dla mnie zawsze najwyższym nakazem. Tak mi dopomóż Bóg. Sprawował urząd do 22 grudnia 1995 r.

Transkrypt

1 LECH WAŁĘSA W 1967 r. Lech Wałęsa został zatrudniony jako elektryk okrętowy w Stoczni Gdańskiej im. Włodzimierza Lenina. W grudniu 1970 r. był jednym z przywódców strajku w swoim zakładzie pracy, wchodząc w skład Komitetu Strajkowego. Miesiąc później wszedł w skład rady oddziałowej związku zawodowego metalowców oraz został społecznym inspektorem pracy. Brał udział w rozmowach pracowników Stoczni Gdańskiej z pierwszym sekretarzem KC PZPR Edwardem Gierkiem. W 1976 r. został zwolniony z pracy za publiczną krytykę koncesjonowanych organizacji związkowych. Do 1980 r. był zatrudniony najpierw jako elektromechanik w Gdańskich Zakładach Mechanizacji Budownictwa ZREMB, następnie w Zakładzie Robót Elektrycznych Elektromontaż w Gdańsku. W 1978 r. zaangażował się w działalność Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Był członkiem redakcji Robotnika Wybrzeża, współpracował z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR. W latach 70. XX w. był wielokrotnie przesłuchiwany i zatrzymywany przez funkcjonariuszy SB. W sierpniu 1980 r. brał udział w organizowaniu zaplanowanego przez Bogdana Borusewicza strajku w Stoczni Gdańskiej. 14 sierpnia dołączył do inicjujących w tym zakładzie protest: Jerzego Borowczaka, Bogdana Felskiego i Ludwika Prądzyńskiego. Po przemówieniu skierowanym do dyrektora Stoczni Gdańskiej Klemensa Gniecha, w którym przypomniał o swoim zwolnieniu, wszedł w skład Komitetu Strajkowego, a następnie stanął na jego czele. Po wyrażeniu przez władze zgody na główne postulaty (podwyższenie pensji, a także na tablicę upamiętniającą ofiary wydarzeń grudniowych i przywrócenie zwolnionych pracowników), Lech Wałęsa ogłosił przegłosowaną decyzję Komitetu Strajkowego o zakończeniu protestu. Jeszcze tego samego dnia, po konsultacji m.in. z przedstawicielami innych zakładów pracy, ogłosił strajk solidarnościowy, a następnego został przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. 31 sierpnia 1980 r. z ramienia MKS podpisał z delegacją rządową pod przewodnictwem wicepremiera Mieczysława Jagielskiego gdańskie porozumienia sierpniowe. Podpis złożył charakterystycznym dużym długopisem z wizerunkiem papieża Jana Pawła II. Lech Wałęsa został przywrócony do pracy w Stoczni Gdańskiej. 17 września 1980 r. stanął na czele nowo utworzonej Krajowej Komisji Porozumiewawczej ogólnopolskiego Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Solidarność. W 1981 r. został wybrany najpierw na przewodniczącego zarządu Regionu Gdańskiego, a następnie na pierwszym Krajowym Zjeździe Delegatów w Gdańsku na pierwszego przewodniczącego NSZZ S, otrzymując już w pierwszej turze około 55% głosów i pokonując tym samym Andrzeja Gwiazdę, Mariana Jurczyka i Jana Rulewskiego. Prowadzony w latach przez Lecha Wałęsę związek zawodowy przekształcił się w masowy ruch społeczno-polityczny, liczący w szczytowym okresie około 10 mln członków, wokół którego powstawały organizacje satelickie ( Solidarność Rolników Indywidualnych czy Niezależne Zrzeszenie Studentów). Reakcją kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na zachodzące przemiany było przygotowanie stanu wojennego. W nocy 13 grudnia 1981 r. decyzję Mieczysława Rakowskiego nakazującą wyjazd do Warszawy ogłosili Lechowi Wałęsie w jego mieszkaniu wojewoda gdański Jerzy Kołodziejski i I sekretarz KW PZPR Tadeusz Fiszbach. Przewodniczącego zdelegalizowanej NSZZ S przewieziono najpierw do ośrodka

