcie uzgodnić cenęę do przyjęcia przez nas (3500 MZN/ dzień) z menadżere em poleconym przezz kelnera Hotelu Parque. Szybkie zakupy w lokalnych sklepach (jedzenie, akumulator i żarówka) oraz w supermarkecie Shoprite (większy wybór ale dwukrotnie drożej) Środa Nampula-Ribaue-Namecuna. Rozpoczęcie I etapu- eksploracja. Jesteśmyy dzień do przodu w porównaniu z planem. Zbyt późny wyjazd z hotelu (ok 10:00) powoduje, że ściany niedaleko miasteczka Ribaue zastajemy w pełnym słońcu. W miasteczku jemy dobry obiad, naa który czekamy 2 godziny. Nocujemy niedaleko wioski Namecuna, przy drodze, u rodzinki wiejskiej. Mamy widok na n Mlemy,, w tym jedną płonącą (pozostałości po paleniu traw).

10 MOZAM BIG WALL Czwartek. Mlemy-Mancuni-Inago-Malema Podejście pod wschodnią ścianę Mlemy 3. Po dokładnych oględzinach ściany rezygnujemy z powtarzania istniejącej tam drogi (drzewa, krzaki) ale wyszukujemy ewentualne możliwości na coś nowego. Przejeżdżamy do Malemy, załatwiamy nocleg w bungalowie. Następnie ruszamy oglądać południową ścianę Mancuni, najpierw autem, później pieszo. Po 1,5 godzinnym podejściu, robimy zdjęcia, lustrujemy ścianę i wracamy. W drodze powrotnej z daleka ukazują się ciekawe ściany Inago. Dojazd tam wzdłuż rzeki Malema okazuje się niemożliwy. Krótka wizyta w mieście, żeby zobaczyć początek imprezy z okazji święta powstania Malemy mnóstwo ludzi patrzących teledyski w telewizorach Piątek. Malema-Serra Nampatuia-Malema Paweł pozostaje w łóżku problemy żołądkowe. Reszta ekipy rusza na podbój Serra Nampatiua. Pierwszy raz możemy wypróbować możliwości naszej starej Toyoty Hillux i umiejętności kierowcy Carlosa na bezdrożach Afryki. Niestety okazuje się, że terenowa skrzynia biegów to tylko atrapa. Z pomocą pół wioski, pokonujemy rów z wodą i docieramy pod zachodnie ściany masywu Nampatiua. W drodze powrotnej próbujemy znaleźć drogę do północnej części Serra Romulo, niestety bezskutecznie. W nocy imprezy ciąg dalszy ale bez naszego udziału Sobota. Malema- Cuamba Przejazd do Cuamby, żeby zobaczyć masyw Mitucue. Z daleka ściana wsch-pd wyglądała zachęcająco ale z bliska, po wycieczce pieszej, czar prysł (trawy,trawy i połogo). Pierwszy raz spotykamy się z wymogiem spytania secretario (osoby rządzącej na danym terenie) o pozwolenie na przebywanie na danym obszarze. Krótki postój w Cuambie, rozmowa z Norwegiem o tym jak przekonać mieszkańców jak przekształcić ich mały ogródek w większy. Pod wieczór jedziemy do wioski pod interesującą dla wspinania ścianą zachodnią Serra Mitucue. Niestety tamtejszy secretario odmawia nam noclegu, dlatego wracamy do Cuamby do obskurnego Pensao Sao Miguel Niedziela. Cuamba-Gurue Całodzienna przejażdżka samochodem do odległego Gurue. Gurue otoczone jest plantacjami herbaty, pojawia się tu na drodze asfalt prowadzący na południe. Nad miasteczkiem dominuje zach-pd część masywu Namuli, z dwoma skalno-trawiastymi wieżami. Próba dotarcia do wioski Mukunja (Mucunha) kończy się fiaskiem w połowie drogi, bo pomimo dobrych chęci naszego kierowcy i dostarczenia nam wielu wrażeń, auto odmawia posłuszeństwa. Nocleg w wiosce pod przełęczą Poniedziałek Namuli Całodzienna wycieczka piesza wokół Namuli. Sama góra wygląda bardzo majestatycznie ze względu na wysokość (drugi szczyt pod względem wysokości w Mozambiku) ale oferuje połogie i zarośnięte zbocza do wspinania. Próby uzyskania zgody na wejście na szczyt od secretario, zakańczamy szybko ze względu na koszty (2000 MZN) i brak czasu na powrót

11 10 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku do bazy. Docieramy do przełęczy na północy, z której oprócz Namuli można było zobaczyć szczyty Pilani, Pesse oraz Mirole. Powrót do noclegu późnym wieczorem po 12-godzinnym spacerku Wtorek Gurue-Serra Romulo-Malema Wracamy na tereny północne z chęcią dotarcia do pn-zach części Serra Romulo. Planowany dojazd od zachodu okazuje się niemożliwy, z powodu uszkodzenia mostów na rzekach przecinających ten teren, dlatego próby podejmujemy od strony południowej. Kończąc na polach blisko ścian południowych tego masywu pozostało nam z daleka lustrowanie ścian zachodnich, oblanych słońcem. W drodze do Malemy, kończy się nam paliwo, które z powodu wycieku z uszkodzonego przewodu paliwowego, systematycznie wykapało. Wyprawa Carlosa i Pawła do najbliższej wioski oraz zatrzymana ciężarówka, rozwiązują ten problem. Śpimy w Cave Negra za 1/4 kosztów, które płaciliśmy za wynajęcie bungalowu Środa Malema-Serra Inago-Malema Ostatnim miejscem, które nam pozostało do eksploracji był masyw Inago. Po nieudanej próbie dojechania z zachodu, jedziemy od strony północnej. Zadziwiająco daleko zajechawszy samochodem (ok.6 km) docieramy pod urwistą ścianę północną, na której wschodnim krańcu znajduje się duża turnia. Turnia ta oczarowała nas i jednomyślnie zdecydowaliśmy, że jej ściana północna jest tym czego szukaliśmy. Resztę dnia spędzamy na lustracji i podejściu pod ścianę, odpuszczając planowany rekonesans ścian zachodnich. Na piechotę wracamy do Malemy Czwartek Malema Serra Inago Chcąc dopełnić formalności związanych z poinformowaniem zarządcy okolic Malema o naszych planach wspinaczkowych odbywamy wizytę u gubernatora dystryktu. Po ciężkiej rozmowie, wysyłaniu nas do stolicy Maputo (ok km) po zezwolenie na wspinanie, uzgadniamy w końcu, że jeżeli komendant Policji wyrazi zgodę na nasz pobyt w Serra Inago to będziemy mogli się wspinać. Rozmowa z komendantem przebiegła całkiem inaczej, może z powodu 500 MZN darowanemu jako prezent po rozmowie. Dzięki tej rozmowie rozbudowany system ludzi odpowiedzialnych za obszar pod północną ścianą Inago (regulo, chief, oraz secretario) nie sprawił nam później żadnych trudności formalnych. Wieczorem wyruszamy do wioski pod ścianą, zabierając Irka, który po lekkim zatruciu wrócił do zdrowia Piątek Serra Inago Kończymy pierwszy etap wyprawy. Ranno budzi nas oficjalna wizyta regulo i chiefa tego obszaru. Odsyłamy Carlosa do domu. Później przenosimy nasze bagaże do miejsca przy źródle, które stało się naszą bazą główną. Powtarzamy tą drogę trzykrotnie, korzystając za pierwszym razem z pomocy dwóch chłopaków z wioski, wspomagając ich przy tym finansowo Sobota Pożyczamy z wioski maczetę, dzięki której Ireneusz i Paweł wytyczają drogę w końcowej części podejścia pod ścianę, zarośniętej gęstym lasem. Irek wbija pierwszego spita i zostawiamy część