2 rządowego w Chylicach, później osadzono w Otwocku Wielkim, a następnie w Arłamowie. Decyzję o internowaniu datowano na dzień 26 stycznia 1982 r. Lech Wałęsa został zwolniony w listopadzie 1982 r. Od czasu zwolnienia przez kolejne lata objęty był dozorem milicyjnym i inwigilowany przez funkcjonariuszy służb specjalnych. Władze PRL traktowały go jako osobę prywatną. Lech Wałęsa do końca lat 80. XX w. pozostawał przywódcą zdelegalizowanej NSZZ S. Utrzymywał liczne kontakty z zakonspirowanymi strukturami związku, m.in. już w kwietniu 1983 r. spotkał się z przedstawicielami Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej. 5 października 1983 r. Akademia Szwedzka ogłosiła decyzję o przyznaniu Pokojowej Nagrody Nobla. W uzasadnieniu wskazano m.in.: Działania Lecha Wałęsy charakteryzowały się determinacją w dążeniu do rozwiązania problemów jego kraju poprzez negocjacje i współpracę, bez uciekania się do przemocy. Lech Wałęsa próbował zapoczątkować dialog między organizacją, którą reprezentuje Solidarnością a władzami. Komitet uznaje Wałęsę za wyraziciela tęsknoty za wolnością i pokojem, która mimo nierównych warunków istnieje niepokonana we wszystkich narodach świata. W czasach, w których odprężenie i pokojowe rozwiązywanie konfliktów są bardziej potrzebne niż kiedykolwiek wcześniej, wysiłek Wałęsy jest zarówno natchnieniem, jak i przykładem. Nagrodę w jego imieniu odebrała żona Danuta Wałęsa wraz z trzynastoletnim wówczas synem Bogdanem, zaś przemówienie Lecha Wałęsy odczytał Bohdan Cywiński. Przywódcy nielegalnej Solidarności władze komunistyczne uniemożliwiły wyjazd do Oslo, odmawiając wydania paszportu. W 1986 r. Lech Wałęsa współtworzył jawną Tymczasową Radę S, a rok później założył i stanął na czele półlegalnej Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ Solidarność. W 1988 r. brał udział w organizowaniu strajku w Stoczni Gdańskiej, gdzie w latach formalnie był zatrudniony na stanowisku elektryka. Strajk ten został zakończony ugodą z rządem i rozpoczęciem rozmów Okrągłego Stołu. L.Wałęsa był współtwórcą porozumień Okrągłego Stołu, czyli nieformalnym przywódcą tzw. społecznej części uczestników tych rozmów i oficjalnie jej głównym koordynatorem. Był też współzałożycielem Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ Solidarność. Lech Wałęsa 31 sierpnia 1988 r. podczas spotkania z gen. Kiszczakiem osiągnął porozumienie w sprawie rozpoczęcia obrad rządu z opozycją w zamian za wygaszenie zorganizowanej przez Solidarność fali strajków. Rozmowy okrągłego stołu rozpoczęły się 6 lutego 1989 r., a zakończyły 5 kwietnia 1989 r.. W ich wyniku możliwa była zmiana Konstytucji PRL i wybory parlamentarne w czerwcu 1989 r. Komitet Obywatelski zdobył w wyborach w 1989 r. 99 ze 100 mandatów w Senacie i wszystkie z 35% pochodzących z wolnego wyboru miejsc w Sejmie. W sierpniu 1989 r. zorganizował spotkanie z przewodniczącymi ZSL i SD, zawiązując w Sejmie koalicję, która utworzyła następnie pierwszy powojenny niekomunistyczny rząd z Tadeuszem Mazowieckim jako premierem. W przeprowadzonych w dwóch turach w listopadzie i grudniu 1990 r. wyborach powszechnych wybrany został na urząd Prezydenta RP. 22 grudnia 1990 r. złożył przed Zgromadzeniem Narodowym przysięgę prezydencką: Obejmując urząd Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, przysięgam uroczyście Narodowi Polskiemu, że postanowieniom Konstytucji wierności dochowam, będę strzegł niezłomnie godności Narodu, suwerenności i bezpieczeństwa państwa. Przysięgam, że dobro Ojczyzny oraz pomyślność obywateli będą

3 dla mnie zawsze najwyższym nakazem. Tak mi dopomóż Bóg. Sprawował urząd do 22 grudnia 1995 r. W dniach 4 6 lutego 1991 r. odwiedził Watykan i Włochy. 15 lutego w Wyszehradzie rozmawiał z prezydentem Czechosłowacji i premierem Węgier. W marcu jako nowo wybrany prezydent III Rzeczypospolitej odwiedził Stany Zjednoczone i spotkał się z działaczami oraz przywódcami Kongresu Polonii Amerykańskiej w Waszyngtonie, Chicago i wielu innych centrach licznej ludności polskiej. 22 maja 1991 r. jako pierwszy w historii prezydent Polski złożył wizytę w utworzonym po drugiej wojnie światowej Izraelu. 4 lutego 1992 r. był w Strasburgu z wizytą w Radzie Europy. W marcu, w czasie wizyty w Niemczech, wysunął dla państw Europy Środkowej alternatywną wobec NATO i EWG koncepcję NATO-bis i EWG-bis. W 1992 r. podpisał Małą Konstytucję. W tym samym roku przyczynił się do obalenia rządu Jana Olszewskiego po opublikowaniu tzw. listy Macierewicza. W 1993 r. był inicjatorem założenia Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform. W maju tego samego roku rozwiązał Sejm i Senat wskutek uchwalenia wotum nieufności dla rządu Hanny Suchockiej. Lech Wałęsa przegrał obie tury wyborów prezydenckich, przeprowadzonych 5 i 19 listopada 1995 r., z Aleksandrem Kwaśniewskim. W 1995 r. założył pozarządową organizację Fundacja Instytut Lecha Wałęsy. W 1997 r. utworzył partię polityczną Chrześcijańska Demokracja III Rzeczypospolitej Polskiej i został jej przewodniczącym. W wyborach parlamentarnych w tym samym roku jego ugrupowanie startowało z list Akcji Wyborczej Solidarność, która odniosła zwycięstwo (część członków ChDRP uzyskała mandaty, większość z nich po niedługim czasie opuściła tę partię). W późniejszym okresie Lech Wałęsa krytycznie oceniał AWS. W 2000 r. ponownie przegrał wybory prezydenckie, otrzymując śladowe poparcie (1,01% głosów, dało to 7. miejsce spośród 12 kandydatów), po którym ogłosił ostateczne odejście na polityczną emeryturę. Ustąpił wówczas z funkcji szefa ChDRP, zostając honorowym przewodniczącym partii. W 2001 r. w jej imieniu zawarł porozumienie z liderem partii Forum Obywatelskie Januszem Tomaszewskim, powołując komitet Forum Obywatelskie Chrześcijańska Demokracja, który w wyborach parlamentarnych w tym samym roku wystawił kandydatów do Senatu (do Sejmu członkowie ChDRP startowali głównie z list PO), a Lech Wałęsa przewodził mu honorowo. W 2003 r. jego ChDRP została wykreślona z rejestru, jednak w 2004 r. z wniosku m.in. Lecha Wałęsy została zarejestrowana ponownie i wystartowała do Parlamentu Europejskiego z list NKWW, kierowanego przez Macieja Płażyńskiego (z ramienia tego komitetu startował także syn Lecha Wałęsy, Jarosław).W 2004 r. Lech Wałęsa otrzymał Dyplom Specjalny MSZ za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie. Lech Wałęsa w 2005 r. początkowo przychylnie odnosił się do planów powstania Partii Demokratycznej, jednak ostatecznie ogłosił poparcie dla Platformy Obywatelskiej i kandydatury Donalda Tuska w wyborach prezydenckich. Popierał PO także w każdych kolejnych wyborach. W lutym 2002 r. podczas uroczystego otwarcia Zimowych Igrzysk Olimpijskich 2002 reprezentował Europę, niosąc flagę olimpijską u boku sławnych przedstawicieli pozostałych kontynentów. W czerwcu 2004 r. jako pełnomocnik Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego reprezentował władze polskie na pogrzebie byłego prezydenta USA Ronalda Reagana. Pod koniec 2004 r. poparł publicznie pomarańczową rewolucję na Ukrainie jego