12 MOZAM BIG WALL sprzętu na końcu zachodu prowadzącego z prawej części ściany do głównego jej spiętrzenia. Resztę dnia spędzamy na organizowaniu naszego obozowiska Niedziela Pierwszy dzień obijania drogi. Pobudka o godzinie metrów ponad podstawą ściany Artur rozpoczyna łatwy kilkumetrowy trawers zacięciem w lewo a następnie wbija się w system zacięć. Niestety skała jest tak lita, że rysa, znajdująca się w środku zacięcia znika i zmuszony jest do krótkiego trawersu w prawo. Stamtąd w górę po czarnej pionowej płycie i trzeszczących chwytach dochodzi do trawiastej półki. Tam nastąpiła zmiana prowadzących i Paweł kończy prace instalatorskie w połowie swojego wyciągu. Pierwszy kontakt ze ścianą i pierwsze zaskoczenie. Już w tym dniu staramy się znaleźć możliwości ucieczki z trudności w łatwiejszy teren- bezskutecznie Poniedziałek Irek i Artur kontynuują pracę, Paweł donosi rzeczy pod ścianę i ma dzień odpoczynkowy. Drugi wyciąg oferuje bardzo twardą skałę. Po licznych próbach i kombinacjach nie udaje nam się wywiercić odpowiednio głębokich otworów, dlatego kotwy wystają tam o 0,5 cm za dużo. Dokończamy wyciąg Pawła i kontynuujemy ładną rysą, która jednak po kilku metrach zanika. Staramy się wytrawersować w lewo co kosztowało nas wiele wysiłku i emocji. Irek obwieszony sprzętem trzykrotnie próbuje dostać się na malutką półeczkę, za każdym razem jednak odpada, robiąc wahadło dwa metry nad stanowiskiem (bez problemu wytrzymał te obciążenia najmniejszy friend, który mieliśmy). Artur dochodzi do połowy wyciągu i następuje odwrót do bazy. W bazie odwiedził Pawła chief przynosząc mandarynki, pomidory, mydło i coś jeszcze Wtorek Teren staje się coraz trudniejszy. Paweł z Irkiem dokańczają obijać trzeci wyciąg (na schemacie piąty). Później okazuje się, że jest to kluczowy wyciąg na drodze (przewidywane trudności klasyczne 8a+). Kilka chwil emocji na prowadzeniu- Paweł szybuje kilka metrów z dużym, urwanym podchwytem. Artur robi kilka zdjęć chłopakom i próbuje upiec kilka placków z mąki kukurydzianej- niestety bezskutecznie Środa Kluczowy wyciąg kończy się na półeczce pod okapami. Lustracja ściany lornetką dawała nadzieję, że będzie możliwość ucieczki na połogie, szare płyty w prawo. Jednak po bliższym zapoznaniu się z terenem Artur decyduje się uderzyć w lewo, w groźnie wyglądające okapy, ale za to bogato urzeźbione. Hacząc nieustannie, z krótkim lotem, gdy sky-hook łamie dużą krawądkę, po 15 metrach kończy trawers w okapach. Założone stanowisko daje możliwość ok. 80m zjazdu swobodnie w powietrzu, daleko do ściany. Po zmianie prowadzenia, Paweł bawiąc się w ogrodnika czyści zarośniętą rysę, pokonuje połowę wyciągu i wyprowadza w łatwiejszy teren. Wracamy o zmroku do obozu, gdzie pałaszujemy zakupy przyniesione z Malemy przez Ireneusza Czwartek Artur dokańcza wyciąg na Dolną Turnię. Szczyt tej turni okazuje się być ogromną półką, porośniętą kępkami trawy, idealne miejsce na biwak. Irek prowadzi bardzo ładny wyciąg zacięciem na małą turniczkę (ok. 40m, 1,5 godziny). Wracamy wieczorem. Paweł podobno widział dwa węże. W nocy wszyscy obserwują jak uaktywniają się różne żyjątka w naszej sadzawce.

13 12 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Piątek Irek i Paweł mieli obijać wyciągi ponad Dolną Turnią. Próba podejścia Artura po poręczówce z wodą na biwak mogłaby zakończyć się tragicznie, gdy razem z koszulką z liny, zjechał kilka metrów i zatrzymał się 200 m nad ziemią. Resztę dnia zajęła akcja ratownicza Sobota Z rana próbujemy skonstruować z bambusów i sznurków odciętego rdzenia osłonę na linę. W miejscach, gdzie lina najbardziej tarła umieściliśmy coś w rodzaju drabinki, zmieniamy linię zjazdów, dodajemy stanowisko pośrednie, wszystko po to aby zapobiec dalszym uszkodzeniom poręczówki. Resztę czasu Paweł wykorzystał do obicia połowy wyciągu dziewiątego. W następnym dniu mieliśmy się zmierzyć z wielką niewiadomą: czy rysa w Dużym Zacięciu będzie nadawała się do przejścia klasycznego, czy też jej tam po prostu nie będzie? Niedziela Artur z radością stwierdza, że mamy wymarzoną ryskę do prowadzenia, kiedy dochodzi do dna Ogromnego Zacięcia. Okazuje się to tylko w części prawdą, ponieważ w jej środku znajduje się dużo kruszyzny, która bardzo przeszkadza w klasycznym wspinaniu. Obijają i hacząc na friendach Artur musiał zakończyć 15m nad stanowiskiem niestety reszta spitów została w dole na półce. Korzystając z okazji i czasu, który pozostał Artur czyści tą część rysy i pokonuje ją klasycznie na wędkę (trudności ok. 6c) Poniedziałek Powoli przygotowywaliśmy się do przeprowadzki na szczyt Dolnej Turni. Wszyscy transportowali tam część niezbędnych rzeczy: jedzenie, wodę, akumulator i baterie słoneczne. Paweł z Irkiem pracują w Ogromnym Zacięciu. Hitem dnia jest próba spalenia naszego obozu przez miejscowych. Okazało się, że tradycyjne, zimowe palenie traw i wszystkiego co znajduje się po drodze, swoim zasięgiem dotknęło miejsca, gdzie mieliśmy obóz. Dobrze, że chociaż jedna osoba została na dole i przeniosła obóz w bezpieczne miejsce. W nocy jednak, każdy z nas z niepokojem obserwował zbliżającą się w naszym kierunku łunę ognia, która zgasła kilkadziesiąt metrów przed naszym aktualnym miejscem noclegowym Wtorek W tym dniu przenosimy się na Dolną Turnie. Z rana atmosfera była troszkę nerwowa, co poskutkowało, poranną wycieczką Ireneusza do Malemy. Reszta ekipy po zabraniu rzeczy na biwak weszła na szczyt turni a następnie kontynuowała prace w Dużym Zacięciu. W połowie 11. wyciągu zmuszeni jesteśmy zakończyć obijanie, z powodu zapadających ciemności. Tym razem powrót do śpiworów przebiega bardzo szybko, bo poręczówka kończy się tuż obok nich (czyli na dużej półce na szczycie Dolnej Turni) Środa Artur i Irek zakańczają wytyczanie drogi w Dużym Zacięciu, tym samym kończąc drugą część drogi. Niestety dalszy teren nie wygląda na łatwy, a tam właśnie planowano szybką akcje wejścia na szczyt turni. Powoli doskwiera nam mała ilość wody, która nam pozostała z 25 litrów zabranych na górę. Podczas transportu rzeczy do góry dzień wcześniej, w wyniku przypadkowego uszkodzenia camelbaga, straciliśmy 2 litry wody. Pojawiają się pierwsze objawy zmęczenia.

14 MOZAM BIG WALL Czwartek Dzień ataku na szczyt. W trójkę podchodzimy po poręczówkach do początku Wąwozu. Tam wspinając się po drzewach, blokach skalnych, osypujących się kominach, pokonujemy cztery wyciągi, które okrężną drogą wprowadzają nas na szczyt turni wschodnio-północnej masywu Serra Inago. Jesteśmy pierwszymi osobami, które tam stały. Przed nami może były tam kozice, bo trupa małego koźlątka znaleźliśmy w Wąwozie. Na tym nie koniec, bo po kilku metrach wspinania i półgodzinnym podejściu osiągnęliśmy najwyższy wierzchołek części północnej Serra Inago (1728 m npm). Tutaj z pewnością nie byliśmy pierwsi, ponieważ widzieliśmy ślady wydeptanej trawy schodzące łagodnym zboczem w dół (pozostałości po tubylcach). Długie, nerwowe 2 godziny zjazdów, z obawy o zaklinowanie się liny. Obóz wysunięty osiągamy w kompletnych ciemnościach Piątek Czujemy ślady lekkiego odwodnienia organizmu, któremu nie przeciwdziała nasza resztka wody. Ten dzień jest przeznaczony na próby uklasycznienia wyciągów w Dużym Zacięciu. Paweł próbuje klasyki od dziewiątego wyciągu asekurowany przez Irka, Artur robi zdjęcia wisząc na poręczówce. Dziewiąty wyciąg został pokonany (7a+ RP), niestety następny w zacięciu opierał się mocno klasycznemu przejściu. I tak Paweł po kilku próbach i na granicy swoich sił psychicznych i fizycznych odpuszcza i ciągnie z frienda, kończąc wyciąg z wynikiem AF (wielokrotnie) + 1xA0. Dwa następne łatwiejsze wyciągi atakuje Artur: jedenasty w przerysie dwukrotnie go pokonuje (2xAF), dwunasty nie sprawia trudności. Po tym następuje odwrót do bazy głównej na ziemi Sobota Pierwszy dzień odpoczynkowy dla wszystkich od 13 dni. Leniuchowanie totalne. Po południu jednak nudzi nas ten bezruch i Irek idzie do miasteczka a Artur, robi wycieczkę pod zachodnie ściany Serra Inago, żeby przyjrzeć im się z bliska Niedziela Pełni sił atakujemy w trójkę wyciągi na Dolnej Turni. Kalkulujemy jednak, że nie możemy pozwolić sobie na powtarzanie wyciągów i podejmujemy decyzję o dokańczaniu ich pomimo odpadnięcia. Zaczyna Artur od trzeciego wyciągu, gdzie mocno walcząc koncepcyjnie, dochodzi do stanowiska zjazdowego (wycena 7a+ RP). Czwarty wyciąg posiada jedno miejsce trudniejsze, które po wielu próbach udało się pokonać. Następne dwa wyciągi próbuje pokonać Paweł. Ku zadowoleniu wszystkich udaje się połączyć wszystkie przechwyty w jedną całość, pomimo wielu odpoczynków w przelotach. To właśnie one stanowią kluczowy fragment drogi. Ostatni wyciąg to skośnie uciekająca rysa wprowadzająca prawie na szczyt Dolnej Turni. Niestety pomimo wcześniejszego czyszczenia z trawy i ziemi, pozostało tego co nie co. Większość przechwytów wymagała, kilku prób aby znaleźć odpowiednie stopnie, sposób działania chwytu i ustawienia ciała. Z niespodzianek, które nas spotkały jeszcze w tym dniu, to że akumulator wylał podczas transportu do bazy i kwas rozpuścił szwy nowego wora transportowego Poniedziałek Ostatni dzień naszego pobytu pod Serra Namuli. Irek z Pawłem prowadzą i obijają pierwsze dolne dwa wyciągi, które prostują linie drogi na samym jej początku. Artur likwiduje pozostały sprzęt w ścianie i dokonuje ostatnich pomiarów GPS-em. Wieczorem likwidujemy bazę i wspomagani dwoma tragarzami wracamy do cywilizacji, do Malemy. Po drodze żegnamy się z Constantinem

15 14 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku i ofiarujemy mu baterie słoneczne i tak światło zawitało w wiosce. Nasz sukces świętujemy w miasteczku dobrą kolacją i dużą ilością piwa Wtorek Cały dzień zajął nam przejazd koleją z Malemy do Nampuli. Podróżując w tłoku przez 8 godzin w trzeciej klasie, spotykamy grupę turystów z Włoch, z którymi możemy trochę podyskutować o Mozambiku. Powrót wieczorem do zaniedbanego Pensao Parque odbieramy jak powrót do domu Środa Cały dzień zajmuje nam oczekiwanie na załatwienie przedłużenia wizy w tutejszym Urzędzie Emigracyjnym. Oprócz tego nic się nie dzieje Czwartek Odbieramy paszporty i ruszamy busem (chapa) na sławne wybrzeże Mozambiku. Jadąc cały czas asfaltem pędzimy zawrotną prędkością 90 km/h, zatłoczonym po sufit samochodem. Nocujemy na Wyspie Mozambik, śpiąc w przytulnej Casa de Luis. Pierwsze wrażenia miejsca znajdującego się na liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO jedna wielka ruina Piątek Razem z poznanymi w Casa de Luis Europejczykami wyruszamy zwiedzać przepiękne plaże na stałym lądzie. Żeby tam się dostać mamy zorganizowany transport łódką (dhow). Wyobrażenia tego dnia, jako całodziennego kąpania się w oceanie i opalania się na plaży, spełzło na niczym. Dotarcie do plaży, obiad oraz powrót zajęło nam cały dzień. Wycieczka ta była jednak wielką atrakcją, szczególnie gdy podczas powrotu łódka była zalewania wysokimi falami i zbliżał się zmrok. Jedynie Paweł, który zatruł się dzień wcześniej, spędził ten dzień w łóżku Sobota Zwiedzamy muzea, knajpki. Poznajemy Wyspę coraz bardziej i odkrywa ona przed nami coraz więcej uroczych miejsc. Dokonujemy zakupów nielicznych pamiątek i spędzamy czas na zabawie z innymi turystami i miejscowymi ludźmi Niedziela O czwartej nad ranem opuszczamy Wyspę Mozambik i wcześnie rano jesteśmy w Nampuli (jedyne możliwe, pewne połączenie transportowe w tym dniu). Resztę dnia spędzamy odsypiając wcześniejszą noc, bo w mieście i tak się nic nie dzieje Poniedziałek. Wylot z Nampuli 13:15, przelot przez Nairobi, Amsterdam do Warszawy (23.08, godz ) liniami Kenya Airways + KLM bez większych problemów. Jedynie zdarzenie, które podniosło nam ciśnienie krwi to problem z przewiezieniem rzeczy kupionych w strefie bezcłowej w Nairobi w bagażu podręcznym na lotnisku w Amsterdamie.

16 MOZAM BIG WALL REZULTATY WYJAZDU 5.1. Etap eksploracyjny wyprawy W dniach sierpnia 2011 roku zespół, korzystając z wypożyczonego samochodu (stara Toyota Hillux) z kierowcą Carlosem, podróżował po ośmiu wyznaczonych wcześniej rejonach, które mogły oferować możliwości wspinaczki wielkościanowej. Poniżej znajdują się wyniki tej podróży. Należy tu podkreślić, że poniże opisy mogą mieć wartość tylko poglądową. Nieścisłości w określaniu wysokości ścian, mogą być skutkiem stosowanych narzędzi. Korzystano tutaj głównie z programów Google Maps (GM), i Google Earth (GE), które wprawdzie dzięki fotografią satelitarnym i topografii terenu dawały ogólne wyobrażenie danego obszaru ale często modyfikowało szczegóły rzeczywistości (np. zaniżały wysokość niektórych wierzchołków-. wysokość Mlemy 3 w Google Earth wynosi 1350 m npm, zamiast 1610 m). Dodatkowo korzystano z map topograficznych tego terenu: Mocambique 1: Army Map Service 1956 (AMS), ONC N-5 witch Malawi, Mozambique, Tanzania, Zaire, Zambia, Zimbabwe 1: Operational Nawigational Chart US, Defense Mapping Agency 1985 (ONC) oraz starych sowieckich map wojskowych z : oraz 1: (SMW), w celu wprowadzania poprawek. Niestety nawet w tych mapach występuje duże zróżnicowanie danych. Najbardziej szczegółowo poznano północną część masywu Inago, gdzie do pomiarów wykorzystano ręczny odbiornik GPS Masyw Mepalue (1777 m npm) i Ribaue Najbliższą od miasta Nampuli wyselekcjonowaną ścianą była wschodnia Mepalue. Korzystając z głównej drogi EN8 Nampula Cuamba, która jest szeroką, utwardzoną drogą gruntową, przebyto dystans 154 km do miejsca obok Mauliua (lub Quithele?), 10 km na północ od miasteczka Ribaue. Podejście z drogi (470 m npm) pod wschodnią ścianę turni masywu wynosi ok. 1,7 km (do 740 m npm). Wysokość względna tej ściany szacuje się na 600m (GE) (ryc i ). Znajduje się tam droga wspinaczkowa Delayed Gratification o długości 660m (Mark Seuring i Alard Hüfner, czerwiec 2000), co potwierdzałoby tą wysokość. Autorzy określili wschodnią ścianę tego szczytu nazwą The Dos Amigos Face, opisując ją, że znajduje się w Rebawe Mountain. W ich wspomnieniach droga prowadzi systemem rys i kominów, mocno pozarastanych i zaziemionych w środku. Nasze oględziny potwierdziły te doniesienia ściana bliska pionu była porośnięta trawami, krzakami i drzewami. W kierunku północnym od opisywanego szczytu znajduje się szeroka ściana o wysokości do ok. 800m. Również ona jest zarośnięta i lekko połoga (ryc ). Z Mepalue sąsiaduje z kierunku zachodnim masyw Ribaue (ryc ). Z daleka zaobserwowaliśmy ścianę, która wprawdzie jest połoga ale o mniejszej wegetacji (ryc ).

17 6 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Mapa topograficzna terenu masywu Mepalue, ściana wschodniaa skrajnie po o prawej (źródło:gm). Ryc Zdjęcie satelitarne masywu Mepalue, zbliżenie na część z turniąą i ścianą wschodnią (źródło:ge).

18 MOZAM B BIG WALLL Ryc Widok od południa na turnięę w masywiee Ryc Ściana wschodnia turni w masywie Mepalue. Mepalue. Ryc Ściana wschodnia Mepalue.

19 8 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Masyw Ribaue. Ryc Jedna z ciekawszych ścian (wystawa zachodnia) w masywie Ribaue Masyw Mlema (Montes Lema) ( 1610 m npm) Masyw Mlema jest najbardziej znanym rejonem wspinaczkowym w Mozambiku (2 drogi wielkościanowe) i jednym z bardziej estetycznych miejsc na drodze d EN8 Nampula Cuamba. Składa się on z szeregu szpiczastych wież, które przecinają główną drogę (ryc ). Najciekawszymi do wspinania są ściany wschodnia Malemy 3 i północnaa Mlemy 1.. Na pierwszej znajduje się droga Africa Light 22 A1 (autorzy Mark Seuring i Alard Hüfner, lipiec 2000), na drugiej Whites must be crazy 21/A2 ( Mark Seuring i Alard Hüfner, H lipiec 1998). Dojazd samochodem z Nampuli do Namecunaa (wioski u podstawy Mlemy 3) to 216 km, z Cuamba dystans 137 km. Można dostać się tu też transportem kolejowym do Namecuna (relacja Nampula-Cuamba). Podejście pod ścianę wschodnią Mlemy 3 z wioski to 4 km przez pola rolnicze i 8km pod ścianę północną Mlemyy 1 (z drogi 2 km). We wcześniejszych relacjach r osób wspinających się tam wspominano o zezwoleniu na wspinanie u miejscowego secretario. Uczestnicy tej wyprawyy dotarli do startu drogi African Light. Po znalezieniu przebiegu drogi, okazało się, że pokonuje ona najłatwiejszyy teren na tej ścianie. Niestetyy droga ta w większości składała się z zarośniętych półek, co nie mobilizowało do jej powtarzania. Obok jednak znajduje

20 MOZAM B BIG WALLL 2011 się połać ściany, która oferuje możliwości do poprowadzenia trudnej drogi- biała, pionowa skała. Wysokość jej szacuje się na ok. 700m (co też potwierdzają autorzy drogi African Light), choć GM i GE wskazuje na wysokość zaledwie 450m. Północna ścianaa Mlemy 1 (ok. 500m wysokości) swoją klasą odbiega od swojej sąsiadki, pomimo ładnego kształtu iglicy, jest ona porośnięta trawą, która obniża jej atrakcyjność dla wspinania. Reszta szczytóww masywu jeszcze mniej zachęca do wspinania ze względu na połogość i pokrycie roślinnością. 19 Ryc Mapa topograficzna terenu masywu Mlema, Mlema 3 jest drugim szczytem z prawej, Mlema 1- drugim z lewej (źródło:gm) Ryc Zdjęcie satelitarne Mlemy 3, w chmurach ścianaa wschodnia (źródło: GE) ).