4 widok na wiecu na kijowskim Majdanie wywołał euforię tłumów. Próbował mediować pomiędzy skłóconymi stronami obozem Wiktora Juszczenki i Wiktora Janukowycza, lecz obóz tego drugiego odrzucił jego próby mediacji na samym starcie. W kwietniu 2005 r. na zaproszenie Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego wziął udział w delegacji władz polskich na pogrzebie papieża Jana Pawła II. Z inicjatywy Tadeusza Mazowieckiego doszło do pierwszej od czasu wyborów z 1995 r. rozmowy obu prezydentów i gestu pojednania między nimi. W październiku 2008 r. przy poparciu rządu Donalda Tuska, pomimo sprzeciwu prezydenta Lecha Kaczyńskiego, Lech Wałęsa został członkiem nowo utworzonej 12- osobowej grupy refleksyjnej Unii Europejskiej, określanej jako Rada Mędrców. Grupa, której powołanie zaproponował prezydent Francji Nicolas Sarkozy, miała się zająć rozpatrywaniem fundamentalnych zagadnień wymagających zmian i decyzji politycznych w niedalekiej przyszłości, takich jak m.in. globalizacja, zmiany klimatyczne, imigracja czy rynek pracy. Wśród wielu nagród i wyróżnień Lech Wałęsa za działalność dla dobra publicznego, dobrosąsiedzkich stosunków i pokoju został odznaczony przyznaną przez Zarząd Krajowy Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Społecznego Misja Pojednania (powołanego w wyniku historycznego spotkania i pojednania się w 1993 r. obrońców Westerplatte i marynarzy z pancernika Schleswig-Holstein) Komandorią Missio Reconciliationis. Jako pierwszy Polak zdobył w 1981 r. tytuł Człowieka Roku magazynu Time. Dnia 10 lutego 1995 r. wyróżniony został Pierścieniem Hallera, nagrodą przyznawaną przez Ligę Morską (I edycja). Z rąk królowej brytyjskiej Elżbiety II otrzymał godność Honorowego Członka Orderu Łaźni (Honorary Member of the Most Honourable Order of the Bath; obywatele brytyjscy otrzymują przy nadaniu tego orderu osobiste szlachectwo, ale nie odnosi się to do cudzoziemców). W 1993 r. z okazji udekorowania szwedzkim odznaczeniem Orderem Św. Serafina - nadano L. Wałęsie herb mający zastosowanie wyłącznie do celów orderowych. 24 maja 2007 r. Rada Miasta Stołecznego Warszawy przyznała tytuł Honorowego Obywatela. Dyplom z rąk prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz oraz przewodniczącej Rady Miasta Ewy Malinowskiej-Grupińskiej odebrał 31 lipca 2007 r., w przeddzień rocznicy wybuchu powstania warszawskiego. 8 kwietnia 2008 r. jako pierwszemu Rada Polskiej Fundacji Katyńskiej nadała Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. W 2008 r. otrzymał Odznakę Honorową za Zasługi dla Województwa Warmińsko-Mazurskiego (nr 129). 16 grudnia 2012 r. otrzymał tytuł honorowego obywatela Elbląga. W 2011 r. w uznaniu zasług wniesionych na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości został wyróżniony Kombatanckim Krzyżem Pamiątkowym Zwycięzcom, nadanym przez Zarząd Główny ZKRPiBWP. W Gdańsku od 2004 r. działa port lotniczy im. Lecha Wałęsy. Place i ulice Lecha Wałęsy znajdują się w USA (w Glen Cove, NY, San Francisco, CA), w Kanadzie (Mississauga) czy we Francji (Arras, Le Kremlin-Bicêtre, Nicea, Paryż, Rosny-sous-Bois). W 2011 r. otrzymał Nagrodę im. Ronalda Reagana (Ronald Reagan Centennial Freedom Award), a także został laureatem specjalnej Międzynarodowej Nagrody Al Idrissi. Bez wielu wydarzeń, które miały miejsce w Gdańsku nie sposób zrozumieć historii współczesnej Europy. Tu 1 września 1939 r. rozpoczęła się II wojna światowa, która przyniosła światu doświadczenie zła, jakiego wcześniej nie znano. Sierpień 1980 r., strajk

5 w Stoczni Gdańskiej, któremu przewodził Lech Wałęsa i powstanie Solidarności, wielkiego ruchu społecznego, zawładnęły wyobraźnią milionów ludzi. To właśnie te wydarzenia dały ogromny impuls ruchom wolnościowym na całym świecie i pozwoliły uwierzyć, że niemożliwe jednak jest możliwe.