21 20 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Panorama masywu Mlema z pn-zach. Po lewej stronie Mlema 3, w środku Mlema 1. Ryc Ściana północna Mlemy 1. Ryc Ściana wschodnia Mlema 3 z daleka.

22 MOZAM B BIG WALLL Ryc Ściana wschodnia Mlemy 3 z bliska (po prawej systemem półek przebiega droga Africa Light)

23 2 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Serra Nampatiua (1603m) Serra Nampatiuaa znajduje się na północ od głównej drogi EN8. Początkowy odcinek dojazdu odbywa się remontowaną drogą (R691- budowa mostów na licznych strumieniach) do Chihula, stamtąd kontynuuje jeszcze gorszą, okrężną drogą, w końcu ścieżką, docierając do wioski pod zachodnią część masywu Nampatiua. W drodzee długości 65 km w jedną stronę, po raz pierwszy od wyjazdu z Nampuli, niezbędny był samochódd terenowy. Sama zachodniaa ściana masywu, a właściwie szeroki na 6 km poziomy łuk ł skalny nie przedstawia dużego potencjału wspinaczko owego. Mór masywuu wysoki na ok. 500 m porośnięty jest w całości roślinnością trawiastą. Ryc Mapa topograficzna Serra Nampatiuaa (źródło:gm). Ryc Panorama zachodniej części masywu Nampatiua.

24 Serra Romulo (1508 m npm) MOZAM B BIG WALLL Celem wyprawy było dostanie się podd północnąą ścianę Serra Romulo. Cały masyw znajduje się w odległości 28 km na północ w linii prostej od miasteczka Malema. Niestety po wielu próbach, uczestnikom nie udało się tam dotrzeć. Zburzone przez wodęę mosty naa rzekach uniemożliwiły planowany dojazd od zachodu. Próbowano dojechać tam od północnego wschodu (niedaleko Chihulo), jednak z powodu braku jakiejkolwiek drogi, pomysłu tego t zaniechano. Zaobserwowano jednak z daleka wschodnią część masywu (ryc i ). Drugą próbę poczyniono od południa, tutaj przejezdna droga skończyła się przy południowej części masywu (ryc ) i z daleka można było obserwować szczyty ściany zachodniej z profilu (ryc ). Oceniającc ten masyw z większej odległości nie zaobserwowano ciekawych miejsc do poprowadzenia drogi wielkościanowej. Ryc Mapa topograficzna Serra Romulo, na samej górze widać filar, który był celem eksploracji wyprawy (źródło:gm).

25 24 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Południowy kraniec Serra Romulo, zbliżenie ze wschodu Ryc Widokk na Serra Romulo od wschodu. Ryc Serra Romulo od południa Ryc Ściany zachodnie masywu Romulo, widok od południa

26 Serra Inago (1841 m npm) MOZAM BIG WALL Serra Inago znajduje się w środku eksplorowanego przez wyprawę obszaru, niedaleko miasteczka Malema (Entre Rois) (podejście pod północne ściany Inago to ok. 10 km). Głowna część masywu rozciąga się na długość 15 km i jest 4 km szeroka. Odległość z Nampuli do Malemy to dystans 247 km, a z Cuamby 111 km, gruntową drogą. Drugą opcją dotarcia tutaj jest transport koleją z Nampuli (8 godzin jazdy) lub z Cuamby. W miasteczku znajduje się mały pas startowy dla samolotów, raczej rzadko używany. W dotarciu pod ściany Inago potrzebny jest samochód terenowy (do wioski w północnej części masywu) a w niektórych przypadkach wchodzi w grę tylko transport pieszy (ściany zachodnie). Bardzo ciekawie wyglądająca jest część zachodnia masywu, wyrastająca z nad równiny wzdłuż rzeki Malema (ryc ). Niestety odwzorowanie terenu przez Google Earth bardzo spłaszcza ten masyw, szczególnie jego południową część (patrz ryc i , ), dlatego trudno jednoznacznie określić wysokość tych ścian. Równie trudno określić najwyższy szczyt tego masywu. Wg GE oraz mapy AMS najwyższym punktem jest szczyt w części północnej masywu Inago (wys m npm), do którego uczestnicy wyprawy dotarli i potwierdzili tą wysokość. Stojąc na szczycie i patrząc w kierunku południowym, mogli oni zaobserwować inny szczyt znacznie wyższy, znajdujący się w głębi masywu. Według innych map lokalizacja i wysokość najwyższego szczytu znajduje się bardziej na południe Serra Inago i wg SWW - g. Mnago 1841 m npm, wg ONC = 6043 stóp = 1842 m npm, co wydaje się bliższe rzeczywistości. Wysokość ścian zachodnich można szacować na m wysokości. Wydaje się, że część z nich może oferować jakość skały nadającą się do wspinania (ryc ) ale większa część z nich to połogie i zarośnięte płyty ( ). W części północnej Serra Inago znajduje się pionowa ściana z turnią ( ), na której uczestnicy wyprawy wytyczyli nową drogę (więcej w rozdz. 5.2). Wysokość ściany to ok 700m, niestety w centralnej części zarośniętej, choć z prawej jej części znajduje się ok 200m wysokości ściana z litą, czystą skałą. Turnia oferuje za to 500 m wspinania głównie w pomarańczowym granicie, w rozmaitych formacjach (mi.n. ogromne zacięcie i dach), w skale o zróżnicowanej jakości. Podsumowując rejon Serra Inago dysponuje potencjałem na prowadzenie dróg wielkościanowych o różnych charakterze (połogie filary, pomarańczowe dachy, pionowe płyty, itp.) ale także dróg kilkowyciągowych, o charakterze typowo sportowym.

27 26 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Mapaa topograficzna głównej części Serra Inago (uwaga: rycina obrócona, źródło:gm). Ryc Zachodnia części Serra Inago. Ryc Symulacja ukształtowania terenuu zachodniej części Serraa Inago w programie Google Earth.

28 MOZAM B BIG WALLL Ryc Masyw Inago widok od północy. Ryc Widok na południe ze szczytu północnej części Inago (1728 m npm) Ryc Jedenn ze szczytów części zachodniej Inago, widok z profilu. Ryc Północna ściana Serra Inago z bliska.

29 8 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Masyw Mancuni (1764m) Dojazd pod południową stronę Mancuni prowadził wąską ale dobrze utrzymaną drogą gruntową (28 km od Malemy). Droga przebiega względnie daleko od skał masywu - podejście pod ścianę to ok. 4,2 km (500m w górę) przez busz. Podstawa skalnych ścian znajduje się na wysokości ok. 1200m, a wysokość niektórych ścian wynosi w m.. Szczególnie interesującym celem wspinaczkowym wydaje się być pionowy południowyp y filar (ryc ), który oferuje wielee miejsc wolnych od roślinności. Obok niego istnieje kilka mniejszych ścian, atrakcyjnych dla wspinania (ryc ). Ryc Mapa topograficzna Mancuni, wspomniany filar znajduje się w prawej części masywu (źródło:gm). Ryc Mancuni od wschodu.

30 MOZAM B BIG WALLL Ryc Ściany południowe masywu Mancuni. M Ryc Filar południowy Mancuni (zbliżenie).

31 0 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Zbliżenie innych ścian w południowej części c Mancuni Masyw Mitucue (1803 m) W pobliżu jednego z głównych miasteczek odwiedzanegoo rejonu Cuamba (Novo( Freixo), znajduje się masyw Mitucue. Jest to okrągły masyw, który w górnej części jest płaskowyżem, z wyrastający ymi kilkoma oddzielnymi wierzchołkami. W środku masywu znajduje sięę małe jezioro. Z Nampuli można dotrzeć tam drogą EN8 (352 km) lub przez Gurue G (6199 km z tym że większość trasy (do Gurue) prowadzi drogą asfaltową). Oczywiście kursuje też pociąg (jeden raz na dzień) i znajduje się tutaj małe lotnisko. W okrągłym masywie uczestnikóww wyprawyy szczególnie interesowały ściany południowe i zachodnie (ryc ). Ciekawie wyglądał filar i ściana na wschodnim krańcu ściany południowej (dojście 3 km od głównej drogi, 21 km od Cuamba), jednak z bliska okazało się, że oferujee ona formację mocno połogą i zarośniętą trawą (ryc ). Lepiej wyglądała ściana w zachodniej części masywu (20( km drogą od Cuamby) - pionowa ściana wysokości ok. 300m, z możliwością kontynuowania wejścia na pobliski wierzchołek (ryc ). Ta właśnie ściana jest atrakcyjną dla wspinaczki wielowyciągowej w tym rejonie. Tutaj po raz pierwszy uczestnicy wyprawy spotkalii się osobiście z wymaganiam mi zezwolenia na przebywanie na danym obszarze od miejscowych władz.

32 MOZAM B BIG WALLL Ryc Mapa topograficzna masywu Mitucuee (źródło:gm). Ryc Zdjęcie satelitarne Mitucue, czerwonymi kropkami oznaczono główne wierzchołki ( źródło:ge).

33 32 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Ściana południowa Mitucue, widok z głównej drogi (EN8). Ryc Zbliżenie na filar i ścianę na wschodnim krańcu pd ściany Mitucue Ryc Ten sam filar tylko z profilu.

34 MOZAM B BIG WALLL Ryc Widok masywu Mitucue z południowego-zachodu. Ryc Ściana na zachodzie masywu Mitucue.

35 4 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Masyw Namuli (2419m npm) Leżący na północno-wschodnim brzegu masywu, szczyt Namuli jest drugim najwyższym punktem w Mozambiku (po szczycie Binga przy 2436 m w Górach Chimanimani na granicy z Republiką Zimbabwe) ). Jest tam dziewięć innych szczytów w najbliższymn m otoczeniu o wysokości ponad 2000 m npm (wliczając w to t szczyty Mirole m, Macua m i Pesse m) i liczne inne góry ponad 1800 m. Większośćć z wyższych szczytów jest w północnym sektorze ale, poza Namuli, najbardziej spektakularne skały są powyżej Gurué, mają one wystawę południowo- zlustrowaniu ich okazało się, że są one mocno pozarastane (ryc ). Stoki na południowych i zachodnich stronach masywu Namuli są głównie urwiste z kilkoma głębokimi dolinami, a dużo zachodnią i wyrastają ścianą skalną m nad miastem ( ryc ). Niestety po bliższym bardziej łagodne są na północny, szczególnie od wschodniej strony. Płaskowyż - część masywu na wysokości m, opada łagodnie w kierunku pn-wsch.. Kilka spektakularnych wodospadów występuje na zachodniej stronie, najsłynniejs szy to Cascata de Namuli na Rio Licungo spadający około 100m ( '40.0", '38.9", wys. 1030m npm) ). Góra Namuli długości 3 km, oferuje wysokie ściany doo wspinaczki (ścianyy pd-wsch m- ryc , a pn m- ryc ) ale o zdecydowanie połogiej formacji pokrytej dużą ilością elementu roślinnego. Sam szczyt jest atrakcją dla turystów górskich, którzy z przewodnikiem i za zgodą lokalnego secretario ( plus opłaty i prezenty) ) wchodzą wschodnim ramieniem na wierzchołek. Gurue, to przyjemne miasteczko na pd-zach masywu Namuli. Tutaj dociera asfaltowa droga z Nampuli (425 km) i stąd zaczynają się wycieczkii w głąb masywu. Z miasteczka do wioski Mukunja, znajdującego się u podstawy Namuli (ok. 25 km w jedną stonę) ), drogę należy pokonać na piechotę (zalecane) lub wyłącznie dobrym samochodem terenowymm (jest ona zaniedbaną pozostałościąą pokolonialną). Uczestnicy wyprawy dotarli do przełęczy północnej (-15 20'39. 47", 37 3'14.04") ), obchodząc górę Namuli dookoła. Niestety szczyty znajdujące się na północy masywu nie zostały zbadane, choć mogą one oferować wysokie w ściany (np. południowo- wschodnie ściany Serra Macua, (ryc ). Ryc Ściany skalne obok Gurue. Ryc Skały wyrastające nad Gurue. Ryc Masyw Mirole w cieniu, widziany ze z wschodu.

36 MOZAM B BIG WALLL Ryc Mapa topograficzna masywu Namuli (źródło:gm). Ryc Zdjęcie satelitarne góry Namuli (źródło:ge).

37 36 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Wschodnio-południowa ściana szczytu Namuli.. Ryc Ściana północna Namuli Ryc Zbliżeniee na lewą część północnej ściany Namuli Ryc Zbliżenie turni znajdującej się nad Gurue

38 5.2 Etap wspinaczkowy wyprawy MOZAM B BIG WALLL Owocem drugiej części wyprawy eksploracyjno-wspinaczkowa do północnego Mozambiku było wytyczenie pierwszej polskiej drogi wielowyciągowej w tej części c Afryki. Droga Mechaniczna Pomarańcza 7c oblig. 1xA0 700m znajduje się w górach Serra S Inago, ok. 8km na południe od miasteczka Malema, pokonuje ona głównie północną ścianęę turni znajdującej się w pn-wsch. części masywu (ryc.5.2.1). Droga składa sięę z trzech części (ryc ): część dolna (A) - kończąca się na dolnej turni, oferująca bardzo litąą skałę, w górnej części przewieszoną, oraz duże trudności wspinaczkowe (przewidywane do ok. 8a+) ); część środkowa (B) która pokonuje wspaniale prezentujące się ogromne zacięcie; wspinanie głównie w rysach i w przerysach o zróżnicowa anym nachyleniu i skale o gorszej jakości; część górna (C) to wąwóz porośnięty małą dżunglą, oferujący kominy, zaklinowane bloki skalne, wspinaczkę po drzewach, itp. Droga została wyposażonaa w stale punkty asekuracyjnee (kotwy Fischer i plakietki Fixe), których jakość powinna sprostaćć klimatowi północnego Mozambiku. Łatwiejsze wyciągi (< <7a) mogą wymagać dodatkowego kompletu friendów i pętli. Wszystkie stanowiska posiadają kolucho, pozwalające na zjazdy, bez potrzeby zostawiania dodatkowegoo sprzętu. Zjazdy drogą (z jednym wyjątkiem patrz schemat), wymagana jest podwójna lina 60m. W dwóch miejscach (wyciąg 6 i 12) ze względu na bardzo trudny zjazd w trawersie pozostawiono krótkie odcinki poręczówki. Droga daje możliwość przejścia klasycznego w całości. Uczestnikomm udało sięę poprowadzić 10 wyciągów, 5 wyciągów było pokonanych z odpoczynkami w przelotach p (AF) i jeden przy użyciu dodatkowego frienda (1xA1). Wyceny trudnych wyciągóww są subiektywne i wymagają skorygowaniaa przez inne zespoły. Ryc Turnia widziana z pn-zach. Ryc Turnia T z wrysowaną drogą wspinaczkową

39 38 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Schemat drogi Mechaniczna Pomarańcza na turni w wsch-pn części masywu Inago.

40 MOZAM BIG WALL LOGISTYKA 6.1. Transport Transport lotniczy: Najbliższe duże lotniska w badanej okolicy znajdują się w Nampuli, Pemba i Cuamba. Nampula Airport (APL) obsługują linie: Airlink (połączenia do Johannesburga), Kaya Airlines (Cuamba, Pemba), Kenya Airways (Nairobi), LAM Mozambique Airlines (Beira, Dar es Salaam, Lichinga, Maputo, Pemba, Tete) Uczestnicy wyprawy wybrali połączenie lotnicze z Warszawy przez Amsterdam do Nairobi (linie KLM) a następnie przelot do Nampuli (linia Kenya Airways). Cena biletu powrotnego wynosiła zł. Przelot w jedną stronę zajął dwa dni od 17:05 w niedzielę do 12:25 w poniedziałek. Droga lądowa: Największym problemem w dynamicznym rozwoju Mozambiku pozostaje fatalny stan infrastruktury - głównie transportowej, energetycznej i portowej. Z wcześniejszych relacji osób odwiedzających te rejony powtarzany jest temat złej kondycji tamtejszych dróg. Drogi asfaltowe w Mozambiku są rzadkością i w tym rejonie można je spotkać w okolicach Nampuli (N1) i jadąc od południa do Gurue (ryc ). Główna droga rejonu EN8 między Nampulą a Cuambą w okresie deszczowym zazwyczaj jest nieprzejezdna ale rekompensuje to komunikacja kolejowa, kursująca dziennie między tymi miejscami. W lipcu-sierpniu 2011 roku obserwowano roboty drogowe w okolicach Malemy (utwardzanie drogi gruntowej), Gurue (poszerzanie drogi) oraz Chihulo (budowa mostów). Oprócz głównych szlaków komunikacyjnych (EN8 i Cuamba Gurue), reszta dróg jest w bardzo złym stanie lub w ogóle ich brak. Często jedynie samochód terenowy może poradzić sobie na tych obszarach. Pociąg relacji Nampula-Cuamba 2-klasą (3-klasa niepolecana, ale jeździ codziennie) kursuje we wtorki, czwartki i soboty. Powrót: środy, piątki i niedzielę. Bilety należy kupić dzień wcześniej między 14 a 17 godziną. Cena 400 MTC II klasa/ 160 MTC III klasa, godzin. Transport publiczny jest ograniczony od pociągu lub busów (chapas). Brak jest bezpośredniego połączenia busami między Cuambą a Nampulą. Alternatywą są połączenia przez Gurue ( MTC, odjazd 6:00), Macuba (następne 200 MTC) i wreszcie do Nampuli (120 MTC). Firmy wynajmujące samochody: CAR PREMIUM LDA Edif Aeroporto-Nampula tel: SAFARI RENT A CAR Rec Aeroporto-Nampula tel: , safari@tdm.co.mz Inter Rent Lda R Aeroporto-Nampula tel: Moti Rent A Car R Aeroporto-Nampula tel:

41 40 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku 6.2. Noclegi W Nampuli znajduje się 13 hoteli w różnej kategorii. Ceny najtańszych noclegów w pokoju z dwoma łóżkami kształtują się w granicach MTC. W branży hotelarskiej zdolność dzielnicy Malema to 60 łóżek i około 17 pracowników. W mieście Malema wyróżnia się poziomem kompleks turystyczny Malaya, gdzie za ok MTC można mieć czysty pokój z prysznicem w turystycznym domku bliźniaku. W kompleksie znajduje się też bar, restauracja i dyskoteka. Opcją najtańszą jest Cave Negra pokój bez łazienki z podwójnym łóżkiem i moskitierą wynosił 250 MTC. Obok dworca znajduje się jeszcze mały pensjonat. W Cuamba znajdują się trzy miejsca gdzie można przenocować: Pensao Sao Miguel, Quinta Timbwa i Hotel Vision W pierwszym przypadku płaci się wygórowaną cenę (700 MTC) za mały pokój z dużą ilością wyposażenia: prysznic, lodówka, telewizor, wentylator, itd., z którego nic nie działa. Hotel Vision 2000 oferuje europejski standard noclegu za odpowiednią cenę (75$/pokój dwuosobowy Lonely planet 2010). Gurue oferuje trzy możliwości noclegowe: misja katolicka, Pensao Monte Verde, Pensao Gurue (Lonely planet 2010). Uczestnicy wyprawy spali w pobliżu Gurue w małej wiosce w drodze pod szczyt Namuli - wymagało to przekonania lokalnego secretario (łapówka). W górach pod ścianą północną Serra Inago założono bazę, w której wspinacze spędzili kilka tygodni. Potrzebna była zgoda komisarza policji Malemy, która otworzyła drogę w rozmowach z regulo i chiefem tego obszaru. 7. WARUNKI ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO 7.1. Warunki klimatyczne Klimat północnego Mozambiku jest tropikalnym wilgotnym z dwoma porami roku: chłodnym i suchym (od kwietnia do października), oraz gorącym i deszczowym (od listopada do marca, ryc.7.1.1). W niektórych miejscach klimat ten zmodyfikowany jest przez wysokość. Roczna suma opadów wynosi: w dystrykcie Malema wynosi 1300 mm i jest mocno zróżnicowany powierzchniowo; w dystrykcie Gurue wynosi 1995,7 mm - w okolicach Namuli występuje krótki (w porównaniu do okolic) suchy okres około 67 dni i 186 dni wilgotne. Najniższa opadów występujących w miesiącu wrześniu; w dystrykcie Cuamba jest zróżnicowany od 800 do 1400 mm, wilgotność średnia 65%. Podczas 34 dniowego pobytu wyprawy w rejonie Wyżyny Mozambickiej, tylko raz wystąpiła krótka mżawka, reszta pobytu była bezdeszczowa. Niebo zazwyczaj było bezchmurne, choć zdarzyło się kilka dni, kiedy występowało średnie zachmurzenie z rana, które ustępowało po południu. Temperatura podczas wspinania na północnej ścianie (czyli najbardziej nasłonecznionej) była komfortowa, ze względu na chłodzący wpływ wiatru. Czasami asekurant marzł, kiedy znalazł się w zacienionej części ściany (bluza z długim rękawem była wtedy niezbędna). W nocy występował silny wiatr, który usypiał bujaniem hamaka jednego z uczestników.

42 MOZAM B BIG WALLL Ryc Sieć dróg lądowych w prowincjach Nampula,, Zambezia i Niassa (żródło:: Administração Nacional de Estradas 2007, mz)

43 2 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku Ryc Nampula (441 m npm)- zróżnicowanie roczne temperatury najwyższej w ciągu dnia, najniższej w ciągu nocy, godzin słonecznych i światła dziennego, dnii deszczowych, miesięcznych opadów, wilgotności i indeksu UV ( Flora i fauna W Mozambiku nie spotka się stad zwierząt, które w sąsiadujących Tanzanii, Zambii i RPA, ściągają rzesze turystów na safari, ponieważ większość populacji dużych zwierząt wyginęła podczas wojny domowej. Obecniee stan ten ulega polepszeniu, szczególniee w parkach narodowych (np. w rezerwacie Niassa można zobaczyćć słonie, bawoły czy zebry). Z relacji myśliwych, wciąż jednak można stwierdzić, że mogąą występować pojedyncze osobniki lwóww (np. w masywie Inago), chociaż z większej części eksplorowanego przezz nas obszaru zostały wytępione razem z leopardami w latach 90 XX wieku (Timberlake 2009). Mozambik jest oficjalnie domem ok. 170 gatunków gadów i 40 płazów (Fitzpatrick 2010). Szczególnie niebezpieczne są krokodyle w odludnych miejscachh blisko rzek. W grudniu 2007 roku w prowincji Zambezja (górna części tej prowincji obejmuje Masyw Namuli) lokalne władze zarządziły odstrzał krokodyli, ze względu naa 14 śmiertelnych wypadków w ciągu miesiąca (żródło: Dodatkowym zagrożeniem mogąą być węże jadowite (np. żmija leśna) (Timberlake 2009).

44 MOZAM BIG WALL Na obszarze Wyżyny Mozambickiej znajduje się znaczna i ciekawa bioróżnorodność, zarówno na poziomie regionalnych, jak i światowym. Dla biologów stopień rozmaitości jest o wiele większy niż wcześniej się spodziewano, a jest tam wciąż dużo gatunków do odkrycia. Ważna i spektakularna bioróżnorodność może obejmować rośliny, niewielkie kręgowce i owady, jak również większe zwierzęta. Znajduje się tam znaczna liczba gatunków roślin, ptaków, gadów i owadów które występują tylko na jednej albo więcej górskich wysp i nigdzie indziej na świecie. Odizolowane masywy górskie północnego Mozambiku to ważne obszary dla światowej ochrony przyrody, stanowiące znaczące przęsła bioróżnorodności ptasiej i roślinnej między górami wschodniej Republiki Zimbabwe, południowego Malawi i obszarów górskich południowej Tanzanii. Obecnie żaden z tych masywów górskich w Mozambiku nie jest pod ochroną a ich często wyjątkowa bioróżnorodność jest często niedostrzeżona. W ostatnim dziesięcioleciu trwają jednak prace, wspomagane przez kraje europejskie, które pozwalają na opis tej bioróżnorodności i dające początek ochronie środowisk najbardziej wartościowych. Jednym z nich był program Monitoring and Managing Biodiversity Loss in South-East Africa s Montane Ecosystems finansowany przez UK Government Darwin Initiative (Timberlake 2009), który mi.in. skupił się na badaniu masywu Namuli i Inago. Poniżej przedstawione są główne dokonania tych badań. Masyw Namuli Namuli jest otoczony na zachodnich i południowych stronach przez rozległe plantacje herbaty, które są obecnie przywracane do dawnego stanu (sprzed wojny domowej). Wilgotny górski las pokrywa około 1100 hektarów, z czego większość występuje ponad 1700 m n.p.m. Dodatkowo występuje tam 300-hektarowy obszar wyżynnych mokradeł, które są siedliskiem najciekawszych odkrytych gatunków: 16 gatunków rośliny jest znanych tylko z obszaru Namuli, plus jeden niewielki ssak (wiewiórka -Paraxerus vincenti, Vincent s Bush Squirrel) i 7 gatunków motyli, co wykazuje na olbrzymie globalne znaczenie tego obszaru w związku z ochroną przyrody. Na obszarze Namuli zarejestrowano (m.in.) : 530 gatunków roślin, z czego w 2007 roku odkryto 5 nowych (Isoglossa sp. nov. [Acanthaceae], Crotalaria sp. nov., Indigofera sp. nov. [obie Fabaceae: Papilionoideae], Englerina sp. nov.[loranthaceae], i Pavetta sp. nov. [Rubiaceae]), 155 gatunków ptaków, do których należą endemiczny gatunek nikornika czarnogardłego (Apalis lynesi, Namuli Apalis) oraz 5 gatunków ptaków zagrożonych globalnie: szydlak białogardły (Alethe choloensis, Thyolo Alethe), brodacznik oliwkowy (Stactolaema olivacae, Green Barbet), górodrozd nakrapiany (Modulatrix orostruthus, Dapple-throat), Drozdoń plamisty (Zoothera guttata, Spotted Ground Thrush) i Nikornik białoskrzydły (Apalis chariessa, White-winged Apalis)), 126 gatunków motyli, pojedynczy, nowy gatunek kameleona karłowatego. Masyw Inago Innym badanym obszarem przez zespół pod przewodnictwem Jonathana Timberlake był rejon masywu Inago, którego wyniki są mniej spektakularne. Obszar Inago został poważnie zdegradowany i powierzchnia wilgotnego lasu została zmniejszona do połaci o rozmiarze od 1 do 10 hektarów. Prawdopodobnie odkryto tam nowy gatunek cykad (Encephalartos), zarejestrowano cztery endemiczne gatunki motyli, 101 gatunków ptaków oraz kilka okazów

45 4 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku kameleona pigmejskiego (Rhampholeon). Wiele z żyjących tam zwierząt uśmierca lokalna ludność, która prowadzi gospodarkę uzdatniania ziemi przez jej wypalanie. Ciągły widok pożarów na horyzoncie był cechą charakterystyczną całej Wyżyny Mozambickiej. Ryc Nikornikk czarnogardły (Apalis lyn Namulii Apalis) źródło: Ryc Brodacznik oliwkowy (Green Ba Stactolaem olivacea) ź en.wikiped Ryc. 7.2 Kamele pigmejs (Rhampho (żródło:ww egraph.co Ryc Pavetta noo gatunek krz z obszaru Namulii (Timberlake 2009) Ryc Las górski (Timberlake 2009) Ryc Zbocze góry z Xerophyta (Timberlake 2009) Ryc Zbocze skalne porośnięte roślinnością (gatunki Coleochloa and Merwillea) (Timberlake 2009)

46 MOZAM BIG WALL BEZPIECZEŃSTWO 8.1 Komunikacja Wyruszając do Mozambiku uczestnicy wyprawy brali pod uwagę nieprzewidziane wypadki, jakie mogą zdarzyć się na każdym takim wyjeździe. Dla celów bezpieczeństwa zazwyczaj zabiera się ze sobą telefon satelitarny, na obszarach pozbawionych komunikacji telefonicznej. Uczestnicy tej wyprawy wprawdzie byli na obszarze dzikim ale nie odludnym (ok 32 osób/km 2 ). W razie wypadku bardziej mogli liczyć na pomoc prostych mieszkańców niż zorganizowaną, wezwaną telefonem satelitarnym, pomoc z powietrza. W końcu okazało się, że w miejscu prowadzenia nowej drogi można było uzyskać połączenie zwyczajnym telefonem komórkowym. W dystrykcie Malema został ukończony w 2004 r. montaż centralnego telefonu cyfrowego TDM. Działa tutaj przekaźnik radiowy, pomimo tego bardzo trudno komunikować się z dowolnego innego miejsca. W dystrykcie od 1969 roku pracują dwa urzędy pocztowe o pojemności 50 skrzynek każdy i są otwarte tylko do południa. Spowodowane jest to przez mieszkańców, którzy po prostu wolą korzystać z innych środków komunikacji, takich jak telefon komórkowy. W dystrykcie Gurue telekomunikacja jest drogą radiową. Prace telekomunikacyjne w dzielnicy trwają od 2000 roku, radio i telewizji udostępniono w 2002 roku. W odniesieniu do telefonii komórkowej jej wprowadzenie planowano na rok Zarządzanie ryzykiem Ryzyko utraty zdrowia lub życia członka wyprawy mogło być spowodowane przez wiele grup niebezpieczeństw związanych z: a) chorobami typowymi dla odwiedzanego kraju, b) zagrożeniami środowiska przyrodniczego, c) zagrożeniami ze strony mieszkańców, d) uprawianiem wspinaczki. Mozambik jest krajem o wysokim zagrożeniu malarią i wirusem HIV. Przeciwdziałając malarii zastosowano profilaktykę używając lek przeciwmalaryczny Malorone oraz środki fizycznej ochrony ciała przed ukąszeniami komarów (ubrania zakrywające całe ciało wieczorem, środki chemiczne, moskitiery, itp.). Występowało duże zróżnicowanie obecności komarów: najwięcej było ich w miasteczku Malema, najmniej w górach Inago. Państwo Mozambik nie wymaga obowiązkowych szczepień od obywateli przybywających z UE. Szczepienia zalecane to: błonnica z tężcem, dur brzuszny, WZW A i B, wścieklizna, meningokowe zapalenie opon mózgowych, poliomielitis ( (cena wszystkich zalecanych szczepień wynosiła ok zł/os). Dodatkową ochroną było ostrożność w spożywaniu lokalnej żywności i wody (tylko butelkowana, gotowana lub dezynfekowana chemicznie) Przewidywanymi zagrożeniami ze środowiska naturalnego były wszelkiego rodzaju ukąszenia węży i skorpionów, ataki pcheł i karaluchów, czy też pozostałości w omawianych rejonach dużych zwierząt (np. lwów, słoni). Nie spodziewaliśmy się ataków krokodyli, o którym wspomina Gazeta.pl (wiadomosci.gazeta.pl ), mając nadzieję, że dotyczy to tylko południa Zambezi. Ochroną przed słońcem (odwodnienie, udar słoneczny) było wspinanie się w kaskach, stosowanie kapeluszy/chustek i picie odpowiedniej ilości płynów.

47 46 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku W odwiedzanym kraju zwraca się uwagę turystów na problem korupcji w społeczeństwie oraz przestępczość duża liczba kradzieży i napaści. Uczestnicy wyprawy doświadczyli korupcji wielokrotnie podczas swojej podróży. Widzieli oni dużą akcję aresztowania złodziei próbujących okraść wagon towarowy na stacji kolejowej w Nampuli ale doświadczyli też na własnej skórze wiele zachowań wręcz odwrotnych (pomoc, życzliwość, oddawanie zostawionych przez przypadek rzeczy). Na początku wieku dużym zagrożeniem były miny lądowe - pozostałości po wojnie domowej, które były ukryte na polach, przy szlakach komunikacyjnych. W prowincji Nampula zarejestrowano 158 a w Zambezi wypadków spowodowanych przez tą broń ( Obecnie nie spotyka się tego zagrożenia. Atakując ściany gór wyspowych spodziewano się braku formacji wiodących, w których można by stosować tradycyjną asekurację (kości, friendy). Dlatego oprócz standardowego sprzętu wspinaczkowego z kraju wzięto narzędzia do osadzania spitów (wiertarka, baterie słoneczne, akumulator, kotwy i plakietki). Pomimo zapewnienia wysokiej wytrzymałości punktów przelotowych i stanowiskowych, nie pozbawiono wspinaczki elementu dużego ryzyka. Obijanie drogi odbywało się od dołu, w nieznanym terenie, hacząc na kościach, friendach i sky-hookach lub próbując wspinać się klasycznie (w pewnych momentach były możliwości 12m lotów z wiertarką w ręku). Tutaj zarządzanie ryzykiem opierało się na dużym doświadczeniu wspinaczkowym uczestników wyprawy (szczególnie na doświadczeniu wyniesionym z podobnej wcześniejszej wyprawy na Madagaskar z 2007 roku). Mogąc liczyć tylko na własne siły w razie wypadku każdy z uczestników obniżył indywidualnie poziom podejmowanego ryzyka. Każdy z nich był wielokrotnie szkolony z pierwszej pomocy (studia, kursy, itd.). Z Polski zabrano apteczkę pierwszej pomocy, poszerzoną o większą ilość leków. W czasie wyprawy najwięcej zużyto leków przeciwmalarycznych, przeciwbiegunkowych i jedno opakowanie antybiotyku Ubezpieczenia i zezwolenia Obowiązek wizowy Obywateli polskich obowiązują wizy. Można je uzyskać w urzędzie konsularnym Mozambiku w Berlinie i w Rzymie, na niektórych przejściach granicznych (m.in. na lotnisku w Nampuli) oraz w urzędzie imigracyjnym w Mozambiku. Przedłużenie pobytu ponad okres ważności wizy zagrożone jest grzywną w wysokości ok. 100 USD za każdy dzień. Ważność paszportu powinna przekraczać co najmniej o 6 miesięcy termin wygaśnięcia wizy. W paszporcie musi być co najmniej jedna strona przeznaczona na wizy, całkowicie wolna od wszelkich stempli, wiz itp.. Wiza jednorazowa wystawiana jest na okres do 30 dni. Najbliższe, właściwe terytorialnie polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne to Ambasada RP w Pretorii (RPA). W Maputo działa też polski konsul honorowy. Wiza turystyczna wykupiona na lotnisku w Nampuli: 85$/os (na lądowych przejściach granicznych może być taniej), przedłużenie 427 MZN/os (2011 rok). Ubezpieczenia Wszyscy uczestnicy wyprawy byli członkami polskiej grupy Alpenverein, która zapewnia także ubezpieczenie firmy UNIQA. Wartość ubezpieczenia : do ,- EURO na pokrycie kosztów akcji ratowniczej (miejscowych służb ratowniczych) na osobę i zdarzenie przewidziane umową ubezpieczeniową.

48 MOZAM BIG WALL usługa transportu z zagranicy bez ograniczenia wartości. koszty przewozu rannego / chorego i koszty przewozu zmarłego w kraju bez ograniczenia wartości, jeżeli przewóz jest konieczny. konieczne leczenie (łącznie z koniecznym transportem medycznym do szpitala ) zagranicą do ,- EURO ( Zezwolenia Każdy dystrykt jest podzielony na strefy. Za każdą strefę odpowiedzialny jest sekretarz lub szef (Secretario/ Chefe de Zona). Występuje tam także tradycyjna administracja, której przewodnictwo sprawuje Regulo lub przywódca duchowy. Obowiązkiem osoby, która znajdzie się w danej strefie, jest uzyskanie pozwolenia na przebywanie na danym terenie, co łączone jest z małą ceremonią i podarowaniem prezentów (mąka z sorgo- farinha de mapira, ryż i cukier - dla duchów i Regulo, plus 300 MZN od osoby, gdy chcemy wejść na szczyt Namuli (Lonely planet 2010)). Badanie masywu górskiego może być uciążliwe i kosztowne, gdy trzeba pokonać parę stref lub gdy w najbliższej wiosce nie ma sekretarza danej strefy ( 9. SPRZĘT 9.1. Sprzęt wspinaczkowy Liny połówkowe (Mammut Genesis 2x60m), kewlar (5m), pętle z taśm (12 długich, 12 krótkich), repsznury (6 sztuk), pantin (2 sztuki), mini traxion, młotek, płanieta (3 sztuki), krol (3 sztuki), skyhook (4 sztuki), rocksy (komplet), jedynki (2 sztuki), fifka, kontrfifi, friendy (8 sztuk) reverso x2+ kubek, gri-gri, tiblock, bloczek (2 sztuki), copperheady I aluheady (komplet), ławki (2 sztuki), jebadełko, ekspresy (15 sztuk), karabinki zakręcane (17 sztuk), karabinki niezakręcane (13 sztuk), buty wspinaczkowe (6 sztuk), magnezja, woreczki na magnezję (3 sztuki), uprzęże (3 sztuki), kask (3 sztuki), NRC (3 sztuki) Sprzęt kempingowy Namiot, moskitiera, płachta foliowa, śpiwory (3 sztuki), karimata/materace samopompujące (3 sztuki)., menażka+kubek (3 sztuki), sztućce, maszynka benzynowa, plecaki małe (3 sztuki), plecaki duże (2 sztuki), ubiór osobisty, przybory toaletowe + ręczniki, apteczka (2 sztuki), jetboil, kartusze (3 sztuki), żywność liofilizowana Travellunch podwójne (7 sztuk) + pojedyncze (7 sztuk), aparat (2 sztuki) + osprzęt fotograficzny, literatura, inne Inny sprzęt Plakietki (Fixe 10mm, 160 sztuk), plakietki z koluchem (Fixe 10mm, 20 sztuk), pozostałe plakietki (10mm, 11 sztuk), kotwy FAZ II 10/20 (Fischer, 210 sztuk), lina statyczna (Singing rock 200m+100m), taśma (Lhotse 50m), wór transportowy (2 sztuki), baterie słoneczne + walizka, portaledge, wiertarka+2 akumulatory + ładowarka (Bosch model GBH 18 V-LI), wiertła (Bosch X5L, 20 sztuk), baterie słoneczne (4x10W, kontroler solarny, inwertor, kable i zaciski, walizka), akumulator samochodowy, multitool, nóż składany (3 sztuki), zegarek gps, lornetka, szczotka druciana. Całościowy ciężar sprzętu i wyposażenia: ok 190 kg.

49 48 MOZAM BIG WALL 2011 Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku 10. KOSZTORYS WYPARAWY Przychody 1 Sponsorzy finansowi (Fundacja Wspierania Alpinizmu im J. Kukuczki, Polski Związek Alpinizmu) 2 Sponsorzy sprzętowi (Bosch, Mammut, Lhotse, Fischer, Fixe, Timex, 8a.pl, TAP) 3 Wkład uczestników Suma: Wydatki Polska 1 Lina połówkowa Plakietki Żywność liofilizowana Jetboil + kartusze Lina statyczna Kotwy Buty wspinaczkowe Taśma, pętle, Gniazdo nietoperza Wiertarka, akumulatory, wiertła Wór transportowy Baterie słoneczne + osprzęt Karabinek HMS Bilety lotnicze Ubezpieczenie Szczepienia Leki Jedzenie, multiwitaminy Promocja Inne 100 Suma Mozambik 1 Noclegi Transport samochód, kierowca, ropa Transport pociąg, taxi, bus Żywność sklep Żywność restauracje, zakupy w miastach i w wiosce Akumulator, szczotki Opłaty lokalne secretario, chief, łapówki Tragarze 30 9 Wizy + przedłużenie Zapas Inne 100 Suma Wszystko

50 MOZAM BIG WALL WNIOSKI I PODSUMOWANIA Wyżyna Mozambicka uznawana jest jako jedno z ostatnich dzikich miejsc Afryki dziewicze, pierwotne i piękne (Lonely Planet 2010). Z równiny wyrastają wysokie, izolowane masywy górskie, które tworzą wyjątkowy krajobraz. Oferuje ona wiele walorów dla turystyki trekkingowej i myślistwa. Jest to jednak obszar o charakterze rolniczym, gdzie mieszkańcy walczą ogniem o każdy skrawek ziemi pod uprawę, niszcząc bioróżnorodność tego terenu. Po okresie wojny domowej tamtejszy świat powoli wraca do normalności, jednak mentalność tamtejszych ludzi jest wciąż na etapie życia z dnia na dzień, co daje też negatywne konsekwencje, np. korupcje. Ludzie z Europy lub Stanów Zjednoczonych kojarzą się na tych terenach wciąż bardziej z pomocą humanitarną niż ze zwykłymi turystami, którzy chcą zwiedzać ich kraj. Ruch turystyczny skupia się tam głównie na linii granica z Malawi - wschodnie wybrzeże Mozambiku. Obecnie główną atrakcją jest całodzienny przejazd koleją Cuamba-Nampula, gdzie podziwiane są widoki zza szyby pociągu. Infrastruktura turystyczna prawie nie istnieje, co zbytnio nie dziwi, bo brak tutaj podstawowej infrastruktury (np. brak asfaltowej nawierzchni na drodze krajowej, szpitali z opieką medyczną). Mozambik szybko nadrabia zaległości cywilizacyjne, choć największy postęp wydaje się następować w sferach drugorzędnych dla życia mieszkańców. Wyprawa poszukiwała walorów specjalistycznych dla wspinaczki wielkościanowej na obszarze prawie dwukrotnie większym od powierzchni województwa śląskiego. Uczestnicy w etapie eksploracyjnym pokonali ok km po bezdrożach afrykańskich odwiedzając 8 wybranych masywów górskich. Niestety większość z nich, choć prezentowała się z daleka bardzo atrakcyjnie, z bliska okazywała się formacjami o niskim nachyleniu i dużą wegetacją. Z pewnością ma na to wpływ wiek masywów, niskie wartości bezwzględne ich wysokości i specyficzny tamtejszy klimat. Część z nich posiada jednak miejsca atrakcyjne, do tworzenia nowych dróg wielkościanowych (>300m), są to masyw Inago, ściany w zachodnich częściach masywów Ribaue i Mitucue, południowy filar Mancuni, oraz wschodnia ściana Malemy 3. Powyższe wyniki są w części subiektywnymi odczuciami uczestników na podstawie wzrokowej obserwacji ścian. Brak tutaj analizy jakości skały do wspinania, która może być bardzo zmienna na różnej wysokości ściany (czego wspinacze doświadczyli w masywie Inago: od bardzo twardego, litego granitu po zwietrzałą i kruchą skałę). Część wysokich ścian Wyżyny Mozambickiej wciąż pozostała nieodkryta oraz istnieje wiele ostańców skalnych (także kilka kilometrów od Nampuli), które oferują ciekawe formacje dla dróg sportowych i kilkuwyciągowych. Owocem drugiej części wyprawy było wytyczenie drogi wspinaczkowej Mechaniczna Pomarańcza, która jest przygotowana pod całościowe przejście klasyczne. Przewidywane trudności a także ich ciąg, może stawiać ją w szeregu z innymi najtrudniejszymi drogami wielowyciągowymi regionu południowej Afryki.

51 0 MOZAM BIG WALL Wyprawa eksploracyjno wspinaczkowa do północnego Mozambiku 12. PODZIĘKOWANIA Członkowie wyprawy chcieliby podziękowaćć wszystkim tym, którzy wsparli wyjazd sprzętowo: finansowoo lub Fundacji Wspierania Polskiego Alpinizmu im. Jerzego Kukuczki Robert Bosch Sp. z o. o. Polskiemu Związku Alpinizmu Mammut Lhotse Fischer Fixe Timex 8a.pl- internetowy sklep wspinaczkowy TAP Dziękujemy również wszystkim tym osobą, które pomogły w organizacji wyprawy, a w szczególności: Krzysztofowi Barnasiowi, Jarkowi Cabanowi, Adamowi Kubecowi, Wojciechowi Kurzowi, Pawłowi Ochmanowi, Marcinowi Wielickiemu, Piotrowi Xięskiemu.